Elisabeta Dano tegen Jobcenter Leipzig (HvJ 11-11-2014, zaak C-333/13)

Onderwerp

Vrij verkeer van personen en uitsluiting van EU burgers van uitkeringen krachtens verordening 883/2004

Casus

Elisabetha Dano en haar zoon zijn Roemenen die in Duitsland wonen en een verblijfsverklaring van onbeperkte duur hebben. Dano heeft geen opleiding en kan geen Duits lezen of schrijven. Zij is dan ook werkloos en wil graag een uitkering voor werkzoekenden ontvangen. Zij ontvangt daarnaast kindergeld en een toeslag van bureau jeugdzorg. Zij heeft tweemaal om deze uitkering verzocht en deze is tweemaal afgewezen. Tegen de tweede weigering is zij in beroep gegaan bij het Socialgericht Leipzig. Deze heeft de zaak geschorst en het hof verzocht een aantal prejudiciële vragen te beantwoorden.

Hof van Justitie

De rechter vraagt het hof van justitie over de uitleg van verordening 883/2004. Hij wil weten of deze verordening toelaat dat niet economisch actieve burgers van andere lidstaten uitgesloten worden van niet op premie- of bijdragebetaling berustende uitkeringen voor levensonderhoud. Dit terwijl een dergelijke uitkering in dezelfde situatie wel zou worden uitgekeerd aan eigen staatsburgers.

Het hof overweegt ten eerste dat iedere burger van de EU zich kan beroepen op het verbod van discriminatie ex. art. 18 VWEU in alle binnen de werkingssfeer van het Unierecht vallende situaties. Dit verbod van discriminatie ligt tevens ten grondslag aan verordening 883/2004 en komt daarin tot uitdrukking in art. 4 van de verordening, waarin staat: “Tenzij in deze verordening anders is bepaald, hebben personen op wie de bepalingen van deze verordening van toepassing zijn, de rechten en verplichtingen voortvloeiende uit de wetgeving van elke staat onder dezelfde voorwaarden als de onderdanen van die staat.”

Daar staat tegenover dat deze verordening ook bepaalde uitzonderingen hierop bevat. Lidstaten moeten de mogelijkheid hebben om uitkeringen te weigeren aan mensen die alleen gebruik maken van hun recht op vrij verkeer om sociale bijstand te ontvangen in een andere lidstaat. Zo hoeft een gastland geen sociale bijstand toe te kennen binnen de eerste drie maanden van het verblijf van een EU-burger. Ook hoeft geen steun voor levensonderhoud of studies worden toegekend aan niet-staatsburgers die nog geen duurzaam verblijfsrecht hebben.

Zo’n duurzaam verblijfsrecht krijgt men wanneer men voldoet aan de voorwaarden van art. 7 lid 1 richtlijn 2004/38. Deze voorwaarden beogen te voorkomen dat deze personen een onredelijke belasting vormen voor het sociale zekerheidsstelsel van een gastland. Als men niet aan deze voorwaarden voldoet krijgt iedere EU-burger een duurzaam verblijfsrecht na 5 jaar onafgebroken legaal te hebben verbleven op het grondgebied van een lidstaat.

Dano verblijft langer dan 3 maanden maar korten dan 5 jaar in Duitsland. Daarom moet gekeken worden of zij voldoet aan de voorwaarden van art. 7 van richtlijn 2004/38. Een van die voorwaarden is dat niet economisch actiever burgers moeten beschikken over voldoende bestaansmiddelen voor zichzelf en haar gezinsleden. Volgens het onderzoek van de rechter in Leipzich beschikt E. Dano niet over dergelijke middelen. In die omstandigheden mogen niet-staatsburgers uitgesloten worden van ‘bijzondere, niet op premie- of bijdragebetaling berustende prestaties’ in de zin van art. 70 verordening 883/2004.

Lidstaten mogen aldus inderdaad onderdanen van andere lidstaten uitsluiten van het recht op bepaalde uitkeringen terwijl deze wel worden toegekend aan de onderdanen van het gastland.