Voorbedachte raad II (HR 05-11-2013, NJ 2014, 157)

Feiten

Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat hij op 15 juni 2009, te Hengstdijk, in de gemeente Hulst, ter uitvoering van het door hem voorgenomen misdrijf om opzettelijk en met voorbedachten rade zijn echtgenote van het leven te beroven, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid.

Het Hof heeft ten aanzien van de bewezenverklaarde "voorbedachte rade" in die bewijsvoering het volgende overwogen: "Het hof is op grond van voornoemde gang van zaken van oordeel dat de verdachte met voorbedachten rade en na kalm beraad en rustig overleg heeft gehandeld. Hij heeft op meerdere momenten gedurende de periode van de hierboven beschreven feiten en omstandigheden de tijd gehad zich te beraden op het genomen besluit zodat de gelegenheid heeft bestaan dat hij over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad heeft nagedacht en zich daarvan rekenschap heeft gegeven."

Het middel klaagt dat het bewezenverklaarde, meer in het bijzonder het "met voorbedachten rade" handelen, niet zonder meer uit de gebezigde bewijsvoering kan worden afgeleid.

Hoge Raad

Voor een bewezenverklaring van het bestanddeel "voorbedachte rade" moet komen vast te staan dat de verdachte zich gedurende enige tijd heeft kunnen beraden op het te nemen of het genomen besluit en dat hij niet heeft gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling, zodat hij de gelegenheid heeft gehad na te denken over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad en zich daarvan rekenschap te geven.

Of er sprake is van voorbedachte raad hangt af van de weging en waardering van de omstandigheden van het concrete geval door de rechter. Of de verdachte voldoende tijd had om zich te beraden op het te nemen of het genomen besluit vormt weliswaar een belangrijke objectieve aanwijzing dat met voorbedachte raad is gehandeld, maar behoeft de rechter niet ervan te weerhouden aan contra-indicaties een zwaarder gewicht toe te kennen. Denk aan de omstandigheid dat de besluitvorming en uitvoering in plotselinge hevige drift plaatsvinden, dat slechts sprake is van een korte tijdspanne tussen besluit en uitvoering of dat de gelegenheid tot beraad eerst tijdens de uitvoering van het besluit ontstaat. Soms kan de rechter uiteindelijk oordelen dat de verdachte niet met voorbedachte raad heeft gehandeld. Omdat “voorbedachte raad” strafverzwarend werkt, moet de rechter, hier in zijn motivering van de bewezenverklaring nadere aandacht aan geven.

Dat de verdachte daadwerkelijk heeft nagedacht over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad en zich rekenschap heeft gegeven leent zich moeilijk voor strafrechtelijk bewijs. Vooral wanneer dat de verklaringen van de verdachte en/of getuigen geen inzicht geven in hetgeen voor en ten tijde van het begaan van het feit in de verdachte is omgegaan. Of in zo’n geval voorbedachte raad bewezen kan worden, hangt dan sterk af van de gelegenheid en van de overige feitelijke omstandigheden van het geval zoals de aard van het feit, de omstandigheden waaronder het is begaan alsmede de gedragingen van de verdachte voor en tijdens het begaan van het feit. Daarbij verdient opmerking dat de enkele omstandigheid dat niet is komen vast te staan dat is gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling, niet toereikend is om daaraan de gevolgtrekking te verbinden dat sprake is van voorbedachte raad.

De Hoge Raad meent dat het oordeel van het Hof dat de verdachte met voorbedachte raad heeft gehandeld, ontoereikend gemotiveerd is.