Osman v. United Kingdom: par. 115-116, 121

Casus

I.c. ging het om een le­raar, Paget-Lewis, die zich te zeer hechtte aan zijn 14-jarige leerling Ahmet Osman. Dit contact liep uit de hand. Paget-Lewis bedreigde Ahmet Osman. Naar aanlei­ding daar­van werden eind 1987 de politie en de onderwijsinspectie ingeschakeld. In die periode werd de familie Osman lastiggevallen. Ondanks dat de zaak niet werd opgehelderd door de politie werd Paget-Lewis door de school was ge­schorst. Toen de politie hem wilde aanhouden bleek hij on­vindbaar. In maart 1988 kwam hij boven water en beschoot hij de familie Osman waarbij vader Ali Osman om het leven kwam en Ahmet en zijn moe­der ernstig gewond raakten.

Ahmet en zijn moeder stelden de politie voor de schade aansprakelijk omdat volgens hen de politie nalatig zou zijn geweest en onvoldoende zou hebben gedaan om Paget-Lewis van zijn daden te weerhouden. In een eerdere soortgelijke zaak (Hill-case) was de aansprakelijkheid door de House of Lords afgewezen.

Vraag

Hebben de autoriteiten gefaald om het leven te beschermen van Ali en Ahmet Osman?

Het Hof stelt dat art. 2 ook een positieve verplichting inhoudt onder bepaalde omstandigheden om preventieve maatregelen te nemen om iemands leven te beschermen. Bestond er zo'n verplichting in dit geval? Doorslaggevend hiervoor is of de autoriteiten wisten of moeten hebben geweten dat er een reëel en onmiddellijk risico was dat het leven van iemand gevaar liep en dat ze hebben nagelaten maatregelen te nemen die hun macht lagen om redelijkerwijs het risico te vermijden (ov. 121). Hierbij zijn altijd alleen de omstandigheden van het geval van belang. De eiser moet het bewijzen.

Het Hof stelt dat de eisers niet hebben kunnen aantonen dat er een moment was dat de politie wist of had moeten weten dat de levens van de Osmans in gevaar waren. In dit geval moest de politie uitgaan van onschuldigheid van individu, omdat ze geen redelijke verdenking hadden. Ook de suggestie van de eisers om huiszoeking te doen e.d. zouden niet met zekerheid het resultaat hebben opgeleverd dat Paget-Lewis zou worden veroordeeld of opgesloten in een psychiatrische inrichting. Om dezelfde redenen als dat er geen inbreuk op art. 2 wordt geconstateerd is er ook geen inbreuk op de positieve verplichting onder art. 8 EVRM.

Eisers stelden verder dat het niet ontvankelijk verklaren van hun nalatigheids-actie tegen de politie op grond van algemeen beleid in hoger beroep hun recht op toegang tot de rechter beperkte.

Inzake het beroep op schending van art. 6 EVRM (recht op een eerlijk proces) overwoog het Hof (ov. 150-151) dat het recht op toegang tot de rechter aan beperkingen mag worden onderworpen.

De Engelse beslissing in de Hill-case was echter niet meer proportioneel. Het EHRM besliste dat de plicht van de Staat om burgers te beschermen niet geschonden was maar dat de Engelse politie immuniteit te vergaand was. Zo’n immuniteit verhindert een eerlijk proces.

Was de beperking van het recht door Hill-zaak wettig op grond van art. 6 lid 1? Recht op toegang tot rechter is niet absoluut. Staten hebben bepaalde mate van beoordelingsvrijheid, maar uiteindelijke beslissing is aan het Hof. De essentie van het recht mag niet worden aangetast. Doel van de beperking moet gerechtvaardigd zijn en doel en middelen moeten proportioneel zijn. Hill-zaak: bescherming politie tegen nalatigheidsacties is in belang van gemeenschap. Het is niet effectief en efficiënt als de politie steeds voor de rechter wordt gedaagd. Slechts in uitzonderingsgevallen kan dit gerechtvaardigd zijn (voorkomen verstoring openbare orde). Het Hof stelt dat in de zaak Osman de regel is aangegrepen als waterdicht argument. Er moet volgens het Hof echter oog zijn voor andere overwegingen van algemeen belang.