Erkenning door derde (HR 12-11-2004, ECLI:NL:HWPHR:2004:AQ7386)

Feiten

De moeder en de man hebben in 1996 een jaar een relatie gehad, waaruit een dochter is geboren. De dochter is door de verwekker niet erkend. De moeder heeft het gezag over de dochter. In 2001 wordt de dochter met toestemming van de moeder door een andere man erkend, waarbij zij ook zijn naam krijgt. In 2002 verzoekt de verwekker de rechtbank o.a. de door de man gedane erkenning van de dochter te vernietigen en hem vervangende toestemming te verlenen de dochter te erkennen.

De rechtbank acht hem niet-ontvankelijk. Hij stelt hoger beroep in waarna het Hof de beschikking bekrachtigt. Het Hof stelt dat de erkenning door de nieuwe partner van de moeder rechtsgeldig is en voorts behoort de verwekker niet tot limitatief opgesomde personen die vernietiging van de erkenning kunnen verzoeken (art. 1:205 BW). Wel kan de verwekker de erkenning aantasten als de moeder hem toestemming tot erkenning heeft geweigerd en aan die ander wel toestemming heeft gegeven, voordat hij vervangende toestemming had kunnen vragen. De moeder moet dan jegens de verwekker misbruik hebben gemaakt van haar bevoegdheid of wanneer zij geen enkel te respecteren belang bij haar weigering heeft. I.c. was het zo dat de moeder de verwekker had laten weten dat zij en de man erover dachten om de dochter door hem te laten erkennen. Toch heeft de verwekker bijna een jaar gewacht met het verzoek tot het verlenen van vervangende toestemming. Het Hof stelt dat de moeder geen misbruik van haar bevoegdheid heeft gemaakt en dat zij een in rechte te respecteren belang had bij haar weigering toestemming te verlenen tot erkenning van de dochter door de verwekker. De verwekker richt zich tot de Hoge Raad.

Hoge Raad

Kan de verwekker van een kind de erkenning van het kind door een andere man aanvechten op de grond dat de door de moeder daarvoor verleende toestemming niet rechtsgeldig is wegens misbruik van bevoegdheden door de moeder? En wat is de maatstaf om vast te stellen of de moeder misbruik van bevoegdheid heeft gemaakt.

De Hoge Raad geeft aan dat de verwekker in een geval waarin hij vervangende toestemming tot erkenning heeft kunnen vragen maar dit heeft nagelaten, met een beroep op misbruik van bevoegdheid de met toestemming van de moeder gedane erkenning van het kind kan aantasten als door de moeder toestemming tot erkenning door de niet-verwekker is gegeven met slechts het oogmerk de belangen van de verwekker te schaden. Als de moeder niet het oogmerk had de belangen van de verwekker te schaden, en ook geen sprake is van een rechtens te respecteren belang bij het geven van die toestemming, heeft de wetgever aanvaard dat dan alleen het kind de erkenning moet kunnen vernietigen.

Als de verwekker niet (tijdig) vervangende toestemming heeft kunnen vragen, bijv. omdat hij niet wist dat hij de verwekker is, moet men een minder strikte maatstaf hanteren, te weten: of de moeder, in aanmerking genomen de onevenredigheid tussen de belangen van de verwekker bij erkenning en de daartegenover staande belangen van de moeder en kind, in redelijkheid tot het verlenen van toestemming aan de andere man heeft kunnen komen.

Het Hof heeft zich niet beperkt tot beantwoording van de vraag of de weigering van de moeder de verwekker toestemming tot erkenning te geven misbruik van bevoegdheid oplevert, maar heeft ook onderzocht of de verlening van toestemming aan de man misbruik van bevoegdheid oplevert. Immers, voor de toewijsbaarheid van het verzoek van de verwekker om vervangende toestemming, was vereist dat de erkenning door de man en de toestemming van de moeder zouden kunnen worden aangetast. Met het oordeel dat moeder een in rechte te respecteren belang heeft bij haar weigering toestemming tot erkenning te verlenen aan de man, waarin besloten ligt dat zij ook een in rechte te respecteren belang had bij het geven van haar toestemming aan de man, heeft het Hof niet blijk gegeven van miskenning van de juiste maatstaf. Deze maatstaf is terecht toegepast omdat de verwekker tijdig (voordat de dochter door de man werd erkend) een verzoek tot vervangende toestemming bij de rechtbank had kunnen indienen.