Samenvattingen en studiehulp bij Opgroeien in het hedendaagse gezin: Inleiding in de gezinspedagogiek van Van der Horst et al. - Boektool

  Tools

De hele tekst op deze pagina lezen? Alle JoHo tools gebruiken? Sluit je dan aan bij JoHo en log in!
 

Aansluiten bij JoHo als abonnee of donateur

The world of JoHo footer met landenkaart

Samenvattingen en studiehulp bij Opgroeien in het hedendaagse gezin: Inleiding in de gezinspedagogiek van Van der Horst et al.

Boeksamenvattingen

JoHo: crossroad via selectie
JoHo: crossroads via bundels

Boeksamenvatting per hoofdstuk

Samenvattingen per hoofdstuk bij de 2e druk van Opgroeien in het hedendaagse gezin: Inleiding in de gezinspedagogiek van Van der Horst et al. - Bundel

Samenvattingen per hoofdstuk bij de 2e druk van Opgroeien in het hedendaagse gezin: Inleiding in de gezinspedagogiek van Van der Horst et al. - Bundel

Study guide with Opgroeien in het hedendaagse gezin: Inleiding in de gezinspedagogiek by Van der Horst et al.

Study guide with Opgroeien in het hedendaagse gezin: Inleiding in de gezinspedagogiek by Van der Horst et al.

Study guide with Opgroeien in het hedendaagse gezin: Inleiding in de gezinspedagogiek

    Online summaries and study assistance with the 2nd edition of Opgroeien in het hedendaagse gezin: Inleiding in de gezinspedagogiek by Van der Horst et al.

    Related content on joho.org

    Wat is gezinspedagogiek? - Chapter 1

    Wat is gezinspedagogiek? - Chapter 1

    Sinds 100 jaar geleden bestaat de pedagogiek als aparte discipline. Dit is het gevolg van 'de ontdekking van het kind' van de Franse filosoof Jean-Jacques Rosseau. Hij benadrukte als eerste de eigenheid van het kind. Pedagogiek is ontstaan om de ontwikkeling van een kind te kunnen begrijpen en hen te begeleiden tot goed functionerende volwassenen. Pedagogiek heeft zowel een praktische als een wetenschappelijke kant. In het praktische werkveld zijn pedagogen bezig met het geven van advies en begeleiding. In wetenschappelijke context bestuderen pedagogen de opvoeding, het onderwijs en de hulpverlening aan kinderen en jeugdigen, veelal met het oog op verbetering van de praktijk. De kennis in de wetenschap wordt toegepast in de praktijk. 

    Ouders zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de opvoeding van hun kind. Tegenwoordig is er niet altijd meer sprake van een traditioneel gezin die bestaat uit vader, moeder en kind. Nu spreken we van het moderne gezin, die gekenmerkt wordt door minder stabiliteit en meer individualiteit. De vraag die gesteld wordt bij opvoeding is: wat is de invloed van nature (aanleg) en nurture (omgeving of opvoeding)? Deze discussie heeft nog steeds niet geleid tot een duidelijk antwoord, maar er is wel overeenstemming over het feit dat zowel nature als nurture invloed heeft op de ontwikkeling van een kind.  

    Hoe is pedagogiek ontstaan als aparte discipline?

    Sinds 100 jaar geleden bestaat de pedagogiek als aparte discipline. Dit is het gevolg van 'de ontdekking van het kind' van de Franse filosoof Jean-Jacques Rosseau. Hij benadrukte als eerste de eigenheid van het kind. Pedagogiek is ontstaan om de ontwikkeling van een kind te kunnen begrijpen en hen te begeleiden tot goed functionerende volwassenen. Pedagogiek heeft zowel een praktische als een wetenschappelijke kant. In het praktische werkveld zijn pedagogen bezig met het geven van advies en begeleiding. In wetenschappelijke context bestuderen pedagogen de opvoeding, het onderwijs en de hulpverlening aan kinderen en jeugdigen, veelal met het oog op verbetering van de praktijk. De kennis in de wetenschap wordt toegepast in de praktijk. 

    Pedagogiek is te vergelijken met de aanverwante vakgebieden, zoals de psychiatrie en de psychologie. Voorheen dacht men dat psychische problemen een oorsprong hadden in de aanleg, maar aan het begin van de twintigste eeuw werd ook de omgeving als belangrijke invloed beschouwd op de ontwikkeling van deze problemen. Deze omslag van denken en het belang voor mentale gezondheid leidde tot twee stromingen: de dynamische psychologie en de mental hygiene movement. In de dynamische psychologie zijn Sigmund Freud en Alfred Adlers belangrijke bijdragers. De mental hygiene movement werd gevormd in de Verenigde Staten, maar had ook in Nederland een grote invloed op het behandelen van psychische problemen bij kinderen. Tegelijk met deze twee stromingen ontstond er in Duitsland de Heilpädagogik, die zich richtte op genezing van psychische problemen via opvoedingsmaatregelen. Dit was het begin van de pedagogiek in Nederland. 

    De pedagogiek was eerst nog een onderdeel van de geesteswetenschappen, waarin voornamelijk de aandacht lag bij de historische context waarin kinderen zich ontwikkelen. Philip Kohnstamm stelde dat de basis van de pedagogiek gevormd werd door levensbeschouwelijke waarden en afstand deed van het empirisch perspectief. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde pedagogiek zich als zelfstandige discipline en werd ook empirisch onderzoek beter gewaardeerd als gevolg van de experimenten van Wilhelm Wundt. Langeveld stelde dat empirische kennis pas betekenis krijgt door vanuit die kennis normatieve uitspraken te doen. Na Langeveld ontwikkelde pedagogiek zich in verschillende specialisaties, zoals orthopedagogiek. De nadruk verschoof van filosofisch en historisch naar empirisch-analytische wetenschap. Omdat waarden een belangrijker rol spelen boven de feiten en tijden veranderen, kan de pedagogiek geen uitsluitende empirische benadering aanhouden, maar blijft het ook een normatieve wetenschap. De combinatie van empirisch-analytisch en normatieve pedagogiek vormen een unieke bijdrage van de pedagogiek aan de sociale wetenschappen.

    Welke deelgebieden zijn er binnen de hedendaagse pedagogiek?

    Pedagogiek bestudeert de opvoeding en ontwikkeling van alle kinderen en jongeren, en van volwassenen in een afhankelijkheidsrelatie. Er wordt onderscheid gemaakt tussen orthopedagogiek en de algemene of gezinspedagogiek. In de gezinspedagogiek gaat het over de normale ontwikkeling van kinderen in verschillende opvoedingscontexten binnen en buiten het gezin. De orthopedagogiek richt zich op opvoeding in problematische situaties met als doel de opvoeding te optimaliseren. Daarnaast is ook de neuropedagogiek ontstaan binnen de orthopedagogiek. Deze richt zich op de neurologische basis in het verklaren van opvoedingsproblemen, leerstoornissen en gedrags- en ontwikkelingsproblemen. Dit is te vergelijken met klinische kinderneuropsychologie. De twee deelgebieden, gezinspedagogiek en orthopedagogiek, representeren het continuüm van de normale tot problematische ontwikkeling. 

    Welke theoretische modellen vormen het pedagogisch omgevingsperspectief?

    Er zijn drie theoretische modellen die gezamenlijk het pedagogisch omgevingsperspectief vormen. Dit zijn de modellen van Bronfenbrenner (1979), Belsky (1984) en Sameroff (1975).

    Wat is het model van Bronfenbrenner?

    Bronfenbrenner stelt dat de ontwikkeling van kinderen plaatsvindt als gevolg van een toenemend complexe interactie tussen het zich ontwikkelende individu en personen, objecten en symbolen in zijn onmiddellijke omgeving. Deze interacties, ook wel proximale processen genoemd, vormen de basis voor de ontwikkeling van het kind. Voorbeelden van deze proximale processen zijn het spelen met vriendjes of vriendinnetjes, het lezen van een boek of een activiteit met de vader of moeder. Bronfenbrenner legt sterk de nadruk op de omgeving en heeft deze ook ingedeeld in verschillende ecologische systemen: microsysteem, mesosysteem, exosysteem, macrosysteem en chronosysteem. 

    1. Microsysteem: de opvoedingssituatie waarin het kind zich begeeft en waar het in directe interactie is met de omgeving, zoals in het gezin, op de kinderopvang, op school. 
    2. Mesosysteem: de interactie tussen verschillende opvoedingssituaties, zoals de afstemming tussen ouders en leerkrachten. Een goede interactie tussen microsystemen komt de ontwikkeling van het kind ten goede.
    3. Exosysteem: invloed op de ontwikkeling van structuren waarin het kind niet direct participeert, maar die wel de directe omgeving beïnvloeden, zoals het werk van ouders of de schoolklas van broer of zus.
    4. Macrosysteem: omvat de grote structuren op afstand van het kind, zoals de cultuur of religie. 
    5. Chronosysteem: de historische ontwikkelingen kunnen de omgeving van het kind veranderen, zoals verandering in gezinsstructuur. Dit niveau wordt vaak weggelaten. 

    Dit model neemt de ontwikkeling van het individu als uitgangspunt. Vanuit de pedagogiek is de focus op de bredere context waarin alle niveaus met elkaar interacteren. Hiermee lijkt het op de sociologie. De pedagogiek integreert verschillende invalshoeken en de invloed van verschillende ecologische systemen op opvoeding en ontwikkeling.

    Wat is het model van Belsky?

    Belsky gaat in zijn sociaal-contextueel procesmodel uit van opvoeding als tweerichtingsverkeer: er is sprake van wederzijdse beïnvloeding tussen opvoeder en kind. De opvoeding van de ouders wordt bepaald door de eigenschappen en het gedrag van het kind en van hun eigen ervaringen uit het verleden en hun eigen persoonlijkheid. Daarnaast zijn ook de mate van sociale steun, kwaliteit van partnerrelatie en het werk van invloed op het opvoedingshandelen van ouders.

    Wat is het model van Sameroff?

    Sameroff benadrukt dat het kind geen slachtoffer is van de opvoeding waarin ouders de uitkomsten bepalen, maar dat de eigenschappen en het gedrag van het kind bepaald opvoedgedrag uit kunnen lokken. Hij neemt afstand van een hoofdeffect van genen of omgeving en een interactie-effect tussen aanleg en omgeving, omdat deze de relatie niet juist weerspiegelen. Hij stelt dat de verandering onderling afhankelijk zijn van elkaar en elkaar beïnvloeden, wat leidt tot een complexe transactie van aanleg, omgeving en tijd die is vastgelegd in het transactioneel model.  

    De pedagogiek maakt gebruik van zowel psychologische kennis als sociologische kennis. Middels deze theoretische modellen kunnen normatieve uitspraken gedaan worden en ze vormen een basis voor empirisch onderzoek.

    Wat is de geschiedenis van het gezin? - Chapter 2

    Wat is de geschiedenis van het gezin? - Chapter 2

    Het gezinsleven in Europa is drastisch veranderd over de eeuwen heen. Om te kunnen begrijpen hoe het moderne gezin is ontstaan, moeten we de geschiedenis van het gezin begrijpen en inzicht krijgen in de pedagogische stromingen. 

    Hoe vormt en ontwikkelt het gezin zich? - Chapter 3

    Hoe vormt en ontwikkelt het gezin zich? - Chapter 3

    In Nederland wordt veel waarde gehecht aan het traditionele kerngezin: een gezin dat bestaat uit een vader en een moeder. Tegenwoordig zijn er veel gezinnen die niet aan dit beeld voldoen. De vraag is of en hoe deze verschillende gezinsvormen van invloed zijn op de ontwikkeling van kinderen. 

    Welke verschillende gezinssamenstellingen zijn er? - Chapter 4

    Welke verschillende gezinssamenstellingen zijn er? - Chapter 4

    Alfred Adler werd bekend door zijn denkbeelden over de invloed van gezinssamenstellingen. Hij stelde dat de plaats in de kinderrij van groot belang is voor de ontwikkeling van het kind. Deze aanname werd verder onderzocht door psycholoog Frank Sulloway die stelde dat kinderen binnen een gezin strijden om de schaarse middelen en de zorg van hun ouders. Hierbij heeft elk kind verschillende strategieën afhankelijk van positie in het gezin en persoonlijkheid. Als we kijken naar meerlingen, de zorg voor de ouders van meerlingen is snel overbelast en ook blijft de ontwikkeling van meerlingen achter omdat ze geboren worden met medische complicaties. Dit hoofdstuk onderzoekt deze uitspraken over gezinssamenstelling.

    Welke opvoedvaardigheden en opvoedstijlen zijn er? - Chapter 5

    Welke opvoedvaardigheden en opvoedstijlen zijn er? - Chapter 5

    De opvoeding is van groot belang voor de ontwikkeling van kinderen. Er is bij opvoeding onderscheid te maken tussen de opvattingen en ideeën die ouders hebben over het ouderschap en de doelen die zij in de opvoeding nastreven, de opvoedstijl die zij hanteren en het daadwerkelijke gedrag in interactie met hun kind. De relatie tussen opvattingen en gedrag is gering. Kenmerken van de situatie en de invloed van het gedrag van het kind bepalen mede hoe de opvoeding vorm krijgt. De opvoedstijl is de algemene manier waarop een ouder zich gedraagt naar een kind in verschillende opvoedsituaties, dit staat niet gelijk aan het opvoedgedrag dat ouders in specifieke situaties vertonen. Het opvoedgedrag is sterk situatie gebonden en heeft alleen betrekking op het daadwerkelijke gedrag dat een ouder vertoont in een specifieke opvoedsituatie. 

    Waaruit bestaat het gezinssysteem? - Chapter 6

    Waaruit bestaat het gezinssysteem? - Chapter 6

    In onderzoek naar opvoeding en ontwikkeling van kinderen wordt er voornamelijk gericht op de moeder en niet op andere opvoeders, zoals de vaders of grootouders. De vader neemt de rol als kostwinner en wordt daarmee vergeten als bijdrager aan de ontwikkeling van het kind. Sinds 1975 is deze denkwijze veranderd, zowel vaders als moeders werken, er zijn meer gescheiden gezinnen en toenemende diversiteit van gezinsvormen. Ook wordt nu de rol van de vader in de opvoeding onderzocht. Opvoeding is geen eenrichtingsverkeer, maar er is sprake van een wederkerigere relatie (ouder en kind beïnvloeden elkaar). 

    Wat is de invloed van cultuur? - Chapter 7

    Wat is de invloed van cultuur? - Chapter 7

    De meeste onderzoeken naar opvoeding zijn uitgevoerd in westerse culturen, waardoor het niet altijd te generaliseren is naar andere culturen. Dit veld van pedagogiek wordt de interculturele pedagogiek genoemd. In Nederland zijn er vier grote migrantengroepen: Marokkaanse, Turkse, Surinaamse-Creoolse en Chinese migranten. 

    Wat is de rol van grootouders? - Chapter 8

    Wat is de rol van grootouders? - Chapter 8

    Grootouders spelen in Nederland een belangrijke rol in het leven van hun kleinkinderen. De zorg van de grootouders voor de kleinkinderen neemt toe de laatste jaren en lijkt onmisbaar in gezinnen. Volgens de familiesysteemtheorie vormen de grootouders een belangrijke bron van steun voor het kerngezin. Hoewel grootouders een belangrijke rol spelen in het leven van de kleinkinderen, is het nog onzeker welke invloed grootouders hebben op de ontwikkeling van hun kleinkinderen. 

    Welke effect heeft de kinderopvang op kinderen? - Chapter 9
    Wat is de invloed van de media? - Chapter 10

    Wat is de invloed van de media? - Chapter 10

    Kinderen groeien op in een zich snel ontwikkelende wereld van televisie, smartphones, tablets en spelcomputers. Voor ouders is het een uitdaging om hun kinderen hierin te begeleiden. In dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling en invloed van mediagebruik besproken.

    Welke invloed hebben leeftijdgenoten? - Chapter 11

    Welke invloed hebben leeftijdgenoten? - Chapter 11

    De Amerikaanse psychologe Judith Harris stelt dat het niet de ouders zijn die het gedrag en de persoonlijkheid van het kind bepalen, maar de leeftijdgenoten. Deze stelling leidde tot meer onderzoek naar de invloed van genen, opvoeding en leeftijdgenoten op de ontwikkeling van kinderen en adolescenten. Naast de personen in het gezin, vormen leeftijdgenoten een belangrijke bron van steun, acceptatie en advies. Leeftijdgenoten zijn, net als ouders, sociale rolmodellen. In tegenstelling tot ouders zijn leeftijdgenoten gelijken, zowel in leeftijd als in vaardigheden, mogelijkheden, doelen en problemen. Met name in de adolescentie is de rol van leeftijdgenoten belangrijk voor de ontwikkeling van het kind. In deze levensfase zullen zij meer steunen op het advies van leeftijdgenoten dan het advies van hun ouders. 

    Samenvattingen en studiehulp bij Opgroeien in het hedendaagse gezin: Inleiding in de gezinspedagogiek van Van der Horst et al. - Boektool
    JoHo nieuwsupdates voor inspiratie, motivatie en nieuwe ervaringen: winter 23/24

    Projecten, Studiehulp en tools:

    • Contentietools: wie in deze dagen verwonderd om zich heen kijkt kan wellicht terecht op de pagina's over tolerantie en verdraagzaamheid en over empathie en begrip, mocht dat niet voldoende helpen check dan eens de pagina over het omgaan met stress of neem de vluchtroute via activiteit en avontuur in het buitenland.
    • Competentietools: voor meer werkplezier en energie en voor betere prestaties tijdens studie of werk kan je gebruik maken van de pagina's voor vaardigheden en competenties.
    • Samenvattingen: de studiehulp voor Rechten & Juridische opleidingen is sinds de zomer van 2023 volledig te vinden op JoHo WorldSupporter.org. Voor de studies Pedagogiek en Psychologie kan je ook in 2024 nog op JoHo.org terecht.
    • Projecten: sinds het begin van 2023 is Bless the Children, samen met JoHo, weer begonnen om de slum tours nieuw leven in te blazen na de langdurige coronastop. Inmiddels draaien de sloppentours weer volop en worden er weer nieuwe tourmoeders uit deze sloppen opgeleid om de tours te gaan leiden. In het najaar van 2023 is ook een aantal grote dozen met JoHo reiskringloop materialen naar de Filipijnen verscheept. Bless the Children heeft daarmee in het net geopende kantoortje in Baseco, waar de sloppentour eindigt, een weggeef- en kringloopwinkel geopend.

    Vacatures, Verzekeringe en vertrek naar buitenland:

    World of JoHo:

    • Leiden: de verbouwing van het Leidse JoHo pand loopt lichte vertraging op, maar nadert het einde. Naar verwachting zullen eind februari de deuren weer geopend kunnen worden.
    • Den Haag: aangezien het monumentale JoHo pand in Den Haag door de gemeente noodgedwongen wordt afgebroken en herbouwd, zal JoHo gedurende die periode gehuisvest zijn in de Leidse vestiging.
    • Medewerkers: met name op het gebied van studiehulpcoördinatie, internationale samenwerking en internationale verzekeringen wordt nog gezocht naar versterking!

    Nieuws en jaaroverzicht 2023 -2024

      

      

       

        

       

    Samenvattingen en studiehulp per gerelateerde opleiding

      

     

    JoHo: crossroads uit de selectie
    JoHo: crossroads uit de bundels