Gerechtshof Amsterdam 21 januari 2009, NJ 2009, 191 (Wilders)

Casus

In deze zaak gaat het om aantal klachten over het niet vervolgen van Wilders wegens zijn

uitlatingen in verschillende media over moslims en hun geloof. De klagers waren het er niet mee eens dat het OM geen gevolg gaf hun aangifte tegen Wilders. De klagers stelden dat Wilders strafrechtelijk vervolgd zou moeten worden voor o.a. belediging, smaad, aanzetten tot haar wegens gedane uitlatingen en zijn film Fitna.
Het OM had aangegeven dat een deel van de uitingen van Wilders geen betrekking had op een groep gelovigen, maar kritiek was op het moslimgeloof, waardoor de eigenwaarde van die groep gelovigen niet werd aangetast en die groep ook niet in diskrediet werd gebracht. Sommige uitlatingen van Wilders konden wel als krenkend worden gezien, maar omdat zij bijdrage aan een maatschappelijk debat viel volgens het OM de strafbaarheid weg.

De aangevers hebben tegen de beslissing van het OM een zogenaamde klachtprocedure (art. 12 WvSv) aangespannen bij het hof in Amsterdam en vervolging afgedwongen.

Hof

Het Hof gaat niet mee met het standpunt van het OM. Het hof stelt dat de gewraakte meningsuitingen van Wilders naar Nederlands recht strafbaar kunnen zijn, zowel wegens hun inhoud als door de wijze van presenteren. Wilders presenteert dit namelijk met eenzijdige, sterk generaliserende formuleringen met een radicale strekking, niet aflatende herhaling en een toenemende felheid, waardoor men kan stellen dat er sprake is van haatzaaien.

Volgens het Hof zijn de meeste uitlatingen ook beledigend, omdat zij de moslims wezenlijk in hun religieuze waardigheid aantasten. Ook heeft Wilders de gelovigen zelf beledigd door de symbolen van het moslimgeloof aan te tasten.

Is een eventuele strafvervolging/veroordeling toelaatbaar op grond van het EVRM en de uitspraken van het EHRM omtrent de vrijheid van meningsuiting? Het hof geeft aan dat een strafvervolging en eventuele latere veroordeling, niet in strijd hoeft te zijn met Wilders vrijheid van meningsuiting, omdat haatzaaiende en kwetsende uitlatingen van politici, (gezien hun bijzondere verantwoordelijkheid) ook volgens het Europese recht niet toelaatbaar zijn.

Is strafvervolging van Wilders vanwege zijn uitlatingen in de Nederlandse situatie wenselijk (de opportuniteitsvraag)? Volgens het hof is het haatzaaien in een democratische rechtsorde zo ernstig dat een algemeen belang aanwezig is om in het maatschappelijk debat een duidelijke grens te trekken.

Het hof geeft aan dat de Nederlandse debatcultuur gebaseerd is op een grote mate van tolerantie ten opzichte van elkaars meningen. Wel geldt een uitzondering voor beledigende uitlatingen waarin een relatie met het nazisme wordt gelegd (bijv. omdat de Koran met  “Mein Kampf” wordt vergeleken). Volgens het hof is dit zo beledigend voor de bevolkingsgroep van moslims dat een algemeen belang bestaat om Wilders daarvoor te vervolgen.

Het gerechtshof Amsterdam stelt dat het OM Geert Wilders moet dagvaarden ter zake van het aanzetten tot haat en discriminatie (artikel 137d Sr) en ter zake van groepsbelediging voor zover het diens vergelijkingen met het nazisme betreft (artikel 137c Sr).