Ramanauskas v. Lithuania, ECHR 74420/01, 5 february 2008

Feiten

Kestas Ramanauskas was officier van Justitie in de Litouwse regio Kaisiadorys toen hij eind 1998 door tussenkomst van zijn kennis V.S, werd benaderd door A.Z., een voor hem onbekend persoon. A.Z. werkte in feite voor een speciale anticorruptie politie-eenheid en had Ramanauskas smeergeld aangeboden (3.000$) in ruil voor de vrijspraak van een derde persoon. Ramanauskas weigerde aanvankelijk, waarna A.Z. het aanbod meermalen herhaalde tot dat hij akkoord ging. Hij accepteerde 2500$ en hierna werd een strafrechtelijke zaak tegen hem gestart wegens het aanvaarden van smeergeld. Hij werd hiervoor veroordeeld. V.S. werd niet onderzocht tijdens het proces. In hoger beroep werd het arrest bevestigd omdat de schuld vast stond en omdat Ramanauskas het zelf had toegegeven. Omdat de schuld was vastgesteld, was de vraag of de invloed van buitenaf aanwezig was op zijn voornemen een strafbaar feit te plegen, niet meer relevant.

Ramanauskas klaagde dat hij door de overheid was aangezet tot het plegen van een strafbaar feit en dat hij daarom ten onrechte was veroordeeld voor omkoping. Hij beweerde verder dat het gelijkheidsbeginsel en het recht op verdediging was geschonden omdat tijdens de rechtszaak V.S. niet was onderzocht. Hij beriep zich op artikel 6 EVRM.

EHRM
Het Hof oordeelde dat de nationale autoriteiten niet kunnen worden vrijgesteld van hun verantwoordelijkheid voor de handelingen van de politieagenten door aan te voeren dat zij "op persoonlijke titel handelden". Door de simulatie van de omkoping toe te laten door V.S. en A.Z., en A.Z. vrij te stellen van alle strafrechtelijke vervolging, hebben de autoriteiten de voorbereidende fase gelegitimeerd. Verder was geen bevredigende verklaring gegeven waarom A.Z. Ramanauskas op eigen initiatief zou benaderen zonder medeweten van zijn superieuren. Of ook niet waarom A.Z. niet zou moeten worden vervolgd voor zijn daden.
De acties van V.S. en A.Z. gingen ook verder dan het louter passieve onderzoek van een bestaande criminele activiteit: er was geen bewijs dat Ramanauskas eerder strafbare (corruptiegerelateerde) feiten had begaan. Al het contact vond plaats op initiatief van A.Z.

Het Hof stelde dat gedurende de procedure de klager vasthield aan het feit dat hij was gedreven tot het plegen van het strafbare feit. Daarom hadden de nationale autoriteiten en rechterlijke instanties grondig onderzoek moeten doen. Vooral naar de vraag waarom met de operatie was gestart, de mate van betrokkenheid van de politie in het strafbare feit en de aard van de druk die was uitgeoefend. De autoriteiten hebben geen poging ondernomen om de rol van de spelers i.c. te verduidelijken (V.S. nooit was genoemd als getuige) ondanks het feit dat de veroordeling juist gebaseerd was op de handelingen van de politie. 

Het Litouwse Hof had geoordeeld dat zodra de schuld van de klager was vastgesteld, de vraag of er invloed van buitenaf op zijn voornemen voor het plegen van het strafbare feit was geweest, irrelevant was geworden. Echter, het EHRM stelt dat een bekentenis van een strafbaar feit gepleegd als gevolg van aansporing, het aanzetten zelf niet wegneemt.

Het Hof concludeerde dat de acties van A.Z. en V.S. hadden geleid tot het plegen van het delict door Ramanauskas waartoe hij werd veroordeeld. Bovendien was er geen aanleiding om aan te nemen dat het strafbare feit ook was gepleegd zonder de tussenkomst.

Het hof stelt dat daarom sprake was geweest van schending van artikel 6 § 1 EVRM.

Kern: volgens het hof dat art. 6 lid 1 EVRM is geschonden. Het hof stelt dat de undercover agenten niet alleen passief onderzoek hebben gedaan, maar de klager hebben uitgelokt, dat er (behalve geruchten) geen objectief bewijs bestond dat klager de intentie zou hebben gehad zulke strafbare feiten te plegen, hij zich daaraan in het verleden ook niet schuldig heeft gemaakt, dat hij steeds door de undercoveragenten is benaderd en dat hij evident is beïnvloed om steekpenningen aan te nemen.