Samenvattingen per hoofdstuk bij de 10e druk van Orthopedagogiek: Antwoorden op vraagstellingen van Van Heteren et al. - Bundel
Wat is de orthopedagogische vraagstelling betreffende het opvoedingsproces? - Chapter 1
Wat is het opvoedingsproces?
Het kind heeft de taak zich te ontwikkelen en de opvoeder de taak om op te voeden. Dit gebeurt binnen het opvoedingsproces. De ontwikkeling van het kind is sterk afhankelijk van de omgeving waarin het opgroeit. Het kind leert van het leven, wat betekent dat het kind leert van wat het om zich heen ziet gebeuren (bijvoorbeeld ervaringen op school of in de buurt). In de ontwikkeling van het kind zijn soms pedagogische interventies nodig, waarmee wordt bedoeld dat de opvoeder bewust handelt of ingrijpt in de ontwikkeling van het kind.
Het kind heeft zelf een actieve rol in zijn ontwikkeling. Binnen het interactieproces tussen kind en opvoeder levert het kind een grote bijdrage door zijn manier van reageren. In dit interactieproces proberen kinderen de grenzen op te zoeken.
Opvoeden kent moeilijke perioden. Als ouders vragen hebben met betrekking tot bepaald gedrag, is er sprake van een specifiek aandachtspunt. Hier wordt extra aandacht aan besteed tot het opvoedingsprobleem is opgelost. Zo is er altijd afwisseling in het opvoedingsproces, waarbij er soms extra aandacht aan iets moet worden besteed en er soms automatisch wordt gehandeld. Er is niet meteen sprake van een stagnerend opvoedingsproces. Er is sprake van een stagnerend opvoedingsproces wanneer, ondanks veelvuldig pedagogisch handelen van de ouders, het opvoedingsprobleem aanhoudt of verergert. Op dat moment worden hulpverleners die orthopedagogisch geschoold zijn geraadpleegd. Het doel is om het pedagogisch handelen te verbeteren zodat de ontwikkeling van het kind niet meer onder druk staat.
Wat is de orthopedagogische vraagstelling?
In dit boek staat de theorie van Kok (1997) over het specifiek opvoeden centraal. De orthopedagogische vraagstelling is de kern van deze theorie en hiermee wordt duidelijk dat het orthopedagogisch handelen gericht moet zijn op de specifieke opvoedingsbehoefte van het kind, ook wel de vraagstelling genoemd. Er moet gekeken worden waar de opvoedingsbehoefte en het opvoeden elkaar mislopen. Er wordt hierbij gekeken naar het ontwikkelingsverloop van het kind, het opvoeden, de bijkomende omstandigheden en de onderlinge wisselwerking en aansluiting. Volgens Kok bestaat de ontwikkeling uit drie aspecten, namelijk het affectieve, cognitieve en conatieve ontwikkelingsaspect. De opvoeding bestaat uit drie opvoedingsdimensies, namelijk: relatie aangaan en onderhouden, klimaat scheppen en aanpassen en situatie hanteren. Deze aspecten en dimensies komen later uitgebreid aan bod.
Het gedrag va het kind heeft een signaalfunctie. Als dit signaal niet of onvoldoende wordt opgepikt kunnen psychosociale problemen ontstaan. Er moet dan gekeken worden wat de opvoedingsvraag (vraagstelling) is en welke aanpassingen in het opvoedingsproces moeten plaatsvinden. Hierbij staat centraal hoe de opvoedingsdimensies beter moeten worden afgesteld op de ontwikkelingsaspecten. Er moet hierbij ook gekeken worden naar beïnvloedende omstandigheden, die het opvoedingsproces zowel positief als negatief kunnen beïnvloeden. Kok en Van Oefelt hebben een assenstelsel gemaakt waarin het opvoeden, de ontwikkeling en de beïnvloedende omstandigheden de assen vormen en de kruising voor de wisselwerking en aansluiting staat. In de praktijk is dit nog niet genoeg uitgewerkt en daarom wordt gebruik gemaakt van het meer handelingsgerichte Vraagstelling Ordenend Systeem (V.O.S.). Het V.O.S. geeft richtlijnen om de vraagstelling in kaart te brengen en het pedagogisch handelen bij te stellen. Buiten dat het handelingsgericht is, geeft het V.O.S. duidelijke richtlijnen voor de praktijk en houdt rekening met meerdere factoren.
Kok gaat uit van de unieke vraagstelling om specifiek opvoeden. Deze is terug te brengen naar een kernbehoefte, waar het kind op dat moment de grootste behoefte aan heeft. Deze kernbehoefte is typologisch en kan vertaald worden naar een vraagstellingstype. Kok onderscheidt zes kernbehoeften en aansluitende vraagstellingstypen.
Stampvragen
Wanneer is een opvoedingsproces gestagneerd?
Wat is de specifieke opvoedingstheorie van Kok?
Uit welke drie aspecten bestaat de ontwikkeling van een kind volgens Kok?
Uit welke dimensies bestaat de opvoeding volgens Kok?
Wat is het V.O.S.?
