EKRO / STAAT, HR 11-11-1988, AB `89, 81

Casus

Vee- en Vleeshandel Ekro BV moet zijn slachtvee door de Veterinaire Dienst laten keuren. Voor die keuringen brengt deze staatsdienst een bedrag in rekening bij de eigenaren van de gekeurde dieren. Ekro stelt dat aan haar een te hoog bedrag in rekening wordt gebracht. Ekro stapt naar de burgerlijke rechter en vordert het verschil terug op grond van onverschuldigde betaling. De Staat weigert, en voert als verweer dat de burgerlijke rechter niet bevoegd is, omdat het in rekening gebrachte bedrag voortvloeit uit een besluit. Tegen dat besluit had bij de bestuursrechter in beroep kunnen worden gegaan, maar dat is niet gebeurd.

Rechtsvraag

Zijn er uitzonderingen op de formele rechtskracht van beschikkingen?

Hoge Raad

Regel is dat wanneer tegen een besluit/beschikking een met voldoende waarborgen omklede bestuursrechtelijke rechtsgang heeft opengestaan, de burgerlijke rechter, zo deze rechtsgang niet is gebruikt, in geval de geldigheid van de beschikking in het voor hem gevoerde geding in geschil is, ervan uit dient te gaan dat die beschikking zowel wat haar wijze van tot stand komen als wat haar inhoud betreft in overeenstemming is met de desbetreffende wettelijke voorschriften en algemene rechtsbeginselen. Dit is de leer van de formele rechtskracht van een beschikking.

Uitzonderingen zijn echter mogelijk. Voor zo`n uitzondering is onder andere plaats indien aan de volgende voorwaarden is voldaan (zoals in het onderhavige geval):

a. de Staat heeft zich er in een groot aantal tegen hem aanhangig gemaakte procedures in soortgelijke zaken vrijwel nimmer op beroepen, dat de desbetreffende facturen als besluiten/beschikkingen, waartegen een bestuursrechtelijke rechtsgang openstaat, dienen te worden aangemerkt. M.a.w.: er is sprake van een consistente gedragslijn van de Staat. Irrelevant hierbij is of de burger subjectief vertrouwde op dit gedrag van de Staat.

b. de relevante wetgeving voor de burger is ondoorzichtig.