Wat is de oorsprong van de psychologie? - Chapter 1

Psychologie is de wetenschappelijke studie naar gedrag en mentale processen. Het vindt zijn oorsprong in twee disciplines: filosofie en de natuurwetenschappen. Eén van de belangrijkste vragen die gedeeld wordt door filosofen en psychologen is of de geest aangeboren is (nature) of gevormd wordt door ervaring (nurture).

Sommige filosofen dachten dat ideeën en emoties aangeboren waren. Vanaf de 17e eeuw ontstond het empirisme, dat stelde dat kennis het resultaat was van ervaringen. Tegenwoordig beschouwen we de geest als het resultaat van interacties tussen aangeboren kenmerken en ervaringen. Vroeger waren artsen zich er al van bewust dat het brein de bron is van mentale processen. Filosofen begonnen steeds meer fysiologische en psychologische concepten in hun werk te integreren en natuurwetenschappers begonnen steeds meer filosofische vragen te onderzoeken. De geleidelijke samensmelting van beide disciplines leidde tot een discipline, die lijkt op de hedendaagse psychologie.

Welke stromingen bestonden er in de psychologie?

Structuralisme

Wilhelm Wundt wordt beschouwd als de eerste psycholoog. Volgens hem was de mentale ervaring een hiërarchie: de geest construeert een algehele perceptie op basis van bouwblokken van afzonderlijke zintuiglijke ervaringen en emotionele reacties. Titchener breidde dit idee uit in een theorie van structuralisme. Deze theorie stelt dat de geest opgebroken kan worden in de kleinste elementen van mentale ervaringen.

Gestaltpsychologie

De Gestaltpsychologen verworpen het structuralisme. Gestalt betekent geheel. Volgens de Gestaltpsychologie leidt het opbreken van de gehele perceptie in bouwblokken tot het verlies van belangrijke psychologische informatie.

Functionalisme

Het functionalisme beschouwde gedrag als doelgericht, omdat het leidde tot overleven. Functionalisten waren geïnteresseerd in de reden waarom gedrag en mentale processen op een bepaalde manier werkten. De functionalist William James benadrukte de rol van evolutie. Volgens functionalisten hangt de waarde van een activiteit af van de gevolgen ervan. Gedragingen die de kans op overleving vergroten worden herhaald, terwijl irrelevante of gevaarlijke activiteiten niet worden herhaald.

Klinische psychologie

In het verleden werden psychologische stoornissen verklaard vanuit een bovennatuurlijke benadering. Tussen de 17e en 19e eeuw ontstonden er twee wetenschappelijke benaderingen: een medisch model en een psychologisch model. Het medische model van psychologische stoornissen benadrukte fysieke oorzaken van abnormaal gedrag en medische behandelingen, zoals medicatie. Het psychologische model stelde dat abnormaal gedrag het resultaat is van levenservaringen. Psychologische behandelingen bestaan er in vele vormen. Tegenwoordig combineren psychologen beide benaderingen vaak.

Freud

Freud ontwikkelde de psychodynamische theorie en de technieken van psychoanalyse voor het behandelen van mentale stoornissen. Er waren echter meerdere kritiekpunten op zijn theorie en behandeltechnieken. Zo baseerde hij zijn theorieën met name op introspectie in plaats van wetenschappelijk onderzoek.

Humanistische psychologie

Humanistische psychologen verwierpen het idee van Freud, James en de behavioristen dat mensen geboren worden als onbeschaafde wezens. De humanistische psychologie stelde dat mensen goed geboren worden en gemotiveerd zijn om zichzelf te verbeteren. Volgens Maslow is het doel van zelfverwerkelijking het toppunt van motivatie. Carl Rogers ontwikkelde de cliëntgerichte therapie, waarbij de cliënt wordt gezien als gelijk aan de therapeut. Daarna wordt de actieve rol van de cliënt in het therapeutische proces benadrukt.

Behaviorisme

Het behaviorisme richtte zich op observeerbaar, meetbaar gedrag. Veel behavioristen deden enkel onderzoek naar dieren en baseerden hun aannames over menselijk gedrag op hun observaties van dieren. Behavioristen waren zeer geïnteresseerd in leren: gedragsveranderingen als gevolg van ervaringen. Pavlov ontdekte door middel van een experiment de klassieke conditionering, waarbij een geleerde associatie wordt gebruikt om te anticiperen op belangrijke toekomstige gebeurtenissen. Watson kwam op basis van zijn eigen experimenten tot veel van dezelfde conclusies als Pavlov. Zowel Pavlov als Watson legde de focus op de verbanden tussen cues in de omgeving en observeerbaar gedrag. Andere behavioristen benadrukten de effecten van gevolgen op gedrag. Thornton ontwikkelde de law of effect, die stelt dat gedragingen met plezierige uitkomsten in de toekomst vaker voor zullen komen, terwijl gedragingen met onplezierige uitkomsten minder vaak zullen voorkomen. Ook Skinner was geïnteresseerd in de effecten van gevolgen op de frequentie van gedragingen. Volgens Skinner bestonden mentale processen als gedachten en gevoelens wel, maar hij beschouwde deze als gedragingen die dezelfde regels volgden als zichtbare gedragingen. Skinner bestudeerde de gedragingen van ratten en duiven in aangepaste kooien en generaliseerde zijn bevindingen naar het gedrag van mensen.

Cognitieve psychologie

Vanaf de jaren ’50 werd het gebrek aan aandacht voor mentale processen uitgedaagd door wetenschappers uit verschillende gebieden. Dit leidde tot een cognitieve revolutie. Cognitie omvat de interne mentale processen, zoals informatieverwerking, denken, redeneren en probleemoplossing. Neisser noemde dit nieuwe onderzoeksveld de cognitieve psychologie. Door doorbraken in de computertechnologie konden cognitieve psychologen wiskundige en computermodellen gebruiken om onderzoek te doen naar mentale processen, die tot observeerbaar gedrag leidden. In de jaren ’90 leidde een samenwerking tussen cognitieve en biologische psychologen tot het nieuwe veld van de cognitieve neurowetenschappen, die zoekt naar hersenstructuren en -functies die betrokken zijn bij informatieverwerking.

Het verschil tussen de behavioristische en cognitieve benadering wordt zichtbaar als we kijken naar de verklaring voor hoe kinderen taal leren. Volgens behavioristen verwerven kinderen taal in reactie op feedback, zoals goedkeuring van ouders of begrepen worden. Cognitieve psychologen stellen daarentegen dat mensen een aangeboren mechanisme hebben om taal te leren.

Welke psychologische perspectieven zijn er?

Biologische psychologie

De biologische psychologie richt zich op de verbanden tussen geest en gedrag. Er liggen verschillende biologische processen hieraan ten grondslag, zoals genetica, biochemie, anatomie en fysiologie. Biologische psychologen zijn dus geïnteresseerd in de fysieke mechanismen die samenhangen met gedrag. Vanaf de jaren ’70 vonden er belangrijke technologische ontwikkelingen plaats, wat heeft geleid tot veel meer kennis over de verbanden tussen brein en gedrag.

Evolutionaire psychologie

De evolutionaire psychologie is een speciaal onderdeel van het biologische perspectief en richt zich op de vraag hoe onze fysieke structuur en gedrag gevormd zijn door de bijdragen ervan aan de overleving van de mens. Dit perspectief is een monderne versie van het functionalisme van James. De evolutionaire psychologie gaat ervan uit dat ons huidige gedrag is ontstaan, omdat het de kansen op overleven en reproductie voor onze voorouders heeft vergroot.

Cognitieve psychologie

De cognitieve psychologie richt zich op het denkproces of informatieverwerking. Omdat het geheugen een belangrijke rol speelt bij informatieverwerking, doen cognitieve psychologen veel onderzoek naar de opslag en het terughalen van informatie.

Sociale en persoonlijkheidspsychologie

De sociale en persoonlijkheidspsychologie beschrijft de effecten van de sociale omgeving, zoals cultuur, op het gedrag van individuen. Sociale psychologen stellen dat we onze eigen realiteit construeren en dat de sociale omgeving invloed heeft op onze gedachten, gevoelens en gedragingen.

Ontwikkelingspsychologie

De ontwikkelingspsychologie onderzoekt de normale gedragsveranderingen die gedurende het leven plaatsvinden. Een psycholoog onderzoekt dan bijvoorbeeld hoe het geheugen functioneert bij mensen van verschillende leeftijden.

Klinische psychologie

De klinische psychologie richt zich op het verklaren, definiëren en behandelen van psychologische stoornissen.

Worden deze perspectieven gecombineerd en geïntegreerd?

Het gebruik van één van bovenstaande perspectieven voldoet niet voor het volledig beschrijven en verklaren van psychologische fenomenen. De auteurs denken dat in de toekomst nieuwe en bestaande perspectieven veelal gecombineerd en geïntegreerd zullen worden.

Stampvragen

  1. Wat is psychologie?

  2. Hoe is de psychologie ontstaan?

  3. Wat stelt het structuralisme?

  4. Wat is de Gestaltpsychologie?

  5. Wat is het functionalisme?

  6. Wat is het medische model van psychologische stoornissen?

  7. Wat is het psychologische model van psychologische stoornissen?

  8. Waarom werden Freud’s psychodynamische theorie en zijn behandeltechniek psychoanalyse werden bekritiseerd?

  9. Wat stelt de humanistische psychologie?

  10. Welk type therapie ontwikkelde de humanistische psycholoog Carl Rogers en wat houdt deze vorm van therapie in?

  11. Waarop richtte het behaviorisme zich?

  12. Wat is Thornton’s ‘law of effect’?

  13. Wat onderzoekt de cognitieve psychologie?

  14. Wat is het doel van de cognitieve neurowetenschap?

  15. Waarop richt de biologische psychologie zich?

  16. Wat is de focus van de evolutionaire psychologie?

  17. Waarop richt de cognitieve psychologie zich?

  18. Wat beschrijft de sociale psychologie?

  19. Wat onderzoekt de ontwikkelingspsychologie

Voor toegang tot deze pagina kan je inloggen

 

Voor volledige toegang tot deze pagina kan je inloggen

 

Inloggen (als je al bij JoHo bent aangesloten)

   Aansluiten   (voor online toegang tot alle webpagina's)

 

Hoe het werkt

 

Aanmelden bij JoHo

 

 

JoHo: crossroads via de bundel

  Chapters 

Teksten & Informatie

JoHo: paginawijzer

JoHo 'chapter 'pagina

 

Wat vind je op een JoHo 'chapter' pagina?

  •   JoHo chapters zijn tekstblokken en hoofdstukken rond een specifieke vraag of een deelonderwerp

Crossroad: volgen

  • Via een beperkt aantal geselecteerde webpagina's kan je verder reizen op de JoHo website

Crossroad: kiezen

  • Via alle aan het chapter verbonden webpagina's kan je verder lezen in een volgend hoofdstuk of tekstonderdeel.

Footprints: bewaren

  • Je kunt deze pagina bewaren in je persoonlijke lijsten zoals: je eigen paginabundel, je to-do-list, je checklist of bijvoorbeeld je meeneem(pack)lijst. Je vindt jouw persoonlijke  lijsten onderaan vrijwel elke webpagina of op je userpage
  • Dit is een service voor JoHo donateurs en abonnees.

Abonnement: nemen

  • Hier kun je naar de pagina om je aan te sluiten bij JoHo, JoHo te steunen en zelf en volledig gebruik te kunnen maken van alle teksten en tools.

Abonnement: checken

  • Hier vind je wat jouw status is als JoHo donateur of abonnee

Prints: maken

  • Dit is een service voor wie bij JoHo is aangesloten. Wil je een tekst overzichtelijk printen, gebruik dan deze knop.
JoHo: footprint achterlaten