1.1 Inleiding

Een achternaam zelf kan geen vermogensrecht zijn. Maar, in de zin van artikel 3:6 BW kan een achternaam wel een vermogensrecht zijn. Dit, omdat hij een handelsnaam voert en daarmee heeft hij een handelsnaamrecht.

1.2 Handelsnaam

Het handelsnaamrecht is vastgelegd in de Handelsnaamwet, dat nationaal recht is. Door middel van de Handelsnaamwet wordt voldaan aan de twee alternatieve voorwaarden van artikel 3:6 BW. De handelsnaam is namelijk overdraagbaar en strekt ertoe de rechthebbende stoffelijk voordeel te verschaffen. Een handelsnaamrecht is een vermogensrecht en een goed, maar geen zaak. Immers, zaken zijn voor de menselijke beheersing vatbare stoffelijke objecten en een handelsnaam is geen stoffelijk object. Het handelsnaamrecht behoort tot de intellectuele eigendomsrechten. Deze rechten zijn er om investeringen, creativiteit en inventiviteit te beschermen, belonen en aan te moedigen.

Intellectuele eigendomsrechten hebben dus betrekking op niet-stoffelijke objecten. Dit betreft het verschil met gewone eigendom. Het element ‘intellectueel’ verwijst naar het onstoffelijke karakter van het recht en verwijst ook naar het feit dat het gaat om bescherming van een prestatie van de menselijke geest. Een IE-recht is geen eigendom, maar ook geen vorderingsrecht. Het is namelijk geen rechtsbetrekking tussen twee bepaalde personen. De rechthebbende op een IE-recht kan zijn recht inroepen tegen iedereen die zijn recht schendt.

1.3 Handelsnaaminbreuk en verwarringsgevaar

Casus: A ontvangt een boze e-mail van Fietsenhandel Alkema. Alkema vindt namelijk dat A’s handelsnaam Fietsenhandel Atema verwarrend veel lijkt op zijn handelsnaam. Alkema eist derhalve dat Atema zijn handelsnaam wijzigt. Moet Atema zijn handelsnaam wijzigen?

In dit geval zijn beide ondernemingen fietsenhandel. De aard van de ondernemingen is dus identiek. Dat is een argument om verwarringsgevaar aanwezig te achten. Vervolgens is de plaats van vestiging van belang. Zitten ze in dezelfde stad, dan is er eerder sprake van gevaar voor verwarring. Met plaats van vestiging wordt het hele gebied waarin de onderneming actief is bedoeld (verkopen, leveren of adverteren). Bij de vraag of twee handelsnamen verwarring wekkend op elkaar lijken, moet altijd worden gekeken naar het soort ondernemingen en het gebied waar ze actief zijn.

1.4 Verkrijgen en duur van handelsnaamrecht

Het handelsnaamrecht vereist geen registratie van de handelsnaam en is in beginsel niet in tijd beperkt. Zodra en zolang de handelsnaam wordt gevoerd bestaat het handelsnaamrecht. Een handelsnaam mag erg beschrijvend zijn. Het hoeft dus geen onderscheidend vermogen te hebben. Maar, een sterk beschrijvende handelsnaam heeft slechts een geringe beschermingsomvang.

Stampvragen

1. Hoe kan de heer Atema zorgen dat zijn achternaam een vermogensrecht wordt? (par. 1.1)

2. Wat zijn de twee alternatieve voorwaarden uit art. 3:6 BW waar de handelsnaam aan voldoet? (par. 1.2)

3. Waarom zijn intellectuele eigendomsrechten geen ‘meest omvattende rechten’? (par. 1.2)

4. Welke twee elementen zijn van belang voor de vraag of sprake kan zijn van verwarringsgevaar? (par. 1.3)

5. Als een onderneming eerst elders actief is en verhuist naar een gebied waar een soortgelijke onderneming onder een sterk gelijkende naam actief is, wie moet dan wijken? (par. 1.3)

6. Wanneer bestaat een handelsnaamrecht? (par. 1.4)