Wat is het verschil tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek?

In kwantitatief onderzoek worden hypothesen afgeleid uit de vooraf geselecteerde theorie en literatuur. Deze hypothesen worden getoetst door middel van onderzoek. De verschillende bouwblokken waaruit een hypothese bestaat en de relatie tussen hen, worden omschreven als ‘variabelen’. Observaties worden gemaakt aan de hand van een groot aantal casussen, voornamelijk door middel van gestandaardiseerde maatregelen. Er wordt gewerkt aan de hand van getallen waarbij statistische criteria worden gebruikt om te berekenen of de resultaten de hypothese bevestigen of juist verwerpen. Daarna probeer je de uitkomsten te verklaren door de resultaten terug te koppelen naar de theorie.

In kwalitatief onderzoek wordt de literatuur vooral gebruikt om te begrijpen wat er zich afspeelt binnen het veld en om theoretische perspectieven te ontdekken om een bepaald sociaal fenomeen te bekijken. Data collectie gebeurt d.m.v. semi gestructureerde meet instrumenten die de onderzoeker zelf ontwikkelt en die zich ontwikkelen naarmate het onderzoek vordert. De resultaten bestaan uit een beschrijving van het veld door gebruik te maken van verschillende relevante theoretische concepten, die nodig zijn om de deelnemers kijk op hun sociale wereld en hun gedrag te verklaren.

Theorie wordt gezien als een poging om een bepaald sociaal fenomeen te beschrijven, begrijpen en uit te leggen. Het gebruik van sociale theorie wordt meestal gezien als het grootste verschil tussen kwalitatief en kwantitatief onderzoek. Bij kwantitatief onderzoek wordt gebruik gemaakt van het deductieve proces: de theorie is het startpunt om een hypothese te formuleren, die vervolgens wordt getest in het onderzoek. De uitkomst zegt iets over de theorie die getest is. Bij kwalitatief onderzoek staat het inductieve denken centraal: een sociaal fenomeen wordt onderzocht om empirische patronen te vinden die kunnen functioneren als een begin van een theorie.

Een kader voor het denken over onderzoeksopzet, analyses, metingen en persoonlijke betrokkenheid, dat wordt gedeeld door leden van bepaald specialisme, heet een paradigma. Paradigma’s weerspiegelen kwesties die gerelateerd zijn aan de aard van maatschappelijke realiteit (ontologie).

Hoe creëer je diversiteit in kwalitatief onderzoek?

Hoewel kwalitatieve onderzoekers het over het algemeen eens zijn over de assumpties die horen bij constructivisme en interpretivisme, zijn er veel nuances, tradities en details die ervoor zorgen dat kwalitatief onderzoek erg divers is. Sommige onderzoekers zijn vooral geïnteresseerd in het gebruik van taal als communicatieve en discours analyse. In dit soort onderzoek is de data ‘taal georiënteerd’. Andere onderzoekers willen begrijpen hoe mensen betekenis aan hun leven geven door hun gedachten, ervaringen, acties en expressies te interpreteren. Voorbeelden zijn: etnografie, biografisch onderzoek, narratieve analyse, gefundeerde theorie benadering, casestudies en participatief onderzoek. In deze categorie zijn de analyses gericht op de interpretatie van menselijk gedrag en menselijke ervaringen. Hoewel zij ook tekstuele data gebruiken, is taal voor hen niet het kernelement. Taal wordt gezien als een belangrijk instrument om betekenis aan zaken te geven.

Dit boek is vooral geïnspireerd en toegewijd aan de grounded theory approach (gefundeerde theoriebenadering). De grondleggers Glaser en Strauss beschrijven in hun boek de oorsprong van deze theorie (Glaser & Strauss, 1967). Met deze onderzoeksstrategie wilden zij de vitaliteit in empirisch onderzoek weer aanwakkeren. Daarom moet hun boek worden gelezen als polemisch (= twistend, een tekst met een duidelijke stellingname). Dit boek kan om twee redenen worden gezien als een polemiek: allereerst is het een polemiek op sociaal wetenschappelijk onderzoek dat tot die tijd werd gedomineerd door het testen van hypotheses. Hierbij miste volgens de Glaser en Strauss elke connectie met de dagelijkse realiteit. Ten tweede vonden ze dat etnografisch onderzoek te veel in beslag genomen was met het beschrijven in plaats van het verklaren van een sociaal verschijnsel.

Gefundeerde theoriebenadering (Grounded theory) heeft als doel begripsontwikkeling of de ontwikkeling van een theorie. Een theorie wordt ontwikkeld door de data systematisch te ontwikkelen en stap voor stap te analyseren. In het begin heeft het onderzoek een meer verkennende aard, maar naarmate het proces vordert wordt de data productie steeds meer gericht op de verifiëring van de bevindingen die eerder in het onderzoeksproces zijn gevonden. Hierna worden er vergelijkbare gevallen gezocht om de beweringen te verdiepen, uit te breiden of te bevestigen. Dit proces word ook wel theoretische sampling genoemd. De theorie die hieruit voorkomt, komt overeen met de situatie die is onderzocht en is daarom gegrond in de verzamelde data. Juist deze nadruk op theorie ontwikkeling onderscheidt de gefundeerde theorie benadering van andere takken van kwalitatief onderzoek. Door de jaren heen hebben Glaser en Strauss en collega’s de benadering verder ontwikkeld en tegenwoordig bestaan er meerdere varianten.

In het onderzoek wordt gebruik gemaakt van een gefaseerde onderzoeksopzet waarbij dataverzameling en data-analyse elkaar afwisselen. Veel onderzoekers waren enthousiast over deze ‘nieuwe’ benadering, omdat deze beweert dat een theorie gevormd kan worden, en niet 'gewoon al bestaat'.

In de praktijk representeren veel bevindingen van de gegronde theoriebenadering geen sociale theorie. Er is dan ook veel discussie over de verwachtingen en de toepassing van deze benadering. Toch is de gefungeerde theoriebenadering een populaire benadering die dit boek in grote mate heeft beïnvloed.

Welke definiëring en afbakening van kwalitatief onderzoek wordt er in dit boek gebruikt?

In dit boek wordt de volgende definitie gebruikt voor kwalitatief onderzoek:

‘Het doel van kwalitatief onderzoek is om sociale verschijnselen te beschrijven en verklaren in termen van de betekenis die mensen eraan geven. De onderzoeksvragen worden bestudeerd d.m.v. flexibele methoden waardoor contact met betrokken deelnemers mogelijk wordt in een mate die nodig is om te begrijpen wat er gaande is in het veld. De methodes produceren rijke en beschrijvende data, die moeten worden geïnterpreteerd door identificatie en codering van thema’s en categorieën, die leiden tot resultaten die kunnen bijdragen aan theoretische kennis en praktische toepassing.’

Deze definitie heeft drie kernelementen:

1. De zoektocht naar de zin of betekenis.

2. Het gebruik van flexibele onderzoeksmethodes waardoor contact mogelijk is.

3. Het leveren van kwalitatieve resultaten.

Wat is de zin?

Het startpunt voor kwalitatief onderzoek, en kwalitatieve analyse, is om te ontdekken welke betekenis mensen geven aan hun sociale omgeving(wereld) en om te begrijpen hoe ze zich op basis daarvan gedragen. De focus is:’ what is all means for the people involved’  (Boeije 2010:13). Om de visie van de deelnemer te ontdekken moet je als wetenschapper gegevens verzamelen die deze visie weergeven en bij de data analyse proberen de relevante gegevens eruit halen. Het gaat om een realiteit die al geïnterpreteerd is (door de deelnemers), waaruit de onderzoekers vervolgens hun interpretatie moeten maken over hoe de deelnemers betekenis geven aan hun dagelijks leven.

Maar naast het proces van ‘betekenis geven’ moet je bij analyse ook rekening houden met de ‘sociaal’ hard geworden manieren van denken, doen en voelen. Instituties, welvaartprogramma’s en websites reflecteren hoe zaken, bijvoorbeeld tienerzwangerschappen, worden geconceptualiseerd (bijvoorbeeld dat moeder en kind een probleem zijn voor de samenleving) W. I. Thomas ondersteunt dit met zijn uitspraak: ‘If men define situations as real, they are real to them in their consequences’ (Boeije, 2010:13). Het gedrag en de consequenties van dat gedrag weerspiegelen de betekenis die mensen aan dingen geven.

Hoe gebruik je flexibele methodes?

Kwalitatief onderzoek kent een open procedure: de onderzoeker neemt veel beslissingen niet van tevoren, maar juist tijdens het onderzoek. Het kwalitatief onderzoek ontwerp heeft een ontwikkelende (revolving) aard en de methoden voor dataverzameling die worden gebruikt maken om nauw contact met het onderzoeksveld mogelijk te maken. Deze flexibele aanpak geldt ook voor de analyse. Door de inductieve benadering weet je niet voorhand welke data zal worden gegenereerd en hoe het kader van de analyse eruit zal zien. De resultaten en de focus van de analyse zullen langzaam ontwikkelingen tijdens het onderzoeksproces

Hoe lever je kwalitatieve resultaten?

Kwalitatieve onderzoekers kunnen geen ruwe data leveren, bijvoorbeeld een getranscribeerd interview, ze moeten de informatie herinterpreteren en tegelijkertijd wel de mening en visie van de deelnemer behouden. Tijdens het analyseren van de data selecteren, interpreteren, reduceren en beslissen onderzoekers wat ze gebruiken om hun boodschap aan de lezer over te brengen. Soms hebben onderzoekers niet alleen tot doel om te beschrijven wat er gebeurt, maar ook om uit te leggen wat er gebeurt en waarom dingen op die manier werken.

Ook kunnen microscopische inzichten geplaatst worden tegen theoretische en maatschappelijke achtergronden of macroscopische condities, om op die manier onderzoeksresultaten te verklaren. In de analysefase kan de onderzoeker microscopische inzichten verbinden met macroscopische inzichten. Hierdoor genereert het kwalitatief onderzoek praktische en theoretische waarheden over het menselijk leven gegrond in de realiteit van het dagelijks bestaan.

Hoe ziet het kwalitatieve onderzoeksproces er uit?

In de volgende chapters bespreken we verschillende onderwerpen die betrekking hebben op onderzoek. Hoofdstuk 1-4 behandelt de keuze van het onderwerp, het onderzoek ontwerp, ethische kwesties en data collectie. Dit zijn zaken die in overweging moeten worden genomen aan begin van een onderzoek. Hoofdstuk 5-7 behandelen de kwalitatieve data analyse. In hoofdstuk 8-10 worden komt de laatste fase aan de orde, waarin de analyse wordt geconcludeerd door middel van een reflectie op de resultaten, de toepassing van kwalitatieve procedures en het rapporteren van de bevindingen.