Toetsing vervolgingsbeslissing door zittingsrechter (HR 06-11-2012, ECLI:NL:HR:2012:BX4280)

Onderwerp

De rechterlijke toetsing van een vervolgingsbeslissing van het Openbaar Ministerie

Rechtsvraag

Is het Openbaar Ministerie terecht niet-ontvankelijk in de vervolging verklaard wegens het handelen in strijd met beginselen van een goede procesorde?

Casus

De verdachte wordt verdacht van de mishandeling van een persoon. De verdachte stelt dat het Openbaar Ministerie in zijn strafvervolging niet-ontvankelijk moet worden verklaard, omdat deze vervolging in strijd is met de beginselen van een goede procesorde ingevolge art. 167 lid 1 Sv. In het bijzonder gaat het om het beginsel van een redelijke en billijke belangenafweging. Zo stelt de verdachte dat het gaat om een uniek incident dat zich zeer waarschijnlijk nooit meer zal herhalen, het incident niet de kern van de delictsomschrijving van mishandeling raakt, partijen wisselende verklaringen over het gebeurde hebben, de vervolging een grote impact heeft op de verdachte die nog nooit in aanraking is geweest met politie en justitie, de verdachte behoorlijk getergd is door aangeefster en deze laatste zelf geen vervolging van de verdachte wenst.

Hof

Het hof heeft het Openbaar Ministerie in de vervolging niet-ontvankelijk verklaard. Op grond van het opportuniteitsbeginsel uit art. 167 lid 2 Sv. is het aan het Openbaar Ministerie om te besluiten of – en zo ja – wie vervolgd wordt. Het Openbaar Ministerie beschikt hierbij over een ruime discretionaire bevoegdheid. Slechts wanneer zou blijken dat het Openbaar Ministerie bij zijn vervolgingsbeslissing in strijd met verdrag, wet of enig beginsel van een goede procesorde handelt, zou dit tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie kunnen leiden. Gelet op de omstandigheden van de betreffende zaak had een verzoeningsgesprek met de betrokkenen meer voor de hand gelegen dan een strafrechtelijke procedure. Dit is echter op zichzelf genomen nog geen reden tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie te besluiten. Bij het niet-ontvankelijkverklaren van het Openbaar Ministerie op grond van het ontbreken van een redelijke en billijke belangenafweging door het Openbaar Ministerie, moet in het algemeen terughoudendheid worden betracht. De door de raadsman genoemde punten kunnen er, afzonderlijk beoordeeld, toe niet toe leiden dat er sprake is van een vervolgingsbeslissing die in strijd is met de beginselen van een goede procesorde. Als de omstandigheden tezamen en in onderlinge samenhang worden beschouwd, kan dit evenwel anders zijn. In dit uitzonderlijke geval is hiervan sprake. Gelet op de vermelde omstandigheden, tezamen en in onderlinge samenhang bekeken, en de geringe ernst van het ten laste gelegde feit kan er geen sprake zijn geweest van een redelijke en billijke belangenafweging. Het Openbaar Ministerie heeft gehandeld in strijd met de beginselen van een goede procesorde.

Hoge Raad

De Hoge Raad vernietigt de bestreden uitspraak van het hof. Het uitgangspunt is ex. art. 167 lid 1 Sv. dat het Openbaar Ministerie bevoegd is zelfstandig te beslissen of naar aanleiding van een ingesteld opsporingsonderzoek zal worden overgegaan tot vervolging. De beslissing om over te gaan tot vervolging, leent zich slechts in zeer beperkte mate voor een inhoudelijke toetsing door de rechter. Slechts in uitzonderlijke gevallen is plaats voor een niet-ontvankelijkheidsverklaring van het Openbaar Ministerie op de grond dat de vervolging in strijd is met beginselen van een goede procesorde, zoals het beginsel van een redelijke en billijke belangenafweging. Wanneer een rechter oordeelt dat sprake is van een dergelijk uitzonderlijk geval en het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard, gelden voor dit oordeel zware motiveringseisen. Het oordeel van het hof is dan wel onjuist (wegens het miskennen van de maatstaf die noopt tot terughoudendheid), dan wel ontoereikend gemotiveerd.