Decision on the warrant of arrest for Al Bashir (No. ICC-02/05-01/09, 4 maart 2009)

Onderwerp

Beslissing op het arrestatiebevel uitgevaardigd tegen Omar Al Bashir wegens genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden.

Relevante wetsartikelen en beginselen

Art. 7 lid 1 sub a, b, d, f en g van het Statuut van Rome. Art. 8 lid 2 sub e onder i en v van het Statuut van Rome. Art. 25 lid 3 sub a jo. artikel 58 lid 1 sub b van het Statuut van Rome.

Casus

Het ging hier om de verplichting van Zuid-Afrika om Omar Al Bashir te arresteren. Hij was in Zuid-Afrika om een congres bij te wonen. De Zuid-Afrikaanse autoriteiten zijn hiervan op de hoogte. Al Bashir wordt verdacht van misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden (zeven maal gepleegd) en van genocide (drie maal gepleegd). Nadat er twee arrestatiebevelen tegen hem zijn uitgevaardigd, worden alle autoriteiten die partij zijn bij het Statuut van Rome op de hoogte gesteld. In mei 2015 werd de Zuid-Afrikaanse ambassade in Nederland hiervan herinnerd aan de arrestatiebevelen. Later vond een gesprek plaats tussen de rechter en de ambassadeur van Zuid-Afrika in Nederland. Hier ontstond onenigheid over de vraag hoe duidelijk de wet was. Nederland vond de wetten duidelijk, maar volgens Zuid-Afrika was er sprake van onduidelijkheden in de wet. Het ICC had al eerder beslist dat Zuid-Afrika de verplichting had om Al Bashir te arresteren. Er wordt nu getoetst of dit arrestatiebevel terecht is uitgevaardigd.

Overwegingen ICC

Het Hof overweegt allereerst dat deze zaak binnen zijn jurisdictie valt en dat er geen belemmeringen zijn in de uitoefening van zijn bevoegdheden.  Het ging in casu om een conflict tussen de Sudanese overheid en diverse andere gewapende groepen.  In april 2003 vond een aanval plaats op een luchthaven. De Sudanese overheid riep als reactie op de aanslagen de Janjaweed Militie op om in actie te komen tegen de activiteiten van de genoemde gewapende groepen. Daarna werden het leger en de politie ingezet om in actie te komen tegen de gewapende groepen. Deze tegenactie ging door totdat het bevel om Al Bashir te vervolgen werd uitgevaardigd.

Een belangrijk element in de tegenaanvallen van de overheid was de aanval op een grote groep burgers. Volgens de overheid hadden zij banden met de gewapende groepen. De overheid zou verschillende steden hebben platgelegd en hebben geplunderd. Het Hof overweegt dat met deze acties sprake is van oorlogsmisdaden. De acties tegen burgers vormden onderdeel van het uitvoeringsbeleid van de overheid. Het geweld tegen de burgers was wijdverspreid en vond plaats in de regio van Darfur. Alle acties tegen burgers vonden plaats volgens een zelfde patroon. De aangevallen burgers werden geconfronteerd met acties van moord en uitroeiing. Ook maakte de overheid zich schuldig aan gedwongen overbrenging, verkrachting en marteling. Het ICC kwalificeert deze daden als misdaden tegen de menselijkheid. Al Bashir was op het moment van de acties het hoofd van het Soedanese leger en de politie. Hij coördineerde de genoemde acties.

De rol van Al Bashir ging echter verder dan het enkel ontwikkelen en coördineren van het plan. Hij had controle over alle betrokken partijen die handelden namens de overheid. Deze controle gebruikte hij om de plannen te implementeren.

Uitspraak

Al Bashir wordt schuldig bevonden aan de volgende misdaden.

• Het leiden van aanvallen tegen burgers als zodanig of tegen individuele burgers die geen deel uitmaken van vijandigheden. Dit zijn oorlogsmisdaden.
• Plundering als oorlogsmisdrijf.
• Moord als een misdaad tegen de menselijkheid.
• Uitroeiing als een misdaad tegen de menselijkheid
• De gedwongen overbrenging van burgers als een misdaad tegen de menselijkheid.
• Marteling als een misdaad tegen de menselijkheid.
• Verkrachting als een misdaad tegen de menselijkheid.

De aanhouding van Al Bashir is nodig om te zorgen dat hij voor het Hof verschijnt, dat hij het onderzoek niet belemmert en dat hij niet doorgaat met de uitvoering van de genoemde misdrijven.

Het Hof vaardigt ten slotte een arrestatiebevel uit tegen Al Bashir.