Groningse huwelijkse voorwaarden (HR 20-01-1989, ECLI:NL:HR:1989:AD0586)

Onderwerp

Beroepsaansprakelijkheid. Informatieplicht van notaris jegens cliënt bij omzetting van huwelijkse voorwaarden in algehele gemeenschap van goederen.

Casus

X. huwde in 1951 op huwelijkse voorwaarden met Z. In 1979 werd tussen hen scheiding van tafel en bed uitgesproken. Op 11 april, Z. was toen evenals gedaagde notaris ter standplaats Groningen, werd met toestemming van de Rb. Aldaar het huwelijksgoederenregime omgezet in een algehele gemeenschap van goederen. Z. verkeerde in die periode in financiële moeilijkheden, die de aandacht hadden van de bevoegde kamer van Toezicht, waarvan gedaagde toen deel uitmaakte. De omzetting van het huwelijksgoederenregime geschiedde met medeweten en instemming van de kamer.

X. beticht de notaris van een onrechtmatige daad jegens haar, stellende dat het aan zijn schuld te wijten is dat ten tijde van de ontbinding van de huwelijksgoederengemeenschap haar vermogen vrijwel geheel bleek te zijn aangewend voor de betaling van de schulden van Z. De notaris heeft nagelaten haar te wijzen op de consequenties voor haar van de omzetting van het huwelijksgoederenregime, met namen vanwege de bijzondere aspecten van de zaak. De notaris wist nl. waarom de omzetting moest plaatsvinden, hij wist dat X. als juridisch leek onvoldoende inzicht in de zaak had, Hij wist dat de Rb. Onjuist over het motief voor de omzetting was ingelicht en hij heeft een akte verleden die hij niet zelf had opgemaakt.

De rechtbank: heeft de vordering toegewezen,

Hof: vernietigt het vonnis van de Rb.

HR: vernietigt het vonnis van het Hof, overwegende dat;

Het is onjuist dat een notaris bij het verlijden van een akte nimmer tot meer is gehouden dan tot vorenbedoelde zakelijke toelichting op de inhoud van de akte: de omstandigheden van het geval kunnen meebrengen dat de notaris beroepshalve is gehouden tot het geven van verdergaande informatie, en met name tot het wijzen op specifieke aan de voorgenomen rechtshandeling verbonden risico's. Onjuist is voorts dat de bijzondere omstandigheden van dit geval niet wettigen notaris Y. gehouden te achten zich, alvorens de akte tot omzetting van de gemeenschap van vruchten en inkomsten in een algehele gemeenschap van goederen te verlijden, ervan te vergewisssen dat X. van de benarde financiële situatie van haar echtgenoot op de hoogte was. De notaris was op de hoogte van die situatie en hij wist dat gerede kans bestond dat het voor X. aan die omzetting verbonden risico zich inderdaad zou verwezenlijken.

Noot

In deze zaak stond de voor de notariële praktijk belangrijke vraag centraal of de notaris naar geldend recht gehouden is tot meer dan de zakelijke opgave, die hij van de inhoud der door hem te passeren akte dient te doen, alvorens de voorlezing daarvan plaatsheeft. Er staat hierover niets in de wet. De conclusie moet zijn dat de wetgever de informatieplicht nog niet heeft ingevoerd, dat de al of niet wenselijkheid ervan in de doctrine omstreden is gebleven en dat de jurisprudentie zich in deze nog niet heeft uitgelaten over de vraag of wellicht een ongeschreven informatieplicht moet worden aangenomen.