Perceiving and responding to gender discrimination in organizations - Schmitt, Ellemers, Branscombe - 2003 - Artikel


Vrouwen hebben vandaag de dag nog steeds minder macht, status en inkomen dan mannen, zelfs wanneer ze identieke kwaliteiten en dezelfde banen hebben. Vrouwen die proberen te presteren in ‘mannenbanen’ krijgen vaak te maken met discriminatie en ervaren het 'glazen plafond', waarbij promotie onhaalbaar lijkt. Mannen in ‘vrouwenbanen’ daarentegen ervaren vaak de glazen lift. Door middel van de sociale identiteitsbenadering wordt er gesteld dat twee factoren interacteren om de reacties van gendergebaseerde ongelijkheid vast te stellen:

Gendergroepslidmaatschap

Wanneer groepslidmaatschap een subjectieve belangrijke manier geeft om de sociale context te begrijpen, wordt het zelf gecategoriseerd op groepsniveau.

Geloven over de sociale wereld

Wanneer de sociale context mensen beïnvloedt op intergroepstermen, hebben individuen de neiging om zich te gedragen op de manier die zij consistent vinden met de ingroepnormen en -interesses.

De sociale identiteitsbenadering stelt dat de bestaande staat van gendergroepsrelaties en hoe mensen deze begrijpen kritische determinanten zijn van of mannen en vrouwen willen werken om de status quo te behouden of om dit te veranderen.

Eerst zullen sociale en psychologische factoren besproken worden die de percepties van discriminatie tegen vrouwen beïnvloeden. Genderdiscriminatie is in veel verschillende culturen moeilijk om expliciet te zien en identiteitsgebaseerde motivaties moeten helpen om deze impliciete discriminatie te kunnen verminderen of voorkomen. Vervolgens worden de consequenties van de percepties over hoe mensen reageren op ongelijkheid uiteen gezet. Als laatst worden de condities die de sociale identiteitstheorie suggereert uiteen gezet die nodig zijn voor de vermindering van ongelijkheid.

Percepties van discriminatie

Zowel mannen als vrouwen geven aan dat ze zich er bewust van zijn dat vrouwen minder status hebben dan mannen. Vrouwen rapporteren vaak slachtoffer geweest te zijn van discriminatie. Er is een aantal sociale en motivationele factoren dat ervoor zorgt dat mannen en vrouwen toch de kans op genderongelijkheid onderschatten.

Sociale factoren

Modern seksisme reflecteert het geloof dat genderdiscriminatie iets van het verleden is, in plaats van expliciet anti-vrouw zijn. Seksistische attitudes en discriminatie zitten soms zelfs verwerkt in welwillendheid tegenover vrouwen.

De verschuiving van ouderwetse discriminatie naar het moderne seksisme geeft wel een verandering weer in de normen. Het is niet langer oké om te discrimineren. Toch is het zo dat de afwezigheid van expliciete discriminatie het wel moeilijker maakt om discriminatie waar te nemen.

Discriminatie tegen vrouwen is tegenwoordig meer geïnstitutionaliseerd, wat betekent dat mannendoor middel van procedures, baanverwachtingen en kwalificaties het voordeel krijgen boven vrouwen. De exclusie van vrouwen wordt doorgevoerd door middel van regels en procedures.

Wanneer genderdiscriminatie niet expliciet is, zijn ook andere bronnen van informatie die helpen om discriminatie wel of niet te bevestigen afwezig. Individuele werknemers hebben informatie over wat er met hen persoonlijk gebeurd is, maar niet of dit ook met de hele groep gebeurt. Ze missen sociale vergelijkingsinformatie. Mensen falen discriminatie te zien wanneer de werkuitkomsten individueel aan hen gepresenteerd worden.

Wanneer een individuele vrouw door het glazen plafond heen is gebroken, krijgt ze vaak een token-status. Het succes van de token-hogestatusvrouw, wordt vaak als bewijs gebruikt tegenover andere vrouwen dat het voor hen ook mogelijk moet zijn om door het glazen plafond te breken. Mensen kunnen dit bewijs zo interpreteren, dat ze zichzelf als incapabel gaan zien, in plaats van dat er sprake is van discriminatie.

Managers en organisaties hebben een traditie van het behandelen van de werknemers als individuen. Hierdoor ontmoedigen ze het onderzoeken van de werkuitkomsten in termen van sociale categorieën zoals gender. Hierdoor blijft discriminatie onzichtbaar.

Psychologen praten vaak in termen van individuele discriminatie. Volgens veel theorieën wordt er gediscrimineerd door een bepaalde soort personen. Deze personen zijn bevooroordeeld en discrimineren omdat ze bepaalde psychologische attributen hebben, of intrapsychische conflicten ervaren. Door het focussen van de aandacht op de individuele discriminerende personen, is er weinig aandacht voor het onderzoeken van discriminatie op basis van groepen.

Motivationele factoren

Gebaseerd op de sociale identiteitstheorie, wordt er gesteld dat het erkennen van genderdiscriminatie psychologisch bedreigend kan zijn voor zowel mannen als vrouwen. Zulke dreigingen voor de identiteit kunnen motivationele druk uitoefenen zodat de waarnemingen van genderdiscriminatie geminimaliseerd worden.

Vrouwen lijden onder psychologische kosten wanneer ze hun uitkomsten aan discriminatie te danken hebben. Het erkennen dat de ingroup niet goed behandeld wordt of verworpen wordt door een bevoordeelde outgroup, kan negatieve consequenties hebben voor iemands sociale identiteit. Discriminatie geeft ook een tekort aan controle over het leven aan. Dit kan implicaties geven voor toekomstige uitkomsten. Attributies van iemands eigen prestaties zijn vaak minder stabiel over tijd en meer controleerbaar dan attributies van vooroordelen en discriminatie.

Ook is het zo dat het waarnemen van de eigen prestaties als oorzaak van de negatieve uitkomsten vaak minder psychologische kosten opleveren, dan discriminatie als oorzaak van de negatieve uitkomsten. Mannen zijn ook geneigd om genderongelijkheid te ontwijken. Mannen lijden minder onder de dreiging wanneer ze discriminatie waarnemen dan vrouwen, maar ook de sociale identiteit van mannen wordt aangetast wanneer ze discriminatie tegen vrouwen waarnemen. Dit komt omdat het aangeeft dat de status van mannen, van de ingroup, niet oprecht verdiend is, omdat vrouwen geen gelijke kansen krijgen. Dit kan schuldgevoelens opwekken en de waarde van de ingroupsidentiteit aantasten. Ook kan het de waarde van de eigen persoonlijke prestaties naar beneden halen.

Reageren op genderongelijkheid

De sociale identiteitstheorie suggereert dat het waarnemen van genderongelijkheid als een structureel probleem op de werkvloer zowel vrouwen als mannen aanmoedigt om een individueel mobility belief system aan te nemen. Dit houdt in dat vrouwen en mannen hetzelfde reageren, omdat het gedrag een motivatie bevat om hogerop te komen binnen de organisationele hiërarchie als individuen. In dit geval wordt gender niet gezien als relevant voor sociale uitkomsten, en werknemers zijn geneigd om pogingen tot hogerop komen te ondernemen.

Individuele mobiliteitsreacties

Wanneer mannen en vrouwen handelen met betrekking tot hun individuele zelfinteresse, is de kans klein dat er een intergroupconflict ontstaat. Deze kans is klein wanneer mensen zichzelf als individuen zien of als mannen en vrouwen een algemene identiteit hebben binnen een organisatie.

Het vermijden van een conflict op zich lijkt aantrekkelijk, maar pogingen tot individuele mobiliteit stoppen niet de geïnstitutionaliseerde vorm van discriminatie die ook aanwezig is wanneer er een afwezigheid is van de motivatie om te discrimineren.

Het geloven in een sociale mobiliteitsstructuur zorgt ervoor dat er geen sociale verandering ontstaat met betrekking tot discriminatie tegen vrouwen. Dit is zo omdat het vrouwen aanmoedigt om individuele mobiliteit na te streven, waardoor de collectieve werkuitkomsten weer minder zichtbaar zijn. Vrouwen die door het glazen plafond hebben weten te breken, zorgen er ook voor dat er geen veranderingen ontstaan op het gebied van discriminatie tegenover vrouwen. Deze vrouwen ondersteunen het individuele mobiliteitssysteem.

Groepsgebaseerde reacties

Wanneer groepsgebaseerde ongelijkheid wordt waargenomen, en de statusverschillen tussen mannen en vrouwen als onacceptabel worden gezien, identificeren gendergroepen zich veel meer met hun groep.

Werknemers zijn eerder geneigd om zichzelf te categoriseren als lid van hun eigen gendergroep, wanneer ze begrijpen dat werkuitkomsten een functie zijn van het gendergroepslidmaatschap. Vrouwen gaan zich hierdoor vrouwelijker gedragen, terwijl mannen zich mannelijker zullen gaan gedragen.

Zekere groepsrelaties

Percepties van zekere statusrelaties tussen vrouwen en mannen komen vaker voor wanneer mensen accepteren dat er een verschillende behandeling bestaat voor mannen en vrouwen. Deze ideologie rust op de assumpties dat mannen en vrouwen nu eenmaal verschillen en hierdoor ook anders behandeld moeten worden.

De stereotypes geassocieerd met elk gender zijn zeer consistent met de posities die mannen en vrouwen bekleden. Deze ideologieën worden krachtige rechtvaardigingen voor de over-representatie van mannen in hogere functies. De banen die vrouwen vaak hebben (in de gezondheidszorg of het onderwijs) vereisen meer stereotype kenmerken, en banen of functies die vaak door mannen bekleed worden vereisen vaak typisch mannelijke kenmerken. Deze gendersegregatie lijkt mensen bewijs te geven voor de genderverschillen.

De ideologieën behouden het status quo, omdat ze de manier waarop mannen en vrouwen hun sociale identiteit zien beïnvloeden. Deze ideologieën suggereren dat de statusrelaties tussen mannen en vrouwen zeker is. Hierdoor zijn mannen en vrouwen meer gemotiveerd om een positieve groepsidentiteit te behalen via sociale creativiteit. Hierbij stijgt de waarde die ze toekennen aan kenmerken die geassocieerd worden met de ingroepidentiteit.

Wanneer er zekere genderverschillen worden waargenomen (de genderverschillen zijn echt en horen nu eenmaal zo) zijn mannen en vrouwen geneigd om zich te gedragen in lijn met hun traditionele genderrollen. Vrouwen zullen redelijk tevreden zijn, omdat ze onder deze condities geloven dat ze eerlijk behandeld worden. Sociale creativiteit leidt tot harmonieuze gendergroepsrelaties, maar versterkt tegelijkertijd genderongelijkheid.

Onzekere groepsrelaties

Wanneer de statusrelaties tussen mannen en vrouwen duidelijk zijn, maar de verschillen tussen mannen en vrouwen niet als onvermijdbaar worden gezien (de verschillen staan niet vast), faciliteert dit de waarnemingen van conflicten tussen mannen en vrouwen. Onzekere groepsrelaties zorgen voor een potentiële winst voor vrouwen, maar een zeker verlies voor mannen, aangezien vrouwen meer banen met een hoge status over zouden nemen. Als vrouwen de genderongelijkheid beschouwen als doordringend, onwettig en veranderlijk, moedigt dit ze aan om samen te werken om het collectieve lot te beschermen. Mannen daarentegen, beschermen hun bevoordeelde status, wanneer er onzekere groepsrelaties worden waargenomen.

Zoals gesuggereerd bij de sociale identiteitstheorie, zijn vrouwen meer geneigd om als een collectief te werken aan de doordringende en onwettige discriminatie.

De zelfcategorisatietheorie geeft aan dat het effect van het waarnemen van groepsgebaseerde nadelen tegenover het collectieve gedrag gemedieerd wordt door een gevoel van collectieve identiteit.

Het waarnemen van discriminatie tegen de ingroup motiveert groepsidentificatie waardoor de discriminatie als minder doordringend gezien wordt. Onder vrouwen wordt het waarnemen van discriminatie geassocieerd met meer gendergroepsidentificatie.

Empirische studies hebben vastgesteld dat gendergroepsidentificatie een sterke voorspeller is voor collectieve actie door vrouwen. Weerstand tegen genderongelijkheid is het grootst wanneer vrouwen zichzelf zien als een deel van het collectief wat onwettig benadeeld wordt. Terwijl het uitdagen van onwettigheid en onvermijdbaarheid van genderongelijkheid leidt tot vrouwen die zichzelf zien als een gedeelte van het collectief, heeft dit op mannen een heel ander effect. Bij mannen kan het hebben van een hogere status en het hebben van meer macht bijdragen aan het hebben van een positieve ingroupidentiteit. Mannen voelen zich waarschijnlijk bedreigd wanneer hun privileges worden uitgedaagd. Om hun ingroepidentiteit te beschermen, kunnen mannen gemotiveerd raken om zichzelf te overtuigen dat hun hoge status wettig is of dat genderdiscriminatie zeldzaam is.

Wanneer vrouwen mobiliseren om hun status te verbeteren door middel van collectieve acties, kunnen mannen reageren op een manier waardoor hun sociale status behouden wordt. De collectieve opstandigheid van mannen is waarschijnlijk erger wanneer mannen hun status zien verminderen en die van vrouwen omhoog zien gaan.

Een strategie van mannen in managementbanen kan het vervagen van de statusgrenzen zijn tussen gendergroepen en minder nadruk leggen op intergroepsverschillen. Dit kan gedaan worden door ‘token’-vrouwen toe te laten in de hogere levels van de organisatie. Door het creëren van de illusie van eerlijkheid op het individuele level, kunnen mannen hun sociale status verdedigen tegenover de implicatie dat de ingroups relatief hoge status onverdiend is. Verder beschermt tokenisme de status van mannen door het ondermijnen van de perceptie van vrouwen van groepsnadelen en vermindert daarom de mogelijke kans op collectieve acties.

Als mannen vrouwen ervan kunnen overtuigen dat discriminatie zeldzaam is, dan kunnen vrouwen gemotiveerd raken om deel te nemen aan individuele mobiliteit. Individuele mobiliteit leidt weer tot discriminatie in de vorm van tokenisme.

Beweringen van genderdiscriminatie

Pogingen om genderongelijkheid te verminderen kunnen leiden tot het bekend maken van de onwettigheden van de lage status en negatieve behandeling van de ingroup. Dit kan sociale kosten met zich meebrengen. Ook al zijn mensen het er misschien over eens dat vrouwen inderdaad gediscrimineerd worden, doordat ze dit aangeven worden ze nog minder gerespecteerd. Het beweren dat de uitkomsten aan discriminatie liggen, zorgt voor negatieve emoties wanneer er met de leden van de benadeelde groep omgegaan wordt. Omdat vrouwen de sociale kosten ervaren voor het aangeven van discriminatie, zullen ze dit niet snel aangegeven in de aanwezigheid van diegenen die geneigd zijn ze dan nog negatiever te beoordelen (de outgroup, in dit geval mannen).

Het publieke effect houdt het volgende in:

Vrouwen moesten aangeven of ze nadelen of voordelen ondervonden door middel van hun gendergroep:

  • Vrouwen met een lage gendergroepidentificatie rapporteerden dat vrouwen meer nadelen dan voordelen ondervonden wanneer ze geloofden dat een vrouwelijk publiek hun reactie zou bekijken.

  • Vrouwen met een lage gender groepidentificatie rapporteerden dat vrouwen meer voordelen dan nadelen ondervonden wanneer ze geloofden dat een mannelijk publiek hun reactie zou bekijken.

  • Vrouwen met een hoge gender groepidentificatie rapporteerden dat vrouwen meer nadelen dan voordelen ondervonden, ongeacht of het publiek mannelijk of vrouwelijk was.

Deze bevindingen suggereren dat wanneer het zelf duidelijk en gewaardeerd is op het gendergroepslevel, vrouwen hun collectieve lot willen verbeteren, ongeacht of er een risico bestaat om negatief beoordeeld te worden. Wanneer vrouwen dit risico willen nemen motiveren ze andere vrouwen ook om het risico te nemen voor het ‘greater good’. De kennis dat andere vrouwen gendergebaseerde nadelen hebben ervaren, kan vrouwen aanmoedigen om hun eigen ervaringen te herinterpreteren naar groepsniveau.

Hierdoor internaliseren ze een gevoel dat ze collectief benadeeld worden. Als reactie hierop zullen ze dit sneller aangeven, ondanks de eventuele kosten.

Een ander onderzoek wees uit dat wanneer een vrouw en een man in aanmerking komen voor een hoge functie, en de vrouw is geschikter, maar de man wordt uiteindelijk aangenomen, er twee reacties kunnen ontstaan:

  • Mannen respecteerden de vrouw meer wanneer ze deze discriminatie accepteerde, en minder wanneer ze er tegenin ging.

  • Vrouwen respecteerden de vrouw meer wanneer ze tegen de discriminatie in ging, en minder wanneer ze de discriminatie accepteerde.

Join World Supporter
Join World Supporter
Log in or create your free account

Why create an account?

  • Your WorldSupporter account gives you access to all functionalities of the platform
  • Once you are logged in, you can:
    • Save pages to your favorites
    • Give feedback or share contributions
    • participate in discussions
    • share your own contributions through the 7 WorldSupporter tools
Follow the author: Vintage Supporter
Promotions
verzekering studeren in het buitenland

Ga jij binnenkort studeren in het buitenland?
Regel je zorg- en reisverzekering via JoHo!

Access level of this page
  • Public
  • WorldSupporters only
  • JoHo members
  • Private
Statistics
[totalcount]
Comments, Compliments & Kudos

Add new contribution

CAPTCHA
This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.
Image CAPTCHA
Enter the characters shown in the image.