Deze samenvatting is gebaseerd op Intergenerational continuity of music taste van Ter Bogt, T.F.M., Delsing, M.J.M.H., Van Zalk, M., & Meeus, W.H.J. (2011).

Inleiding

In eerder onderzoek werd besproken dat muzieksmaak bepaald wordt door socio-economische achtergrond, als een functie van economische welvaart, onderwijsniveau en sociale achtergrond. Er kunnen groepen gemaakt worden op basis van muzieksmaak, die over het algemeen dezelfde groepen vormen wanneer er groepen gemaakt worden op basis van sociale achtergrond. Variabelen als ras, klasse, geslacht en opleidingsniveau beïnvloeden de muzieksmaak, wat weer invloed heeft op de representatie van het Zelf. Daarnaast lijkt er ook sprake te zijn van een intergenerationele transmissie van muzieksmaak, dat wil zeggen dat ouders dezelfde muziek leuk vinden als hun kinderen. Dit onderzoek zal verder op deze transmissie ingaan.

De structuur van muziekvoorkeuren

Muziek wordt om verschillende redenen geluisterd, zoals emotieregulatie en het uiten van de eigen identiteit. Deze redenen hangen af van de sociale setting waar een persoon zich in bevindt. Muziek wordt ook gebruikt om groepen te vormen en jezelf te distantiëren van andere groepen. Muziekvoorkeuren lijken stabiel te zijn, mensen kiezen hun muziek uit een beperkte database, die bepaald wordt door factoren als sociale status. Er is al uit eerder onderzoek gebleken dat alle muziekstijlen onder te brengen zijn in 4 categoriën, namelijk:

• Reflectief en complex – klassieke muziek, jazz, blues en folk

• Intens en rebels – rock, alternatieve muziek, heavy metal

• Upbeat en conventioneel – country, religieuze en pop muziek

• Energiek en ritmisch – rap, hiphop, soul, funk en electronische dance.

Onderzoeken in België, Nederland en Zweden bevestigden de mogelijkheid om muziek onder te brengen in verschillende meta-genres. Hier werden pop, rock, afro-amerikaans/urban, dance en elite/highbrow muziek gevonden. In sommige onderzoeken wordt dance of urban samengevoegd met pop.

Muziekvoorkeur als persoonlijkheidskenmerk

Muziek die tijdens de late adolescentie geluisterd wordt blijft ons het beste bij en vormt de basis voor onze muzieksmaak in de rest van ons leven. Muzieksmaak blijkt redelijk stabiel te zijn, zelfs net zo stabiel als de Big Five persoonlijkheidsfactoren. Een voorkeur voor bepaalde bands wisselt, maar de favoriete muziek blijft toch binnen een bepaald genre, of een van de meta-genres zoals eerder genoemd.

Gender, klasse en opleidingsniveau

Meisjes luisteren vaker naar melodische muziek, klassiek en pop, terwijl jongens vaker naar rebelse muziek en electronische dance luisteren. Ook sociale klasse en opleidingsniveau hebben invloed op de muzieksmaak. De werkende klasse houdt meer van rock en roll, terwijl de middenklasse meer naar progressieve rock en hippie muziek luistert. Jongeren met een laag opleidingsniveau luisteren vaker heavy metal en jongeren uit hoger onderwijs luisteren meer naar pop en deze jongeren luisteren vaak naar meerdere soorten muziek. Ze zijn muzikale omnivoren en luisteren ook meer naar highbrow muziek zoals klassiek en jazz.

Muzikale socialisatie

Familie interacties zorgen voor de overdracht van culturele normen en waarden. Ook muziek wordt op deze manier overgedragen. Dit gebeurt bewust, door instructie en de kinderen meenemen naar concerten, en onbewust, door het luisteren van bepaalde muziek waar de kinderen bij zijn. Meisjes lijken gevoeliger te zijn voor de smaak van hun moeder en jongens voor die van hun vader. Toch lijken moeders meer invloed te hebben op de smaak van hun kinderen dan vaders. Tijdens de adolescentie luisteren sommige jongeren juist muziek die hun ouders te hard of vulgair vinden, om te rebelleren. Jongeren luisteren niet altijd dezelfde bands als hun ouders, maar over het algemeen nemen ze wel de patronen over, waardoor ze dezelfde soort muziek waarderen. Uiteraard is dit geen eenzijdig proces, ouders nemen soms ook de smaak van hun kinderen over.

Methode

In dit onderzoek worden de volgende hypothesen getest:

• Er bestaat een continuïteit van muzieksmaak van de ouders toen ze jong waren en de smaak van de kinderen tijdens hun adolescentie.

• Opleidingsniveau is gerelateerd aan de smaak van zowel de ouders als de kinderen.

Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de vaders en moeders. De onderzoeksgroep bestond uit 938 jonge adolescenten en 393 midden adolescenten uit Utrecht. 325 families werden uitgekozen om mee te doen aan de latere waves in het onderzoek. Er werd gebruik gemaakt van vragenlijsten. De sociale positie van de jongeren werd bepaald door hun opleidingsniveau. De ouders werd gevraagd om aan te geven wat ze vonden van bepaalde muziekstijlen toen ze jong waren op een schaal van 1 tot 5. Soortgelijke stijlen die momenteel populair zijn werden voorgelegd aan de jongeren. De ouders vulden bijvoorbeeld hun voorkeur in voor soul en disco, terwijl de jongeren hun waardering moesten aangeven voor hiphop en R&B, wat gestoeld is op soul en disco.

Door analyse werden hoofdgenres geconstateerd, namelijk pop, rock, highbrow en dance. Dance werd alleen gevonden in de data van de jongeren, niet in die van de ouders. Voorkeur van pop door de ouders was een voorspeller voor het houden van dance bij de kinderen. Opleidingsniveau van ouders was een voorspeller voor opleidingsniveau van de kinderen.

Resultaten

Bij zowel moeders als vaders was de meest genoemde favoriete stijl pop. Rock was minder populair en highbrow het minste. Moeders hielden minder van rock en meer van pop dan de vaders. Bij de jongeren was pop ook het populairst. Rock en dance waren minder populair en highbrow het minste, zeker bij de jongens. Dance was populairder bij jongens, highbrow en pop meer bij meisjes.

De voorkeur van moeders voor pop, rock en highbrow werden significant geassocieerd met dezelfde voorkeur bij dochters. Moeders die van pop, rock en highbrow hielden, hadden vaak zoons die respectievelijk van dance, rock en highbrow hielden. De smaak van de vader had vaak weinig invloed op de smaak van de kinderen. Vaders die van rock en highbrow hielden hadden vaak dochters met dezelfde voorkeur. Vaders die van pop hielden hadden dochters die van dance hielden. Alleen op highbrow muziek werd een link gevonden tussen vaders en zoons. Wat betreft een voorkeur voor rock bleek bij meisjes de smaak van de ouders invloed te hebben, maar bij zoons helemaal niet. Er bleek ook een verband te zijn tussen de smaak van de vader en moeder. Dit kan te maken hebben met socialisatie in de relatie, of met een soortgelijke smaak aan het begin van de relatie.

Het pop model

Opleidingsniveau van de ouders was negatief gecorreleerd aan voorkeur voor pop, dit gold niet voor de jongeren. De voorkeur van ouders voor pop was een voorspeller voor popvoorkeur bij de kinderen.

Het rock model

Er was geen correlatie tussen opleidingsniveau en voorkeur voor rock bij de ouders, al bestond er wel een positief verband bij de jongeren. Voorkeur voor rock bij de ouders voorspelde voorkeur voor rock bij dochters, terwijl dit niet teruggevonden werd bij zoons.

Het highbrow model

Een hoger opleidingsniveau was een goede voorspeller voor het houden van highbrow muziek bij zowel ouders als kinderen. Een voorkeur bij ouders voor highbrow was een voorspeller voor dezelfde voorkeur bij hun kinderen.

Het pop-dance model

Ouders die van pop hielden, hadden vaker kinderen die van dance hielden. Een lager opleidingsniveau voorspelde voorkeur voor dance bij jongeren.

Opleidingsniveau bleek een belangrijke factor te zijn in de muzieksmaak van zowel ouders als kinderen. Er is geen duidelijk onderscheid gevonden tussen de invloed van moeders en vaders in de multi-groep analyse.

Discussie

Het doel van dit onderzoek was om aan te tonen dat de muzieksmaak van ouders in de tijd dat hun muzieksmaak werd ontwikkeld, gerelateerd is aan de muzieksmaak van hun kinderen tijdens de adolescentie. De resultaten bevestigen de intergenerationele continuiteit van culturele en muzikale voorkeuren. Muziek socialisatie is een mechanisme binnen families die zorgt voor de intergenerationele transmissie van muzieksmaak. Het genderverschil wat betreft voorkeur voor rock was opvallend. Er is wel een effect gevonden voor meisjes, maar niet voor jongens. De emancipatie van de rock wordt hier deels door veroorzaakt. Jongens lijken meer hun voorkeuren uit hun peer groepen te halen dan van hun ouders. Verder zijn geen genderverschillen gevonden. De grotere invloed van moeders op de muzieksmaak van hun kinderen kan te maken hebben met de grotere neiging van vrouwen om hun kinderen actief te onderwijzen, ook wat betreft muziek. Daarnaast hebben kinderen over het algemeen meer interacties met hun moeder dan met hun vader.

Voor de hypothese dat opleidingsniveau gerelateerd is aan de smaak van zowel de ouders als de kinderen is ook ondersteuning gevonden. Het opleidingsniveau van de ouders is gerelateerd aan het opleidingsniveau van de kinderen. Bij zowel ouders als kinderen is opleidingsniveau gerelateerd aan muziekvoorkeur. Over het algemeen is gevonden dat een hoger opleidingsniveau een hogere waardering van highbrow muziek voorspelt. Deze soort muziek wordt door ouders, ongeacht eigen voorkeur, gepromoot bij de kinderen. De sociale status van deze muzieksoort blijft dus bestaan.

Er zijn ook veranderingen gevonden in de relatie tussen sociale positie en muziekvoorkeur. Bij de ouders was pop geassocieerd met lagere opleidingsniveaus, terwijl deze relatie bij de kinderen niet bestond. Ditzelfde effect werd gevonden bij rock en roll. Het idee dat heavy metal voor de lagere klassen of drop-outs is, is ook niet teruggevonden in dit onderzoek. Dance heeft in dit opzicht de plaats ingenomen van metal. Jongeren met een hoog opleidingsniveau zijn muzikale omnivoren, nog sterker dan hun ouders.

De relatie tussen de muziekvoorkeur van ouders en die van hun kinderen is bevestigd in dit onderzoek. Ouders beïnvloeden hun kinderen door het spelen van muziek waar de kinderen bij zijn of ze mee te nemen naar concerten.

Beperkingen en conclusie

Het kan dat ouders hun muziekvoorkeuren van toen ze jong waren niet accuraat hebben weergegeven. De invloed van de voorkeuren van hun kinderen kan hun herinnering aan de muziek die ze vroeger leuk vonden gekleurd hebben. Maar de muziek uit deze periode wordt beter herinnerd, waardoor de data toch valide zal zijn. Daarnaast kan het zijn dat de meta-genres die gebruikt zijn te breed zijn om dit onderzoek betrouwbaar te maken. Hele diverse mensen en voorkeuren vallen in dezelfde categorie, waardoor de data onbetrouwbaar kan zijn. Het zou dus de voorkeur hebben om specifiekere genres te gebruiken bij vervolgonderzoek. Een andere beperking van dit onderzoek is het verband tussen de smaak van ouders en kinderen. We hebben een relatie aangetoond, maar kunnen niet met zekerheid zeggen dat er sprake is van een causaal verband. En de gevonden effecten zijn klein, deze moeten niet te groots opgevat worden. Deze invloed hoeft niet de belangrijkste, noch de enige te zijn. Peers en media hebben bijvoorbeeld ook een invloed. Er is een verband gevonden, maar we weten nog niet hoe dit verband precies tot stand komt. Hier moet in verder onderzoek aandacht aan besteed worden. De intergenerationele transmissie van muzieksmaak is vastgesteld, maar hoe dit in zijn werk gaat moet verder onderzocht worden.