HR 12 juli 2002, LJN AE1547; NJ 2002/437 m.nt. P. van Schilfgaarde
Verdonk q.q./Ontvanger

Het gaat in dit geding om de vraag wat moet worden verstaan onder het begrip ‘de opbrengst van de onbelaste goederen’ of ‘het vrije actief’ als bedoeld Aerts q.q./ABN AMRO. 

De ontvanger heeft aangevoerd dat hieronder de opbrengst dient te worden verstaan die ook daadwerkelijk voor de voldoening van de vorderingen van de ontvanger beschikbaar komt, derhalve de (netto-)opbrengst van de onbelaste goederen, die eerst verkregen kan worden na aftrek van de algemene faillissementskosten. De curator heeft zich op het standpunt gesteld dat bij de beoordeling van de vraag of bevoorrechte belastingvorderingen uit het vrije actief kunnen worden voldaan, de omslag van de faillissementskosten buiten aanmerking moet blijven.  
De rechtbank heeft de zienswijze van de ontvanger juist bevonden. Hetgeen de rechtbank daartoe heeft overwogen, kan als volgt worden samengevat. Als regel geldt dat in geval van uitwinning van goederen van een schuldenaar de netto-opbrengst van de uitgewonnen goederen onder de (executerende) schuldeisers overeenkomstig de onderlinge rangorde van hun vorderingen wordt verdeeld. Hierbij dient onder de netto-opbrengst te worden verstaan de verkoopopbrengst verminderd met de kosten van executie. Dit geldt zowel in als buiten faillissement; in het eerste geval kunnen de boedelschulden als kosten van executie worden aangemerkt. Dit brengt mee dat de ontvanger, na aftrek van hetgeen hij uit de netto-opbrengst van het vrije actief heeft verkregen, voor het restant van zijn vordering aanspraak kan maken op de opbrengst de verkoopopbrengst verminderd met de (executie)kosten van de verpande bodemzaken. De opvatting van de curator dat vóór de omslag van de algemene faillissementskosten moet worden beoordeeld of de fiscale vorderingen uit het vrije actief kunnen worden voldaan, is onjuist. Dat dit leidt tot een inbreuk op de separatistenpositie van de bank als bezitloos pandhouder, is niet ontoelaatbaar, aangezien die inbreuk haar wettelijke basis vindt in artikel 21 lid 2, tweede volzin IW 1990.       
 

Het middel klaagt dat de rechtbank heeft miskend dat de hiervoor bedoelde inbreuk op de positie van de pandhouder als separatist verder gaat dan strikt noodzakelijk is, en dat een zo ver gaande inbreuk dat de pandhouder ook meedeelt in de faillissementskosten niet door artikel 21 lid 2 IW 1990 wordt gelegitimeerd. Het middel faalt, omdat het oordeel van de rechtbank juist is, zoals volgt uit artikel 21 lid 2 IW 1990 jo. 57 lid 3 en 182 Fw.     

De rechtbank behoefde zich niet van haar oordeel te laten weerhouden door de omstandigheid dat haar opvatting, zoals door de curator betoogd, curatoren voor ‘schier onoplosbare, althans in elk geval zeer gecompliceerde rekenkundige puzzels plaatst’. Ook al moet worden aangenomen dat de berekening van met name de omslag van de algemene faillissementskosten over het vrije actief en over datgene wat de ontvanger uit de opbrengst van de stil verpande bodemzaken ontvangt, ‘enige rekenkundige vaardigheid’ vereist, niet kan worden gezegd dat deze berekening onuitvoerbaar of onaanvaardbaar ingewikkeld is.