JoHo

Wat houdt de natuurlijke verbintenis in?

Wat is een natuurlijke verbintenis?

Een natuurlijke verbintenis is een rechtens niet afdwingbare verbintenis, art. 6:3 lid 1 BW. De schuldenaar heeft een verplichting en de schuldeiser heeft een daarmee overeenstemmend recht. Aan dit recht ontbreekt de rechtsvordering echter.

In een tweetal gevallen bestaat een natuurlijke verbintenis, art. 6:3 lid 2 BW:

• Als een rechtshandeling of de wet aan een verbintenis de afdwingbaarheid onthoudt. Bijv. na verjaring van een aan een vorderingsrecht verbonden rechtsvordering.

• Als iemand jegens een ander een dringende morele verplichting heeft van zodanige aard dat naleving ervan als voldoening moet worden aangemerkt. Deze verplichting is echter niet rechtens afdwingbaar. Bijv. het afstaan van ontvangen steekpenningen of een morele verzorgingsplicht zonder dat er een wettelijke alimentatieplicht aanwezig is.

Welke rechtsgevolgen kent de natuurlijke verbintenis?

De artikelen uit Boek 6 BW zijn bedoeld voor de wel afdwingende verbintenissen. Deze bepalingen gelden echter ook voor natuurlijke verbintenissen, tenzij haar strekking of de wet het tegendeel meebrengt, art. 6:4 BW.

De volgende bepalingen zijn niet toepasselijk op natuurlijke verbintenissen:

• Nakoming vorderen en reële executie zijn niet mogelijk, art. 3:296 e.v. BW

• Schadevergoeding bij niet-nakoming, art. 6:74 e.v. BW

• Verrekening met een eigen schuld (art. 6:127 BW), het opschorten van de eigen prestatie (art. 6:52 BW) en het ontbinden van een wederkerige overeenkomst (art. 6:265 BW).

• Ongerechtvaardigde verrijking, art. 6:212 BW. Er is namelijk een rechtsgrond voor de voldoening.

De volgende bepalingen zijn wel toepasselijk op natuurlijke verbintenissen:

• De redelijkheid en billijkheid, art. 6:2 BW.

• Art. 3:84 lid 1 BW. De natuurlijke verbintenis geldt als een geldige titel voor de overdracht van goederen.

• Verrekening, art. 6:217 BW.

Kan een natuurlijke verbintenis worden omgezet?

Een natuurlijke verbintenis is omzetbaar in een rechtens wel afdwingbare verbintenis. Hiervoor is een daartoe strekkende overeenkomst tussen schuldenaar en schuldeiser nodig, art. 6:5 lid 1 BW. Deze obligatoire overeenkomst kan stilzwijgend of uitdrukkelijk tot stand komen.

Wat houdt de voorwaardelijke verbintenis in?

Wat is een voorwaardelijke verbintenis?

Er is sprake van een voorwaardelijke verbintenis wanneer bij rechtshandeling haar werking afhankelijk is gesteld van een toekomstige onzekere gebeurtenis, art. 6:21 BW. De voorwaardelijke verbintenis is geregeld in afdeling 6.1.5.

Er bestaat een tweetal voorwaarden:

• De opschortende voorwaarde (gevolg: een sluimerende verbintenis).

• De ontbindende voorwaarde (gevolg: een bedreigde verbintenis).

Er is overigens een verschil tussen een voorwaardelijke verbintenis en een verbintenis onder tijdsbepaling (werking afhankelijk gesteld van een toekomstige zekere gebeurtenis) en een rechtshandeling onder voorwaarde (dit kan de bron van een voorwaardelijke verbintenis zijn, art. 3:38 BW).

Wat zijn de rechtsgevolgen van de opschortende voorwaarde?

Voordat de opschortende voorwaarde is vervuld:

• Bestaat de verbintenis.

• Heeft de verbintenis nog geen werking. Er kan geen nakoming worden gevorderd. Een reeds presterende schuldenaar heeft dan een vordering uit onverschuldigde betaling, art. 6:25 BW.

Nadat de opschortende voorwaarde is vervuld:

• Heeft de verbintenis werking. De schuldeiser kan nakoming vordering en een gedane betaling is niet onverschuldigd.

• Is er geen sprake van terugwerkende kracht, art. 6:22 BW.

Wat zijn de rechtsgevolgen van de ontbindende voorwaarde?

Voordat de ontbindende voorwaarde is vervuld:

• Bestaat de verbintenis en heeft zij werking. De schuldeiser kan nakoming vorderen en een gedane betaling in is niet onverschuldigd.

Nadat de ontbindende voorwaarde is vervuld:

• Vervalt de verbintenis, zonder terugwerkende kracht. Er kan geen nakoming meer worden gevorderd. Als de schuldenaar hierna presteert is dit onverschuldigd. Als de schuldenaar al had gepresteerd bestaat er geen vordering uit onverschuldigde betaling, maar geldt een eigen ongedaanmakingsregeling, art. 6:24 BW. Indien de geleverde prestatie bestond in overdracht van een goed heeft het verval van de verbintenis geen terugwerkende kracht en wordt de overdracht dus niet aangetast. Toch wordt op het moment waarop de voorwaarde in vervulling gaat de vervreemder weer rechthebbende. De oorzaak hiervan is dat als er wordt geleverd ter uitvoering van een voorwaardelijke verbintenis, er slechts een voorwaardelijk recht wordt verkregen (art. 3:84 lid 4 BW).

Wat houdt de pluraliteit in?

Wat houdt pluraliteit in?

De pluraliteit van schuldenaren: twee of meerdere schuldenaren zijn gezamenlijk één prestatie verschuldigd.

De pluraliteit van schuldeisers: één prestatie is verschuldigd aan twee of meerdere schuldeisers.

De pluraliteit van prestaties: de schuldenaar is aan de schuldeiser één van twee of meerdere prestaties verschuldigd (alternatieve verbintenis, generieke verbintenis of facultatieve verbintenis).

Wat gebeurt er wanneer er sprake is van pluraliteit van schuldenaren?

Als twee of meerdere schuldenaren samen één prestatie verschuldigd zijn, kunnen zich een drietal situaties voordoen, art. 6:6 lid 1 BW:

• Uitgangspunt: elke schuldenaar is voor een gelijk deel verbonden.

• Uitzondering 1: uit rechtshandeling, wet of gewoonte kan voortvloeien dat de schuldenaren voor ongelijke delen verbonden zijn.

• Uitzondering 2: uit rechtshandeling, wet of gewoonte kan voortvloeien dat de schuldenaar hoofdelijk verbonden zijn. Zie art. 6:102, 166 en 6 lid 2 BW.

Welke rechtsgevolgen heeft pluraliteit van schuldenaren?

De schuldenaren hebben elk een aparte zelfstandige verbintenis. Voldoening hiervan werkt bevrijdend (alleen voor de presterende schuldenaar zelf).

Wat betreft de hoofdelijke verbondenheid geldt dat nakoming door één van de schuldenaren ook de andere schuldenaren bevrijdt, art. 6:7 lid 2 BW. De schuldeiser kan elke schuldenaar voor het geheel aanspreken, art. 6:7 lid 1 BW. Indien een schuldenaar intern gezien te veel betaalt, kan hij het teveel betaalde van zijn mededebiteuren vorderen, maximaal tot het bedrag van ieders draagplicht. Dit kan op twee manieren. Onderling hebben de schuldenaren regres, art. 6:10 BW. Schuldenaren kunnen onderling ook gebruik maken van subrogatie, art. 6:12 BW. De subrogatie vindt slechts plaats tot ten hoogste het gedeelte dat de medeschuldenaar in zijn relatie tot de betalende schuldenaar aangaat.

Wat gebeurt er bij pluraliteit van schuldeisers?

Indien één prestatie aan twee of meerdere schuldeisers verschuldigd is, dan kan zich een drietal situaties voordoen, art. 6:15 lid 1 BW:

• Uitgangspunt: elke schuldeiser heeft een vorderingsrecht voor een gelijk deel.

• Uitzondering 1: uit rechtshandeling, wet of gewoonte kan voortvloeien dat de prestatie de schuldeisers voor ongelijke delen toekomt.

• Uitzondering 2: uit rechtshandeling, wet of gewoonte kan voortvloeien dat de schuldeisers tezamen één vorderingsrecht hebben. Ingevolge de wet bestaat een gezamenlijk vorderingsrecht als de prestatie ondeelbaar is of als het vorderingsrecht in een gemeenschap valt, art. 6:15 lid 2 BW. Krachtens rechtshandeling bestaat één gezamenlijk vorderingsrecht, wanneer met de schuldenaar is overeengekomen dat twee of meer personen de gehele prestatie zullen kunnen vorderen, zodat voldoening aan de één de schuldenaar ook jegens de anderen bevrijdt.

Welke rechtsgevolgen heeft pluraliteit van schuldeisers?

De schuldeisers hebben elk een apart zelfstandig vorderingsrecht. De schuldenaar bevrijdt zich door jegens één van de schuldenaar te presteren. Wanneer de schuldeisers gezamenlijk één vorderingsrecht hebben bestaat er gemeenschap van het vorderingsrecht. Zowel de externe als interne verhouding wordt beheerst door de bepalingen van titel 3.7 BW. Tenzij uit de gemeenschapsregeling of de verbintenis anders voortvloeit, moet de schuldenaar de prestatie jegens de gezamenlijke schuldeisers verrichten (art. 3:170 lid 2 BW).

Wanneer is er sprake van pluraliteit van prestaties?

Hierbij kan een onderscheid worden gemaakt tussen de:

• Alternatieve verbintenis. De schuldenaar is verplicht tot één van twee of meerdere prestaties. Hij kan zelf kiezen welke prestatie hij verricht, die van de schuldeiser of van een derde, art. 6:17 lid 1.

• Facultatieve verbintenis. De prestaties hebben onderling een primair en een subsidiair karakter. De verbintenis wijst een primaire prestatie aan, totdat de bevoegde schuldenaar, schuldeiser of een derde een subsidiaire prestatie aanwijst.

• Generieke verbintenis. De schuldenaar kan kiezen tussen verschillende prestaties. Hier tegenover staat de speciale verbintenis, waarbij de schuldenaar zich slechts kan bevrijdend door één bepaalde prestatie.

Wanneer is er sprake van een alternatieve verbintenis?

De schuldenaar heeft een keuzebevoegdheid, tenzij uit rechtshandeling, wet of gewoonte voortvloeit dat deze aan de schuldeiser of een derde toekomt, art. 6:17 lid 2 BW. De keuze wordt aangemerkt als een eenzijdige gerichte rechtshandeling.

Stampvragen

Vraag 1

Wat is een natuurlijke verbintenis?

Vraag 2

Wat is een voorwaardelijke verbintenis en welke twee voorwaarden zijn mogelijk?

Vraag 3

Welke drie vormen van pluraliteit zijn mogelijk?