Het gebruik van cijfers is al terug te zien tot 3400 jaar voor Christus. De oudste vondst van cijfers is namelijk een kleitablet uit Uruk, waarop het aantal maten gerst voor het aantal maanden dat het aan een persoon gegeven is, beschreven staat. Door de landbouwrevolutie, werd het nodig om dit soort dingen op te schrijven. Als jager-verzamelaar was het nog wel mogelijk om alle belangrijke informatie te onthouden en afspraken maakte je met je eigen stam. Later kwam de handel, waardoor er meer onthouden moest worden en er bewijs moest komen van schulden, omdat die niet meer alleen met bekenden werden aangegaan. Hoe groter samenlevingsverbanden werden, hoe belangrijker het ook werd om te weten wie waar woonde en wie wat bezat. Daardoor konden er op den duur staten ontstaan en belastingen geheven worden. 

Cijfers zijn dus al heel lang belangrijk voor onze samenleving. Toch is het nog relatief nieuw dat cijfers zo'n allesbepalende invloed hebben als vandaag de dag. Deze invloed is ontstaan in de 19e eeuw. Tijdens de Krimoorlog, de oorlog tussen Rusland aan de ene kant en Engeland, Frankrijk, Sardinië en Turkije aan de andere, werkte Florence Nightingale als verpleegster in een legerziekenhuis. Er stierven enorm veel soldaten in het ziekenhuis en Nightingale zag, dat dit meestal niet kwam door de oorlogsverwondingen, maar door besmettingsziekten door de slechte hygiëne en verstopte riolering van het ziekenhuis. Deze ziekten, hadden vermeden kunnen worden. Terug thuis, kon Nightingale niet over de ellende die zij gezien had heenkomen. Ze schreef haar bevindingen op maar vermoedde dat ze met pagina's vol tekst niet veel impact zou hebben. Daarom maakte zij grafieken, een soort taartdiagrammen, waarin zij de doodsoorzaken van alle soldaten zette. Deze stuurde ze vervolgens naar politici die invloed hadden op de oorlog. Dit zette de politiek ertoe aan om te zorgen voor beter eten voor de soldaten, schonere barakken, nieuwe ziekenhuizen en betere rioleringen. Die nieuwe ziekenhuizen bleken zelfs overbodig, omdat er veel minder soldaten ziek werden en de gewonde soldaten veel sneller weer op de been waren.

Welke ontwikkelingen hebben het grootschalige cijfergebruik van tegenwoordig mogelijk gemaakt?

Cijfers werden in de 19e eeuw dus voor het eerst ingezet om grootschalige veranderingen teweeg te brengen. Dit loopt samen met de ontwikkeling dat de natiestaten, met hun groeiende bureaucratieën meer informatie wilden over hun bevolking; geboortecijfers, sterftecijfers en huwelijken werden beter bijgehouden dan ooit. Dit wordt nu ook wel als de eerste golf van big data gezien. Dat cijfers in de 19e eeuw zo'n grote rol zijn gaan spelen, is mogelijk gemaakt door drie ontwikkelingen:

1. We gingen standaardiseren. Metingen waren eerst heel lokaal bepaald. Iedere plek gebruikte een eigen, voor die locatie handige, meeteenheid. En zelfs als dezelfde eenheid werd gebruikt, kon die nog in grootte verschillen per plaats. Hierdoor konden er geen goede afspraken gemaakt worden. Na de Franse Revolutie werden deze lokale meeteenheden verworpen en deed het metriek stelsel zijn intrede. Dit wordt nu het Internationale Stelsel van Eenheden genoemd en is naar bijna elk land ter wereld verspreid. En niet alleen ruimtelijke eenheden werden gestandaardiseerd. Ook over abstractere concepten zoals armoede, criminaliteit en ziekte werden afspraken gemaakt. Door duidelijke definities kan iets telbaar worden. Tellen vraagt om categorieën. Doordat we ons allemaal aan dezelfde afspraken gingen houden, gingen we dezelfde cijfertaal spreken. Hierdoor kunnen we vandaag de dag in uiteenlopende onderwerpen rekenen en vergelijken.
2. We gingen op grote schaal cijfers verzamelen. Waar eerst cijfers alleen voor onderlinge handelsrelaties werden gebruikt, werden ze in de 19e eeuw van belang voor hele staten. Er werden in die periode allerlei organisaties opgericht om volkstellingen uit te voeren en geboorten en doden te registreren. 
3. We gingen cijfers analyseren. Grafieken en gemiddelden werden steeds meer gebruikt om cijfers zo uit te drukken dat mensen ze begrepen. Hierdoor konden cijfers gebruikt worden voor veel meer dan alleen het terugvinden van informatie over individuele zaken: de hele samenleving kon er beter door begrepen worden en patronen konden worden ontdekt. 

Door deze ontwikkelingen zijn cijfers op een positie gekomen waarin ze onderbuikgevoelens, denkfouten en belangen leken te kunnen overwinnen. Cijfers waren objectief, zo dacht men. Daarom werden ze ook gebruikt om werknemers te controleren in hun baan en politici in hun beleid. Cijfers kunnen dus voor goede doeleinden ingezet worden. In het vervolg van dit boek zal echter getoond worden dat he gebruikt van cijfers ook erg fout kan uitpakken.