JoHo

Introductie

Globalisatie is een populaire en moderne term geworden, voor de laten jaren tachtig van de vorige eeuw werd deze term nog maar nauwelijks gebruikt. Het proces van globalisering heeft altijd bestaan, doordat men altijd al met elkaar in contact stond. Echter is het pas sinds de laten jaren tachtig dat dit proces in een grote versnelling geraakt is. Vanaf de negentiende eeuw werd de wereld kleiner door de koloniaal imperialisme, ook de politieke ideologieën werden steeds globaler in hun ambities. Natuurkundige ontdekkingen, technologische ontwikkelingen en industrialisatie zorgden voor nieuwe wereldlijke mogelijkheden. Dit alles bij elkaar zorgde voor een groei van de internationale handel. De uitvinding van de telegram zorgde ervoor dat men een boodschap over kon brengen zonder dat er fysieke verplaatsing nodig was, berichten konden door de trans- Atlantische kabel (1866) naar de overkant worden gestuurd. In de twintigste eeuw gingen de technologische ontwikkelingen op het gebied van communicatie verder; de komst van o.a. het vliegtuig, de radio en de tv. De tweede wereldoorlog was de tot dusver enige oorlog waar mensen van alle continenten met elkaar in gevecht waren. Na deze oorlog groeide de globale verbondenheid, zo kwamen er steeds meer transnationale bedrijven en NGO’s bij. Er zijn zowel theorieën die beweren dat door globalisatie derde wereld landen zouden opkomen als dat er theorieën zijn die beweren dat het imperialisme zou aanhouden en dat er mensen zullen zijn die deze landen zullen blijven uitbuiten, waardoor derde wereld landen onderontwikkeld zullen blijven. Er ontstond een verdeelde aardbol met in het midden de rijke landen als het centrum en de arme landen als periferie, de zogenoemde tweede wereldlanden vormen hierbij de semiperiferie.

Globalisatie vandaag de dag
Veel plekken van de wereld staan met elkaar in contact en zijn zich hiervan bewust, deze wereld is vooral tot stand gekomen na de koude oorlog zo ongeveer tussen 1989 en 1991. De tweedeling van de wereld in het Oostblok en het westerse blok maakten het voorheen moeilijk de wereld als een geheel te zien. Door de val van het communisme in het Oostblok werd de wereld weer een geheel. Internet bracht tevens veel veranderingen teweeg, de meeste zakelijke communicatie gaat tegenwoordig via de e-mail. De komst van mobiele telefoons heeft er verder voor gezorgd dat mensen altijd bereikbaar zijn. Identiteitspolitiek vormde ook een sleutelrol, door een bepaalde religie, etniciteit of nationaliteit te propageerden kwamen er pull- en pushfactoren voor migratie. Al deze veranderingen sinds de late jaren tachtig wil niet zeggen dat de gehele wereld is getransformeerd sinds deze tijd. De bewustzijn van het globale contact geeft ons veel mogelijkheden, maar maakt ons tegelijkertijd zeer kwetsbaar.

Wat globalisatie niet is
Globalisatie is geen recent proces wat pas begonnen is in de jaren tachtig. Globalisering gaat ver terug in de geschiedenis, wereldsystemen bestonden al een hele lange tijd. Globalisatie is ook geen nieuw woord voor economisch imperialisme of culturele verwesterlijking. Het lijkt alsof rijke landen dominant zijn, echter is dit nooit statistisch bewezen. Daarnaast gaat deze mening alleen uit van economische stromen en niet van andere stromen die bij globalisering horen. Ook zijn transnationale stromingen niet eenzijdig, er gaan dus niet alleen stromingen vanuit rijke landen richting armere landen. Globalisatie is niet hetzelfde als homogenisering, ook al doen we hetzelfde als wat mensen aan de andere kant van de wereld doen we behouden een stukje eigen etniciteit. Globalisatie staat niet lijnrecht tegenover mensenrechten, globalisatie heeft juist voor een verspreiding van de mensenrechten gezorgd. Als laatste is globalisatie niet perse een bedreiging voor de lokale identiteit, sterker nog globalisering leidt vaak tot een sterke mate van lokalisering en opleving van de lokale identiteit.

Globalisering en sceptici
Niet iedereen is het er over eens dat we tegenwoordig in een globaal tijdperk leven. Sceptici denken dan vooral aan blijvende natiestaten en tonen aan dat er ook groepen zijn die nog weinig te maken hebben met globalisering. Anderen zeggen dat tijdens het belle époque er veel meer sprake was van globale integratie. Weer anderen zien eerder een proces van internationalisatie en regionalisatie gaande. Ook de identiteitspolitiek op het gebied van religie, etniciteit en nationaliteit is in opkomst wat eenheid van een kleiner deel alleen maar versterkt.

Dimensies van globalisering

De globalisering van de twintigste eeuw heeft een paar opvallende kenmerken, welke later in het boek behandeld zullen worden:

1. disembedding

2. versnelling

3. standaardisering

4. onderlinge verbondenheid

5. verplaatsing

6. mixen

7. kwetsbaarheid

8. re-embedding

Globalisering werkt niet slechts een richting op, daarnaast kent globalisering geen einde en geen innerlijk doel. Er is objectieve en subjectieve globalisering, objectieve globalisering wil zeggen dat men is opgenomen in een groot transnationaal netwerk zonder daar echt bewust van te zijn, bij subjectieve globalisering is zich bewust van de processen die plaatsvinden. Eriksen gaat uit van het brede concept van globalisering en bekijkt deze op elk gebied, bekijkt zowel vroegere als huidige globalisatieprocessen en gaat er niet van uit dat globalisatie gepaard gaat met neoliberalisme of democratie.