Protocol 2 bij het Verdrag van Lissabon geeft verdere invulling aan de toepassing van de beginselen proportionaliteit (evenredigheid) en subsidiariteit.

Artikelen

In art. 2 wordt voorgeschreven dat dat bij het nemen van besluiten rekening gehouden wordt met de lokale dimensie van die besluiten.

In art. 5 wordt het belang gegeven van beide beginselen. Dit belang leidt ertoe dat in ieder ontwerp van een wetgevingshandeling (zie voor de invulling hiervan art. 3) een subsidiariteits- en evenredigheidsmemorandum moet worden opgenomen en tevens dient te worden uitgewerkt hoe de toepassing van deze beginselen getoetst kunnen worden. Tevens wordt in dit artikel benadrukt dat de lasten van een wetgevingshandeling tot een minimum beperkt worden.

In art. 6 wordt aan de nationale parlementen een instrument gegeven om erop toe te zien dat het subsidiariteitsbeginsel wordt nageleefd. Op grond van dit artikel kunnen deze parlementen een gemotiveerd advies zenden aan voorzitters van het Europees Parlement, de Raad en de Commissie als zij van mening zijn dat een ontwerp van een wetgevingshandeling niet strookt met het subsidiariteitsbeginsel.

Volgens art. 7 moeten de organen van de Unie rekening houden met de aan haar gerichte gemotiveerde adviezen. Als tenminste een derde van de volgens art. 7 lid 1 aan de nationale parlementen toebedeelde stemmen (elk nationaal parlement heeft twee stemmen), van mening is dat een ontwerp van een wetgevingshandeling niet strookt met het subsidiariteitsbeginsel, zal het ontwerp heroverwogen moeten worden. Als het een ontwerp is op grond van art. 76 VWEU moet dit tenminste een vierde van de stemmen zijn.

Als er sprake is van een voorstel van een wetgevingshandeling in het kader van de gewone wetgevingsprocedure, en tenminste een gewone meerderheid van de stemmen van de nationale parlementen stelt dat het niet overeenstemt met het subsidiariteitsbeginsel, moet het heroverwogen worden. Als door de Commissie besloten wordt het voorstel te handhaven, moet zij verantwoorden waarom het voorstel haars inziens wel overeenstemt met het subsidiariteitsbeginsel. Voor de eerste lezing wordt afgerond, beoordeelt de wetgever het voorstel in het licht van het subsidiariteitsbeginsel en houdt daarbij rekening met zowel de mening van de hierboven beschreven meerderheid van nationale parlementen en ook met de verantwoording van de commissie. Het voorstel wordt niet in beschouwing genomen als de wetgever met een meerderheid van 55% van de leden van de Raad of een meerderheid van de uitgebrachte stemmen in het Europees Parlement van mening is dat het voorstel niet in overeenstemming is met het subsidiariteitsbeginsel.

In art. 8 wordt bepaald dat het HvJ EU bevoegd is in zaken waarin een beroep gedaan op een schending van het subsidiariteitsbeginsel door een wetgevingshandeling.

Volgens art. 9 moet de Commissie jaarlijks aan de nationale parlementen verslag uitbrengen van de toepassing van art. 5 VEU (subsidiariteit en proportionaliteit).