Beschikken aandeel in goed bijzondere gemeenschap (HR 28-11-2008, Nj 2009, 145)

Onderwerp 

Bijzondere gemeenschap

Casus

K en W drijven gezamenlijk in maatschapsverband een landbouwbedrijf. K overlijdt en laat als erfgenaam achter Y. W overlijdt ook en laat als erfgenaam achter X. Erfgenamen X en Y worden samen deelgenoot in een ontbonden maatschap. Er is sprake van een ontbonden maatschap in de zin van artikel 3:189 lid 2 BW. Deelgenote X vervreemdt haar onverdeeld aandeel in één van de percelen aan V c.s. Y beroept zich op de nietigheid van de overdracht van het onverdeeld aandeel in het perceel door X aan V c.s. Volgens Y had X namelijk toestemming van Y nodig om te beschikken over haar aandeel op grond van art. 3:190 lid 1 BW.

Rechtsvraag

Kan een deelgenoot in een bijzondere gemeenschap waarop afdeling 3.7.2 BW van toepassing is zonder toestemming van de andere deelgenoot beschikken over een aandeel die in een tot die gemeenschap behorend goed afzonderlijk?

Hof en Hoge Raad

De Hoge Raad is het op alle punten eens met het Hof. Het Hof stelt met juistheid voorop dat de regel van artikel 3:190 lid 1 BW blijkens de wetsgeschiedenis ertoe strekt het een deelgenoot onmogelijk te maken zonder toestemming van de overige deelgenoten de gemeenschap in een aantal kleinere gemeenschappen op te lossen waardoor de oorspronkelijke deelgenoten telkens tegenover andere medegerechtigden komen te staan. Dit bemoeilijkt de verdeling enorm. Het Hof oordeelt juist dat het in dit geval maar om de verdeling van 1 onroerende zaak gaat. Er moet dan worden aangenomen dat de verdeling niet wordt bemoeilijkt. Het verbod strekt niet verder dan zijn ratio verlangt. Er is dus geen toestemming van de andere deelgenoot nodig is. Volgens de Hoge Raad geven deze oordelen geen blijk van een onjuiste opvatting. Daarnaast stelt het Hof ook nog dat Y zich niet op artikel 3:190 BW kan beroepen alleen maar om het feit dat ook persoonlijke aspecten van belang zijn en de verdeling tegenover een andere deelgenoot nadeliger kan uitvallen. Artikel 3:190 BW heeft niet de strekking het persoonlijke belang te beschermen.