Vraag stellen en antwoord zoeken: van probleem naar oplossing gaan

 

Je gedachte vormgeven, nadenken over een vraag, aangeven van het probleem, een antwoord zoeken, een oplossing bedenken, of op een nieuw idee komen?

 

Beoordelingsvermogen, Besluitvorming, Brainstorm

Denkkracht, Denkproces, Originaliteit, Out-of-the-box denken, Probleemstelling, Vraagstuk

JoHo: crossroads uit bundel

  Themapagina

Inhoud

Wat is het

  • Wat is denken en wat is nadenken?
  • Wat is brainstormen?
  • Wat is een probleem
  • Wat is creativiteit en creatief zijn?
  • Wat is het proces van het maken van een keuze, of het nemen van een beslissing?
  • Wat is een genuanceerd oordeel?

Wat kan je doen?

  • Hoe los je een probleem op?
  • Hoe maak je een goede keuze en een beslissing?
  • Wat kan je doen om creativiteit te versterken of oplossend vermogen te ontwikkelen
  • Wat kan je doen om je besluitvaardigheid te vergroten, een goed keuze te maken en niet te blijven twijfelen: vragen en antwoorden
  • Wat kan je doen om je resultaatgerichtheid, concentratie, focus en mindfulness te verbeteren?
  • Welke methoden en uitgangspunten kun je inzetten om effectief te brainstormen?

Wat zeggen anderen?

  • Hoe maakt de mens beslissingen?
  • Hoe doorlopen mensen het proces tot een besluit?
  • Hoe steekt het besluitvormingsproces in elkaar?
  • Hoe werkt het hebben, verdelen en behouden van aandacht?
  • Wat houdt cognitieve ontwikkeling in?
  • Hoe ontwikkelt algemene kennis?
  • Hoe leren kinderen om zelf te denken?
  • Welke manieren van denken bestaan er?
  • Wat is er bekend over denken, taal en intelligentie?
  • Wat zijn ontwikkelingen rond de thema's probleemoplossing en redeneren?
  • Wat is de invloed van cultuur en culturele activiteiten op het denken van een individu?

Lees verder voor inzichten en antwoorden

Wat is een probleem?

Wat is een probleem?

Wat is probleem?

  • Een probleem is een situatie die in de ogen van probleemsteller moeilijk is op te lossen en schade veroorzaakt of verandering in de weg staat.

"Het probleem is vaak dat er een probleem van wordt gemaakt"

Wat is de definitie van een probleem?

  • Een probleem treedt op wanneer er een obstakel is tussen een huidige staat en een doel en het niet meteen vanzelfsprekend is hoe dit obstakel omzeild kan worden.
  • Goed gedefinieerde problemen hebben vaak een correcte oplossing, waarbij bepaalde procedures tot een oplossing leiden, indien goed uitgevoerd.
  • Slecht gedefinieerde problemen komen vaak voor in het dagelijks leven en hebben niet direct een ‘correcte’ oplossing en hebben vaak een onduidelijke route die tot de juiste oplossing leidt.
  • Zie o.a Goldstein

Wat is problematiek?

  • Problematiek is een groep van verschillende problemen bij elkaar.
  • Problematiek geeft vaak aan dat de oplossing wat complexer is dan bij een individueel probleem.

Wat is heuristiek?

  • Heuristiek is een soort regel of een soort strategie die je kan gebruiken om een oplossing voor een probleem vinden. Een heuristiek die altijd werkt noemen ze een  een algoritme.

Wat is een oplossing?

 

Wat is denken en wat betekent nadenken?

Wat is denken en wat betekent nadenken?

Wat is denken?

  • Denken is het laten functioneren van je brein. Zowel bewust en onbewust kunnen je hersenen geactiveerd worden en ontstaat er een denkproces.
  • Het doel van het denkproces is dat je tot een antwoord komt op een vraag, bijvoorbeeld dat je weet hoe je moet gaan handelen in de toekomst of wat je mening of standpunt is over een bepaalde kwestie.

Wat betekent nadenken?

  • Nadenken is het denkproces dat zich bewust afspeelt in je brein. In het algemeen gebruik je de term 'nadenken' voor processen waar het denkproces wat langer duurt of waarvan je vindt dat het wat langer zou moeten duren.
  • Denken en nanenken is zo'n inherent menselijk proces en net zo natuurlijk is als ademen of het rondpompen van je bloed, dat we ons niet eens meer afvragen wat het precies is. Gelukkig is er in de loop van de eeuwen wel een verzameling aan inzichten ontstaan, van filosofen en ontwikkelingspsychologen tot neurowetenschappers.

Denken is een nieuwsgierig ontdekkingsproces waarbij je telkens op zoek gaat naar nieuwe informatie

  • In het boek 'How we think' onderzoekt John Dewey het denken. Het denken als een nieuwsgierig ontdekkingsproces waarbij je telkens op zoek gaat naar nieuwe informatie. Dit staat tegelijkertijd ook zo haaks op onze natuurlijke neiging om onze mening op te hangen aan beperkte kennis en onafgemaakte gedachten, en daar tegelijkertijd vol in te gaan geloven en alles wat het tegenspreekt af te wijzen (Hallo conspiracy theories!).
  • Met de 'informatie bubbels' en 'information overload' kunnen we wel wat tools gebruiken om te blijven onderzoeken en elkaar te ondersteunen in het blijven in een moment van ongemak van het niet weten.

"Reflective thinking, in short, means judgement suspended during further inquiry; and suspense is likely to be somewhat painful… To maintain the state of doubt and to carry on systematic and protracted inquiry — these are the essentials of thinking".  John Dewey

Het automatische denksysteem zit het bewuste denksysteem regelmatig in de weg

  • Een van de recentere - en veel gelezen boeken - is van nobelprijswinnaar en econoom Daniel Kahneman. In het boek Thinking Fast and Slow beschrijft hij hoe twee denksystemen (ons bewuste denken, en ons automatische denken (en daarmee ook directer handelen) continu vragen om controle over je denken en handelen, en deze systemen denkfouten laten ontstaan in onze herinnering, besluitvorming en oordeelvorming. Ons brein is liever lui dan moe - ook niet zo gek als je weet hoeveel energie de hersenen gebruiken (herinner je de sugar cravings tijdens het studeren nog?). Gelukkig vergeet Kahneman niet te beschrijven hoe je jezelf kunt trainen om die denkfouten te omzeilen.
  • Het automatische systeem (systeem 1) is het handelen en denken dat automatisch gebeurd. Gedurende de dag doe je allerlei handelingen automatisch, van je bed uitstappen, trap lopen, een boterham smeren, maar bijvoorbeeld ook fietsen of autorijden. Je bent dan niet heel actief bezig om te doen, maar doet dingen als het ware op de automatische piloot. Dit systeem is vergelijkbaar met dat van vele dieren - het helpt ons om direct in actie te komen, opzij te springen als er een leeuw (of tegenwoordig eerder een auto) op je af komt.
  • Het bewuste systeem (door Kahneman systeem 2 genoemd) betreft het meer rationele, logische en ruimtelijke denken. Het helpt ons verschillende opties te vergelijken, een route te bepalen of een vriend in de menigte van een festival terug te vinden. Deze manier van denken is een veel recentere toevoeging aan ons brein. Kahneman beargumenteert dat de twee systemen continu met elkaar in 'gevecht' om de aandacht, wat soms ook tot onhandige beslissingen kan leiden.
  • Zo schakelt het automatische systeem (1) over naar het bewuste systeem (2) wanneer er een complexe vraag voor ligt. Echter, het heeft dan tegelijkertijd ook de neiging om het probleem te versimpelen.
  • Voorbeeld:
    • Een appel en een banaan kosten 2,20. De appel kost 2 euro meer dan de banaan. Hoeveel kost de banaan? ... Heb je het? Als je 0,20 cent voor de banaan zou betalen, lees dan nog eens goed, want je systeem 1 heeft je dan gefopt.... en wat denk je nu voor de banaan te betalen?
  • Een andere uitkomst is dat we denken wel heel rationeel te denken over geld ('homo economicus'), maar ook op dat vlak worden we snel getriggerd door ons brein. Zo is bewezen dat het (potentieel) verliezen van wat je hebt, groter weegt (en voelt) dan de potentie om meer te winnen. Tip van Kahneman 'laat je emoties thuis als het om geld gaat'. En dus wees je bewust van de neiging om verlies groter te ervaren, maar ook het idee van referentiepunten (wat is je startpunt, wat kun je winnen, wat verlies je), en dat geld minder groot, minder belangrijk wordt naar mate je er meer van hebt ('diminishing sensitivity principle').

 

    Wat is brainstormen?

    Wat is brainstormen?

    Een manier om creatieve, nieuwe ideeën te creëren is brainstorming. Dit is een methode om creativiteit te vergroten in een groep door middel van expressiviteit, het uitstellen van beoordeling, doelbewust voortbouwen op vorige ideeën, en 'kwantiteit gaat boven kwaliteit'.

    Wat is creativiteit?
    Wat is een genuanceerd oordeel?

    Wat is een genuanceerd oordeel?

    Wat is genuanceerd oordelen?

    • Genuanceerd oordelen is het op basis van beschikbare informatie komen tot realistische, onderbouwde en bruikbare conclusies over mogelijke alternatieve handelwijzen.

    Wat is onhankelijke oordelen?

    • Onhankelijke oordelen is niet afgaan op meningen en reacties van anderen, maar zelfstandig een mening vormen zonder je te laten beïnvloeden door anderen. Je eigen koers varen.

    Wat zijn gerelateerde compenties aan oordeelsvorming?

    • Oordelen op basis van feiten en invalshoeken
    • Alternatieven kunnen afwegen
    • Standpunten kunnen innemen
    • Anderen stimuleren om tot een onderbouwd en genuanceerd oordeel te komen
    Onafhankelijkheid versus afhankelijkheid: begrippen, definities en inzichten

    Onafhankelijkheid versus afhankelijkheid: begrippen, definities en inzichten

    Wat is onafhankelijkheid en wat houdt onafhankelijk zijn in?

    Wat is onafhankelijkheid en wat houdt onafhankelijk zijn in?

    Wat is onafhankelijkheid en wat houdt onafhankelijkheid zijn in ?

    • Onafhankelijk zijn, gaat over je niet laten beïnvloeden door anderen of door omstandigheden.
    • Mensen die onafhankelijk zijn, dragen zichzelf. Ze zijn stabiel en zelfverzekerd.
    • Vanuit praktisch oogpunt gaat onafhankelijk zijn over zelfvoorzienend zijn. Financieel kan het gaan over onafhankelijk zijn van een baan of externe inkomsten.
    • Onafhankelijkheid kan ook meer mentaal en sociaal gezien worden. Als iemand autonoom en authentiek is.
    • Emotioneel zou je onafhankelijkheid ook wel 'volwassen' noemen. Iemand kan zijn eigen 'ups en downs' dragen.

     

    Soms ben ik zo onafhankelijk, dat ik vergeet naar mezelf te luisteren - Loesje

    Wat is een genuanceerd oordeel?

    Wat is een genuanceerd oordeel?

    Wat is genuanceerd oordelen?

    • Genuanceerd oordelen is het op basis van beschikbare informatie komen tot realistische, onderbouwde en bruikbare conclusies over mogelijke alternatieve handelwijzen.

    Wat is onhankelijke oordelen?

    • Onhankelijke oordelen is niet afgaan op meningen en reacties van anderen, maar zelfstandig een mening vormen zonder je te laten beïnvloeden door anderen. Je eigen koers varen.

    Wat zijn gerelateerde compenties aan oordeelsvorming?

    • Oordelen op basis van feiten en invalshoeken
    • Alternatieven kunnen afwegen
    • Standpunten kunnen innemen
    • Anderen stimuleren om tot een onderbouwd en genuanceerd oordeel te komen
    Wat is integer zijn en over integriteit beschikken?

    Wat is integer zijn en over integriteit beschikken?

    Wat is integer zijn?

    • je bent integer wanneer jouw handelen – in woord en gedrag – in lijn is met algemeen aanvaarde sociale en ethische normen en waarden, ook onder moeilijke omstandigheden en/of druk om hier vanaf te wijken.
    • Je bent hierop aanspreekbaar en het aanspreken van anderen hierop.
    • Integriteit gaat over doen wat je zegt, en zeggen wat je doet.

    Wat zijn de met integriteit samenhangende begrippen en competenties?

    • Respectvol zijn
    • Eerlijk zijn
    • Betrouwbaar zijn
    • Verantwoordelijkheidsbesef tonen
    Wat is bescheidenheid en wat houdt bescheiden zijn in?

    Wat is bescheidenheid en wat houdt bescheiden zijn in?

    Wat wil bescheidenheid zeggen?

    • Bescheidenheid maakt iets niet groter dan het is. Daardoor heeft het echter ook de neiging om successen kleiner te maken dan ze zijn.
    • Bescheidenheid kan ruimte maken voor anderen, maar het kan er ook voor zorgen dat je niet de plek inneemt die wel past bij de situatie.
    • Afhankelijk van de situatie, de tijdgeest en de persoon is bescheidenheid te zien als een kwaliteit of juist een valkuil.

     

    “A great man is always willing to be little.” ― Ralph Waldo Emerson

    Wat is zorg voor, en wat betekent bezorgheid?

    Wat is zorg voor, en wat betekent bezorgheid?

    Wat wil zorg en bezorgheid zeggen?

    • Zorg kan gaan over zorgzaamheid en ook over bezorgdheid.
    • Bij het woord zorg denken de meeste mensen al snel aan het zorgen voor een ander, maar ook de term 'zelfzorg' is in een tijd van individualisering steeds actueler.
    • Vanuit een positieve intentie kan het gaan dat je graag zorg biedt, wanneer hulp nodig is.
    • Wanneer er meer zorg is dan nodig, dan is er bezorgdheid. Hierin komt liefde of aandacht voor de ander samen met een gebrek aan vertrouwen in de ander of de situatie.

     

    Wat is beïnvloeding en wat houdt beïnvloed worden in?

    Wat is beïnvloeding en wat houdt beïnvloed worden in?

    Wat is beïnvloeding en wat houdt beïnvloed worden in?

    • Je kan beïnvloeden en beïnvloed worden.
    • In samen werken en in samen leven is er eigenlijk altijd wel sprake van enige mate van beïnvloeding.
    • Beïnvloeding is het intentioneel willen veranderen van de denkbeelden en het handelen van een ander.
    • Beïnvloed worden gaat over het je laten overtuigen door de zienswijze van de ander.
    • Bij politieke beïnvloeding door de overheid wordt ook wel gesproken over propaganda.
    • Lobbyisten hebben hun werk gemaakt van de kunst van het beïnvloeden.

     

    “The greatest thing in the world is to know how to belong to oneself.” – Michel de la Montaigne

     

    Wat is jaloezie en wat betekent je jaloers voelen?

    Wat is jaloezie en wat betekent je jaloers voelen?

    Wat wil jaloezie zeggen?

    • Jaloers zijn gaat over iets willen wat de ander heeft.
    • Jaloezie kan het een signaal zijn over een onderliggend verlangen. Jaloezie ervaren kan je helpen om je eigen verlangens goed onder woorden te brengen. 'Wat is het aan de situatie van de ander die ik graag zou willen?'
    • Jaloers zijn op iets dat een ander heeft, maar je zelf niet meer kunt realiseren of hebben (zoals meedoen in het nationale voetbalelftal op je 40ste) is over het algemeen een weinig helpzame emotie.
    • Als iemand anders jaloers op jou is, dan is het vaak verstorend in het maken van echt contact.
    • Jaloezie zet de ander op een voetstuk, maar met een negatieve lading. Jaloezie kan zover gaan dat je de ander het geluk, het talent of het resultaat van het harde werk niet echt gunnen.
    • Jaloezie gaat voorbij aan de erkenning dat situaties verschillend zijn en ieder mens zijn/haar eigen kwaliteiten en uitdagingen heeft.
    Wat is authentiek en jezelf zijn?

    Wat is authentiek en jezelf zijn?

    Wat is authentiek zijn?

    • Authentiek zijn wil zeggen dat je echt, betrouwbaar, geloofwaardig en origineel bent. Je denken en handelen komen overeen met elkaar en je bent trouw aan je eigen persoonlijkheid. Je handelt vanuit je eigen drijfveren, je bent bewust van wat je wilt en waar je voor staat. 
    • Hierbij sta je open voor nieuwe ervaringen, je weet wat je belangrijk vindt en je bent open en eerlijk naar jezelf en naar anderen.

    Wat zijn aan authenticiteit gerelateerde begrippen en competenties?

    • Echtheid 
    • Eerlijkheid
    • Eigenheid
    • Jezelf kunnen zijn als anderen dat niet van je verwachten
    Wat is oordeel vormen, standpunt innemen en in staat zijn om te nuanceren, als competentie?

    Wat is oordeel vormen, standpunt innemen en in staat zijn om te nuanceren, als competentie?

    Wat is het nivo waarop je oordeel vormen kunt beheersen?

    De mate waarin je de competentie 'oordeel vormen' kan beheersen, is oplopend:

    1. Oordelen op basis van feiten en invalshoeken.
    2. Alternatieven kunnen afwegen en standpunten kunnen innemen.
    3. Anderen kunnen stimuleren om tot een onderbouwd en genuanceerd oordeel te komen.

    Wat is een oordeel vormen op basis van feiten en vanuit verschillende invalshoeken?

    • Je kunt snel en efficiënt de juiste informatie vergaren.
    • Je weegt de alternatieven af.
    • Je staat open voor de mening van anderen.
    • Je kunt jouw eigen mening goed onderbouwen.
    • Je overziet effecten van acties en besluiten die gebaseerd zijn op je eigen mening.

    Wat is alternatieven kunnen afwegen en standpunten kunnen innemen?

    • Je neemt meerdere invalshoeken of criteria in afweging, zoals klantenbelangen, kwaliteit, efficiëntie en kosten, praktische houdbaarheid, personeel, doelstellingen op zowel korte als lange termijn.
    • Je neemt ten aanzien van vraagstukken een persoonlijk standpunt in en je kunt duidelijk aangeven op basis waarvan je tot een bepaald oordeel bent gekomen.
    • Je betrekt mogelijke neveneffecten van jouw standpunt in de overwegingen.
    • Je bent in staat in complexe vraagstukken te beargumenteren waarom en in welke mate een bepaald alternatief de voorkeur verdient boven andere alternatieven.

    Wat is het stimuleren van een onderbouwde en genuanceerde oordeelsvorming?

    • Je maakt onderscheid in hoofd- en bijzaken en je prioriteert hoofdzaken.
    • Je schetst de gevolgen van het oordeel op korte en lange termijn en je houdt daarbij rekening met onzekere factoren.
    • Je stimuleert interactie over meningen en oordelen.
    Denken versus doen: begrippen, definities en inzichten

    Denken versus doen: begrippen, definities en inzichten

    Wat is denken en wat betekent nadenken?

    Wat is denken en wat betekent nadenken?

    Wat is denken?

    • Denken is het laten functioneren van je brein. Zowel bewust en onbewust kunnen je hersenen geactiveerd worden en ontstaat er een denkproces.
    • Het doel van het denkproces is dat je tot een antwoord komt op een vraag, bijvoorbeeld dat je weet hoe je moet gaan handelen in de toekomst of wat je mening of standpunt is over een bepaalde kwestie.

    Wat betekent nadenken?

    • Nadenken is het denkproces dat zich bewust afspeelt in je brein. In het algemeen gebruik je de term 'nadenken' voor processen waar het denkproces wat langer duurt of waarvan je vindt dat het wat langer zou moeten duren.
    • Denken en nanenken is zo'n inherent menselijk proces en net zo natuurlijk is als ademen of het rondpompen van je bloed, dat we ons niet eens meer afvragen wat het precies is. Gelukkig is er in de loop van de eeuwen wel een verzameling aan inzichten ontstaan, van filosofen en ontwikkelingspsychologen tot neurowetenschappers.

    Denken is een nieuwsgierig ontdekkingsproces waarbij je telkens op zoek gaat naar nieuwe informatie

    • In het boek 'How we think' onderzoekt John Dewey het denken. Het denken als een nieuwsgierig ontdekkingsproces waarbij je telkens op zoek gaat naar nieuwe informatie. Dit staat tegelijkertijd ook zo haaks op onze natuurlijke neiging om onze mening op te hangen aan beperkte kennis en onafgemaakte gedachten, en daar tegelijkertijd vol in te gaan geloven en alles wat het tegenspreekt af te wijzen (Hallo conspiracy theories!).
    • Met de 'informatie bubbels' en 'information overload' kunnen we wel wat tools gebruiken om te blijven onderzoeken en elkaar te ondersteunen in het blijven in een moment van ongemak van het niet weten.

    "Reflective thinking, in short, means judgement suspended during further inquiry; and suspense is likely to be somewhat painful… To maintain the state of doubt and to carry on systematic and protracted inquiry — these are the essentials of thinking".  John Dewey

    Het automatische denksysteem zit het bewuste denksysteem regelmatig in de weg

    • Een van de recentere - en veel gelezen boeken - is van nobelprijswinnaar en econoom Daniel Kahneman. In het boek Thinking Fast and Slow beschrijft hij hoe twee denksystemen (ons bewuste denken, en ons automatische denken (en daarmee ook directer handelen) continu vragen om controle over je denken en handelen, en deze systemen denkfouten laten ontstaan in onze herinnering, besluitvorming en oordeelvorming. Ons brein is liever lui dan moe - ook niet zo gek als je weet hoeveel energie de hersenen gebruiken (herinner je de sugar cravings tijdens het studeren nog?). Gelukkig vergeet Kahneman niet te beschrijven hoe je jezelf kunt trainen om die denkfouten te omzeilen.
    • Het automatische systeem (systeem 1) is het handelen en denken dat automatisch gebeurd. Gedurende de dag doe je allerlei handelingen automatisch, van je bed uitstappen, trap lopen, een boterham smeren, maar bijvoorbeeld ook fietsen of autorijden. Je bent dan niet heel actief bezig om te doen, maar doet dingen als het ware op de automatische piloot. Dit systeem is vergelijkbaar met dat van vele dieren - het helpt ons om direct in actie te komen, opzij te springen als er een leeuw (of tegenwoordig eerder een auto) op je af komt.
    • Het bewuste systeem (door Kahneman systeem 2 genoemd) betreft het meer rationele, logische en ruimtelijke denken. Het helpt ons verschillende opties te vergelijken, een route te bepalen of een vriend in de menigte van een festival terug te vinden. Deze manier van denken is een veel recentere toevoeging aan ons brein. Kahneman beargumenteert dat de twee systemen continu met elkaar in 'gevecht' om de aandacht, wat soms ook tot onhandige beslissingen kan leiden.
    • Zo schakelt het automatische systeem (1) over naar het bewuste systeem (2) wanneer er een complexe vraag voor ligt. Echter, het heeft dan tegelijkertijd ook de neiging om het probleem te versimpelen.
    • Voorbeeld:
      • Een appel en een banaan kosten 2,20. De appel kost 2 euro meer dan de banaan. Hoeveel kost de banaan? ... Heb je het? Als je 0,20 cent voor de banaan zou betalen, lees dan nog eens goed, want je systeem 1 heeft je dan gefopt.... en wat denk je nu voor de banaan te betalen?
    • Een andere uitkomst is dat we denken wel heel rationeel te denken over geld ('homo economicus'), maar ook op dat vlak worden we snel getriggerd door ons brein. Zo is bewezen dat het (potentieel) verliezen van wat je hebt, groter weegt (en voelt) dan de potentie om meer te winnen. Tip van Kahneman 'laat je emoties thuis als het om geld gaat'. En dus wees je bewust van de neiging om verlies groter te ervaren, maar ook het idee van referentiepunten (wat is je startpunt, wat kun je winnen, wat verlies je), en dat geld minder groot, minder belangrijk wordt naar mate je er meer van hebt ('diminishing sensitivity principle').

     

      Wat is beelddenken en denken in beelden?

      Wat is beelddenken en denken in beelden?

      Wat is beelddenken en denken in beelden?

      • Beelddenken is wanneer je denkt en leert in beelden en concepten, en niet in woorden of concepten. De beelden kunnen daarbij zowel stilstaand als bewegend zijn.
      • Een van de kwaliteiten die veel beelddenkers daardoor hebben is het kunnen overzien van de situatie als geheel ('helikopterview'). Hierdoor zien ze vaak al heel helder en snel een, vaak creatieve, oplossing voor een probleem, terwijl de woorddenkers daar via stappen in het denken later bij uit komen. Omdat de focus ligt op het grotere geheel, kunnen complexe taken soms heel gemakkelijk gaan, maar de details over het hoofd gezien.
      • Beelddenkers leren via verbindingen tussen concepten, maar het leren van woorden (bijvoorbeeld het 'stampen' van Fransje woordjes, maar ook spelling van de moedertaal) en het schrijven van teksen is vaak lastiger. Hoewel de wetenschappelijke bewijsvoering ter discussie staat, herkennen veel mensen met bijvoorbeeld dyslexie wel deze manier van denken en leren.
      • Als kind zijn we allemaal beelddenkers. We zien beelden, vergelijken die met elkaar en leren dat daar klanken bij horen. Rond het 10e levensjaar lijken de meeste mensen meer over te zijn gegaan in denken in woorden, terwijl een gedeelte vaak de rest van het leven blijft denken, leren en associëren in woorden.
      • Beelddenken heeft ook veel voordelen, en hoewel het in het onderwijs meestal niet de 'go to' manier van leren is, zijn beelddenkers vaak goede adviseurs, ondernemers en creatievelingen. Het is waardevol om te leren herkennen of je zelf een beelddenker ben, maar ook of kinderen, vrienden of collega's op die manieren denken. Het leren herkennen en accepteren dat ieders hersenen anders werken, geeft de mogelijkheid dat ieder de vruchten kan plukken van de verschillende kwaliteiten.
      Wat is brainstormen?

      Wat is brainstormen?

      Een manier om creatieve, nieuwe ideeën te creëren is brainstorming. Dit is een methode om creativiteit te vergroten in een groep door middel van expressiviteit, het uitstellen van beoordeling, doelbewust voortbouwen op vorige ideeën, en 'kwantiteit gaat boven kwaliteit'.

      Wat is resultaatgerichtheid?

      Wat is resultaatgerichtheid?

      Wat is resultaatgerichtheid?

      • Resultaatgericht zijn, is het gefocust zijn op het concretiseren van doelen.
      • Het betreft het realiseren van resultaten volgens het afgesproken tijdpad en kader.

      Wat zijn gerelateerde begrippen en competenties aan resultaatgerichtheid?

      • Doelgericht zijn
      • Focus hebben
      • Realisme tonen
      • Pragmatisch zijn
      • Sturen op resultaat
      Wat is een genuanceerd oordeel?

      Wat is een genuanceerd oordeel?

      Wat is genuanceerd oordelen?

      • Genuanceerd oordelen is het op basis van beschikbare informatie komen tot realistische, onderbouwde en bruikbare conclusies over mogelijke alternatieve handelwijzen.

      Wat is onhankelijke oordelen?

      • Onhankelijke oordelen is niet afgaan op meningen en reacties van anderen, maar zelfstandig een mening vormen zonder je te laten beïnvloeden door anderen. Je eigen koers varen.

      Wat zijn gerelateerde compenties aan oordeelsvorming?

      • Oordelen op basis van feiten en invalshoeken
      • Alternatieven kunnen afwegen
      • Standpunten kunnen innemen
      • Anderen stimuleren om tot een onderbouwd en genuanceerd oordeel te komen
      Wat is oordeel vormen, standpunt innemen en in staat zijn om te nuanceren, als competentie?

      Wat is oordeel vormen, standpunt innemen en in staat zijn om te nuanceren, als competentie?

      Wat is het nivo waarop je oordeel vormen kunt beheersen?

      De mate waarin je de competentie 'oordeel vormen' kan beheersen, is oplopend:

      1. Oordelen op basis van feiten en invalshoeken.
      2. Alternatieven kunnen afwegen en standpunten kunnen innemen.
      3. Anderen kunnen stimuleren om tot een onderbouwd en genuanceerd oordeel te komen.

      Wat is een oordeel vormen op basis van feiten en vanuit verschillende invalshoeken?

      • Je kunt snel en efficiënt de juiste informatie vergaren.
      • Je weegt de alternatieven af.
      • Je staat open voor de mening van anderen.
      • Je kunt jouw eigen mening goed onderbouwen.
      • Je overziet effecten van acties en besluiten die gebaseerd zijn op je eigen mening.

      Wat is alternatieven kunnen afwegen en standpunten kunnen innemen?

      • Je neemt meerdere invalshoeken of criteria in afweging, zoals klantenbelangen, kwaliteit, efficiëntie en kosten, praktische houdbaarheid, personeel, doelstellingen op zowel korte als lange termijn.
      • Je neemt ten aanzien van vraagstukken een persoonlijk standpunt in en je kunt duidelijk aangeven op basis waarvan je tot een bepaald oordeel bent gekomen.
      • Je betrekt mogelijke neveneffecten van jouw standpunt in de overwegingen.
      • Je bent in staat in complexe vraagstukken te beargumenteren waarom en in welke mate een bepaald alternatief de voorkeur verdient boven andere alternatieven.

      Wat is het stimuleren van een onderbouwde en genuanceerde oordeelsvorming?

      • Je maakt onderscheid in hoofd- en bijzaken en je prioriteert hoofdzaken.
      • Je schetst de gevolgen van het oordeel op korte en lange termijn en je houdt daarbij rekening met onzekere factoren.
      • Je stimuleert interactie over meningen en oordelen.
      Hoe steekt het besluitvormingsproces in elkaar?

      Hoe steekt het besluitvormingsproces in elkaar?


      Wat is besluitvorming?

      Besluitvorming is het bewuste proces van het maken van een keuze tussen verschillende alternatieven, met als doel het creëren van een gewenste situatie.

      Hoe ziet het rationele keuzeparadigma bij het maken van keuzes er uit?

      Een eeuwenoud uitgangspunt van de meeste westerse filosofen, economen en wetenschappers is dat mensen hun beslissingen (zouden moeten) baseren op logica en rationaliteit en niet zozeer op emotie en gevoel, en dat ze hierbij gebruik maken van alle informatie die nodig is. Dit uitgangspunt is het rationele keuzeparadigma. Het proces van het maken van rationele keuzes kan in zes stappen worden omschreven:

      Identificatie van een probleem of herkennen van een kans/gelegenheid: Er is sprake van een ‘probleem’ als de huidige situatie afwijkt van de gewenste situatie. Een kans of gelegenheid (opportunity) is de afwijking tussen de huidige verwachtingen van een situatie en een niet direct verwachte, mogelijk betere situatie.

      Beslissen hoe men de situatie aan gaat pakken: Hier zijn twee zaken aan de orde. Ten eerste beoordeelt degene die het besluit moet maken of hij/zij over genoeg informatie beschikt om tot een oplossing te komen, of dat er hulp van andere mensen nodig is. Ten tweede wordt beoordeeld of het gaat om het maken van een geprogrammeerde beslissing (programmed decision) of een niet-geprogrammeerde beslissing (non programmed decision). Bij dit laatste gaat het om een nieuw of complex probleem. Om een dergelijk besluit te kunnen maken, moeten alle stappen van het beslissingsmodel worden doorlopen. Echter, bij een geprogrammeerde beslissing kan een gestandaardiseerde procedure voor het maken van een beslissing worden aangehouden, omdat zulke problemen in het verleden al zijn geïdentificeerd en gedocumenteerd.

      Het samenstellen van een reeks mogelijke oplossingen: Vaak begint deze stap met het zoeken naar bestaande oplossingen (oplossingen die werken bij vergelijkbare problemen). Wanneer geen van de bestaande oplossingen in de huidige situatie werkt, moet er een nieuwe oplossing worden ontworpen of een bestaande oplossing worden aangepast.

      Het kiezen uit verschillende alternatieven: Het rationele keuzeparadigma gaat er vanuit dat de mens altijd gaat voor de keuzemogelijkheid met de hoogste subjectieve verwachte utiliteit (subjective expected utility; SEU), welke wordt gekozen wanneer voor het alternatief dat voor de persoon het meest gunstig/bevredigend is wordt gegaan. Dat betekent dat alle mogelijke uitkomsten moeten worden ingeschat. Dit is een zeer complexe taak, maar het rationele keuzeparadigma gaat er vanuit dat men deze berekening zonder problemen uitvoert.

      Hoe verloopt het daadwerkelijk uitvoeren van de gemaakte keuze?

      Evaluatie van het gekozen alternatief: Het beantwoorden van de vraag of het verschil tussen de oude situatie en de gewenste situatie nu daadwerkelijk is afgenomen.

      Stappen 1, 4 en 6 worden door de mens als moeilijk ervaren.

      Hoewel dit model logisch en aannemelijk klinkt, wordt het in werkelijkheid weinig toegepast. Mensen worden in dit model afgebeeld als machines die op een efficiënte en logische manier informatie (kunnen) verwerken. In werkelijkheid zijn mensen vaak niet in staat om de grote hoeveelheid informatie te behappen die komt kijken bij het maken van een keuze, of om het in te zien wanneer een eerder gemaakte keuze niet de juiste bleek. Ook focust dit model alleen op het rationele denken en houdt het geen rekening met het feit dat emoties het beslissingsproces beïnvloeden of soms zelfs domineren.

      Wat is er lastig aan het identificeren van problemen en oplossingen?

      Problemen en oplossingen worden niet in hapklare brokken aangeleverd. Informatie moet verkregen en vertaald worden: dit gebeurt gedeeltelijk door een bewuste evaluatie van feiten en argumenten van anderen. Een ander belangrijk gedeelte van dit proces speelt zich vaak onbewust af, namelijk via attitudevorming en selectieve aandacht in de waarneming. Emotionele markers, die we vaak zodra we informatie in ons opnemen aan deze informatie binden, bepalen samen met logische analyse en de emotionele reacties die uit deze analyse voortkomen of we iets zien als een probleem, als een kans of als onbelangrijk.

      De vijf meest bekende knelpunten die aan de orde kunnen zijn bij de identificatie van problemen zijn:

      1. Invloed van belanghebbenden (stakeholder framing): Het beoordelen van het probleem wordt beïnvloed of beperkt door de invloed van de visie van anderen.

      2. Perceptuele verdediging (perceptual defense): Het negeren van nadelige informatie als coping mechanisme.

      3. Cognitieve mappen (mental models): Cognitieve mappen die mensen van de buitenwereld hebben, helpen vaak met het overzichtelijk en voorspelbaar maken van situaties en het geven van richting aan gedrag. Nadeel van deze modellen is dat ze ervoor kunnen zorgen dat unieke kansen of problemen over het hoofd worden gezien of dat onverwachte oplossingen opzij worden geschoven, omdat deze niet passen binnen een bestaand model.

      4. Beslissend leiderschap (decisive leadership): Mensen worden vaak als effectievere leiders gezien wanneer zij snel tot besluiten kunnen komen. Gevolg is dat veel besluitvormers hierdoor te snel knopen doorhakken zonder alle feiten echt overwogen te hebben.

      5. Oplossingsgerichte problemen (solution-focused problems): Vaak worden problemen direct al in termen van de oplossingen geformuleerd. Direct een oplossing koppelen aan een probleem werkt vaak bevredigend. Echter, de meest bekende oplossingen, namelijk oplossingen die in andere situaties geholpen hebben en waar men nu het snelst opkomt, hoeven niet direct de beste oplossingen te zijn.

      Hoe worden problemen en kansen effectief geïdentificeerd?

      Hoewel het herkennen van problemen en kansen nooit eenvoudig zal zijn, kan bewustzijn van de hierboven genoemde beperkingen in waarnemen/herkennen van problemen en kansen dit proces wel verbeteren. Voorbeelden zijn bewust andere perspectieven op de werkelijkheid, dan welke je al kent, in acht te nemen of het bespreken van situaties met anderen/collega’s om je eigen blinde vlekken te compenseren.  

      Hoe gaat het zoeken naar en evalueren en maken van keuzes?

      Volgens Herbert Simon verkeren mensen in een gebonden rationaliteit, omdat de informatie die ze verwerken beperkt en imperfect is en omdat ze zelden de beste keuzes maken. Vaak zijn heldere doelen nodig om tot goede oplossingen te komen. Probleem is vaak dat doelen dikwijls onduidelijk zijn of niet in overeenstemming met elkaar.

      Mensen maken vaak geen perfect rationele beslissingen, omdat ze informatie niet zo goed verwerken. Het is meestal te veel om alle alternatieven en mogelijke uitkomsten af te wegen. Daarom worden vaak slechts een paar alternatieven en uitkomsten goed overwogen. Een gerelateerd probleem is de impliciete favoriet: een alternatief die vaak al vroeg wordt gevormd en de onbewuste favoriet is waar andere alternatieven mee worden vergeleken. Hoewel het impliciete favoriet vergelijkingsproces automatisch lijkt te verlopen, ondermijnt het vaak onze effectieve besluitvorming. Mensen zijn namelijk geneigd om problemen van de impliciete favoriet en de voordelen van alternatieven te negeren. Hoewel subjectieve verwachte utiliteit het belangrijkste onderdeel van rationele keuze besluitvorming is, hebben Tversky en Kahneman ontdekt dat mensen ingebouwde beslissingsheuristieken hebben die ofwel de waarschijnlijkheid van bepaalde uitkomsten, ofwel de waarde (utiliteit) van deze uitkomsten verstoren. Drie van de meest bestudeerde vuistregel-biases zijn verankering en aanpassing, beschikbaarheid en representativiteit. De verankerings- en aanpassingsheuristiek stelt dat we door een oorspronkelijke ankervisie worden beïnvloed en niet voldoende afwijken van deze visie wanneer nieuwe informatie wordt aangeboden. De beschikbaarheidsheuristiek verwijst naar de neiging om een situatie te beoordelen op basis van informatie die we makkelijk kunnen terughalen uit het geheugen. De representativiteitsheuristiek, ten slotte, stelt dat we meer aandacht besteden aan situaties of objecten die lijken op of representatief zijn voor iets anders dat we kennen, dan aan exacte statistieken.

      Eén van de belangrijkste assumpties van het rationele keuzeparadigma, is dat mensen willen kiezen voor het alternatief met het grootste voordeel (dus de grootste subjectieve verwachte utiliteit). Dikwijls kiest men het alternatief dat acceptabel of goed genoeg is en niet zozeer het beste alternatief. Dit wordt satisfactie (satisficing) genoemd (dit gebeurt in plaats van maximalisering).

      Welk verband is er tussen emoties en het maken van keuzes?

      Zoals eerder genoemd, wordt in het rationele keuzeparadigma het effect van emoties op menselijke besluitvorming totaal niet in acht genomen. Emoties hebben op drie manieren invloed op de evaluatie van alternatieven:

      • Emoties vormen vroege voorkeuren: De emotionele marker die (vaak onbewust) in een vroeg stadium aan een keuzemogelijkheid wordt verbonden, is van invloed op de mate waarin we een voorkeur voor deze keuzemogelijkheid hebben.

      • Emoties beïnvloeden het evaluatieproces van alternatieven. Zo maken we bijvoorbeeld meer gebruik van stereotypen om tot snellere keuzes te komen wanneer we kwaad zijn.

      • Emoties als informatiebron: We gebruiken emoties als informatiebron en we maken gebruik van ons gevoel bij het maken van een keuze tussen alternatieven, wat ons intuïtie genoemd.

      Hoe beïnvloeden intuïtie en het maken van keuzes?

      Intuïtie is het vermogen een probleem of een kans te herkennen en op de beste manier te handelen zonder bewuste evaluatie. Het is een emotionele ervaring en een snel analytisch proces. Het voorgevoel dat we ervaren, bestaat uit emotionele signalen die sterk genoeg zijn om het bewustzijn binnen te dringen. Deze signalen kunnen ons waarschuwen voor gevaar of bewust maken van een kans en ons motiveren om actie te ondernemen. Intuïtie komt tot stand doordat we een vergelijking maken tussen wat we waarnemen en de templates die we hebben. Dat zijn ideeën/patronen, gebaseerd op kennis die zich in eerdere ervaringen heeft opgebouwd, waaraan een bepaalde situatie normaal gesproken voldoet. Als de gegeven situatie niet overeenkomt met de template die daarbij zou moeten horen, worden emoties gevormd die ons aansporen tot het ondernemen van actie.

      Intuïtie bouwt ook op action scripts: voorgeprogrammeerde routines om te reageren wanneer er wel of geen overeenkomst is met het verwachte patroon. Het zijn gedragspaden die bijdragen aan een snelle en efficiënte reactie. Ze zijn algemeen en moeten vaak wel per situatie wat worden bijgesteld.

      Hoe kunnen keuzes effectiever gemaakt worden?

      Door systematisch alle oplossingen voor een probleem te doorlopen kan men problemen zoals implicit favorite en satisficing voorkomen. Om emoties geen nadelig effect op het besluitvormingsproces te laten hebben, is het belangrijk om bewust te blijven van de invloed die emoties kunnen hebben. Scenario planning kan hierbij een hulpmiddel zijn. Dit is het incalculeren van problemen voordat ze optreden en zorgt ervoor dat eventuele oplossingen geëvalueerd kunnen worden zonder de stress en emoties die optreden wanneer men met een probleem geconfronteerd wordt. 

      Hoe werkt het evalueren van gemaakte keuzes?

      Vaak zijn besluitvormers bij de evaluatie van de gemaakte keuzes niet volkomen eerlijk tegenover zichzelf. Een eerste voorbeeld hiervan is bevestigingsbias (confirmation bias/postdecisional justification): het opwaarderen van de positieve aspecten en afzwakken van de negatieve aspecten van een gekozen oplossing voor een probleem, om op die manier de eigenwaarde te beschermen. Een tweede probleem is escalatie van commitment. Dit is de neiging om een verkeerde beslissing te blijven steunen, ondanks het duidelijke falen ervan. Er worden vier redenen gegeven waarom escalation of commitment ontstaat:

      • Zelfrechtvaardiging: Wanneer er een groot persoonlijk belang is bij het rechtvaardigen van een besluit.

      • Prospect theorie effect: Men heeft de neiging grotere risico’s te nemen om verlies te voorkomen en kleinere risico’s om te winnen. Het stoppen van een project voelt vaak als een verlies en is een pijnlijker besluit.

      • Perceptuele blindmakers: Soms ziet men problemen niet snel genoeg. Onbewust wordt negatieve informatie uitgefilterd en soms worden serieuze problemen als willekeurige foutjes gezien.

      • Afbreekkosten: De neiging om een beslissing toch door te zetten bij twijfels over het slagen ervan, omdat de kosten van het afbreken van het project onbekend of hoog zijn.

      Manieren om bevestigingsbias en escalatie van commitment te voorkomen, zijn mensen die beslissingen maken scheiden van de mensen die beslissingen evalueren; voorafgaand aan de beslissing een punt afspreken waarop een beslissing wordt doorgezet of afgebroken; een heldere, systematische bron voor feedback vinden; niet iemand alleen, maar meerdere mensen op een probleem zetten.

      Wat is creativiteit?

      Creativiteit is de ontwikkeling van originele ideeën die een sociaal erkende bijdrage leveren. Dit is belangrijk voor een besluitvormingsproces. Het creative process model is een van de vroegste en belangrijkste modellen over creativiteit. Dit model geeft inzicht in de stappen die doorlopen worden in het creatieve denkproces van mensen:

      • Preparatie; het vormen van een duidelijk idee van wat men wil bereiken.

      • Incubatie; het stadium van reflectieve gedachten: het idee wordt opzijgelegd, maar in het achterhoofd wordt er op laag bewustzijnsniveau op doorgegaan. Hierdoor ben je tijdelijk afgeleid van het probleem. Incubatie helpt bij divergent denken: het probleem anders proberen te formuleren en verschillende benaderingen van de kwestie proberen te vinden. Door divergent denken stap je uit het denken via bestaande modellen. Tegenover divergent denken staat convergent denken: de conventionele, juiste oplossing voor een probleem vinden.

      • Inzicht; het plotseling krijgen van een idee: een ingeving.

      • Verificatie; experimenteren met het idee en het idee bijschaven en evalueren.

      Wat zijn de karakteristieken van creatieve mensen?

      Creativiteit op de werkvloer wordt bepaald door de mate waarin mensen zelf creatief zijn en door de mate waarin de omgeving bevorderlijk is voor de creativiteit. Er worden vier eigenschappen genoemd waar creatieve mensen over beschikken:

      • Cognitieve en praktische intelligentie

      • Doorzettingsvermogen

      • Expertise/ervaring

      • Onafhankelijke verbeelding

      Welke bedrijfskenmerken stimuleren creativiteit?

      Het is bevorderlijk voor de creativiteit wanneer organisaties hun werknemers de ruimte bieden om te kunnen leren. De leiding moet zich beseffen dat het maken van bepaalde fouten soms onderdeel uitmaakt van een creatief proces. Ook kunnen bepaalde activiteiten creativiteit stimuleren. Een voorbeeld is problemen herdefiniëren door een probleem dat een aantal maanden opzij is gelegd opnieuw te bekijken. Een tweede voorbeeld is associatief spel: creativiteit aanmoedigen door middel van spel. Een laatste voorbeeld is cross-polination, waarbij medewerkers met verschillende expertises ideeën met elkaar uitwisselen.
      Betrokkenheid van medewerkers in het beslissingsproces

      ‘Design thinking’ is een oplossingsgericht creatief proces waarbij de mens centraal staat. Er wordt gebruik gemaakt van zowel intuïtie als analytisch denken om problemen te verhelderen en innovatieve oplossingen te bedenken. Design thinking maakt gebruik van vier regels:

      • De mens regel: Design thinking is een teamactiviteit. Het is afhankelijk van de samenwerking van verschillende mensen met verschillende kennis en ervaringen. Op deze manier kan er vanuit verschillende perspectieven naar een probleem gekeken worden. Daarnaast moet er ook in de klanten en gebruikers worden ingeleefd.

      • De ambiguïteit regel: Creativiteit en experimenteren zijn alleen mogelijk als het probleem en de oplossingen ambigu zijn. 

      • De herontwerp regel: Er zijn geen volledig originele creatieve oplossingen. De behoefte die vervuld worden met het oplossen van problemen bestaan al heel lang. Het is daarom belangrijk om eerdere oplossingen te doorgronden en te gebruiken bij het bedenken van een nieuwe oplossing. 

      • De tastbaar regel: Design thinking bevat minder tijd aan plannen en meer aan doen. Prototypes bevatten veel informatie die niet in de conceptuele planning naar voren komt. Design thinking tolereert dan ook het maken van fouten en ziet dit juist als leerproces.

      Hoe raken medewerkers betrokken in het beslissingsproces?

      Het betrekken van werknemers bij het oplossen van problemen kan bijdragen aan een snellere en effectievere oplossing hiervan. Werknemersbetrokkenheid (employee involvement/participative management) is de mate waarin werknemers worden betrokken bij de manier waarop werk georganiseerd en uitgevoerd wordt. Er zijn meerdere voordelen te noemen: werknemers herkennen/beschrijven een probleem soms beter omdat ze midden in het bedrijf zitten. Ook worden er vaak meer en betere alternatieven bedacht. Daarbij komt dat het de betrokkenheid bij het besluit en de mate waarin werknemers zich persoonlijk verantwoordelijk voelen, vergroot.

      Hoe ziet het model van de betrokkenheid van medewerkers in beslissingsprocessen eruit?

      De mate waarin het goed is om werknemers bij besluitvorming te betrekken, verschilt per situatie. Er zijn vier factoren waarvan dit afhangt:

      1. Beslissingsstructuur: Naarmate het probleem complexer en onbekender wordt, stijgen de voordelen van het betrekken van medewerkers bij het beslissingsproces.

      2. Bron van beslissingskennis: Hoe minder ervaring de leiding heeft met het probleem en hoe meer ervaring de werknemer heeft, des te beter is het om de werknemer bij het beslissingsproces te betrekken.

      3. Beslissingstoewijding: Werknemers zijn sneller bereid zich aan een beslissing te binden als ze betrokken worden bij het beslissingsproces.

      4. Risico van conflict: Het betrekken van medewerkers kan het besluitvormingsproces juist benadelen wanneer de doelen en normen van de medewerkers in conflict zijn met de organisatorische doelen. Het kan ook nadelig zijn wanneer het risico op conflict tussen de werknemers tijdens de besluitvorming hoog is.

      Hoe maak je een goede keuze en een beslissing?

      Hoe maak je een goede keuze en een beslissing?

      Fases van een keuzeproce

      • Elke fase van het keuzeproces verwacht acties van je.
      • Ook kent elke fase zijn eigen moeilijkheden.
      • Een keuzeproces verloopt overigens niet altijd in dezelfde volgorde. Soms moet je even een fase terug of kun je direct een fase overslaan.

      Fase 1: Keuzebesef

      • De eerste fase is het besef dat je een beslissing moet gaan maken.

      Fase 2: Keuzestress

      • De tweede fase is de acceptatie van de onzekerheid dat je nog niet kunt kiezen.
      • Keuzestress is een veelvoorkomend fenomeen: iedereen is wel eens met een lastige keuze geconfronteerd, echter hoe iemand ermee omgaat, verschilt per persoon.
      • Het is natuurlijk helemaal niet erg als je last hebt van keuzestress. Kiezen is ook eng. Het voelt definitief en je bent misschien bang voor de consequenties. Of voor wat anderen van je zullen vinden. Veel van dit soort gedachten zijn een vorm van weerstand of angst en de beste manier om daarmee om te gaan is te accepteren dat je het eng vindt en dan toch voor je keuze gaan. Eén troost: een keuze is nooit 100% definitief. Je kunt verkeerd kiezen, ja. Maar je gooit niet de ervaring weg die je al hebt opgebouwd in je leven. Je kunt altijd wéér kiezen. Uiteindelijk kom je er wel uit.

      Fase 3: Keuze voorbereiden

      • Fase drie is de oriëntatiefase waarbij kennis opgedaan wordt. Je kunt je oriënteren en kennis op te doen via de bekende wegen zoals online inlezen, events bezoeken, gebruik maken van je netwerk en met mensen praten die je voor zijn gegaan.

      Fase 4: Keuzes vergelijken

      • De volgende stap is alle opties naast elkaar leggen en vergelijkingen maken met de voor- en nadelen die je in fase drie hebt genoteerd.
      • Door het stellen van keuzevragen en het doen van keuzehulp-oefeningen kun je verschillende opties met elkaar vergelijken en erachter komen wat goed bij je past.
      • Je kunt hierbij denken aan praktische zaken, maar ook aan je interesses en welke doelen je wilt bereiken.

      Fase 5: Keuze maken

      • Wanneer je fase vier succesvol doorlopen hebt, dan is de volgende stap een beslissing maken. Vind je het alsnog lastig de knoop door te hakken? Dan heb je waarschijnlijk nog niet voldoende uit de vorige fases gehaald.
      • Doe een stapje terug en doorloop fase 3 en/of 4 nog eens een keer. Besef je dat er ook verschillende combinaties mogelijk zijn en dat je dus met één keuze verschillende doelstellingen kunt verwezenlijken. Een periode in het buitenland kun je bijvoorbeeld vervullen met een taal leren, duik- of surflessen volgen én vrijwilligerswerk doen in een werkveld dat je interesseert.

      Fase 6: Uitvoeren van je genomen beslissing

      • De laatste fase is het uitvoeren van je genomen beslissing.
      • Het is tijd om praktische zaken te regelen.

       

      Oplossen versus veroorzaken: begrippen, definities en inzichten

      Oplossen versus veroorzaken: begrippen, definities en inzichten

      Wat is een probleem?

      Wat is een probleem?

      Wat is probleem?

      • Een probleem is een situatie die in de ogen van probleemsteller moeilijk is op te lossen en schade veroorzaakt of verandering in de weg staat.

      "Het probleem is vaak dat er een probleem van wordt gemaakt"

      Wat is de definitie van een probleem?

      • Een probleem treedt op wanneer er een obstakel is tussen een huidige staat en een doel en het niet meteen vanzelfsprekend is hoe dit obstakel omzeild kan worden.
      • Goed gedefinieerde problemen hebben vaak een correcte oplossing, waarbij bepaalde procedures tot een oplossing leiden, indien goed uitgevoerd.
      • Slecht gedefinieerde problemen komen vaak voor in het dagelijks leven en hebben niet direct een ‘correcte’ oplossing en hebben vaak een onduidelijke route die tot de juiste oplossing leidt.
      • Zie o.a Goldstein

      Wat is problematiek?

      • Problematiek is een groep van verschillende problemen bij elkaar.
      • Problematiek geeft vaak aan dat de oplossing wat complexer is dan bij een individueel probleem.

      Wat is heuristiek?

      • Heuristiek is een soort regel of een soort strategie die je kan gebruiken om een oplossing voor een probleem vinden. Een heuristiek die altijd werkt noemen ze een  een algoritme.

      Wat is een oplossing?

       

      Wat is een genuanceerd oordeel?

      Wat is een genuanceerd oordeel?

      Wat is genuanceerd oordelen?

      • Genuanceerd oordelen is het op basis van beschikbare informatie komen tot realistische, onderbouwde en bruikbare conclusies over mogelijke alternatieve handelwijzen.

      Wat is onhankelijke oordelen?

      • Onhankelijke oordelen is niet afgaan op meningen en reacties van anderen, maar zelfstandig een mening vormen zonder je te laten beïnvloeden door anderen. Je eigen koers varen.

      Wat zijn gerelateerde compenties aan oordeelsvorming?

      • Oordelen op basis van feiten en invalshoeken
      • Alternatieven kunnen afwegen
      • Standpunten kunnen innemen
      • Anderen stimuleren om tot een onderbouwd en genuanceerd oordeel te komen
      Wat is creativiteit?
      Wat is creatief zijn, oplossingsgericht denken en omdenken, als competentie?

      Wat is creatief zijn, oplossingsgericht denken en omdenken, als competentie?

        Wat betekent de competentie: creatief zijn?

        • Het benaderen van vraagstukken vanuit verschillende invalshoeken, waarbij je met originele en nieuwe ideeën en oplossingen komt. 
        • Het vermogen om efficiënt en automatisch te worden in het denken en het oplossen van problemen. 
        • Je kunt gevestigde denkpatronen doorbreken.

        Wat is het nivo waarop je creatief kunt zijn?

        De mate waarin je de competentie 'creatief zijn' kan beheersen, is oplopend:

        1. Anders kunnen kijken
        2. Innovatief zijn
        3. Oplossingsgericht zijn:

          Wat is anders kunnen kijken en omdenken?

          • Anders kunnen kijken, of omdenken wil zeggen dat je vanaf een andere kant een kwestie, probleem of vraag kan benaderen, dat je ook kritisch en doordacht kan reageren
            • Je kunt vraagstukken benaderen vanuit verschillende invalshoeken.
            • Je bent niet gebonden aan vaste patronen en (denk)kaders.
            • Je kunt bestaande werkwijzen verbeteren.
            • Je kunt inhaken op nieuwe zienswijzen.
            • Je merkt problemen/knelpunten tijdig op en draagt oplossingen aan.

          Wat is innovatief zijn?

          • Innovatief zijn is het hebben en stimuleren van nieuwe, originele ideeën, werkwijzen en toepassingen. Je richt je met een onderzoekende en nieuwsgierige geest op toekomstige vernieuwing van strategie, producten, diensten en markten (synoniemen: vernieuwingsgerichtheid).
            • Je kunt vraagstukken benaderen vanuit nieuwe en onverwachte invalshoeken.
            • Je denkt conceptueel na over vraagstukken.
            • Je kunt bestaande ideeën en oplossingen met elkaar in verband brengen om tot een nieuwe oplossing of nieuw idee te komen.
            • Je komt regelmatig met ongebruikelijke en innovatieve voorstellen en ideeën.

          Wat is oplossingsgericht zijn?

          • Oplossingsgericht zijn is het kunnen denken in termen van oplossingen, problemen worden niet genegeerd en niet nodeloos geproblematiseerd.
            • Je ondersteunt en inspireert anderen in een vernieuwend denkproces
            • Je maakt van samenwerken een win-win-situatie, waarbij eigen ideeën en ideeën van anderen samenkomen, en komt tot vernieuwende voorstellen.
            • Je draagt ertoe bij dat vernieuwende ideeën tot uitvoering worden gebracht.
            • Je schept een klimaat waarin creativiteit gestimuleerd wordt.

          Wat zijn aanwijzingen en indicatoren voor je creativiteit?

          • nieuwsgierigheid, concentratie, humor, een hoog energieniveau, aanpassingsvermogen, onafhankelijkheid, speelsheid, non-conformiteit, risicogedrag, aantrekkingskracht tot het complexe en mysterieuze, bereidheid tot fantaseren en dagdromen, inventiviteit en intolerantie voor verveling.
          • Deze indicatoren kunnen echter ook worden gebruikt bij het identificeren van begaafde of getalenteerde kinderen.
          Wat is brainstormen?

          Wat is brainstormen?

          Een manier om creatieve, nieuwe ideeën te creëren is brainstorming. Dit is een methode om creativiteit te vergroten in een groep door middel van expressiviteit, het uitstellen van beoordeling, doelbewust voortbouwen op vorige ideeën, en 'kwantiteit gaat boven kwaliteit'.

          Wat is scepsis, en wat betekent sceptisch zijn?

          Wat is scepsis, en wat betekent sceptisch zijn?

          Wat wil scepsis, en sceptisch zijn, zeggen?

          • Scepsis is twijfel. Twijfel aan de waarheid, aan wat iemand zegt en in fundamentelere zin aan een goed proces.
          • Scepsis zou je kunnen zien als de afwezigheid van vertrouwen in een goede afloop. In die zin is het gerelateerd aan pessimisme.
          • Het heeft een mate van terughoudendheid in zich. Het heeft als gevolg dat je geen actie wilt ondernemen en geen risico wilt lopen.
          • De aanwezigheid van scepsis herken je wanneer jezelf of een ander een hoop 'beren op de weg' ziet.

          “Men are never convinced of your reasons, of your sincerity, of the seriousness of your sufferings, except by your death. So long as you are alive, your case is doubtful; you have a right only to their skepticism.” - Albert Camus

           

          Wat is oordeel vormen, standpunt innemen en in staat zijn om te nuanceren, als competentie?

          Wat is oordeel vormen, standpunt innemen en in staat zijn om te nuanceren, als competentie?

          Wat is het nivo waarop je oordeel vormen kunt beheersen?

          De mate waarin je de competentie 'oordeel vormen' kan beheersen, is oplopend:

          1. Oordelen op basis van feiten en invalshoeken.
          2. Alternatieven kunnen afwegen en standpunten kunnen innemen.
          3. Anderen kunnen stimuleren om tot een onderbouwd en genuanceerd oordeel te komen.

          Wat is een oordeel vormen op basis van feiten en vanuit verschillende invalshoeken?

          • Je kunt snel en efficiënt de juiste informatie vergaren.
          • Je weegt de alternatieven af.
          • Je staat open voor de mening van anderen.
          • Je kunt jouw eigen mening goed onderbouwen.
          • Je overziet effecten van acties en besluiten die gebaseerd zijn op je eigen mening.

          Wat is alternatieven kunnen afwegen en standpunten kunnen innemen?

          • Je neemt meerdere invalshoeken of criteria in afweging, zoals klantenbelangen, kwaliteit, efficiëntie en kosten, praktische houdbaarheid, personeel, doelstellingen op zowel korte als lange termijn.
          • Je neemt ten aanzien van vraagstukken een persoonlijk standpunt in en je kunt duidelijk aangeven op basis waarvan je tot een bepaald oordeel bent gekomen.
          • Je betrekt mogelijke neveneffecten van jouw standpunt in de overwegingen.
          • Je bent in staat in complexe vraagstukken te beargumenteren waarom en in welke mate een bepaald alternatief de voorkeur verdient boven andere alternatieven.

          Wat is het stimuleren van een onderbouwde en genuanceerde oordeelsvorming?

          • Je maakt onderscheid in hoofd- en bijzaken en je prioriteert hoofdzaken.
          • Je schetst de gevolgen van het oordeel op korte en lange termijn en je houdt daarbij rekening met onzekere factoren.
          • Je stimuleert interactie over meningen en oordelen.

          Wat kan je doen om je creativiteit te versterken of oplossend vermogen te ontwikkelen: vragen en antwoorden

          Wat kan je doen om je creativiteit te versterken of oplossend vermogen te ontwikkelen: vragen en antwoorden

          Wat is creatief zijn, oplossingsgericht denken en omdenken, als competentie?

          Wat is creatief zijn, oplossingsgericht denken en omdenken, als competentie?

            Wat betekent de competentie: creatief zijn?

            • Het benaderen van vraagstukken vanuit verschillende invalshoeken, waarbij je met originele en nieuwe ideeën en oplossingen komt. 
            • Het vermogen om efficiënt en automatisch te worden in het denken en het oplossen van problemen. 
            • Je kunt gevestigde denkpatronen doorbreken.

            Wat is het nivo waarop je creatief kunt zijn?

            De mate waarin je de competentie 'creatief zijn' kan beheersen, is oplopend:

            1. Anders kunnen kijken
            2. Innovatief zijn
            3. Oplossingsgericht zijn:

              Wat is anders kunnen kijken en omdenken?

              • Anders kunnen kijken, of omdenken wil zeggen dat je vanaf een andere kant een kwestie, probleem of vraag kan benaderen, dat je ook kritisch en doordacht kan reageren
                • Je kunt vraagstukken benaderen vanuit verschillende invalshoeken.
                • Je bent niet gebonden aan vaste patronen en (denk)kaders.
                • Je kunt bestaande werkwijzen verbeteren.
                • Je kunt inhaken op nieuwe zienswijzen.
                • Je merkt problemen/knelpunten tijdig op en draagt oplossingen aan.

              Wat is innovatief zijn?

              • Innovatief zijn is het hebben en stimuleren van nieuwe, originele ideeën, werkwijzen en toepassingen. Je richt je met een onderzoekende en nieuwsgierige geest op toekomstige vernieuwing van strategie, producten, diensten en markten (synoniemen: vernieuwingsgerichtheid).
                • Je kunt vraagstukken benaderen vanuit nieuwe en onverwachte invalshoeken.
                • Je denkt conceptueel na over vraagstukken.
                • Je kunt bestaande ideeën en oplossingen met elkaar in verband brengen om tot een nieuwe oplossing of nieuw idee te komen.
                • Je komt regelmatig met ongebruikelijke en innovatieve voorstellen en ideeën.

              Wat is oplossingsgericht zijn?

              • Oplossingsgericht zijn is het kunnen denken in termen van oplossingen, problemen worden niet genegeerd en niet nodeloos geproblematiseerd.
                • Je ondersteunt en inspireert anderen in een vernieuwend denkproces
                • Je maakt van samenwerken een win-win-situatie, waarbij eigen ideeën en ideeën van anderen samenkomen, en komt tot vernieuwende voorstellen.
                • Je draagt ertoe bij dat vernieuwende ideeën tot uitvoering worden gebracht.
                • Je schept een klimaat waarin creativiteit gestimuleerd wordt.

              Wat zijn aanwijzingen en indicatoren voor je creativiteit?

              • nieuwsgierigheid, concentratie, humor, een hoog energieniveau, aanpassingsvermogen, onafhankelijkheid, speelsheid, non-conformiteit, risicogedrag, aantrekkingskracht tot het complexe en mysterieuze, bereidheid tot fantaseren en dagdromen, inventiviteit en intolerantie voor verveling.
              • Deze indicatoren kunnen echter ook worden gebruikt bij het identificeren van begaafde of getalenteerde kinderen.
              Welke tools en oefeningen kunnen je helpen bij het verbeteren van de competentie 'creatief zijn'?
              Hoe kun je de competentie ‘creativiteit’ herkennen en ontwikkelen tijdens je studie, stage, reis en op je werk in het buitenland?

              Hoe kun je de competentie ‘creativiteit’ herkennen en ontwikkelen tijdens je studie, stage, reis en op je werk in het buitenland?

              Creativiteit tijdens je reis

              • Hoe goed je je ook voorbereidt op een reis, er kan nogal eens iets onverwachts gebeuren of misgaan. Wanneer zich zo'n situatie voordoet is het waardevol om 'out of the box' te denken, oftewel, denk na over oplossingen die misschien niet op de planning stonden of voor de hand liggen.
              • In het buitenland werken samenlevingen meestal ook niet zoals jij thuis gewend bent. Om van je reis te kunnen genieten, is het dan ook van belang om deze patronen en verwachtingen los te laten en creatief om te gaan met de manier van doen van de plek waar je je bevindt. Wie weet past deze manier van doen beter bij jou dan je van tevoren had gedacht.
              • Een reis biedt ook mogelijkheden om artistieke creativiteit te ontwikkelen, denk hierbij aan fotografie, illustreren of schrijven.

              Creativiteit tijdens je werk

              • Hoewel elke werkplek zijn eigen richtlijnen en regels heeft, kan het zijn dat er situaties voorkomen die om meer creativiteit vragen.
              • Deze situatie kan zowel werkgerelateerd zijn, als iets dat tussen collega's plaatsvindt. Wanneer er meningsverschillen ontstaan waar niet direct richtlijnen voor zijn, vraagt dat om onderlinge creativiteit om samen tot een oplossing te komen.
              • Dit geldt ook voor werkzaamheden: hoewel het natuurlijk van belang is om de regels en richtlijnen te volgen, kun je in sommige situaties juist beter met creativiteit reageren. Communiceer hierover altijd helder met leidinggevenden en collega's.
              • Voorbeeld van creativiteit tijdens werk op een boerderij: De gemiddelde biologische boerderij in minder ontwikkelde landen hebben beperkte middelen en ook veel werk. Je ontwikkelt jezelf op het gebied van creatief gebruik van materialen door hergebruik en reparatie. Op afgelegen ranches, waar reparateurs en winkels ver weg zijn, is zelfredzaamheid door creativiteit essentieel. Een kweker, teler, fokker of kaasboer heeft naast veel verstand van zijn product lang niet altijd de creatieve marketing skills die jij hebt opgedaan. Als je taak is om te helpen met de marketing, probeer dan binnen de lokale en budgetaire beperkingen en culturele verschillen het boerenproduct beter te vermarkten. Dat vergt creativiteit.

              Creativiteit tijdens je studie

              • Tijdens je studie is het vaak van belang dat je eerst basisprincipes goed onder de knie hebt, of dat nou vanuit een praktische of theoretische achtergrond is.
              • Bij theoretische studies wordt er daarnaast van je gevraagd om met eigen toevoegingen te komen. Hierbij is het essentieel om creatief te kunnen nadenken, te identificeren waar eventuele denkfouten zitten of waar meer verdieping nodig is. Vervolgens kun je creatief aan de slag met wat je tot nu toe geleerd hebt.
              • Als je studie praktisch ingesteld is, is het goed mogelijk dat je in de praktijk ziet dat de situaties niet precies verlopen zoals je uit boeken hebt geleerd. Op zulke momenten is het belangrijk om zowel creatief als professioneel te reageren. Hoe kun je wat je geleerd hebt in de praktijk toepassen, ook al is de situatie misschien onbekend?

              Creativiteit tijdens je vrijwilligerswerk of stage

              • Tijdens je vrijwilligerswerk of stage kan je creativiteit stimuleren en ontwikkelen door innovatieve oplossingen te bedenken voor het project waaraan je werkt.
              • Jouw frisse blik kan helpen om nieuwe inzichten te geven in het project, of bijdragen aan het opstarten van een nieuw project bij de organisatie. 
              • Bij vrijwilligerswerk is het vaak het geval dat mensen van verschillende achtergronden samenwerken. Door creatief aan de slag te gaan, kun je een ieders eigen kennis en sterke punten identificeren en inzetten om doelen te behalen.
              Wanneer werkt brainstormen?

              Wanneer werkt brainstormen?

              Wat zijn de basisregels voor brainstormen

              • Wees expressief: deel elk idee dat bij je opkomt met de groep, al denk je dat het een vreemd idee is.
              • Stel evaluatie uit: beoordeel de ideeën van mensen niet tijdens de brainstormsessie. Alle ideeën zijn waardevol.
              • Benadruk het belang van kwantiteit: hoe meer ideeën er op tafel komen te liggen, hoe beter.
              • Werk met andermans ideeën: omdat alle ideeën vanuit de groep komen, kunnen groepsleden voortbouwen op elkaars ideeën.

              Hoe kan je brainstormen met resultaat?

              Brainstormen

              • Brainstormen is dan alleen effectief wanneer de volgende aanbevelingen in acht worden genomen:
                • Hou je aan de regels: groepsleden zouden moeten worden getraind in het volgen van de regels die horen bij het brainstormen.
                • Besteed aandacht aan elkaars ideeën. Brainstorming werkt alleen als iedereen wordt blootgesteld aan elkaars ideeën.
                • Combineer individuele benaderingen en groepsbenaderingen. Groepsleden zouden de kans moeten hebben hun ideeën bij te houden.

              Brainwriting

              • Brainwriting is in dit verband een idee: het schriftelijk noteren van nieuwe ideeën, waarbij de leden over het algemeen hun ideeën onder die van de voorganger kunnen schrijven op een rondgaande lijst.
                • Las af en toe een pauze in, zodat groepsleden in stilte kunnen nadenken.
                • Zorg ervoor dat er genoeg tijd is om de taak de volbrengen. Groepen die onder tijdsdruk moeten presteren bedenken sneller oplossingen, maar deze oplossingen zijn niet erg kwalitatief.
                • Zorg ervoor dat groepsleden zich blijven richten op de taak en niet onderling gaan kletsen.
                • Probeer de sessie te vergemakkelijken. De inspanningen van groepsleden moeten worden gecoördineerd door een vaardige discussieleider.

              Wat zijn alternatieven voor face-to-face brainstormen?

              Electronic brainstorming:

              • het bedenken van ideeën en het oplossen van problemen door gebruik te maken van op computers gebaseerde communicatiemethoden, zoals discussies online en 'real-time e-mail', in tegenstelling tot face-to-face sessies. Vooral wanneer de groepsleden aandacht besteden aan elkaars ideeën, levert dit meer nieuwe ideeën op dan gebeurt wanneer er een normale brainstormsessie plaatsvindt. Er is wel meer onderzoek nodig om de voordelen en nadelen van elektronic brainstorming te begrijpen.

              Nominal group technique (NGT):

              • dit is een groepsprestatie-methode waarin een face-to-face groepssessie vooraf wordt gegaan door een nominale 'groepsfase', waarin individuen alleen werken om ideeën te bedenken.
                Stap 1: de groepsleider introduceert het probleem op een vel papier. Zodra de deelnemer het probleem begrijpt, dan mag hij voor 10-15 minuten ideeën opschrijven.
                Stap 2: De deelnemer deelt de ideeën met een ander individu. Elk individu stelt een idee voor en schrijft het op een papier. Het papier wordt doorgeschoven en elke individu voegt één idee aan het geheel toe.
                Stap 3: de groep bespreekt elk idee en richt zich voornamelijk op verduidelijking.
                Stap 5: de vijf oplossingen waar de voorkeur het meest naar uitgaat worden geselecteerd.
                De leider verzamelt de kaarten, neemt het gemiddelde aan als een groepsbeslissing en informeert vervolgens de groep over de uitkomst. Vervolgens kunnen er nog twee stappen aan de procedure toegevoegd worden:
                Stap 6: een korte discussie over de groepsbeslissing.
                Stap 7: het selecteren van nieuwe oplossingen.

              Delphi technique:

              • een groepsprestatie-methode waarbij de mening van de groepsleden herhaaldelijk wordt gemeten via vragenlijsten in plaats van face-to-face bijeenkomsten.
                Buzz groups: een groep wordt in subgroepen opgesplitst om ideeën te bedenken, waarna de verschillende ideeën worden besproken in de hele groep.
              • Bug lists: groepsleden maken een lijst van al hun kleine irritaties die horen bij het probleem dat besproken wordt. Vervolgens bespreekt de hele groep de mogelijke oplossingen voor elk irritatiepunt.

              Stepladder technique:

              • volgens deze techniek moet een nieuw groepslid eerst zijn mening geven over een bepaald standpunt, voordat hij de groepsmening hoort.

              Bronnen en verder lezen

               
              Wanneer werkt brainstormen niet?

              Wanneer werkt brainstormen niet?

              Wanneer werkt brainstormen niet?

              In de jaren ‘50 werd aangetoond dat brainstormgroepen effectiever waren dan individuen in nominale groepen: een verzameling individuen die alleen werkt en waarvan de ideeën samengevoegd worden. Een nominale groep is eigenlijk alleen in naam een groep. Later werd duidelijk dat brainstormen helemaal niet zo effectief is:

              • Leden 'loafen' of hebben last van production blocking: een verlies van productiviteit dat optreedt wanneer de groep en procedurele factoren de groepsvoortgang naar het doel blokkeren, vooral wanneer groepsleden moeten wachten met het uiten van hun ideeën tot ze aan de beurt zijn en afgeleid worden door de ideeën van anderen en daardoor zelf met minder ideeën komen.
              • Verder zijn mensen bang voor beoordeling en is er sprake van sociale vergelijking. Het social matching effect houdt in dat individuen in brainstorming groepen de neiging hebben om het niveau van de productiviteit van andere groepsleden over te nemen.
              • Brainstorminggroepen zijn vaak niet productief genoeg omdat ze hun eigen productiviteit overschatten. In veel gevallen heeft de groep geen criteria om de eigen productiviteit te beoordelen. Het gevolg is dat individuen hun persoonlijke bijdrage in brainstormsessies overschatten. In dit verband wordt ook wel gesproken van de illusion of group productivity: de neiging van leden om te geloven dat hun groep effectief presteert.

              Bronnen en verder lezen

              Wat kan je doen om je resultaatgerichtheid, concentratie, focus en mindfulness te verbeteren?

              Wat kan je doen om je resultaatgerichtheid, concentratie, focus en mindfulness te verbeteren?

              Hoe krijg je een beter concentratievermogen?

              Hoe krijg je een beter concentratievermogen?

              Je concentratievermogen bevorderen door herkenning

              • Een jou onbekende geur of smaak gebruiken tijdens het studeren en die vlak voor je tentamen weer gebruiken kan je geheugen triggeren.
              • Dus bijzondere snacks een nieuwe aftershave of parfum gebruiken voor elk tentamen scheelt je mogelijk weer een tentamenpunt.

              Je concentratievermogen bevorderen door meditatie  

              • Diverse studies zouden hebben uitgewezen dat meditatie studenten helpt focussen en concentreren.
              • Daarnaast kan het studiestress verminderen.

              Moeilijke of makkelijke leesbare letters & teksten gebruiken

              • Grote letters en lettertypes als Verdana en Arial staan bekend als gemakkelijk leesbaar. Dat is dan ook de reden dat ze veel gebruikt worden op websites. Maar soms werkt moeizaam lezen beter. Dat Arial en Verdana prettig leesbaar zijn, komt omdat ze schreefloos zijn, dat wil zeggen dat er geen dwarsstreepjes zitten aan het uiteinde van de verticale en horizontale balken van de letters. Lettertypes die deze streepjes wel hebben zoals Times New Roman, Comic Sans MS en Boldoni, zijn dan ook niet populair bij websitebouwers.
              • Internetlezers scannen een tekst, zo is de achterliggende gedachte, ze lezen snel en zijn met een klik vertrokken als het ze even niet aanspreekt of niet snel genoeg te lezen is. Toch is er wat voor te zeggen om dat snelle scannen en lezen te vertragen.
              • Uit onderzoek aan de Princeton Universiteit in New Yersey blijkt dat lezers teksten in Times New Roman, Comic Sans MS en Boldoni, moeilijker te lezen vinden dan in Arial en Verdana. Hun theorie is als volgt: je zou denken dat hoe moeilijker leesbaar een tekst is, hoe lastiger het is de informatie tot je te nemen. Maar omdat er dan meer concentratie nodig is om de inhoud van een tekst in je op te nemen, krijg je tegelijk het idee dat de tekst moeilijker is geworden en dat je er dus meer moeite voor moet doen. Het tegendeel is echter waar en het gevolg is dan ook dat je de inhoud beter onthoud.

              Hoe beter en langer te concentreren?

              • Wees eerlijk tegen jezelf: je werkt elke dag effectief een uur of 5 en dat is voor een werkend iemand ook niet ongebruikelijk..
              • Maak gebruik van nieuwe geuren en smaken.
              • Studeer op verschillende plekken: het is gebleken dat je beter op verschillende plekken kunt studeren, daardoor kan je informatie beter opnemen.
              Hoe krijg je meer concentratie en meer focus?

              Hoe krijg je meer concentratie en meer focus?

              Hoe krijg je concentratie en focus?

              • Er zijn allerlei tips te vinden online over concentratie en focus, maar wat voor de een werkt, werkt juist averechts voor een ander. Ga dus vooral bij jezelf op ontdekkingstocht en ontdek wat jou helpt om jezelf te concentreren. Dit kan voor ieder mens weer anders zijn. Zo studeert de een graag met muziek op. Terwijl de ander juist volledige stilte nodig heeft.
              • Maar eerst... zet je notificaties uit! Okay, dit is echt een beetje een open deur, maar het helpt. Check de instellingen van je apps en zet je notificaties uit. Op die manier word je niet meer de hele dag getriggerd door appjes die binnenkomen of nieuwsupdates. Probeer het eens en ontdek of het jou ook helpt om bewust te kiezen voor focus en wanneer je even je mail en berichtjes checkt.
              • Maak dagelijks ruimte voor focus en concentratie. Kenniswerk vraagt focus en concentratie. Gun jezelf die tijd en het resultaat wat daaruit voortkomt. Het kan daarbij helpen om dan alle afleiding te beperkend. Zet je telefoon op vliegtuigstand en laat je mail ongeopend.
              • Ga een rondje wandelen. Denkprocessen en concentratie kunnen juist heel goed samengaan met een wandeling door de natuur. De beweging en de natuurlijke omgeving kunnen helpen om weer nieuwe linkjes te leggen.
              • Stel jezelf een haalbaar doel: bijvoorbeeld om in de komende anderhalf uur aan een project te werken. Door een doel te stellen (dit gestelde doel eventueel ook aan anderen te melden als dat voor jou helpt) en door een voor jou helpende setting te creëren (bijvoorbeeld een rustige omgeving, muziek, koffie) kun je ook met aandacht ergens aan werken.
              • Een ander aspect om te ontdekken bij jezelf is wanneer je welk soort werk het beste kunt doen. De meeste mensen geven aan dat ze best van zichzelf weten wanneer ze juist heel creatief en productief zijn op de dag of in de week. Als je type werk het toe laat, kun je je werkweek zo indelen dat je je taken plant op een moment dat dat voor jou ook het beste werkt. Als je als team samen werkt, kan het soms wat meer zoeken zijn naar de juiste timing van bijvoorbeeld een wekelijkse vergadering. Maar ga vooral zelf ook uit proberen wat voor jou het beste werkt!
              Hoe kan je je resultaat- en doelgerichtheid verbeteren en ontwikkelen?

              Hoe kan je je resultaat- en doelgerichtheid verbeteren en ontwikkelen?


              Welke tools en oefeningen kunnen je helpen om je resultaatgerichtheid te verbeteren:

              Keep the end in mind

              • Vind je het lastig om resultaatgericht op je doel af te gaan? Houd de voordelen altijd in gedachten: op goede resultaten kun je verder doorbouwen en een goed gevoel hiervan overhouden omdat je iets hebt bereikt.

              Underpromise and overdeliver

              • Streef naar een sneller of beter resultaat dan wellicht gevraagd wordt, of nodig is. Zo creëer je ruimte voor eventuele tegenvallers.

              Stel je doelen SMART

              • Maak gebruik van timemanagement en een goede planning om deze skill te ontplooien. Maak concrete doelstellingen! Met andere woorden pas de SMART methode toe:Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden.
              Hoe kun je de competentie ‘resultaatgerichtheid’ herkennen en ontwikkelen tijdens je studie, stage, reis en op je werk in het buitenland?

              Hoe kun je de competentie ‘resultaatgerichtheid’ herkennen en ontwikkelen tijdens je studie, stage, reis en op je werk in het buitenland?

              Resultaatgerichtheid tijdens je reis

              • Om resultaatgericht op reis te gaan, is het in eerste instantie belangrijk om te weten welk resultaat je uit je reis wil halen. Wil je meer leren over een andere cultuur, wil je mensen leren kennen, wil je backpacken of wil je vooral ontspannen?
              • Als je een doel voor ogen hebt, kun je beter vaststellen welke randvoorwaarden je moet stellen om dit doel te bereiken. Als je nog geen concrete bestemming in gedachten hebt, kun je deze beter kiezen, je kunt sparen voor de reis die je wilt maken en je gaan inlezen over je bestemming zodat je zo goed mogelijk je gewenste resultaat kunt behalen. In het geval van reizen betekent dat eigenlijk: je droom realiseren.
              • Bedenk dus wat je wilt en weet welk resultaat je wilt bereiken, zodat je effectief kunt vaststellen wat hiervoor nodig is.

              Resultaatgerichtheid tijdens je studie

              • Wanneer je een studie gaat kiezen, kan je dit al doen met een bepaald resultaat in gedachten, bijvoorbeeld een beroep dat je later wilt uitoefenen. Anderen zullen eerder een studie kiezen die aansluit bij een algemene interesse.
              • Of je nou tot de eerste of de tweede groep behoort, tijdens je studie zullen er altijd eisen gesteld worden vanuit je opleiding om bepaalde resultaten te behalen. Papers, tentamens, projecten en deadlines horen erbij.
              • Om je studie succesvol te laten verlopen, is het belangrijk dat je de manier vindt waarop je het beste met deze eisen kunt omgaan. Hoe studeer jij het meest effectief zodat je doelen kunt behalen en tegelijkertijd je studie met plezier doet? Tot een bepaalde mate hoeft stress niet slecht te zijn, maar het moet geen nadelig effect hebben op je dagelijks leven.

              Resultaatgerichtheid tijdens je werk

              • Tijdens je werk krijg je te maken met resultaten die je werkgever wilt dat je behaalt. Plan je werkzaamheden zo dat je effectief en ontspannen aan de doelstellingen van je werkgever kunt voldoen.
              • Daarnaast kan het zijn dat je persoonlijke resultaten wilt behalen door middel van je werkzaamheden, bijvoorbeeld een vaardigheid opdoen of ergens voor sparen.
              • Zorg dat je je persoonlijke doelstellingen en die van je werkgever goed op elkaar afstemt. Op die manier weet je allebei wat de ander verwacht en kun je hierop inspelen zodat zowel werkgever als werknemer tevreden zijn. Dit zorgt weer voor een positieve en effectieve werksfeer.
              • Tijdens boerderij werk: boerenhandarbeid, van fruitplukken tot geiten melken, kent veel repetitieve werkzaamheden. Door jouw persoonlijk resultaat (meer geplukt dan je buurman) en het bedrijfsresultaat (een betere oogst dan vorig jaar) centraal te stellen, kan je voldoening uit je werk blijven halen. Onkruid wieden in de jungle op een koffieplantage die werkt volgens permacultuur principes: het voelt eindeloos, maar als je je inbeeld hoe het resultaat er uit zal zien, kan je bijna niet meer stoppen. 

              Resultaatgerichtheid tijdens je vrijwilligerswerk of stage

              • Wanneer je vrijwilligerswerk gaat doen, krijg je daar vaak geen (of nauwelijks) financiële vergoeding voor. Daarom is het extra belangrijk dat je je kunt scharen achter de doelstellingen die de organisatie waarvoor je werkt. Zo kun je genoeg voldoening halen uit het werk dat je doet.
              • Daarnaast is het van belang om vast te stellen welke persoonlijke resultaten je wilt halen uit je vrijwilligerswerk. Wil je bijvoorbeeld een taal leren, reizen, je grenzen verleggen of een bepaalde vaardigheid opdoen? Dan is het goed om je keuze (deels) daarop te baseren: zo kun je gemotiveerder aan de slag gaan waardoor zowel jij als je werkgever meer haalt uit jouw tijd als vrijwilliger.
              • Tijdens je stage moet je van je school of opleiding bepaalde resultaten behalen en aan bepaalde eisen voldoen. Het is belangrijk dat je je hiervan bewust bent als eerste stap naar het zoeken van je stage. Communiceer deze daarna duidelijk naar je stagegever toe, en stel je persoonlijke verwachtingen ook aan de orde.
              In welke situaties wordt mindfulness beoefent en met welk effect?

              In welke situaties wordt mindfulness beoefent en met welk effect?

              • Er wordt tegenwoordig veel onderzoek gedaan naar de effecten van mindfulness.
              • Zo zijn er aanwijzingen dat ook de paar weekse training al kan bijdragen aan bijvoorbeeld stressreductie, een beter slaapritme, maar ook een meer begripvolle manier van spreken.
              • Mindfulness wordt bijvoorbeeld ingezet in scholen, maar ook in gevangenissen. Mindfulness wordt ingezet tijdens de zwangerschap maar ook bij mensen met overgewicht (mindful eten). 
              • Het lijkt een waardevolle aanvulling te zijn bij de behandeling van bijvoorbeeld post-traumatische stress, depressie, angst en overspannenheid.
              • Maar ook als je daar allemaal geen last van hebt, dan kan het beoefenen van momentbewustzijn je helpen om bewustere keuzes te maken, meer in verbinding te zijn met de mensen om je heen, meer ontspannenheid te ervaren, je bewuster van je lichaam te voelen, en helpen bij het accepteren van onprettige situaties in plaats van er tegen vechten of je er geirriteerd over te blijven voelen.
              Welke tools en oefeningen kunnen je stapgerichter en meer tijdpadbewust te worden?
              Wat kan je doen om je besluitvaardigheid te vergroten, een goede keuze te maken en niet te blijven twijfelen: vragen en antwoorden

              Wat kan je doen om je besluitvaardigheid te vergroten, een goede keuze te maken en niet te blijven twijfelen: vragen en antwoorden

              Hoe verloopt het proces van het maken van een keuze, of het nemen van een beslissing?

              Hoe verloopt het proces van het maken van een keuze, of het nemen van een beslissing?

              Hoe en wanneer maak je keuzes?

              • Iedereen heeft elke dag te maken met keuzes: welk ontbijt neem je? Pak je de fiets of de bus naar je werk? Doe je vandaag of morgen de was? Bel je die ene persoon nog even terug of niet?
              • De hele dag door maken we dit soort keuzes, ons brein is hier zo in getraind dat veel ondertussen onbewust gaat. Toch doorloopt iedereen bij het maken van een keuze een aantal fasen, soms bewust, soms onbewust. Bij het maken van grote, zwaarder wegende keuzes is het belangrijk bij deze fases stil te staan. 

              Hoe doorloop je een keuzeproces?

              Dit proces gaat als volgt:
              • Fase 1: Keuzebesef
              • Fase 2: Keuzestress
              • Fase 3: Keuze voorbereiden
              • Fase 4: Keuzes vergelijken
              • Fase 5: Keuze maken
              • Fase 6: Uitvoeren van je genomen beslissing
              Hoe maak je een goede keuze en een beslissing?

              Hoe maak je een goede keuze en een beslissing?

              Fases van een keuzeproce

              • Elke fase van het keuzeproces verwacht acties van je.
              • Ook kent elke fase zijn eigen moeilijkheden.
              • Een keuzeproces verloopt overigens niet altijd in dezelfde volgorde. Soms moet je even een fase terug of kun je direct een fase overslaan.

              Fase 1: Keuzebesef

              • De eerste fase is het besef dat je een beslissing moet gaan maken.

              Fase 2: Keuzestress

              • De tweede fase is de acceptatie van de onzekerheid dat je nog niet kunt kiezen.
              • Keuzestress is een veelvoorkomend fenomeen: iedereen is wel eens met een lastige keuze geconfronteerd, echter hoe iemand ermee omgaat, verschilt per persoon.
              • Het is natuurlijk helemaal niet erg als je last hebt van keuzestress. Kiezen is ook eng. Het voelt definitief en je bent misschien bang voor de consequenties. Of voor wat anderen van je zullen vinden. Veel van dit soort gedachten zijn een vorm van weerstand of angst en de beste manier om daarmee om te gaan is te accepteren dat je het eng vindt en dan toch voor je keuze gaan. Eén troost: een keuze is nooit 100% definitief. Je kunt verkeerd kiezen, ja. Maar je gooit niet de ervaring weg die je al hebt opgebouwd in je leven. Je kunt altijd wéér kiezen. Uiteindelijk kom je er wel uit.

              Fase 3: Keuze voorbereiden

              • Fase drie is de oriëntatiefase waarbij kennis opgedaan wordt. Je kunt je oriënteren en kennis op te doen via de bekende wegen zoals online inlezen, events bezoeken, gebruik maken van je netwerk en met mensen praten die je voor zijn gegaan.

              Fase 4: Keuzes vergelijken

              • De volgende stap is alle opties naast elkaar leggen en vergelijkingen maken met de voor- en nadelen die je in fase drie hebt genoteerd.
              • Door het stellen van keuzevragen en het doen van keuzehulp-oefeningen kun je verschillende opties met elkaar vergelijken en erachter komen wat goed bij je past.
              • Je kunt hierbij denken aan praktische zaken, maar ook aan je interesses en welke doelen je wilt bereiken.

              Fase 5: Keuze maken

              • Wanneer je fase vier succesvol doorlopen hebt, dan is de volgende stap een beslissing maken. Vind je het alsnog lastig de knoop door te hakken? Dan heb je waarschijnlijk nog niet voldoende uit de vorige fases gehaald.
              • Doe een stapje terug en doorloop fase 3 en/of 4 nog eens een keer. Besef je dat er ook verschillende combinaties mogelijk zijn en dat je dus met één keuze verschillende doelstellingen kunt verwezenlijken. Een periode in het buitenland kun je bijvoorbeeld vervullen met een taal leren, duik- of surflessen volgen én vrijwilligerswerk doen in een werkveld dat je interesseert.

              Fase 6: Uitvoeren van je genomen beslissing

              • De laatste fase is het uitvoeren van je genomen beslissing.
              • Het is tijd om praktische zaken te regelen.

               

              Hoe kan je jezelf trainen en helpen bij het maken van een keuze en het nemen van de juiste beslissing?
              Hoe ga je om met tentamenstress, tentamenangst en negatieve faalangst?

              Hoe ga je om met tentamenstress, tentamenangst en negatieve faalangst?

              Positieve faalangst

              • Er zijn studenten die het maken van een tentamen altijd moeilijk vinden, ook als zij goed gestudeerd hebben. Zij voelen zich angstig en gespannen vóór en tijdens het tentamen. Voor enkelen kan dit een positief effect hebben. Sommige studenten hebben de spanning nodig om het tentamen goed te kunnen maken. Dit wordt ook wel positieve faalangst genoemd. Bij anderen werkt dit echter nadelig. De angst en spanning loopt dermate hoog op dat zij verlammen en niet meer goed na kunnen denken. Deze negatieve faalangst heeft gevolgen voor je prestaties.

              Hoe ga je om met tentamenstress en negatieve faalangst?

              • Een goede voorbereiding is voor mensen met negatieve faalangst erg belangrijk.
              • Doordat je elke dag iets doet ter voorbereiding op het tentamen, kan je tegen jezelf zeggen dat je goed hebt voorbereid en dus niet bang hoeft te zijn om het niet te halen. Zeg tegen jezelf dat je goed hebt geleerd en overtuig jezelf ervan dat je de stof weet en dat niemand je dat af kan nemen. Het hebben van zelfvertrouwen is hierbij dus zeer belangrijk. Het zal je helpen je onnodige angsten onder controle te houden.
              • Lukt het je niet om zelf van je faalangst af te komen, zoek dan hulp bij je studiecoördinator of studentpsycholoog.
              • Diverse studies hebben uitgewezen dat meditatie studenten helpt om te focussen en te concentreren. Daarnaast kan het studiestress verminderen.
                Wat is oordeel vormen, standpunt innemen en in staat zijn om te nuanceren, als competentie?

                Wat is oordeel vormen, standpunt innemen en in staat zijn om te nuanceren, als competentie?

                Wat is het nivo waarop je oordeel vormen kunt beheersen?

                De mate waarin je de competentie 'oordeel vormen' kan beheersen, is oplopend:

                1. Oordelen op basis van feiten en invalshoeken.
                2. Alternatieven kunnen afwegen en standpunten kunnen innemen.
                3. Anderen kunnen stimuleren om tot een onderbouwd en genuanceerd oordeel te komen.

                Wat is een oordeel vormen op basis van feiten en vanuit verschillende invalshoeken?

                • Je kunt snel en efficiënt de juiste informatie vergaren.
                • Je weegt de alternatieven af.
                • Je staat open voor de mening van anderen.
                • Je kunt jouw eigen mening goed onderbouwen.
                • Je overziet effecten van acties en besluiten die gebaseerd zijn op je eigen mening.

                Wat is alternatieven kunnen afwegen en standpunten kunnen innemen?

                • Je neemt meerdere invalshoeken of criteria in afweging, zoals klantenbelangen, kwaliteit, efficiëntie en kosten, praktische houdbaarheid, personeel, doelstellingen op zowel korte als lange termijn.
                • Je neemt ten aanzien van vraagstukken een persoonlijk standpunt in en je kunt duidelijk aangeven op basis waarvan je tot een bepaald oordeel bent gekomen.
                • Je betrekt mogelijke neveneffecten van jouw standpunt in de overwegingen.
                • Je bent in staat in complexe vraagstukken te beargumenteren waarom en in welke mate een bepaald alternatief de voorkeur verdient boven andere alternatieven.

                Wat is het stimuleren van een onderbouwde en genuanceerde oordeelsvorming?

                • Je maakt onderscheid in hoofd- en bijzaken en je prioriteert hoofdzaken.
                • Je schetst de gevolgen van het oordeel op korte en lange termijn en je houdt daarbij rekening met onzekere factoren.
                • Je stimuleert interactie over meningen en oordelen.

                Spreuken, uitspraken, quotes en tips rond keuzes maken, besluitvorming en onafhankelijkheid

                Spreuken, uitspraken, quotes en tips rond keuzes maken, besluitvorming en onafhankelijkheid

                "Als je niet weet waar je heen wilt, kom je er nooit"

                Japans gezegde

                 

                Heb je vaak last van keuzestress?

                0 - ja
                0 - nee 
                0 - nu wel

                Loesje

                 

                Het verschil tussen slecht nieuws en goed nieuws,
                is de kans om bewust na te denken en keuzes te maken
                over dingen die voor de meeste mensen vanzelfsprekend lijken.
                (....)

                 

                Geef me de moed om te veranderen wat ik kan veranderen.
                Geef me de wijsheid om te accepteren wat ik niet kan veranderen.
                Geef me het inzicht om het verschil tussen beide te zien.
                Franciscus van Assisi (1181-1226)
                 
                Het geheim van een krijger is dat hij gelooft zonder te geloven...
                Geloven zonder meer zou hem ontslaan van het onderzoeken.
                Als een krijger gelooft, doet hij dat bij wijze van keuze...

                Don Juan (Carlos Castaneda)

                 

                Elk gedrag moet op een bepaald ogenblik
                in een bepaalde levenssituatie
                de beste keuze zijn geweest

                (....)

                 

                Vrijheid is wat je doet met wat je wordt aangedaan

                Jean-Paul Sartre

                De 24 vaardigheden voor een zinvolle en succesvolle werk- en leefomgeving

                De 24 vaardigheden voor een zinvolle en succesvolle werk- en leefomgeving

                Activiteiten als backpacken, betaald werken, stagelopen en vrijwilligerswerk in het buitenland verzekeren: startpagina's

                Activiteiten als backpacken, betaald werken, stagelopen en vrijwilligerswerk in het buitenland verzekeren: startpagina's

                Werken, stagelopen en vrijwilligerswerk in binnen- en buitenland per activiteit en functie: startpagina's

                JoHo zoekt medewerkers die willen meebouwen aan een tolerantere wereld

                Werken, jezelf ontwikkelen en een ander helpen?

                JoHo zoekt medewerkers, op verschillend niveau, die willen meebouwen aan een betere wereld en aan een zichzelf vernieuwende organisatie

                Vacatures en mogelijkheden voor vast werk en open sollicitaties

                Vacatures en mogelijkheden voor tijdelijk werk en bijbanen

                Vacatures en mogelijkheden voor stages en ervaringsplaatsen

                Aanmelden bij JoHo om gebruik te maken van alle teksten en tools
                 

                Aansluiten bij JoHo als abonnee of donateur

                The world of JoHo footer met landenkaart

                JoHo: crossroads uit de bundels
                JoHo: crossroads uit selectie
                JoHo: paginawijzer

                Thema's

                Wat vind je op een JoHo Themapagina?

                • Geselecteerde informatie en toegang tot de JoHo tools rond een of meerdere onderwerpen
                • Geautomatiseerde infomatie die aan het thema is gekoppeld

                Crossroad: volgen

                • Via een beperkt aantal geselecteerde webpagina's kan je verder reizen op de JoHo website

                Crossroad: kiezen

                • Via alle aan het chapter verbonden webpagina's kan je verder lezen in een volgend hoofdstuk of tekstonderdeel.

                Footprints: bewaren

                • Je kunt deze pagina bewaren in je persoonlijke lijsten zoals: je eigen paginabundel, je to-do-list, je checklist of bijvoorbeeld je meeneem(pack)lijst. Je vindt jouw persoonlijke lijsten onderaan vrijwel elke webpagina of op je userpage.
                • Dit is een service voor JoHo donateurs en abonnees.

                Abonnement: nemen

                • Hier kun je naar de pagina om je aan te sluiten bij JoHo, JoHo te steunen en zo zelf en volledig gebruik maken van alle teksten en tools.

                Hoe is de pagina op gebouwd

                • Een JoHo Themapagina pagina is opgezet aan de hand van 10 fases rond een bepaalde thema: statussen
                • De status van een thema kan je inzetten bij de belangrijke en minder belangrijke processen rond het thema van de pagina. Zoals keuzes maken, orienteren, voorbereiden, vaardigheden verbeteren, kennis vergroten, gerelateerd werk zoeken of zin geven.
                • Bij elke status vind je unieke of gerelateerde informatie van de JoHo website, die geautomatiseerd of handmatig wordt geplaatst.
                • Een belangrijk deel van de informatie is exclusief beschikbaar voor abonnees. Door in te loggen als abonnee wordt de informatie automatisch zichtbaar. Let wel, niet elke status zal evenveel content bevatten, en de content zal in beweging blijven.
                • De statussen:
                1. Start
                2. Oriëntatie : startpunt bepalen ->bijvoorbeeld: wat is je vraag of wat is het proces dat je gaat starten
                3. Selectie: verkennen en verzamelen van info en keuzehulp
                4. Afweging: opties bekijken en vergelijken -> bijvoorbeeld: alternatieven zoeken
                5. Competentie: verbeteren en competenties -> bijvoorbeeld: wat kan je doen om te slagen?
                6. Voorbereiding: voorbereiden & oefeningen -> bijvoorbeeld: wat kan je doen om te oefenen of je voor te bereiden?
                7. Inspiratie: vastleggen &  lessen -> bijvoorbeeld: wat leer je en heb je geleerd?
                8. Ervaring: vooruithelpen & hulp -> hoe kan je jezelf nuttig maken?
                9. Beslissing: Uitvoeren en tot resultaat brengen -> bijvoorbeeld wat ga je kopen of kiezen?
                10. Evaluatie: Terugkijken en verder gaan -> bijvoorbeeld: wat komt hierna?
                  JoHo: footprints achterlaten
                  JoHo: pagina delen