Kloes/Fransman (HR 16-12-1994, ECLI:NL:HR:1994:ZC1583)

Onderwerp

Gezag van gewijsde in kort geding

Casus

Kloes meent dat diens huurder Fransman overlast en schade aan de aangrenzende woning veroorzaakt. Daarom spant Kloes een kort geding aan. De vonnisrechter wijst
deze vordering als onvoldoende aannemelijk af. Kloes stelt geen beroep hiertegen in.
Hij begint een tweede kort geding over (in feite) dezelfde klachten, namelijk dat Fransman nog steeds overlast veroorzaakt. Nu wordt de overlast wel als voldoende bewezen geacht. Fransman vindt dat de rechter zich niet-ontvankelijk had moeten verklaren (wegens gezag van gewijsde). Het Hof oordeelt dat indien een ander proces met dezelfde feiten aanvoert, de rechter zich dan niet dient te onthouden van onderzoek van diezelfde feiten.

Rechtsvraag

Komt bij een kort geding het gezag van gewijsde in art. (oud) 67 Rv (nu: art. 236 Rv) toe?

Rechtsgang

De Advocaat-Generaal Asser meent van niet. Volgens de jurisprudentie geldt het gezag van gewijsde niet bij een kort geding. In een kort geding is het mogelijk om een voorlopig oordeel of beslissing te nemen, maar de rechter in een bodemprocedure of in een later kort geding is niet aan dit oordeel/deze beslissing gebonden. De Hoge Raad
is het hiermee eens en vernietigt het vonnis van het Hof.

Leerstuk

Gezag van gewijsde houdt in dat door een vonnis beslissingen bindend vast komen te liggen. Het is niet iets wat de rechter ambtshalve toepast, maar een begrip dat sterk
samenhangt met het ne-bis-in-idem beginsel. Het is niet de bedoeling om iets wat de eiser/ verdediger reeds in het eerste geschil al naar voren had kunnen brengen, wat is afgewezen alsnog in een volgend proces te proberen te bereiken (tenzij er sprake is van een nova). Indien de vordering op dezelfde gronden in het tweede proces wordt gevoerd kan dit zelfs onder omstandigheden in strijd met de goede procesorde zijn, ofwel misbruik van het procesrecht. Het is de taak van de rechter om met deze beginselen toe te zien of hier sprake van is. Op deze manier kan een lawine van formeel juridische regelingen worden voorkomen, die vastlegging van de precieze definitie in de wet tot gevolg zou hebben.