HR 18 december 1992, NJ 1993, 169 (Kin/Emmerig qq)

Feiten

I.c. gaat het om Gebr. Kin Installatiebedrijven BV (eiseres tot cassatie) en Mr. Emmerig (curator van Probouw BV.). Kin en Probouw waren met betrekking tot een opeisbare geldvordering nader overeengekomen dat de Probouw een hem toebehorende onroerende zaak zou overdragen aan de schuldeiser Kin onder verrekening van een gedeelte van de koopprijs met de openstaande vordering.

In deze zaak had de debiteur Probouw aan Kin laten weten zijn schuld niet te kunnen betalen. De schuldenaar Probouw droeg daarom onroerend goed over aan zijn schuldeiser Kin. Kin verrekende de schuld die uit deze verkoop ontstond met de vordering die hij had op Probouw. Zo voldeed de debiteur zijn schuld en de schuldeiser verkreeg betaling. Maar andere schuldeisers werden hierdoor benadeeld.

Er was in dit geval al sprake van een faillissement dat eigenlijk onafwendbaar was. Het faillissement van Probouw werd dan ook uiteindelijk uitgesproken.

Omdat er sprake was van een door Probouw onverplicht verrichte handeling waardoor haar schuldeisers waren benadeeld, en het feit dat zowel zij als Kin bij het verrichten van deze handeling wisten dat zodanige benadeling daarvan het gevolg zou zijn, heeft de curator op de voet van art. 42 Fw de nietigheid van de transactie ingeroepen en gevorderd Kin te veroordelen de haar door Probouw geleverde zaak weer aan deze over te dragen.

De rechtbank heeft de transactie nietig geoordeeld. Het Hof heeft de aangevoerde grieven door Kin verworpen en de vordering toegewezen.

Hoge Raad

De verkoop met daaropvolgende verrekening wordt door de Hoge Raad als onverplicht aangemerkt. De vordering werd i.c. anders voldaan dan in geld en de transactie was zo ongebruikelijk dat het evident was dat de wederpartij wetenschap van benadeling had.

Volgens de Hoge Raad moet in de omstandigheid dat de schuldeiser voordat hij de nadere overeenkomst met de schuldenaar sloot jegens deze geen aanspraak had op overdracht van de onroerende zaak, het verrichten van die overdracht worden aangemerkt als onverplicht in de zin van art. 42 Fw. Daaraan kan, volgens de Hoge Raad, niet afdoen dat de overdracht ertoe strekte de openstaande vordering bij wege van inbetalinggeving te voldoen.

Volgens het Hof zou Kin in de wetenschap verkeren dat van de gewraakte transactie benadeling van Probouws schuldeisers het gevolg zou zijn. Volgens de Hoge Raad geeft dit oordeel geen blijk van een onjuiste opvatting van het begrip “wetenschap van benadeling” en is te zeer verweven met waarderingen van feitelijke aard om in cassatie voor het overige op zijn juistheid te kunnen worden getoetst.

Kern

De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de betaling van een schuld in goederen in plaats van in geld een onverplichte rechtshandeling is.