Derksen/Rabobank

HR 16 juni 2000, NJ 2000, 733

Casus

Een vrouw is eigenaar van een perceel. Zij sluit een overeenkomst met een aannemer om dit perceel voor 275'000 gulden te laten verbouwen. Later sluit haar man, waarmee ze buiten iedere gemeenschap van goederen is getrouwd, een aanvullende overeenkomst met de aannemer, op basis van een open begroting.

Wanneer de kosten op grond van de aanvullende overeenkomst onbetaald blijven, oefent de aannemer een retentierecht op het huis uit. In cassatie gaat het erom of de bank een ouder (hypotheek)recht op het perceel had, en aan de aannemer dus geen retentierecht toekwam. Ook was het de vraag of de bank voorrang zou toekomen bij eventuele achterstallige rentebetalingen.

Rechtsvragen

Mag, in het licht van 3:291 lid 2 BW, een retentierecht worden uitgeoefend tegen een derde, de bank die een hypotheekrecht heeft, of moet men meewegen dat de bank geen eigenaar is, en worden er daarom hogere eisen gesteld?

Gaat een hypotheekrecht in op het moment dat het recht van hypotheek in de openbare registers wordt ingeschreven of op het moment dat de vordering, tot zekerheid waarvan de hypotheek strekt, ontstaat?

Hoge Raad

Volgens 3:291 lid 2 BW kan de schuldeiser het retentierecht mede inroepen tegen derden met een ouder recht, indien zijn vordering voortspruit uit een overeenkomst die de schuldenaar bevoegd was met betrekking tot de zaak aan te gaan, of hij geen reden had aan de bevoegdheid van de schuldenaar te twijfelen. In dit geval is de derde, de Rabobank, echter geen eigenaar. De Hoge Raad oordeelt het in zo'n geval echter niet voldoende dat de schuldeiser geen reden had te twijfelen aan de bevoegdheid van de schuldenaar. Het retentierecht mocht dus niet worden ingeroepen tegen de Rabobank.

Een recht van hypotheek ontstaat wanneer deze in de openbare registers is ingeschreven, en niet op het tijdstip waarop de vordering, tot zekerheid waarvan de hypotheek strekt, ontstaat. Daardoor, zo oordeelt de Hoge Raad, moet het recht van hypotheek als een ouder recht worden beschouwd, ook ten aanzien van toekomstige rentevorderingen.