Europees recht & Europese Unie: stage tot studeren in het buitenland

 

Europees recht en de Europese Unie in binnen- en buitenland: van studie, stage tot onderzoek doen

 

Europese instellingen - Formele basis - Monetaire unie -

Nationale wetgeving - Vrije markt

JoHo: crossroads uit bundel

  Themapagina

Inhoud

Europees recht

  • Wat is Europees recht?
  • Wat is internationaal publiekrecht?

Studiehulp en samenvattingen

  • Samenvattingen en studiehulp voor recht en juridische opleidingen

Vragen en antwoorden: o.a.

  • Hoe zit het Europese recht in elkaar, en wat zijn de deelgebieden?
  • Hoe wordt Europees Recht gevormd?
  • Welke functie heeft het Europees recht in de Europese Unie?
  • Welke instellingen en rechtsbronnen heeft de EU en hoe zijn ze ontwikkeld?
  • Wat zijn de procedures van wetgeving, uitvoering en controle van de EU?
  • Hoe verloopt de ontwikkeling van monetaire naar economische unie?
  • Wat betekent het om burger van de Europese Unie te zijn
  • Wat is het recht van de Europese markt?
  • Hoe wordt de vrije markt binnen de EU gereguleerd?
  • Op welke manieren werkt het Europees recht door in de nationale wetgeving?
  • Wat is het belang van internationaal recht en wat zijn de beperkingen?
  • Hoe werkt het oplossen van internationale geschillen?

Competenties en vaardigheden

  • Welke vaardigheden en competenties oefen je met Europees recht?
  • Welke vaardigheden en competenties oefen je met Internationaal publiekrecht?
  • Juridische vaardigheden: van arresten bestuderen tot argumenteren

Buitenland

  • Studeren in het buitenland
  • Stage in het buitenland
  • Verzekeren in het buitenland
Wat is Europees Recht?

Wat is Europees Recht?

Wat is Europees recht en waarom is het relevant voor Nederland?

  • Met Europees recht wordt er met een juridische blik gekeken naar de Europese Unie. Het Europees recht werkt in toenemende mate door in de Nederlandse rechtsorde. Hiertoe zijn in de loop der tijd rechtsmiddelen ontwikkeld en dit heeft verschillende rechtsvragen opgeworpen. Voor eenieder die geïnteresseerd is in 'de macht van Brussel' is Europees recht daarom relevant.
  • Internationaal georiënteerde juristen, bestuurskundigen of beleidsmederkers (of mensen die onder meer actief zijn met internationale handel en belastingen, mensenrechten, of vrij verkeer van personen) komen bijna per definitie in aanraking met de rechten, plichten en rechtswegen die de Unie biedt. Voor hen is het dan ook essentieel om Europees recht te doorgronden en om rekening mee te houden.

Wat zijn de kernvragen van Europees recht

  • Hoe is de Unie ingericht en hoe werkt ze?
  • Hoe werkt de wetgeving en bestuur van de Europese Unie en waar gaan deze wetten over en waarom?
  • Hoe is de verhouding tussen Europese en nationale rechtsorde?
  • Welke instellingen bestaan er binnen de EU en wat doen ze?
  • Wat is de positie van het individu of van een EU-burger binnen het recht van de EU?
  • Hoe zit het met het vrije verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen binnen de Unie?
  • Hoe is het mededingingsrecht op Europees niveau ingericht?
  • Hoe zit het met de bescherming van de mensenrechten op Europees niveau?
  • Welke invloed hebben de Raad van Europa en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens? En hoe lopen Europese rechtsgangen?

Verder lezen

Hoe zit het Europese recht in elkaar, en wat zijn de deelgebieden?

Hoe zit het Europese recht in elkaar, en wat zijn de deelgebieden?

Hoe wordt Europees Recht gevormd?

  • De Europese Unie (hierna ‘EU’) is een bijzondere internationale organisatie, in die zin dat zij een ‘politieke gemeenschap in wording’ is.
  • De EU groeit in het aantal lidstaten, complexiteit en taken. In de loop van deze ontwikkeling vormt zich het Europees recht, bestaande uit juridische regels, besluiten, feiten en structuren.
  • De EU kan gezien worden als een maatschappelijk verband tussen lidstaten. Kenmerken van dit verband zijn de ongebroken continuïteit sinds 1951 en de herhaalde schoksgewijze vernieuwing.

Welke functie heeft het recht in de Unie?

  • Het recht in de Unie heeft zes functies:
    • Politiek: Europese landen binden door politieke processen
    • Historisch: in verdragen grote stappen vastleggen
    • Instrumenteel: door middel van regelgeving gestelde doelen nastreven
    • Conflictoplossend: geschillen beslechten
    • Sociaal-economisch: welvaart en solidariteit vermeerderen door het vergemakkelijken van uitwisseling van bijvoorbeeld diensten
    • Individueel: burgers handelingsmogelijkheden en bescherming bieden tegen overheden en elkaar
  • De ontwikkeling van de Unie wordt niet door het recht veroorzaakt of bepaald: rechtsontwikkeling is geen zelfstandige doelstelling (de doelstellingen zijn politiek en economisch). Toch is aan de hand van juridische ontwikkelingen de geschiedenis goed in kaart te brengen. Voorbeelden van deze juridische ontwikkelingen zijn het sluiten van verdragen, toonaangevende arresten, etc. Tezamen worden deze ontwikkelingen aangeduid als ‘rechtsgeschiedenis’.

Welke instellingen en rechtsbronnen heeft de EU en hoe zijn ze ontwikkeld?

  • De Europese Unie is institutioneel gezien de meest ontwikkelde organisatie van alle bestaande internationale organisaties. Dit volgt bijvoorbeeld uit het feit dat de Unie bestaat uit meer dan één instelling en de zelfstandige bevoegdheden die deze instellingen hebben.
  • In een andere internationale organisatie is er slechts één meest belangrijke instelling, namelijk de raad van regeringsvertegenwoordigers. Binnen de Unie is de macht echter verspreid over een aantal specifieke instellingen (zie art. 13 VEU).
  • De Unie beschikt over één institutioneel kader met:
    • het Europees Parlement
    • de Raad
    • de Commissie
    • het Hof van Justitie
    • de Rekenkamer
    • de Europese Raad
    • de Europese Centrale Bank

Wat is de formele basis van de EU?

  • De aard en de ontwikkeling van de Unie zijn in grote mate gevormd door het recht. Rechtsprincipes als legaliteit en grondrechten zijn ook in de Unie van groot belang.
  • Sinds het Van Gend & Loos arrest is het begrip de 'eigen rechtsorde' een kernbegrip binnen de Unie. Een rechtsorde is moeilijk te definiëren: onder een rechtsorde kan men verstaan een afzonderlijk stelsel van recht dat zijn eigen ontwikkeling beheerst, via juridische procedures en vooral door een eigen rechter. De rechtsorde kent ook zijn eigen leerstukken en doctrine of rechtsgeleerd specialisme. Uit het karakter van de ‘eigen rechtsorde’ volgt dat het recht van de Unie een bepaalde autonomie heeft ten opzichte van de lidstaten en ten opzichte van het algemene internationale recht.
  • De rechtsorde kan als een aspect van een rechtsgemeenschap worden gezien, waarin handelingen van gezaghebbers aan het constitutionele handvest door het Hof van Justitie worden getoetst. De rechtsorde van de EU heeft het karakter van een rechtsstaat door toepassing van het legaliteitsbeginsel en respect voor grondrechten en andere fundamentele vrijheden..

Wat zijn de procedures van wetgeving, uitvoering en controle van de EU?

  • Sinds het Verdrag van Lissabon lijkt de wetgevingsfunctie van de Unie steeds meer op die van haar lidstaten.
  • Ook al is de Unie geen staat, ze heeft wel wetgevende instellingen en wetgevingsprocedures en kent wettelijke handelingen.
  • Het legaliteitsbeginsel eist dat alle uitvoering op wetgeving moet zijn gebaseerd.
  • Wetgevende handelingen zijn onder te verdelen in twee hoofdvormen: de gewone en de bijzondere wetgevingsprocedure. Veel verdragsbepalingen zijn voor hun praktische werking afhankelijk gesteld van nadere regelgeving, denk aan Europese wetgevende handelingen in de vorm van richtlijnen, verordeningen of besluiten (artikel 288 VWEU). De oude codecisieprocedure (het EP en de Raad waren in het wetgevingsproces gelijk) is omgedoopt tot ‘gewone wetgevingsprocedure’, en het toepassingsbereik van de procedure is vergroot.
  • Daarnaast blijven er ook procedures bestaan met een wetgevende rang, de ‘bijzondere wetgevingsprocedures’. De verordeningen, richtlijnen en besluiten die volgens de gewone of bijzondere wetgevingsprocedures worden vastgesteld worden ‘wetgevingshandelingen’ genoemd (artikel 289 lid 3 VWEU). De gedelegeerde handelingen en uitvoeringshandelingen worden de niet-wetgevende handelingen genoemd.

Wat is het verband tussen extern unierecht en buitenlandse betrekkingen?

  • Het recht van de externe betrekkingen van de Unie komt voort uit historische ontwikkelingen die worden gekenmerkt door twee motieven. Aan de ene kant is er een sterke organische groei van de externe bevoegdheden van de Unie geweest als gevolg van groei van de interne bevoegdheden. Deze groeit kwam vooral voort uit de toepassing van de zogenaamde ‘implied powers’ benadering van het Hof van Justitie. Hierdoor ontwikkelde de EU zich langzaam tot een grootmacht in de externe economische politiek.
  • Ondanks deze groei bleef het wenselijk vanuit de buitenlands-politieke elite van de lidstaten om een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid te ontwikkelen. Dit moest in de ogen van een heleboel lidstaten wel intergouvernementeel gebeuren door de ermee gemoeide externe soevereiniteit.
  • Het Verdrag van Lissabon voegde de eerste pijler (externe economische en ontwikkelingspolitiek) en de tweede pijler (gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid) samen in één extern optreden van de Unie, zie artikelen 21 en 22 VEU. De intergouvernementele methode blijft wel voor het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid (GBVB) en het gemeenschappelijke veiligheids- en defensiebeleid (GVDB) de regel, zie artikel 24 lid 1 VEU.
  • Het overige externe optreden van de EU kent de communautaire methode. Er moet dan ook nog steeds onderscheid worden gemaakt tussen aan de ene kant het externe optreden van de Unie dat wordt beheerst door het VWEU en aan de andere kant het externe optreden van de Unie dat wordt geregeerd door het VEU. Dit onderscheid is lastig in situaties waarin beide verdragen een rol spelen.

Hoe verloopt de ontwikkeling van monetaire naar economische unie?

  • De economische en monetaire unie is relatief jong terrein vergeleken met de interne markt.
  • Eerstgenoemde dateert van het Verdrag van Maastricht uit 1992 met invoering van de euro als munt in 2002.
  • De euro werd getroffen door de crisis, die het gevolg is van de financiële crisis in de VS (2008). Deze eurocrisis is voor een groot deel te wijten aan een discrepantie tussen de monetaire unie, die voltooid is, en de economische unie, die gebrekkig is gebleken. De crisis geeft dan ook aanleiding tot een snelle ontwikkeling van de economische unie.

 Wat zijn de formele mijlpalen tussen 1950-2016 geweest bij de opbouw van de EU?

  • Schuman Verklaring (1950)
  • Verdrag van Parijs (1951)
  • Verdragen van Rome (1957)
  • Empty Chair Crisis (1965)
  • Luxemburg Akkoord (1966)
  • Single European Act (1988)
  • Val Duitse muur (1989)
  • Verdrag van Maastricht (1992)
  • Verdrag van Amsterdam (1997)
  • Verdrag van Nice (2000)
  • Grondwettelijk Verdrag (2004)
  • Verdrag van Lissabon (2007)

Wat betekent het om burger van de Europese Unie te zijn?

  • Iedereen die de nationaliteit van één van de lidstaten heeft, is burger van de Unie. Het Europees burgerschap is een aanvulling op het nationale staatsburgerschap. Doordat het Europees burgerschap afhankelijk is van de nationaliteit van een lidstaat, blijven het de lidstaten die door middel van hun nationaliteitswetgeving bepalen wie er burger van de Unie is. Lidstaten dienen wel de toekenning van nationaliteit door andere lidstaten te accepteren.
  • In artikel 20 lid 2 VWEU is een (niet limitatieve) opsomming opgenomen van de rechten verbonden aan dit Europees burgerschap. Deze rechten zijn grofweg in twee groepen in te delen: politieke en publieke rechten (zoals kiesrecht) en persoonlijke rechten van verkeer of verblijf.
  1. De politieke en publieke rechten vinden hun oorsprong in het Verdrag van Maastricht en zijn nauw verbonden aan de Unie als een politieke gemeenschap in wording.

  2. kiesrecht voor de verkiezingen voor het Europees Parlement

  3. recht op diplomatieke en consulaire bescherming in een land buiten de EU door een lidstaat waarvan hij geen onderdaan is

  4. recht om door middel van het zogenoemde ‘burgerinitiatief’de Europese Commissie op te roepen over een bepaald onderwerp een wetsvoorstel in te dienen (artikelen 11 lid 4 VEU en 24 lid 1 VWEU)

  5. Persoonlijke burgerschapsrechten

  • Deze rechten dateren van voor het Verdrag van Maastricht en zijn nu onder andere te vinden in artikel 18 VEU (verbod van discriminatie op grond van nationaliteit). Het Hof heeft de verkeersrechten van Europese burgers na 1993 een principiële onderbouwing gegeven, dit volgt uit het arrest Grzelczyk. Daarnaast is het belang van het recht op vrij verkeer en verblijf binnen de Unie, art. 21 VWEU, toegenomen in de rechtspraak. Een lidstaat mag een Unieburger niet zomaar van weerhouden zich vrij op het grondgebied van de lidstaten te verplaatsen en vrij te verblijven (net als in het vrij verkeer van goederen).

Tegen wie kunnen bepaalde rechtsgangen worden ingezet?

  • Om de uit het Europees recht voortvloeiende rechten en plichten af te dwingen en effectief te maken stelt het Europees recht naast doorwerking ook rechtsgangen (het stelsel van Europese rechtsbescherming) ter beschikking.
  • Er zijn rechtsgangen die kunnen worden ingezet om schendingen van Europees recht door lidstaten aan te pakken, rechtsgangen gericht tegen beslissingen en nalatigheden van de Unie-instellingen en tenslotte rechtsgangen gericht tegen schendingen van particulieren.

Wat is het recht van de markt?

  • Het begrip ‘interne markt’ vormt nog steeds het hart van het materiële gemeenschapsrecht.
  • Het recht van de markt is van grote invloed geweest op het ontstaan en ontwikkelen van leerstukken van het Europees recht, zoals dat van non-discriminatie, proportionaliteit, etc.
  • De markt is een van de grote gebieden van inhoudelijke integratie (het bijeenbrengen van afzonderlijke delen onder een gemeenschappelijke noemer). De doctrine onderscheidt negatieve integratie (passief, door middel van verbodsbepalingen in het primaire recht, de verdragen) en positieve integratie (actieve integratie, door het uitvaardigen van de Europese regels van afgeleid recht).

Hoe wordt de vrije markt binnen de EU gereguleerd? (NB. Engelse tekst)

  • EU competition policy is undergoing a significant shift in economic theory and political ideology as well as in its institutional enforcement structure. In this chapter you will see that, from a political perspective, competition policy in the EU originally promoted core values: competition, the integration of the internal market and economic efficiency.
  • Today economic efficiency and consumer welfare play a more significant role in motivating competition law enforcement than other values. The role of economic analysis in resolving competition cases takes centre stage.
  • Three themes underpin the economic approach favoured by the Community: 1) consumer welfare, 2) market power and 3) pluralism. 
  • Significant number of public policy considerations affect decisions in competition cases. The transformation of the political and economic paradigms began in the 1990s, but has accelerated in recent years. The reason for the speeding up is that institutionally, the focus of enforcement is shifting from the Commission and towards National Competition Authorities, regulatory agencies and courts. These institutional changes are brought about by Regulation 1/2003. The exclusive application of economics to resolve competition cases can ensure greater coherence among institutions enforcing the competition law.

Op welke manieren werkt het Europees recht op eigen gezag in de nationale wetgeving?

  • Een rechtzoekende is voor zijn of haar rechtsbescherming van Europese rechten vrijwel altijd aangewezen op nationale instanties.
  • Sinds het Verdrag van Lissabon is een lidstaat verplicht te voorzien in ´de nodige rechtsmiddelen om daadwerkelijke rechtsbescherming op de onder het recht van de Unie vallende gebieden te verzekeren´, zie artikel 19 lid 1 tweede alinea VEU.
  • Uitvoering en toepassing van het Unierecht vinden plaats in nauwe samenwerking tussen de Europese en nationale autoriteiten. Doorwerking is de verzamelterm van de verschillende manieren waarop het Europees recht op eigen gezag uitwerkt in de nationale wetgeving.
  • Drie van deze manieren komen aan bod:
    • Rechtstreekse/directe werking;
    • Conforme interpretatie;
    • Overheidsaansprakelijkheid.

Hoe werkt het gedeelde gezag tussen lidstaten en de Unie?

  • Een van de belangrijkste onderwerpen is het gedeelde gezag tussen de lidstaten en de Unie. Er is niet alleen gedeeld gezag in het recht, maar ook gedeeld bestuur en gedeelde democratie. De lidstaten van de Unie delen een Europese ‘eigen rechtsorde’ die ‘deel is van de nationale rechtsorde’. De lidstaten delen bestuurlijke functies met en binnen de instellingen in Brussel en delen zelfs tot op zekere hoogte hun democratie met de Unie.

Bronnen en meer lezen?

Waar moet je op letten als je Europees Recht gaat bestuderen?

Waar moet je op letten als je Europees Recht gaat bestuderen?

Wat zijn de belangrijkste onderwerpen bij het vak Europees Recht?

  1. de rechtsbronnen van het Europees Recht
  2. de organisatie van het Europees Recht
  3. de bevoegdheden van de organisatie
  4. het verschil tussen de Europese Raad en de Raad van Europa
  5. de drie pijlers  van het Europees recht
  6. de 4 vrijheden
    • Belangrijkste is: Vrij verkeer van goederen + 3 arresten (art 26 t/m 37 VWEU)
    • Er bestaan uitzonderingen op de 4 vrijheden die je dient te kennen.
  7. de verschillen en overeenkomsten tussen de rule of reason en de VWEU uitzonderingen
  8. de beginselen van het Europees recht (loyale samenwerking, Unietrouw) en test ze aan de hand van de drietrapsraket:
    • 1e fase Attributiebeginsel (art. 5, lid 2)
    • 2e fase: Subsidiariteitsbeginsel
    • 3e fase: Proportionaliteitsbeginsel
  9. de 6 functies van het recht in de unie
  10. het verband tussen rechtstreekse werking en voorrang
  11. het verschil tussen kartelverbod en machtsmisbruik
  12. Het verschil tussen verordeningen, richtlijnen, protocollen en plannen. Niet al deze vormen van besluitvorming hebben rechtstreekse werking..

Wat zijn de belangrijkste arresten bij Europees Recht?

Inzicht

  • Bij Europees Recht zijn arresten van belang omdat het een "politieke gemeenschap in wording" betreft. Ken je verplichte arresten daarom goed (leer onderwerp, rechtsvraag en rechtsregel uit je hoofd!) en link ze aan een onderwerp zoals als voorbeeld is gedaan bij de volgende belangrijke arresten in Europees Recht:
    • Van Gend en Loos – Rechtstreekse werking
    • Costa/ENEL – Voorrang
    • Tabaksreclame – Bevoegdheden – verticale verhouding
    • Faccini Dori – Conforme interpretatie
    • Brasserie du Pêcheur – Staatsaansprakelijkheid voor schending van het Gemeenschapsrecht.
    • Cilfit – Prejudiciele vragen art.267 VwEU – 3 uitzonderingen
    • Dassonville – Vrij verkeer van goederen- maatregel van gelijke werking – rechtvaardigingsgrond
    • Cassis de Dijon – Vrij verkeer van goederen – maatregel van gelijke werking zonder onderscheid – rechtvaardigingsgrond & beginsel wederzijdse erkenning
    • Keck – Vrij verkeer van goederen- belemmeringen verbod – verkoop modaliteiten
    • Commissie tegen Frankrijk (Spaanse aardbeien) – Schending beginsel loyale samenwerking
    • United Brands – Misbruik van machtspositie art. 102 VwEU
    • Höfner – Kartel verbod – begrip onderneming
    • Foto-Frost – prejudiciele vraag – bevoegdheden nationale rechter
    • Plaumann – Nietigheidsactie art 263 VwEU – eis individueel geraakt zijn
    • Voor samenvattingen van de arresten en de belangrijkste rechtregels:

Leren:

  • het arrest United Brands is een belangrijk arrest voor het onderwerp machtsmisbruik art. 102 VwEU. Daaruit zijn verscheidene regels ontstaan die je bij het onderwerp machtsmisbruik dient te gebruiken. De volgende rechtsoverwegingen (Ro.) waren daar van belang - gekoppeld aan onderwerp in art. 102 VwEU:
    • Ro. 3 Ev. - Beschuldigingen van Europese Commissie in beschikking.
    • Ro. 45/46 jo. 52-57 - Geografische markt
    • Ro. 65 Ev. + 107/128 - De definitie van een machtspositie
    • Ro. 130/131 - Verbod op doorverkoop, sub d (koppelverkoop)
    • Ro. 163-165 - Sub a
    • Ro. 157-161 - misbruik gemaakt door verbod op doorverkoop.
    • Ro. 182-192 - misbruik gemaakt door leveringsweigering.
    • Meer informatie: United Brands - Arrest

Wat zijn belangrijke verdragen bij Europees Recht?

Leren:

  • verdragen die belangrijk zijn, zijn:
    • Verdrag van Maastricht (EU-verdrag)
    • Verdrag van Rome (EEG-verdrag)
    • Verdragen van Schengen (Schengen-verdrag)

Hoe los je een casus op bij het vak Europees Recht?

Inzicht:

  • Wanneer je een casus op het tentamen krijgt, kun je die het beste oplossen aan de hand van het stappenplan casus oplossen:
    • Stel vast wat het onderwerp van de tentamenvraag is, op deze wijze kan je makkelijk zoeken naar artikel, jurispudentie, literatuur en beginselen die van belang zijn voor de vraag
    • Elk vraag dien je te beantwoorden door middel van:
      • Wetsartikel
      • Nationale jurisprudentie
      • Europese jurisprudentie
      • Literatuur
      • Beginselen (indien toepasbaar)

Meer lezen en samenvattingen van arresten en studiehulp

Internationaal publiekrecht bestuderen: vragen en antwoorden

Internationaal publiekrecht bestuderen: vragen en antwoorden

Wat is internationaal publiekrecht?

Wat is internationaal publiekrecht?

Wat is internationaal publiekrecht?

  • Internationaal publiekrecht stelt de regels voor het uitoefenen van publiek gezag in de internationale gemeenschap.
  • Binnen het internationaal publiekrecht komen vragen aan de orde als
    • Hoe worden onderwerpen als oorlog en vrede, handel, het internationale scheepsverkeer, mensenrechten, het milieu, of het gebruik van de ruimte internationaal gereguleerd?
    • Hoe zijn de Verenigde Naties ontstaan en wat zijn hun verantwoordelijkheden?
    • Hoe is het internationaal recht ontstaan en wat is de verhouding met het Nederlands recht?
    • Wie zijn de deelnemers aan de internationale rechtsorde?
    • Hoe ver mogen staten reiken en wat zijn de beperkingen die het internationaal publiekrecht daaraan stelt?
    • Wat zijn de regels ten aanzien van verdragen, handhaving of schendingen van het internationaal publiekrecht?
    • Hoe worden geschillen beslecht in de internationale rechtsorde?

Waarom is internationaal publiekrecht relevant?

  • Dagelijks zijn oorlog, vrede, afgesloten verdragen en internationale politiek in het nieuws en in toenemende mate hebben deze internationale verhoudingen invloed op de nationale politiek en het dagelijks leven van burgers. Internationaal publiekrecht is een belangrijke normatieve en institutionele factor in de internationale betrekkingen en een goed begrip daarvan is daarmee voor iedereen relevant.
  • Internationaal georiënteerde juristen of beleidsmederkers (of mensen die onder meer actief zijn met internationale handel en belastingen, mensenrechten, of vrij verkeer van personen) komen geregeld in aanraking met het internationaal publiekrecht en voor hen is het dan ook extra belangrijk om zich te verdiepen in het internationaal publiekrecht en gebruik te maken van de mogelijkheden die het biedt.

Wat is het algemene deel van het internationaal publiektecht en wat zijn de bijzondere deelgebieden?

  • Het internationaal publiekrecht kan verdeeld worden in enerzijds een algemeen deel en anderzijds bijzondere deelgebieden.
  • Het algemeen deel beslaat de overkoepelende beginselen en leerstukken die op elk deelgebied van toepassing zijn.  De regels van het algemeen deel gelden altijd en overal, ongeacht tijd en plaatsen en gaat over vragen als
    • wat gebeurt er bij de schending van een internationale verplichting?,
    • wat zijn de uitgangspunten van geschillenbeslechting
    • wat zijn de uitgangspunten zoals het beginsel van goede trouw
    • wat zijn de uitgangspunten bij aansprakelijkheid na schending van een internationale verplichting
  • De bijzondere delen zijn voortdurend in beweging.  Verschillende groepen staten en andere actoren hebben regels opgesteld om gemeenschappelijke belangen in deze kaders veilig te stellen. Voorbeelden van bijzondere delen zijn
    • het internationaal strafrecht,
    • internationaal milieurecht,
    • internationale rechten van de mens,
    • internationale recht van de zee,

 

 

 

Hoe zit het internationale publiek en privaatrecht in elkaar, en welke onderdelen kan je bestuderen?

Hoe zit het internationale publiek en privaatrecht in elkaar, en welke onderdelen kan je bestuderen?


Wat is internationaal recht?

  • Van het recht op vrijheid van meningsuiting tot de compensatie van vertraging bij een internationale vlucht, een wereld zonder internationale rechtsregels is niet voor te stellen. Het internationaal recht heeft niet alleen betrekking op oorlog, vrede of mensenrechten, maar ook op handel en de bescherming van het milieu. Het uitgangspunt is dat het bestaan van internationale betrekkingen het bestaan van internationaal recht impliceert.
  • Het internationale recht wordt gevormd door het internationaal publiekrecht en het internationaal privaatrecht.

Wat is internationaal publiekrecht?

  • Internationaal publiekrecht stelt de regels voor het uitoefenen van publiek gezag in de internationale gemeenschap. Het is op basis van dit recht dat entiteiten die het publiek gezag uitoefenen hun bevoegdheden toegekend krijgen; hierbij gaat het voornamelijk om staten en internationale organisaties. Ook bepaalt het internationaal publiekrecht het juridisch kader waarbinnen zij deze bevoegdheden moeten uitoefenen.
  • Het internationale publiekrecht wordt hierbij ook wel volkenrecht genoemd. Het volkenrecht stamt van de Latijnse term ius gentium. Het ius gentium was het recht dat op alle burgers, dus ook op niet-Romeinen, van toepassing was.
  • Vanaf de 16e en 17e eeuw werd met volkerenrecht het recht tussen politiek georganiseerde gemeenschappen bedoeld, oftewel het recht dat tussen staten gold. Aangezien volkeren niet hetzelfde betekent als staten en de status van sommige volkeren niet duidelijk is, bijvoorbeeld de Koerden in Turkije, sluit de term internationaal publiekrecht beter aan dan de term volkenrecht.
  • Bij het publiek gezag in de internationale rechtsorde zijn ook andere partijen betrokken; denk hierbij aan internationale organisaties en natuurlijke personen.

Waarom is er behoefte aan internationaal privaatrecht?

  • Er zijn twee redenen die verklaren waarom er behoefte is aan internationaal privaatrecht (afgekort ipr).
  • De eerste reden is dat het privaatrecht in elk land verschillend is. Er worden weliswaar pogingen ondernomen om bepaalde rechtsgebieden te harmoniseren maar het is niet mogelijk, en niet wenselijk, om een wereldwijd uniform rechtsstelsel tot stand te brengen.
  • De tweede reden is dat het regelmatig voorkomt dat rechtshandelingen en rechtsfeiten zich niet beperken tot het grondgebied van een land. Grensoverschrijdende rechtsverhoudingen zijn door de globalisering al lang geen exceptie meer.

Wat is internationaal privaatrecht?

  • Internationaal privaatrecht kent drie hoofdonderdelen: welk rechtsstelsel, welke rechter en welke tenuitvoerlegging.
  • Het eerste hoofdonderdeel betreft het verwijzingsrecht, ofwel conflictenrecht. Dit deelgebied van het ipr geeft aan welke rechtsregels van toepassing zijn op een grensoverschrijdende casus. Het beantwoordt de vraag welke nationale rechtsregels of –regelingen toegepast moeten worden op een internationale rechtsverhouding.
  • Conflictenrecht vormt het materiële ipr.
  • Het tweede hoofdonderdeel van het ipr betreft het internationale bevoegdheids- of jurisdictierecht. Bij dit deelgebied van het ipr gaat het erom welke rechter bevoegd is om een zaak met een internationaal karakter in behandeling te nemen. Het conflictenrecht bepaalt dus welk recht er moet worden toegepast en het internationale bevoegdheids- of jurisdictierecht bepaalt welke rechter, uit welk land, dit recht mag toepassen.
  • Het internationale bevoegdheidsrecht vormt, samen met erkennings- en executierecht, het formele ipr.
  • Het erkennings- en executierecht is een derde hoofdonderdeel van het ipr. Het gaat dan om het internationale erkennings- en executierecht. Als een rechter uitspraak doet in een internationale zaak, kan de begunstigde partij er belang bij hebben dat het vonnis ook consequenties heeft op het grondgebied van een andere staat dan die van de rechter die de uitspraak doet. Het internationale erkennings- en executierecht ziet er daarom op toe dat buitenlandse vonnissen, als zij aan alle voorwaarden voldoen, ten uitvoer worden gelegd.

Is internationaal privaatrecht wel internationaal recht?

  • Nee. Ipr is geen internationaal recht, maar nationaal recht.
  • Internationaal recht geeft in principe niet aan of een nationale rechter bevoegd is om kennis te nemen van een bepaalde zaak. Daarnaast bepalen nationale jurisdicties welk recht er toegepast dient te worden op internationale rechtsverhoudingen. En ook is het zo dat het een nationale aangelegenheid is welke buitenlandse rechterlijke beslissingen wel en niet worden erkend op het eigen grondgebied.
  • Een staat mag bovenstaande rechtsvragen zelf invullen, hoewel men wel kan aannemen dat een staat die alleen maar zijn eigen recht en zijn eigen rechters erkent in strijd handelt met het volkerenrecht.

Voor wie is internationaal publiekrecht bedoeld?

  • Het internationaal publiekrecht kent zijn eigen rechtssubjecten. Rechtssubjecten zijn actoren die de status hebben om deel te nemen aan het rechtsverkeer in de internationale rechtsorde.
  • Tot de rechtssubjecten in de internationale rechtsorde behoren staten, internationale organisaties, bevrijdingsbewegingen, de facto-regimes en individuen. Oorspronkelijk, in de 19de en 20ste eeuw, werd echter aangenomen dat enkel staten rechtssubjecten waren. Tegenwoordig, zoals aan de voorgaande opsomming van rechtssubjecten te zien is, denkt men hier wel anders over.

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de staat?

  • De vier belangrijkste kenmerken van een staat zijn:
  1. soevereiniteit,
  2. regering,
  3. grondgebied,
  4. bevolking.
  • Deze laatste drie kenmerken worden ook genoemd in artikel 1 van het Verdrag van Montevideo inzake de Rechten en Plichten van Staten. Het vierde kenmerk in dit artikel, namelijk ‘the capacity to enter into relations with other states’, vloeit hieruit voort. Nadat deze kenmerken zijn behandeld, wordt de totstandkoming, wijziging en opvolging van staten besproken.

Wat is de positie van het individu in het internationaal recht?

  • Het internationale recht heeft eeuwenlang geen rekening gehouden met individuen en had enkel gelding tussen staten onderling.
  • Individuen konden het onderwerp van internationaal recht zijn, maar niet het subject. Zij hadden geen rechten of verplichtingen onder internationaal recht.
  • Tegenwoordig is dit anders, ook individuen kunnen thans rechten ontlenen aan internationaal recht. Denk bijvoorbeeld aan de internationale mensenrechten of vluchtelingen.
  • Daarnaast kunnen individuen ook veroordeeld worden op grond van bepalingen van internationaal recht. Denk bijvoorbeeld aan het plegen van oorlogsmisdaden of genocide.

Wat is de rechtspositie van de internationale organisatie?

  • Een internationale organisatie is een samenwerkingsverband van twee of meer staten of andere internationale organisaties.
  • Een dergelijke organisatie met rechtspersoonlijkheid kan los van haar leden handelen, dus in haar eigen hoedanigheid.
  • Internationale organisaties kunnen belangen behartigen die door staten afzonderlijk niet kunnen worden bereikt, zij vertegenwoordigen als organisaties het gemeenschappelijk belang. Internationale organisaties ontstaan door toekenning van taken door staten. Zij hebben geen grondgebied en bevolking.
  • De inrichting van internationale organisaties wordt bepaald aan de hand van het internationaal recht. De inrichting van een internationale organisatie is voornamelijk bepaald door het verdrag waarbij de organisatie is opgericht. Slechts een beperkt aantal beginselen van het algemeen internationaal recht zijn dan ook van toepassing op alle internationale organisaties.
  • Tussen internationale organisaties bestaan grote verschillen. Zo zijn er organisaties waarvan slechts enkele staten lid zijn en organisaties waarin vrijwel alle staten lid zijn. Sommige organisaties hebben een beperkte missie, anderen bestrijken een groot aantal beleidsterreinen.
  • Over het algemeen hebben internationale organisaties drie typen organen, namelijk:
    • Organen die de leden vertegenwoordigen, met als taken algemene politieke besluitvorming, beleidsbepaling en soms regelgeving.
    • Organen die de bevolkingen/parlementen van de leden vertegenwoordigen, deze bestaan doorgaans uit een selectie van nationale volksvertegenwoordiging; enkel het Parlement van de Europese Unie vertegenwoordigt de burgers van de Europese Unie direct.
    • Organen die onafhankelijk opereren, zoals secretariaten en tribunalen. Secretariaten ondersteunen het werk van organisaties. Rechterlijke organen kunnen bevoegd zijn tot geschillenbeslechting tussen staten. Ook kunnen zij bevoegd zijn rechtsvragen ten aanzien van bevoegdheid/optreden van organen te beoordelen.

Hoe verhoudt de aard van het internationale publiekrecht zich tot het nationale recht?

  • Er is sprake van een aantal fundamentele verschillen tussen nationaal recht en internationaal recht.
  • In tegenstelling tot de verticaal gestructureerde nationale rechtsorde is de internationale rechtsgemeenschap meer horizontaal gestructureerd.
  • Binnen de nationale rechtsorde maakt men een onderscheid tussen wetgevende, rechterlijke en uitvoerende macht. Deze laatstgenoemde draagt zorg voor de naleving van het recht en de eerbiediging van rechterlijke uitspraken.

Hoe gaan we om met soevereiniteit, jurisdictie en aansprakelijkheid?

  • Soevereine staten nemen op dit moment nog steeds de meest belangrijke rol in bij het internationaal publiekrecht. Toch verandert dit met het voortschrijden van en in de 20ste eeuw zijn er meer internationale rechtsregels gekomen die de soevereiniteit van staten beperkt.
  • Soevereiniteit ligt gevoelig binnen internationale betrekkingen en het volkenrecht. De betekenis van soevereiniteit wordt vaak nog gekoppeld aan de letterlijke vertaling; suprematie en absoluut gezag.

Hoe verhouden rechtsmacht, bevoegdheden en immuniteiten zich tot elkaar?

  • Soevereine staten kunnen op hun grondgebied in beginsel doen en laten wat zij willen. Zij kunnen wetten uitgeven en personen die hun wetten overtreden veroordelen. Het wordt vaak gezegd dat staten jurisdictie over hun eigen grondgebied hebben, en dat deze jurisdictie exclusief en onbeperkt is. Er zijn echter enkele nuances hierop.
  • Staten kunnen jurisdictie claimen op basis van vijf – deels overlappende – beginselen. Deze zijn niet vastgelegd in verdragen of nationale wetgeving. Internationaal recht staat toe dat nationale wetgeving gebaseerd wordt op deze beginselen, staten zijn hier niet toe verplicht.
  • Het komt voor dat staten jurisdictie claimen met betrekking tot een gedraging die heeft plaatsgevonden buiten hun grenzen. Indien een andere staat op grond van een andere basis ook rechtsmacht kan claimen, kan dit leiden tot problemen

Wat is het Verdragenrecht?

  • Het Weens Verdragenverdrag (WVV) van 1969 is van toepassing op verdragen die zijn gesloten tussen staten.
  • De meeste regels van dit verdrag zijn ook bindend voor staten die geen partij zijn, aangezien zijn van gewoonterechtelijke aard zijn. In beginsel is het WVV slechts van toepassing op verdragen die zijn gesloten na de inwerkingtreding van dit verdrag. De daarin neergelegde gewoonterechtelijke regels zijn echter ook van toepassing op verdragen die voor de daadwerkelijke inwerkingtreding zijn gesloten.

Wat is het recht van internationale organisaties?

  • Internationale organisaties zijn opgericht met als doel de gemeenschappelijke belangen van staten te dienen. Een van de oudste internationale organisaties is de Wereld Post Unie (1874). Hoe minder politiek een kwestie is, des te vaker staten bereid zijn om er een internationale organisatie voor op te richten of er aan deel te nemen.

Wat is de verhouding tussen internationaal recht en nationale gerechten?

  • Nu nationale hoven en bestuurlijke organen ook te maken hebben met internationaal recht, moeten er regels bestaan over de verhouding tussen internationaal en nationaal recht.
  • Volgens het dualisme zijn internationaal en nationaal recht twee afzonderlijke rechtssferen die weinig met elkaar te maken hebben. Zij bestrijken andere onderwerpen en zijn gericht op verschillende actoren. Ze zullen daarom niet met elkaar botsen, en als dit toch gebeurt, bepaalt het nationale recht wat de gang van zaken is. Voorts is een regel van internationaal recht pas van kracht in het nationale rechtssysteem als de staat het op de formele wijze heeft omgezet in nationaal recht. Deze opvatting over de verhouding tussen internationaal en nationaal recht was vooral vroeger leidend.
  • Daarentegen ziet monisme internationaal en nationaal recht als twee verschillende takken, maar wel van een fundamenteel gelijke boom. Internationaal recht maakt het mogelijk dat staten bestaan. Internationale regels zijn echter incompleet, zij hebben aanvulling nodig van nationaal recht. Kortom, internationaal en nationaal recht hebben elkaar nodig, en vormen samen een universeel rechtsstelsel. Volgens het monisme heeft internationaal recht gewoonlijk voorrang op een strijdige nationale regel, omdat het hoger in de rangorde staat. Daarnaast hebben internationale regels die geen verdere implementatie nodig hebben, directe werking in het nationale rechtssysteem.
  • Of een norm van internationaal recht directe werking heeft – wat wil zeggen dat individuen zich erop kunnen beroepen voor een nationaal gerecht – is afhankelijk van wat de intentie was van de verdragsluitende partijen, zo volgt uit de opinie van het PCIJ in de Jurisdiction of the Courts of Danzig zaak. Hierbij speelt de bewoording van de bepaling een grote rol, of de inhoud van de bepaling zelf. Denk bij dit laatste aan het verbod op non-refoulement (= het terugsturen van vluchtelingen): hoewel het gericht is tot de verdragsluitende partijen, kunnen individuen hier direct rechten aan ontlenen en deze bepaling inroepen bij een nationale procedure. Meestal is het echter verre van evident, en leidt het tot veel discussie. Indien men ervan uitgaat dat bepalingen van internationaal recht inderdaad directe werking hebben en dus voor gaan op de nationale, democratisch gelegitimeerde wetgeving, wordt een hiërarchie in het leven geroepen waar veel staten weerstand tegen hebben.

Wat zijn de politieke en ethische aspecten van internationaal recht?

  • Internationaal recht kan worden gezien als een onderdeel van global governance. Global governance is echter meer dan het recht alleen (denk bijvoorbeeld aan ‘soft law’ en beleid), en wordt ook uitgeoefend door andere actoren dan staten. Denk bijvoorbeeld aan de positie van een NGO als Greenpeace; hoewel het geen staat is, geen internationale organisatie, en geen wetgevende bevoegdheden heeft, vervult het toch een niet te ontkennen positie op het terrein van internationale milieubescherming.
  • Ook leiden corporaties en de financiële markten tot een zekere hoogte het internationaal beleid.
  • Als men doorgaat met zich afvragen wie de bestuurder is van ‘global governance’, blijkt al gauw dat dit niet makkelijk aan te wijzen is. Indien dat wel mogelijk is, rijst ook de vraag op basis waarvan de global governance wordt uitgeoefend. In een democratische rechtstaat is tenminste nog de overheid en het parlement, maar welke legitieme basis is er op het wereldtoneel?
  • Voorts is het ook lastig om elke actor verantwoordelijk te houden voor de handelingen van global governance. Zelfs als het duidelijk is wie de beslissing maakt en het beleid uitvoert, is juridische verantwoording soms praktisch onmogelijk, denk bijvoorbeeld aan de beoordelingsvrijheid van de Veiligheidsraad.
  • De ruimte die Hoofdstuk VII van het VN Handvest biedt is nagenoeg grenzeloos, en het ICJ wil zich niet expliciet uitspreken over de mogelijkheden van rechterlijke toetsing.
  • Diverse universiteiten en onderzoeksinstituten houden zich bezig met al deze vragen, en proberen beginselen van behoorlijk bestuur te identificeren.

Wat is het belang van internationaal recht en wat zijn de beperkingen?

  • Het moge duidelijk zijn dat staten internationaal recht creëren om verschillende redenen, van eigen belang, tot altruïsme of de noodzaak om iets te doen aan een schrijnende situatie. Internationaal recht geeft bovendien een vocabulaire voor een politiek debat, opdat er concreet gediscussieerd kan worden over de vraag wat te doen als de ene staat de andere binnenvalt of wanneer er op grote schaal misdaden tegen de menselijkheid plaatsvinden.
  • Natuurlijk kent ook het internationale recht zijn beperkingen. De belangrijkste beperking is dat internationaal recht afhankelijk is van de onderliggende politieke overeenstemming tussen de relevante actoren. Wanneer politici verdeeld zijn over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld het gebruik van nucleaire wapens, dan is het onwaarschijnlijk dat dit zal leiden tot het aannemen van wettelijke regels. Het ICJ heeft zich er dan ook niet expliciet over uitgesproken, behalve door te stellen dat nucleaire wapens illegaal zijn, behalve in situaties waarin zij toegestaan zijn. Daarnaast zijn er nog twee beperkingen denkbaar. De eerste is dat recht in het algemeen niet alle wantoestanden in de wereld kan oplossen. Zo zou een verbod op armoede – hoe wenselijk ook – onmogelijk te naleven en te handhaven zijn. Desondanks is het recht wel een instrument ter verbetering van mensenlevens . De tweede beperking is dat een aantal onderwerpen buiten de reikwijdte van het internationaal recht vallen. Dit is vaak een politieke keus en niet altijd afhankelijk van de aard van het onderwerp.

Hoe werkt het oplossen van internationale geschillen?

  • De internationale rechtsorde kent verschillende procedures en mechanismen die een bijdrage kunnen leveren aan de handhaving van internationaal recht en procedures voor het beslechten van geschillen.
  • Met betrekking tot rechtshandhaving hebben staten, in overeenstemming met het overwegend decentrale karakter van de internationale rechtsorde, de primaire rol om op te treden als andere staten verplichtingen niet naleven.
  • Echter, ook internationale organisaties spelen in toenemende mate een rol. Procedures voor het beslechten van conflicten kunnen conflicten over (vermeende) inbreuken op internationaal recht beslechten en de door internationaal recht beschermde belangen waarborgen. Daarnaast wordt het vertrouwen in de internationale rechtsorde ondersteund. Conflictbeslechting heeft betrekking op conflicten tussen staten, maar ook op conflicten waarbij natuurlijke of rechtspersonen zijn betrokken of internationale organisaties.

Wat regelt het totale verbod op het gebruik van geweld (artikel 2, lid 4 VN-Handvest)?

  • Tegenwoordig is oorlog in beginsel verboden. Dit betekent niet dat er geen wetgeving is hierover, denk aan de Geneefse Conventies van 1949. Dit onderwerp komt uitgebreid aan bod in hoofdstuk 11.
  • Over het gebruik van geweld is het VN Handvest duidelijk: er bestaat een totaal verbod op het gebruik van geweld.
  • Hierop is slechts één erkende uitzondering mogelijk, anders dan de mogelijkheid om een handeling voor de collectieve veiligheid te verrichten, namelijk het recht op zelfverdediging.
  • Desondanks vinden er nog altijd gewapende conflicten en interventies plaats. Het is de vraag of deze handelingen gerechtvaardigd kunnen worden op basis van internationaal gewoonterecht. Derhalve moeten deze twee regimes – het VN Handvest en het gewoonterecht – nader worden beschouwd.

Welke rechtsregels gelden er omtrent het gebruik van militair geweld?

  • Er bestaan twee uitzonderingen op het geweldverbod, namelijk het gebruik van geweld onder mandaat van de Veiligheidsraad en het recht op zelfverdediging. Het recht op zelfverdediging van artikel 51 is door het IGH ook erkend als gewoonterechtelijke regel.
  • Zelfverdediging: Het gebruik van geweld uit zelfverdediging is aan een aantal voorwaarden gebonden:
    • Er moet sprake zijn van een gewapende aanval.
    • Het geweld moet proportioneel en noodzakelijk zijn: een preventieve aanval om een tegenaanval te voorkomen is niet toegestaan. Daarentegen kan preëmptieve zelfverdediging wel gerechtvaardigd zijn, indien er sprake is van een op handen zijnde aanval (imminent threat).
    • De zelfverdedigingsactie moet plaats vinden met het in acht nemen van internationaal humanitair recht.

Hoe zijn sancties, tegenmaatregelen en collectieve veiligheid geregeld?

  • Het internationaal recht kent drie soorten reacties op het gedrag van een staat die gekwalificeerd kunnen worden als sancties. De eerste was het idee dat een schending door de ene partij, de andere partij ook bevrijdt van zijn verplichtingen. De tweede is de retorsie en de derde de represaille.

Hoe worden internationale geschillen vreedzaam beslecht?

  • Staten zijn op grond van artikel 2 lid 3 van het VN-Handvest verplicht hun geschillen op vreedzame wijze op te lossen. Deze vreedzame wijze is te verdelen in diplomatieke methoden en juridische methoden.
  • Een diplomatieke methode is bijvoorbeeld rechtstreekse onderhandelingen tussen vertegenwoordigers van desbetreffende staten. Om deze onderhandelingen te faciliteren wordt vaak een beroep gedaan op een derde partij om een feitenonderzoek uit te voeren naar bijvoorbeeld de oorzaak van een geschil. Ook kan de VN zelf besluiten een dergelijk feitenonderzoek uit te voeren. Een derde partij kan ook haar diensten aanbieden om de communicatie te faciliteren, door bijvoorbeeld een neutrale onderhandelingsplek aan te bieden. Zij kan ook een actievere rol spelen en bemiddelen in het conflict. De meest actieve rol neemt een derde partij in bij verzoening, ofwel conciliatie. De derde partij doet dan voorstellen aan de partijen om het conflict te beslechten.
  • Naast de diplomatieke methoden, waarmee men in eerste instantie meestal begint, is er de mogelijkheid om gebruik te maken van juridische methoden. Een voorbeeld is arbitrage, hierbij leggen staten een geschil voor aan een permanent of ad hoc tribunaal, deze doet dan een einduitspraak.
  • Internationale rechtspraak gaat verder dan arbitrage. Bij arbitrage hebben staten nog invloed op wie de arbiters zijn en op de procedure; bij een internationale rechterlijke instantie bepaalt de instantie zelf haar leden en procedures. Een internationale rechterlijke instantie is permanent, terwijl een arbitragecommissie ad hoc ingesteld kan zijn. Beide instanties spreken een oordeel uit op basis van internationaal recht en in beide gevallen is dit oordeel bindend voor de staten.

Hoe verhouden rechtsmacht, bevoegdheden en immuniteiten zich tot elkaar?

  • In de loop der tijd is meer aandacht ontstaan voor de bescherming van staten en hun vertegenwoordigers tegen de staat waarmee zij onderhandelen. Het zou immers zeer onwenselijk zijn als buitenlandse diplomaten door de gaststaat vervolgd of gedetineerd kunnen worden. Dit is erkend in het immuniteitsrecht. Het is algemeen erkend dat staten en hun vertegenwoordigers, zoals diplomaten, immuniteit genieten tegen veroordeling in vreemde staten. Dit geldt ook voor internationale organisaties.

Wat zijn de heersende rechtsregels omtrent zeëen, lucht en ruimte?

  • Daar bijna driekwart van de aardbol bedekt is met water, is de regulatie van zeeën altijd een belangrijk onderdeel van internationaal recht geweest.
  • Toen vliegtuigen net uitgevonden waren, bestonden er geen regels over het gebruik van het luchtruim. De basisgedachte was dat vliegtuigen, net als schepen, een vrije ‘doorgang’ moesten hebben. Dit veranderde door de Eerste Wereldoorlog.
  • Er bestaat nog geen overeenstemming over de kwestie waar het luchtruim eindigt en de ruimte begint. De ruimte bestaat uit satellieten, ruimtevaartuigen, planeten en hemellichamen. Anders dan het luchtruim boven staten, wordt de ruimte niet gezien als een onderwerp van territoriale soevereiniteit. De Algemene Vergadering van de VN heeft in 1958 een eerste belangrijke motie uitgevaardigd, waarin het beginsel is vastgelegd dat de ruimte alleen gebruikt mag worden voor vreedzame doeleinden. De belangrijkste beginselen zijn gecodificeerd in het Ruimteverdrag uit 1967.

Hoe is de bescherming van het milieu internationaal geregeld?

  • Sinds de laatste decennia vormt milieubescherming een nieuwe tak van het internationale recht.
  • Internationaal milieurecht zorgt voor veel discussie en het is lastig voor staten om overeenstemming te bereiken.
  • Ontwikkelde, industriële staten zijn terughoudend in het veranderen van hun milieuvervuilende gedrag, terwijl ontwikkelingslanden dezelfde mogelijkheden willen benutten als de reeds geïndustrialiseerde staten. Een andere probleemfactor is dat internationaal recht oorspronkelijk bedoeld is voor staten onderling. Het zijn echter zelden staten die de directe veroorzakers van milieuvervuiling zijn, veelal zijn de vervuilers private ondernemingen en natuurlijke personen.
  • Dit zorgt ervoor dat het internationaal milieurecht behoorlijk gefragmenteerd is en anders is ingericht dan andere internationale rechtsgebieden.

Wat is de verhouding van het financieel recht, handelsrecht en investeringsrecht ten opzichte van de duurzame ontwikkeling van het milieu?

  • Internationaal publiekrecht stelt voorwaarden op voor economische ontwikkeling en beschermt deze. Daarnaast zorgt het internationaal recht voor een beperking van ongewenste gevolgen van onbeperkte economische groei, bijvoorbeeld op het gebied van milieubescherming (het beginsel van duurzame ontwikkeling).
  • Financieel recht, handelsrecht en investeringsrecht zijn de drie belangrijkste onderdelen van het internationaal economisch recht. Naast deze onderdelen zullen ook een tweetal ondersteunende doelstellingen worden besproken, namelijk:
    • De versterking van de positie van ontwikkelingslanden
    • De bescherming van het milieu.

Hoe wordt de wereldeconomie geregeld?

  • Veel internationale regelgeving betreft dewereldeconomie.
  • Hoewel het uiteraard niet direct geldt voor mensenrechten of humanitair recht, andere internationale rechtsgebieden krijgen veel te maken met economie.
  • Het traditionele zeerecht zag bijvoorbeeld op het bevorderen van de handel. Tot op een zekere hoogte is er internationaal economisch recht ontstaan, denk aan financiële stabiliteit door het ondersteunen van ontwikkelings- en investeringsbanken, de kerntaak van het Internationaal Monetair Fonds (International Monetary Fund, IMF), of het regelen van handelsrelaties, de doelstelling van de Wereld Handel Organisatie (World Trade Organisation, WTO).
  • Ook het internationaal privaatrecht, dat grotendeels wordt geregeld door conflictregels met betrekking tot nationaal recht, kent enkele internationale beginselen en/of verdragen, denk bijvoorbeeld aan het Verdrag over de erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse scheidsrechterlijke uitspraken. De meeste contractuele transacties tussen private partijen worden echter beheerst door nationaal recht.

Bronnen  en verder lezen?

Welke vaardigheden en competenties oefen je met Internationaal publiekrecht?

Welke vaardigheden en competenties oefen je met Internationaal publiekrecht?

Welke vaardigheden en competenties oefen je met Internationaal publiekrecht?

Analyseren

  • Met internationaal publiekrecht ben je continu bezig met het signaleren van internationale problemen, het zien van verbanden tussen gegevens, gegronde conclusies kunnen trekken en consequenties kunnen inschatten van afspraken of verdragen.
  • Daarmee oefen je te analyseren en leer je complexe problemen op te delen in onderdelen en om hoofd- en bijzaken van elkaar te scheiden.
  • Meer weten? Lees meer over analyseren

Betrokkenheid

  • Wanneer je proactief mensenrechten bevordert en oorlog en onmin tracht te bestrijden stel je vaak het eigenbelang ondergeschikt aan de ander.
  • Je voelt je verbonden met de ander, een organisatie of een doel en daarmee ontwikkel je je betrokkenheid.
  • Meer weten? Lees meer over betrokkenheid

Creatief zijn

  • Of je nu een conflictsituatie tussen landen bestudeert of de spanning beschouwt tussen internationaal recht en nationaal recht, je wordt met internationaal publiekrecht altijd geconfronteerd met standpunten en overtuigingen die botsen met elkaar.
  • Daardoor word je gedwongen om vraagstukken vanuit vershillende perspectieven te bekijken en om met origenele oplossingen te komen. Zo leer je creatief na te denken.
  • Meer weten? Lees meer over creatief zijn

Durf hebben

  • Of je nu het milieu probeert te beschermen tegen een mondiale corporatie of oorlog probeert op te lossen tussen twee vijandige partijen, wanneer je je in een conflictsituatie mengt neem je een risicovolle beslissing in een situatie die vraagt om optreden, ook als dit voor jou nadelige gevolgen kan hebben.
  • Daarmee toon je aan durf te hebben en lastige situaties aan te pakken in plaats van eromheen te lopen. Dit is een gewilde vaardigheid in het bedrijfslevenn.
  • Meer weten? Lees meer over durf hebben

Inleven

  • Wanneer je opkomt voor de rechten van anderen onderken je de gevoelens en behoeften van anderen.
  • Daarmee verplaats je je in anderen en ga je bewust om met verschillende achtergronden en belangen. Je leeft je kortweg in anderen in.
  • Meer weten? Lees meer over inleven

Omgevingsbewustzijn

  • Met internationaal publiekrecht ben je voortdurend in aanraking met de internationale sociaal-politieke omgeving.
  • Je volgt de relevante ontwikkelingen en benut deze kennis ten behoeve van je omgeving of je vakgebied. Zo ben je omgevingsbewust bezig
  • Meer weten? Lees meer over omgevingsbewustzijn

Meer info

In welke landen en met welke werkzaamheden kan je via JoHo in het buitenland werken, stagelopen of vrijwilligerswerk doen in de juridische sector en advocatuur?

In welke landen en met welke werkzaamheden kan je via JoHo in het buitenland werken, stagelopen of vrijwilligerswerk doen in de juridische sector en advocatuur?

      Hier vind je een selectie uit de JoHo Vacatureservice voor werk in de juridische sector of advocatuur in het buitenland. Klik op het land en ga naar het vacaturegedeelte op de landenpagina om de vacature en de bijbehorende organisatie te bekijken.

       

      Australië

      • Ben jij een juridische professional? Er zijn meerdere mogelijkheden om te gaan werken in de juridische sector of administratie 'down under'. (b)
      • Doe werkervaring op in de juridische branche in het buitenland. (s)

      China

      • Gebruik jouw juridische kennis en ga aan de slag bij een advocatenkantoor in Shanghai of Chengdu. Je gaat onder andere helpen bij het voorbereiden, corrigeren of controleren van juridische documenten. (v)

      Curaçao

      • Help als sociaal-juridisch dienstverlener mee aan de verbetering van leefomstandigheden van inwoners van Curaçao. Je draait volledig mee binnen de organisatie en zal ook bijdragen aan het opzetten van een juridisch loket. (s)
      • Ben jij een punctuele rechtenstudent? Doe ervaring op bij een advocatenkantoor en speel een rol bij het screenen en updaten van leveringsvoorwaarden, klantcontracten en inkoopcontracten. (s)
      • De financiële dienst van Curaçao heeft een adviserende en signalerende taak voor de regering. Als stagiair help je bij het opzetten van uitvoeringsbesluiten en rapportageformulieren en stem je deze af met de directie Wetgeving en juridische zaken. (s)
      • Studeer jij rechten? Ondersteun een advocatenkantoor in Curaçao met verschillende voorbereidende taken. (s)

      Frankrijk

      • Ga met je juridische ervaring aan de slag in Frankrijk. Er zijn meerdere professionele banen in de juridische sector. (b)

      Ghana

      • Begeleid de lokale bevolking met het opzetten van zelfstandige ondernemingen. Help met het opstellen van een businessplan, geef trainingen en help met toezicht houden op verstrekte leningen. (s)
      • Leer veel over de advocatuur door mee te lopen op een advocatenkantoor in Accra. (s)
      • Doe juridisch onderzoek naar de rechten van kinderen in vluchtelingenkampen. (s)

      Marokko

      • Studeer je rechten of ben je hierin afgestudeerd? Verschillende projecten omtrent mensenrechten, vluchtelingen of kinderrechten hebben jouw kennis nodig. (v)

      Mexico

      • Draag bij aan de bescherming van mensenrechten in Mexico door als mensenrechtenwaarnemer aan de slag te gaan. (b)

      Indonesie

      • Draag bij aan de ontwikkeling en uitbouw van kleinschalige startende ondernemingen. (s)

      Spanje

      • Wil jij juridische ervaring opdoen onder de Spaanse zon? Er zijn verschillende mogelijkheden om aan de slag te gaan in de juridische sector. (s)

      Suriname

      • Doe ervaring op in het buitenland in de commerciële of juridische dienstverlening. (s)

      Verenigde Staten van Amerika

      • Ga aan de slag in het zonnige Miami. Er zijn meerdere mogelijkheden om op het gebied van juridische zaken te gaan werken. (s)
      • Ga werken bij de juridische afdeling van een internationale IT-organisatie. (b)

      Zuid-Afrika

      • Heb jij kennis over internationaal recht? Doe werkervaring op bij een lokale start up. (s)
      • Draag bij aan sociale verandering door mee te helpen met het beschermen en promoten van mensenrechten bij diverse NGO’s en overheidsorganisaties. (s)
      • Help jonge ondernemers bij hun ondernemersplan. Je kan onder andere workshops organiseren, trainingen geven en persoonlijke coaching bieden op het gebied van microkredieten. (v)

      Legenda

      b = betaald werk

      v = vrijwilligerswerk

      s = stage

       

      Meer landen & regio's 

      Welke vaardigheden en competenties oefen je met Europees recht?

      Welke vaardigheden en competenties oefen je met Europees recht?

       

      Creatief zijn

      • Of je je nu bezig houdt met mensenrechten, marktwerking of machtsverhoudingen en denkt vanuit het nationale oogpunt of het supranationale - Europa biedt continu verschillende perspectieven. Daarmee benader je vraagstukken vanuit verschillende invalshoeken, waarbij je met originele en nieuwe ideeën en oplossingen komt.
      • Zo oefen je creativiteit en stimuleer je het vermogen om efficiënt en automatisch te worden in het denken en het oplossen van problemen.
      • Meer weten? Lees meer over creatief zijn

      Flexibiliteit

      • Zoals al het politieke rumoer rond de Brexit ook weer duidelijk maakt is Europa een 'politieke gemeenschap in wording' en continu in verandering. Bij het bestuderen van Europees recht word je dan ook geconfronteerd met een wijzigende situatie waar je je aan aan dient te passen.
      • Zo train je je eigen flexibiliteit en oefen je in het snel schakelen en oplossingen verzinnen bij veranderende situaties. Flexibiliteit is een belangrijke eigenschap in het bedrijfsleven.
      • Meer weten? Lees meer over flexibiliteit

      Inleven

      • Of je het wil of niet, bij Europees recht word je gedwongen om te luisteren naar actievoerende boeren in Frankrijk, minderheden in Hongarije en katholieken in Italië. Daarmee onderken je gevoelens en behoeften van anderen.
      • Hiermee school je jezelf in het verplaatsen in anderen en bewust omgaan met verschillende achtergronden en belangen.
      • Meer weten? Lees meer over inleven

      Organisatiebewust zijn

      • Europa is een unieke organisatie die historisch is gegroeid. Zonder kennis van hoe deze organisatie feitelijk werkt kun je geen inschatting maken van welke gevolgen rechterlijke beslissingen zullen hebben.
      • Daarmee oefen je organisatiebewust zijn, waarmee je rekening houdt met de machtsverdelig, besluitvorming en samenwerking in een organisatie.
      • Meer weten? Lees meer over organisatiebewust zijn

      Professioneel handelen

      • Met feitelijke kennis over de Europese instituties bouw je inhoudelijke vakkennis, deskundigheid en vaardigheden op die benodigd zijn om je adequaat met Europa bezig te houden binnen het bedrijfsleven of de overheid. Zo leer je professioneel te handelen.
      • Meer weten? Lees meer over professioneel handelen

      Meer info

      Studievaardigheden opdoen en studieresultaten halen: startpagina's

      Studievaardigheden opdoen en studieresultaten halen: startpagina's

           

      Partnerselectie: Vrijwilligerswerk in het buitenland I

      Partnerselectie: Vrijwilligerswerk in het buitenland I

      Partnerselectie: Stage in het buitenland I

      Partnerselectie: Stage in het buitenland I

      Werken, stagelopen en vrijwilligerswerk in binnen- en buitenland per activiteit en functie: startpagina's

      JoHo zoekt medewerkers die willen meebouwen aan een tolerantere wereld

      Werken, jezelf ontwikkelen en een ander helpen?

      JoHo zoekt medewerkers, op verschillend niveau, die willen meebouwen aan een betere wereld en aan een zichzelf vernieuwende organisatie

      Vacatures en mogelijkheden voor vast werk en open sollicitaties

      Vacatures en mogelijkheden voor tijdelijk werk en bijbanen

      Vacatures en mogelijkheden voor stages en ervaringsplaatsen

      Aanmelden bij JoHo om gebruik te maken van alle teksten en tools
       

      Aansluiten bij JoHo als abonnee of donateur

      The world of JoHo footer met landenkaart

      JoHo: crossroads uit de bundels
      JoHo: paginawijzer

      Thema's

      Wat vind je op een JoHo Themapagina?

      • Geselecteerde informatie en toegang tot de JoHo tools rond een of meerdere onderwerpen
      • Geautomatiseerde infomatie die aan het thema is gekoppeld

      Crossroad: volgen

      • Via een beperkt aantal geselecteerde webpagina's kan je verder reizen op de JoHo website

      Crossroad: kiezen

      • Via alle aan het chapter verbonden webpagina's kan je verder lezen in een volgend hoofdstuk of tekstonderdeel.

      Footprints: bewaren

      • Je kunt deze pagina bewaren in je persoonlijke lijsten zoals: je eigen paginabundel, je to-do-list, je checklist of bijvoorbeeld je meeneem(pack)lijst. Je vindt jouw persoonlijke lijsten onderaan vrijwel elke webpagina of op je userpage.
      • Dit is een service voor JoHo donateurs en abonnees.

      Abonnement: nemen

      • Hier kun je naar de pagina om je aan te sluiten bij JoHo, JoHo te steunen en zo zelf en volledig gebruik maken van alle teksten en tools.

      Hoe is de pagina op gebouwd

      • Een JoHo Themapagina pagina is opgezet aan de hand van 10 fases rond een bepaalde thema: statussen
      • De status van een thema kan je inzetten bij de belangrijke en minder belangrijke processen rond het thema van de pagina. Zoals keuzes maken, orienteren, voorbereiden, vaardigheden verbeteren, kennis vergroten, gerelateerd werk zoeken of zin geven.
      • Bij elke status vind je unieke of gerelateerde informatie van de JoHo website, die geautomatiseerd of handmatig wordt geplaatst.
      • Een belangrijk deel van de informatie is exclusief beschikbaar voor abonnees. Door in te loggen als abonnee wordt de informatie automatisch zichtbaar. Let wel, niet elke status zal evenveel content bevatten, en de content zal in beweging blijven.
      • De statussen:
      1. Start
      2. Oriëntatie : startpunt bepalen ->bijvoorbeeld: wat is je vraag of wat is het proces dat je gaat starten
      3. Selectie: verkennen en verzamelen van info en keuzehulp
      4. Afweging: opties bekijken en vergelijken -> bijvoorbeeld: alternatieven zoeken
      5. Competentie: verbeteren en competenties -> bijvoorbeeld: wat kan je doen om te slagen?
      6. Voorbereiding: voorbereiden & oefeningen -> bijvoorbeeld: wat kan je doen om te oefenen of je voor te bereiden?
      7. Inspiratie: vastleggen &  lessen -> bijvoorbeeld: wat leer je en heb je geleerd?
      8. Ervaring: vooruithelpen & hulp -> hoe kan je jezelf nuttig maken?
      9. Beslissing: Uitvoeren en tot resultaat brengen -> bijvoorbeeld wat ga je kopen of kiezen?
      10. Evaluatie: Terugkijken en verder gaan -> bijvoorbeeld: wat komt hierna?
        JoHo: footprints achterlaten
        JoHo: pagina delen