HR 24 november 2015, NJ 2016, 59 m.n.t. Keijzer (schieten tijdens worsteling)

Feiten

I.c. gaat het om het schieten tijdens een worsteling en het vraagstuk over voorwaardelijk opzet (art. 287 Sr). Het latere slachtoffer had bij de woning van de verdachte aangebeld. De verdachte had toen eerst een vuurwapen gepakt en het geladen wapen in zijn broeksband gestoken. Hij deed de deur open waarop het slachtoffer zei dat hij geld van hem tegoed had. Het gesprek escaleerde waarna de verdachte zijn doorgeladen wapen pakte en op het slachtoffer richtte. Er ontstond een worsteling. Door een ruk aan het wapen is het afgegaan.

De raadsman heeft in hoger beroep aangevoerd dat zijn cliënt niet de opzet heeft gehad, om het slachtoffer van het leven te beroven, ook niet in voorwaardelijke zin. Hij bevond zich in een bedreigende situatie en tijdens de worsteling is het wapen afgegaan en heeft de kogel het slachtoffer dodelijk geraakt. Het hof oordeelde dat de verdachte de wetenschap heeft gehad van de aanmerkelijke kans dat het pistool zou afgaan en daarmee van de kans dat het slachtoffer hierdoor zou komen te overlijden. Cassatieberoep volgt.

Hoge Raad

Voorwaardelijk opzet op een bepaald gevolg (zoals hier de dood van het slachtoffer) is aanwezig als de verdachte welbewust de aanmerkelijke kans dat dat gevolg zal intreden, heeft aanvaard. Of de gedraging de aanmerkelijke kans op een bepaald gevolg in het leven roept, is afhankelijk van de omstandigheden. Het zal in alle gevallen moeten gaan om een kans die naar algemene ervaringsregels aanmerkelijk is te achten (I). Voor de vaststelling dat de verdachte zich willens en wetens heeft blootgesteld aan zulk een kans is verder niet alleen vereist dat de verdachte wetenschap heeft van de aanmerkelijke kans dat het gevolg zal intreden (II), maar ook dat hij die kans ten tijde van de gedraging bewust heeft aanvaard (op de koop toe heeft genomen) (III). Bepaalde gedragingen kunnen naar hun uiterlijke verschijningsvorm worden aangemerkt als zo zeer gericht op een bepaald gevolg dat het niet anders kan zijn dan dat de verdachte de aanmerkelijke kans op het gevolg heeft aanvaard.

De verdachte heeft in een gespannen situatie een doorgeladen pistool op korte afstand op het slachtoffer gericht. Dat het slachtoffer zich hier toen tegen heeft verzet, is naar algemene ervaringsregels een voorzienbare reactie en moet ook voor de verdachte voorzienbaar zijn geweest. Bij zo’n worsteling is de kans aanmerkelijk dat een doorgeladen pistool afgaat en dat iemand ten gevolge hiervan komt te overlijden. De verdachte heeft dat gevolg ook bewust aanvaard. Het laden, richten en gericht houden van dat pistool op het slachtoffer zijn gedragingen die, naar hun uiterlijke verschijningsvorm, kunnen worden aangemerkt als zo zeer gericht op een bepaald gevolg (het neerschieten van de ander) dat het niet anders kan zijn dan dat de verdachte de aanmerkelijke kans op het desbetreffende gevolg heeft aanvaard. Op grond hiervan heeft het hof geacht dat de verdachte wetenschap heeft gehad van de aanmerkelijke kans dat het pistool op enig moment zou afgaan. Het hof oordeelde dat de verdachte die aanmerkelijke kans ook bewust heeft aanvaard door het wapen toch in handen te nemen, door te laden en te richten.

Het oordeel van het Hof dat de gedragingen van de verdachte tezamen naar hun uiterlijke verschijningsvorm kunnen worden aangemerkt als te zijn gericht op het neerschieten van het slachtoffer, dat het niet anders kan zijn dan dat de verdachte de aanmerkelijke kans op het overlijden van het slachtoffer heeft aanvaard, is niet onbegrijpelijk. Daarbij heeft de Hoge Raad gelet op de specifieke omstandigheden van het geval zoals die door het Hof zijn vastgesteld, namelijk het laden van het pistool met scherpe munitie, het bij zich steken van dat pistool, het pakken, doorladen en in het bijzonder het tijdens de worsteling met het slachtoffer op diens buik richten en gericht houden van dat pistool. De bewezenverklaring is dus toereikend gemotiveerd en het cassatiemiddel faalt.