Wat is persoonlijkheid?

Persoonlijkheid is een veelzijdig begrip. Persoonlijkheid wordt omschreven als een verzameling geordende en relatief stabiele psychologische karaktertrekken en mechanismen. Deze eigenschappen en mechanismen beïnvloeden de interactie met aspecten van de intrapsychische, fysieke en sociale omgeving van een individu. Hieronder volgt een uitgebreidere uitleg van deze definitie.

Allereerst zijn psychologische karaktertrekken eigenschappen die een persoon voor langere tijd kenmerken en die personen van elkaar onderscheiden. Karaktertrekken worden vaak beschreven door middel van adjectieven zoals vrolijk, arrogant of chaotisch. Ze omschrijven de gemiddelde tendens van een persoon. Zeer spraakzame personen zullen bijvoorbeeld gemiddeld genomen meer gesprekken starten dan mensen die minder spraakzaam zijn.

Wanneer er onderzoek wordt gedaan naar karaktertrekken van iemand zijn persoonlijkheid, zijn er over het algemeen vier vragen die gesteld worden:

1. Hoeveel eigenschappen zijn er?
2. Hoe zijn de eigenschappen georganiseerd?
3. Wat is de oorsprong van de eigenschappen?
4. Wat zijn de correlaties en consequenties van de eigenschappen?

De vraag, hoeveel karaktertrekken er zijn, is bijna onmogelijk om te beantwoorden. Dit komt doordat tussen individuen, culturen en seksen een groot verschil kan optreden in hoe de eigenschappen zich vertonen. Daarom focust onderzoek zich voornamelijk op het begrijpen van de fundamentele karaktertrekken. De tweede vraag richt zich op de organisatie, of de structuur, van de eigenschappen. De derde vraag gaat over de oorsprong van de eigenschap, waar komen ze vandaan en hoe zijn ze ontwikkeld? De vierde vraag gaat over de correlaties en consequenties en is bedoeld om te kijken hoe het sociale netwerk van de persoon in elkaar zit en hoe studeren bijvoorbeeld gaat. 

Karaktertrekken zijn nuttig voor drie redenen:

1. Ze helpen bij het proces om iemand te 'beschrijven' en daarbij ook de verschillen tussen mensen beter in te zien.
2. Eigenschappen zijn nuttig om uit te leggen waarom iemand een bepaald gedrag vertoont.
3. Eigenschappen zijn nuttig omdat ze bepaald gedrag zouden kunnen voorspellen voor in de toekomst. 

Psychologische mechanismen zijn gelijk aan eigenschappen, maar de term mechanismen is meer gericht op de processen die te maken hebben met persoonlijkheid. Denk hier bijvoorbeeld aan de verschillende cognitieve processen die nodig zijn voor een informatie-processing activiteit. De meeste psychologische mechanismen bestaan uit drie processen:

1. Het invoerproces: hierbij wordt de persoon geconfronteerd met een situatie.
2. Nadenken is het tweede proces waarbij een persoon alle opties overweegt en een beslissing maakt.
3. Het uitvoerproces: het proces waarbij de persoon handelt in de situatie.

Vooral karaktertrekken, maar ook de psychologische mechanismen, hebben een grote invloed op de manier waarop een persoon zijn leven leidt, waarop iemand naar zichzelf kijkt, hoe iemand naar anderen kijkt en de doelen die iemand zichzelf in het leven stelt.

Persoonlijkheid zit 'in het individu'. Hiermee wordt bedoeld dat persoonlijkheid 'iets' is dat iemand met zichzelf meedraagt van een situatie door naar een andere situatie. Daarbij wordt onze persoonlijkheid ook beïnvloed door de omgeving en zijn factoren. 

Wat wordt er bedoeld met dat karaktertrekken en mechanismen geordend zijn?

Dit wil zeggen dat het niet zomaar een verzameling van eigenschappen is, maar dat de eigenschappen onderling aan elkaar gekoppeld zijn. Deze ordening van de persoonlijkheid is bijvoorbeeld te zien in het maken van beslissingen: afhankelijk van de omstandigheden hanteert men verschillende beslissingsregels die voortkomen uit de karaktertrekken. Bovendien zijn deze eigenschappen, vooral vanaf de volwassenheid, relatief stabiel. Iemand die boos is, kan vandaag boos zijn, maar zich morgen compleet anders voelen. Dit is meer een persoonlijkheidsstaat dan een eigenschap. Er wordt ook gezegd dat persoonlijkheid een invloedrijke kracht is, omdat het effect kan hebben op andere mensen hun leven. 

Het is moeilijk te beschrijven hoe persoonlijkheid anderen beïnvloed, omdat de persoon-omgeving interactie zeer complex is. Interacties zijn bijvoorbeeld; percepties, selecties, evocaties en manipulaties. 

De omgeving kan een challenge zijn voor mensen, waarbij sommige dingen een directe waarschuwing kunnen zijn of gevaar voor overleven. Denk bijvoorbeeld aan extreme kou of warmte, droogte, niet genoeg voedsel, hoogtes, gevaarlijke dieren en onbekenden. Naast deze natuurlijke omgeving, zorgt de sociale omgeving ook voor uitdagingen. Denk hierbij aan het concurreren met collega's voor een bepaalde baan, of het wel of niet krijgen van liefde of het hoog houden van je zelfvertrouwen. 

Wat zijn de drie niveaus van persoonlijkheidsanalyse?

Welke drie niveaus van analyse voor persoonlijkheid stelden Kluckhohn en Murray in 1948 vast?

1. Het niveau van de menselijke aard (human nature level). Hierin worden karaktertrekken en mechanismen geanalyseerd die kenmerkend zijn voor de mens als soort. Een goed voorbeeld is het vermogen om een taal te leren.
2. Het niveau van individuele en groepsverschillen. Sommige mensen houden van stilte en anderen weer van drukte. Er zijn vele dimensies die de individuele verschillen duidelijk maken waardoor elke persoon weer anders is, maar ook gelijkenissen aanwezig zijn op sommige vlakken. Persoonlijkheid kan worden onderzocht door te kijken naar verschillen tussen groepen. De ene groep heeft weer bepaalde persoonlijkheidskenmerken die aanwezig zijn maar verschillend in vergelijking met een andere groep. Verschillen zijn mogelijk veroorzaakt door leeftijd of socio-economische achtergrond.
3. Het niveau van individueel uniek zijn. Hierbij gaat het om de gedachte dat ieder mens uniek is.

Het eerste niveau gaat over de menselijke aard, een voorbeeld hiervan is taal. Ieder mens op deze aarde spreekt een bepaalde taal, wat ervoor zorgt dat wij kunnen leren, kunnen communiceren, daardoor is gesproken taal een deel van de universele menselijke aard. 

Het tweede niveau gaat over individuele en groepsverschillen. Sommige mensen houden van veel mensen en grote menigtes, terwijl anderen liever alleen een boek gaan lezen. Sommige mensen hebben een hoog zelfvertrouwen en zijn een durfal, terwijl anderen constant piekeren en angst ervaren. Individuele verschillen zijn manieren waarop mensen gelijk zijn aan anderen of juist sterk van elkaar verschillen. Persoonlijkheid kan ook worden bekeken vanuit verschillen binnen groepen, wanneer een bepaalde groep dezelfde eigenschappen vertoont waardoor ze verschillen van andere groepen. 

Wat houdt de 'nomothetische methode' in?

Er zijn twee methoden voor onderzoek naar verschillen tussen individuen of groepen, namelijk de nomothetische methoden en de idiografische methode. Onderzoek volgens de nomothetische methode heeft veelal te maken met het vergelijken van statistieken van verschillende groepen. Het wordt vaak gebruikt om meer te weten te komen over algemene menselijke karaktertrekken.

Wat houdt de 'idiografische methode' in?

De idiografische methode concentreert zich op een enkel individu en resulteert meestal in een biografie of casusbeschrijving van een enkel individu. De meeste grote persoonlijkheidstheorieën hebben betrekking op het niveau van de menselijke aard, terwijl het meeste onderzoek tegenwoordig wordt gedaan naar individuele en groepsverschillen.

Wat veroorzaakt de kloof tussen de grote theorieën en hedendaags onderzoek naar persoonlijkheid?

In het veld is er een brug tussen het niveau van menselijk gedrag en het niveau van groepsgedrag. Hierdoor is er een kloof tussen de grote theorieën van persoonlijkheid en het hedendaagse onderzoek naar persoonlijkheid. Psychologen hebben de neiging om maar één perspectief te hanteren. Die losse perspectieven zijn waardevol, maar geen enkele theorie gezien vanuit één perspectief is voldoende om het volledige gedrag van mensen te verklaren.

Wat zijn de zes kennisdomeinen van de persoonlijkheidspsychologie?

Persoonlijkheid is moeilijk te onderzoeken omdat het zeer ingewikkeld en veelomvattend is. Om orde te scheppen in dit onderzoeksveld is de persoonlijkheidspsychologie verdeeld in zes kennisdomeinen:

1. Het eerste domein is het dispositionele domein. Binnen dit domein zijn onderzoekers op zoek naar belangrijke verschillen tussen individuen. Men onderzoekt welke disponerende factoren ten grondslag liggen aan die verschillen en hoe ze zich ontwikkelen.
2. Het tweede domein is het biologische domein. De basis van dit domein is de gedachte dat de mens een biologisch systeem is dat gedrag, gedachten en emoties produceert met behulp van onder andere de hersenen en zenuwen. Het biologische domein kent drie onderzoeksgebieden; genetica, evolutie en psychofysiologie. De psychofysiologie houdt zich bezig met persoonlijkheid in termen van het functioneren van het zenuwstelsel.
3. Het derde domein is het intrapsychische domein. Dit domein betreft de mentale mechanismen van de persoonlijkheid. Veel van deze mechanismen vinden plaats in het onderbewustzijn. Het domein houdt zich bezig met verdedigingsmechanismen en heeft wat betreft theorieën veel overeenkomsten met de psychoanalytische theorie van Freud. Freud beargumenteerde dat seksuele en agressieve instincten zorgen voor de intrinsieke motivatie van de mens om activiteiten te ondernemen. Tegenwoordig is deze Freudiaanse theorie herzien en gemoderniseerd.
4. Het vierde domein is het cognitieve ervaringsdomein. Dit domein spitst zich toe op cognitie en subjectieve ervaringen, gevoelens, overtuigingen en wensen. Hoe we onszelf zien, het zelf concept, is een belangrijke ontwikkeling. Zijn we aardig of vervelend, succesvol of niet? Zien we onszelf later trouwen en kinderen krijgen? Intelligentie speelt hierbij ook een grote rol; hoe ontstaan verschillen in intelligentie bij mensen?
5. Het vijfde domein is het sociale en culturele domein. Dit domein stelt dat er een wederzijdse beïnvloeding plaatsvindt tussen persoonlijkheid en de omgeving. In dit domein worden de verschillen binnen culturen onderzocht, omdat verschillende persoonlijkheden voor verschillende sociale interacties kunnen zorgen. Ook worden verschillen tussen culturen onderzocht, omdat verschillende persoonlijkheden door verschillende culturele beïnvloeding kunnen ontstaan.
6. Het zesde domein is het aanpassingsdomein. De kerngedachte van dit domein is dat persoonlijkheid een belangrijke rol speelt in hoe mensen omgaan met levensgebeurtenissen. In dit domein wordt gesteld dat persoonlijkheid is gelinkt aan de gezondheid (moeilijke situatie kan leiden tot overmatig alcoholgebruik). Ook behoort tot dit domein dat bepaalde persoonlijkheidstrekken zijn gerelateerd aan het slecht kunnen aanpassen (aan bijvoorbeeld sociale situaties) en als persoonlijkheidsstoornis worden aangeduid.

Wat kenmerkt een goede theorie?

Een goede theorie wordt gekenmerkt doordat het een gidsende rol heeft voor onderzoekers, een overzicht geeft van bestaande kennis en voorspellingen doet. De vijf wetenschappelijke standaarden Wat is persoonlijkheid?als het gaat om de evaluatie van persoonlijkheidstheorieën zijn dat:

1. Het volledig is.
2. Het een probleemoplossende waarde heeft.
3. Het testbaar is.
4. Het uniek is.
5. Het is te combineren en integreren met andere domeinen en niveaus.