Wat zijn eerste regelzaken direct na aankomst in China?

Registreren & identiteitsnummer

• In aanvulling op een geldig paspoort en het officiële Z-visum (zie Visa & Documenten) moet je als werknemer binnen 30 dagen na aankomst in China een verblijfsvergunning, het zogenaamde ‘Residence Permit’ aanvragen.
• Dat doe je bij een PSB, Public Security Bureau (soort kruising tussen politiebureau en bevolkingsregister).
• Het PSB geeft een bewijs af dat je nodig hebt bij het aanvragen van je verblijfsvergunning (maar ook bij verlenging, of verlengen van je paspoort, verlengen van je werkvisum etc).

Hoe regel je telefoon, internet en andere basisdiensten in China en waar op te letten?

• In China kun je je telefoonabonnement het beste per regio/stad afsluiten. Koop je bijvoorbeeld een abonnement in Beijing, maar ga je in een andere stad wonen, dan ben je vaak (veel) duurder uit.

(Huis/tand)arts

• Het meeste medisch personeel spreekt geen engels, ook niet in de steden. 
• Er zijn faciliteiten speciaal voor buitenlanders, evenals moderne gaogan bingfang afdelingen in ziekenhuizen, waar er engels wordt gesproken.

Eerste contacten leggen & onderhouden

• Het is handig om (al voor vertrek of na aankomst) de in China meest gebruikte social app op je telefoon te installeren, op dit moment WeChat (zeg maar de Chinese WhatsApp).
  • Iedereen in China gebruikt deze app; het is superhandig, je kunt er zelfs mee betalen.
  • Veel sociale contacten en (expat c.q. internationale) groepen lopen allemaal via deze app.
  • Via het scannen van QR codes (in China veel gebruikt) kom je bij handige WeChat nieuwskanalen voor expats & buitenlanders.
  • Om je aan te melden voor deze kanalen kun je deze codes in je WeChat app scannen.

Wat zijn belangrijke instanties waar je mee te maken krijgt (of kan krijgen) als je voor langere tijd naar China gaat?

• Het Public Security Bureau (PSB).
• China ambassade in NL en Nederlandse ambassade in China.
• Als je zelf onderneemt: de Chamber of commerce van Nederland of Benelux.

Wat zijn eerste valkuilen bij het (dagelijks) leven in China?

• Het is belangrijk om een goede eerste indruk te maken, dus neem uitgebreid de tijd om dingen duidelijk uit te leggen om zoveel mogelijk misverstanden te voorkomen.
• China heeft een collectieve samenleving, veel wordt samen gedaan en gedeeld. Gerechten worden gedeeld dus gerechten bestellen doe je niet voor jezelf, maar voor iedereen aan tafel.

Hoe kun je de Chinese taal leren of je kennis verdiepen?

De Chinese taal & varianten daarin

• Er zijn verschillende soorten Chinees: o.a. het Mandarijn (Algemeen Beschaafd Chinees), tientallen dialecten, het Kantonees (een aparte taal in Zuid-China en Hongkong).
• De Chinese taal is een taal zonder verbuigingen, zonder vervoegingen en haast zonder meervoudsvormen.
• De schrijfwijze en betekenis van woorden kunnen vaak hetzelfde zijn, waarbij de uitspraak dan geheel anders is: Chinezen zijn vaak ook voor elkaar onverstaanbaar, maar op schrift begrijpen zij elkaar dan prima.
• Klinkers kunnen op vier verschillende tonen worden uitgesproken, waardoor woorden een geheel andere betekenis krijgen.
• De Chinese taal gebruikt veel afkortingen, vaak wordt een samengesteld woord gevormd vanuit slechts één lettergreep van de afzonderlijke woorden.
• Op het vasteland van China is een vereenvoudigde versie van de Chinese karakters ingevoerd, terwijl bv. in Hongkong en Macau nog oude karakters worden gebruikt.
• Ook in de taal heeft de globalisering in China volop toegeslagen; een buitenlandse taal in China is vrijwel automatisch het Engels. Het woord voor vreemde taal (waiyu) is in de spreektaal haast synoniem geworden van yingyu (Engels). Iedereen die vooruit wil komen, leert Engels.

Chinees leren

• Het leren van de Chinese taal is fascinerend, uitdagend, maar niet eenvoudig. Zeker in het begin heb je nergens echt houvast aan!
• Natuurlijk kun je op veel locaties in China les nemen, bijvoorbeeld bij een privé-instituut, taalschool, universiteit of huur een privéleraar.
• Meestal bieden privé-instituten en leraren lessen aan waar je een paar basis karakters leert. Dat is prima als je je wil kunnen redden in bijvoorbeeld de supermarkt.
• Heb je tijd, zin of is er een noodzaak om het grondiger aan te pakker dan kun je de karakters leren; bijvoorbeeld bij een gespecialiseerde taalschool of aan een universiteit. Intensief, vaak met een lesochtend of middag en dan 5x per week, plus huiswerk. Afhankelijk van je taalgevoel kan dat in het begin heel moeizaam zijn, maar je leert zo wel de structuur van de taal kennen en je blijft niet hangen op een basisniveau.

Taal & werken of ondernemen

• Taal en culturele verschillen maken werken en zakendoen in China niet gemakkelijk.
• Zelfs als de andere partij Engels spreekt, is het toch goed om zelf enige (basis)kennis van het Chinees te hebben.
• Ga je met een bestaand merk in China ondernemen, achterhaal dan of je merk- of productnaam ook in China goed ontvangen zal worden. Bepaalde woorden of de uitspraak daarvan kunnen in verschillende talen verschillende associaties oproepen. Dit is met name belangrijk in China, omdat in het Chinees niet alleen de naam maar ook de klank en zelfs de vorm van de Chinese karakters die jouw naam vormen invloed kunnen hebben op de reputatie van je merk.

Hoe maak je jezelf vertrouwd(er) met de Chinese cultuur, gewoontes, tradities?

• Kernwaarden in de (propaganda)programma's vanuit de Chinese overheid draaien om pattriotisme, harmonie, kracht en welvaart (van het land), beschaving, betrouwbaarheid, rechtvaardigheid, gelijkheid, vrijheid, democratie, besturen volgens de wet, toewijding aan het werk en vriendelijkheid. Op haast iedere openbare locatie, van bus tot metro, van vliegveld tot winkelcentra, van treinen tot de groothandel en van je appartementencomplex tot de snelweg, kom je borden, posters en digitale schermen tegen met uitingen rondom deze kernwaarden.
• Chinezen zijn, uiteraard generaliserend, veelal individualisten: zowel in het verkeer als in de rij (voordringen), de wil of onmacht om excuses aan te bieden (gezichtsverlies), de lage bereidheid om een ander te helpen die in problemen komt. De mogelijke verklaring hierachter is:
  • 1) het volume aan Chinezen: in een massa moet je wel vooral voor jezelf opkomen en aan je eigen belangen denken.
  • 2) het feit dat veel Chinezen in steden ergens anders vandaan komen, bijvoorbeeld van het platteland, en er daardoor weinig gemeenschapsgevoel heerst, en
  • 3) de historie: het beleid waarin je je zo min mogelijk met anderen moet bemoeien, de centrale overheid die voor mensen zorgt en de enorme verschillen tussen bevolkingsgroepen in China.
• Officieel zijn er ruim 50 (erkende) etnische groepen in China te onderscheiden. Han Chinezen vormen de grootste etnische groep; zo'n 9 van de 10 Chinezen is Han Chinees. Als je voor langere tijd gaat wonen en leven in China krijg je uiteraard te maken met die veelheid aan etnische groepen en de enorme verschillen in cultuur, tradities en gewoontes.
• De telling van verdiepingen begint, net als in een aantal andere landen, bij de begane grond: de in Nederlandse ogen derde verdieping is in China dus de vierde verdieping. Vaak bestaat er ook geen dertiende verdieping, want dan kan deze verdieping ook geen ongeluk brengen.
• Ook de adressering is omgekeerd dan bijvoorbeeld Nederlanders gewend zijn: eerst China, dan de regio, dan de plaats, dan de straat, dan het nummer van verdieping of appartement. Veel adressen worden omschreven, in plaats van dat zij een exacte adressering krijgen.
• Een Chinees is bij zijn of haar geboorte direct 1 jaar oud; bij Chinees Nieuwjaar wordt de persoon dan al twee jaar oud.
• Lachen kan in China een vorm van zelfverdediging zijn; het kan boosheid of verdriet vervangen en lastige situaties beheersbaar maken. Lachen is voor Chinezen vaak een manier om zich een houding te geven.
• Hou er rekening mee dat buiten het toeristische circuit (buiten de centra van de grote Chinese steden en op het platteland) Chinezen nog altijd opkijken als er een niet-Chinees passeert. De termen “waiguoren” en “laowai” die je dan hoort verwijzen beide naar “een buitenlander” en kunnen zowel vanuit nieuwsgierigheid als vanuit een vorm van minachting en afstandelijkheid worden uitgesproken.
• De Chinese beschaving beschouwt zichzelf als superieur, als “oudste” beschaving en als centrum van de wereld. In het verleden werd China vaak door buitenlandse machten bezet; tegenwoordig is er onder Chinezen een nieuw zelfbewustzijn en vertrouwen in eigen kracht, maar in contact met buitenlanders nog altijd soms ook een gevoel van verongelijktheid en slachtofferschap.
• Hoewel veel regio's in China enorm in ontwikkeling zijn, zijn veel oeroude tradities en gewoonten hetzelfde gebleven; van de oude mentaliteit en manier van denken is nog veel intact, de gezagsverhoudingen zijn niet wezenlijk veranderd en het huidige politieke systeem is veelal een voortzetting van het keizerlijke systeem van vroeger, bijvoorbeeld wat betreft het nationalisme en het systeem van maatschappelijke controle.
• Het uiten en beleven van religie is in China door de Partij geaccepteerd; religie draagt over het algemeen bij aan sociale stabiliteit en streeft verantwoord burgerschap na. Vijf godsdiensten worden algemeen erkend: het boeddhisme, het taoïsme, de islam, het protestantisme en het katholicisme.
• Vanuit de Chinese tradities zijn zaken als voordringen, weinig respect tonen voor de vrouw, elkaar makkelijk in de rede vallen en slecht om kunnen gaan met meningsverschillen ook tegenwoordig nog wijd verbreid in China; volgens de stedelingen wordt dit tegenwoordig alleen nog maar versterkt door de verhuizing van plattelanders naar de Chinese steden.
• Hou er rekening mee dat het begrip "persoonlijke ruimte" in China totaal anders wordt geïnterpreteerd dan bijvoorbeeld in Nederland. Het feit dat mensen traditioneel gezien in hutongs dicht op elkaar wonen, men daardoor gewend is aan het delen van sanitaire voorzieningen, en door het feit dat Chinezen in het algemeen met veel zijn, is er 1) vrijwel geen gelegenheid voor persoonlijke ruimte en 2) komt het begrip in de opvoeding van veel Chinezen simpelweg ook gewoon niet voor. Fysiek contact met vreemden wordt zeker niet geschuwd, hoewel dat bij de jongere generaties wel iets aan het veranderen is.
• Chinezen die veel met westerlingen te maken hebben, nemen vaak ook een westerse (tweede) naam aan. Traditioneel komt in de naamstelling van Chinezen eerst de familienaam en dan pas de voornaam.
• Zoals veel in China, is ook de Chinese media in ontwikkeling. De totale controle van de overheid over de media is afgenomen, lang niet alle tv-stations, dagbladen of magazines worden meer gesubsidieerd vanuit de overheid. Toch kom je nog relatief weinig politiek getinte berichtgeving tegen; enerzijds simpelweg omdat de grootste groepen Chinezen niet erg politiek geëngageerd zijn (veel shows, spelletjes, veel drama, veel human interest programma's), anderzijds toch ook nog uit een angst voor ingrijpen vanuit de overheid. De vele door de overheid toegepaste filters op internetmedia zorgen uiteraard ook voor blokkades van ongewenste nieuwsberichten en sites. Van internationale media wordt meer geaccepteerd dan van nationale, eenvoudigweg om internationale schandalen te voorkomen.
• Als buitenlander heb je toegang tot veel meer en internationaler media dan de Chinezen zelf; bijvoorbeeld internationale magazines, televisie en kranten in hotels of compounds en andere plaatsen waar veel buitenlanders komen. De gangbare verhalen over de enorme en dagelijkse censuur zijn in het tegenwoordige China wat overdreven, al vindt censuur (soms adhoc) nog wel plaats.
• Buitenlanders in China geven niet zelden aan het gevoel te hebben "ingezet" te worden als voordelig pr-middel; net als in veel andere landen wereldwijd is het hebben van een of meerdere internationals in je bedrijf, goede doel, vereniging, netwerk, of bij je pitch, presentatie of vergadering goed voor je imago op de binnenlandse markt en onderscheid je je ten opzichte van concurrenten. Accepteer deels dat dit zo werkt en denk tegelijkertijd na over waar jouw grenzen liggen en waarvoor je je wel of niet actief wilt inzetten...of ingezet wilt worden.
• Eén van de snelst groeiende religies in China is het christendom, ook al is het voor veel Chinezen een buitenlands en abstract begrip. Het aantal bekeerlingen neemt gestaag toe; de verwachting is dat China in 2030 een van de grootste christelijke gemeenschappen ter wereld zal herbergen. Wat meespeelt in de populariteit is dat rondom de beleving van het christelijke geloof veel kleinschalige en vaak gezellige (jongeren)bijeenkomsten worden georganiseerd in de grote steden; ideale gelegenheden voor Chinese jongeren om elkaar te leren kennen, wanneer ze alleen vanaf het platteland naar de grote stad zijn gekomen om te studeren.

Wat zijn aandachtspunten rondom de eetcultuur in China?

• Niets in China is zo belangrijk als eten. Bij etenstijd (rond 12 uur en rond 18 uur) stopt het openbare leven, worden vergaderingen onderbroken en wordt het werk waar mogelijk stilgelegd. Eten is een sociale activiteit, bedoeld om mensen -bijvoorbeeld ook potentiële zakelijke partners- nader bij elkaar te brengen. Vaak wordt het eten in gemeenschappelijke schalen opgediend; ook op die manier heeft eten een verbroederend effect.
• Het is niet ongebruikelijk in China dat bij het opdienen van de maaltijd bij iedere schotel wordt verteld waar het gerecht goed voor is (in medische zin): volgens de traditionele Chinese geneeskunde is er geen wezenlijk onderscheid tussen voedsel en medicijnen.
• Chinezen eten veel meer buitenshuis dan bijvoorbeeld Nederlanders, vaak ook letterlijk op straat: het aantal streetfood tentjes is immens en streetfood is voor de Chinees een snelle, eenvoudige en goedkope manier om in zijn of haar dagelijkse noedel-behoefte te voorzien.
• Populair onder Chinezen is ook het zelf laten samenstellen van je noodle soep: je kiest verschillende groenten uit, laat er noodles bijvoegen, rekent af en de soep wordt in vijf minuten klaargemaakt waar je bij staat.
• Chinese restaurants zijn vaak vol lawaai en vrolijkheid, Chinezen zijn luidruchtig aan tafel en ja, er wordt ook volop gesmakt en geslurpt. Restaurants zijn vaak weinig gestyled, met kale muren, tl-lampen en plastic kleedjes op tafel.
• In steeds meer restaurants in China krijg je als gezelschap een aparte kamer; zo heb je privacy en maakt het niet uit als je als groep wat lawaaieriger wordt.
• Voorstellen om te delen in de restaurantkosten is in China taboe. De uitnodigende partij bestelt het eten en betaalt ook de rekening.
• In Chinese restaurants en als je uit eten gaat met vrienden of familie ligt de nadruk vaak nog net iets meer op drinken dan op eten; zeker bij speciale gelegenheden. Bij iedere slok proost je met één of meerdere tafelgenoten: een slok neem je nooit alleen. Drankspelletjes zijn erg populair.
• Uit eten gaan met Chinezen betekent dan ook baijiu drinken: letterlijk vertaald “witte alcohol”, een Chinese rijstdrank met een alcoholpercentage van 40-60%. Als je als buitenlander baijiu meedrinkt wordt het pas echt feest; niet zelden gevolgd door karaoke-zingen.
• Overigens is ook overgewicht onder Chinese volwassenen én kinderen een snel groeiend probleem.

Wat zijn aandachtspunten rondom de zakelijke cultuur in China?

• De kans is erg groot dat je door een zakenpartner wordt uitgenodigd voor een lunch, een zakendiner of een karaoke-avond. Zakelijke onderhandelingen worden vaak voorafgegaan door informele bijeenkomsten of entertainment; conflicterend met de (Nederlandse) to-the-point mentaliteit.
  • Naast samen eten, foto’s van je kinderen laten zien, veel drinken (zodat je ziet of iemand een kwade dronk heeft, handtastelijk wordt of juist vrolijk), hoort daar ook het tonen van je zangkunsten bij in één van de vele karaoke-bars.
  • Vermijd tijdens dit soort events zakelijke onderwerpen!
• Iedereen die zaken doet met Chinezen heeft er mee te maken: de onvermijdelijke 'baijiu'. Zonder deze sterke Chinese drank, die volgens sommigen in de buurt komt van wodka, meestal geen deals. Er zijn trouwens varianten die uitstekend te drinken zijn!
• Afspraken, bijvoorbeeld in je werk of bij het zakendoen, maak je vaak in goed onderling vertrouwen. Voor het aangaan van overeenkomsten wordt de tijd genomen; Chinezen komen vaak eenvoudig terug op eerder gemaakte afspraken, waardoor de waarde van contracten niet groot is. Afspraken alsnog afdwingen via een rechter is niet alleen complex (taal, wetgeving) maar zal het onderlinge vertrouwen teniet doen.
• Veel Chinezen werken niet met een afspraken-agenda. Ze onthouden hun afspraken (of niet). Regelmatig contact onderhouden en de afspraak meerdere malen herbevestigen is raadzaam.
• Ook in onderhandelingen in China gaat het "geheel" voor de "afzonderlijke onderdelen". De stap-voor-stap benadering is men niet gewoon; ieder onderhandelingspunt is een wezenlijk onderdeel van de hele deal. Als over één punt geen overeenstemming komt, dan betekent dat dat de hele deal, en dus ook de voorliggende afgesloten punten, ter discussie staat en onderhandelingen opnieuw beginnen.
• Ga je in China in (overheids) vergadering dan zit je veelal niet om een tafel, maar in een vergaderzaal met niets in het midden. Aan de wanden staan stoelen met daartussen bijzettafeltjes. De in hiërarchie belangrijkste persoon zit altijd het verst van de deur. Vaak voert één iemand (de hoogste in functie) het woord, alle andere aanwezigen zwijgen tenzij zij toestemming krijgen om input te geven.
• Het uitwisselen van naamkaartjes is zoals waarschijnlijk wel bekend in China heel belangrijk. Tussen "weten" en "doen" kan nog wel eens een verschil zitten: reik je kaartje altijd met twee handen aan en – als je die hebt – met de Chinese zijde naar boven. Neem een kaartje ook met beide handen in ontvangst en bestudeer het aandachtig.
• Organiseer je een handelsevenement, regel dan zowel westers als Chinees eten én zitplaatsen voor de gasten. Staand eten wordt in China niet gewaardeerd.
• In het straatbeeld in veel Chinese steden zul je regelmatig het voltallige personeel van een bedrijf of winkel in een lijn opgesteld zien staan; men krijgt dan van de manager een motivational speech, of peptalk, voordat er hard gewerkt gaat worden.
• Werk je in China voor een Chinese werkgever, stel je er dan op in dat een aantal activiteiten die voor het personeel worden georganiseerd verplicht zijn. Niet zelden worden dergelijke events, bijvoorbeeld een personeelsuitje, last-minute aangekondigd en betekent het dus dat je je eigen planning zal moeten veranderen.

Wat zijn aandachtspunten rondom het inschakelen van personeel etc.?

• Als je in China een bouwvakker zoekt, iemand die officiële kwitanties voor je kan printen, een schoonmaakster of andere diensten, is de "Gouden Gids" daarvoor niet de aangewezen plaats.
• Ook advertentieborden in de supermarkt kent men in China niet echt.
• En hoewel dienstverlening via internet natuurlijk ook in China toeneemt, is een oude methode om diensten te zoeken en aan te bieden door het hele land heen nog steeds erg populair: je schrijft je (aangeboden) diensten op een willekeurige muur, met daarbij je telefoonnummer.

Een goede locatie voor een dergelijke "advertentie" is de openbare ruimte, het liefst op een plaats waar veel verkeer langskomt.

• Bijvoorbeeld in hutongs waar veel mensen wonen, het liefst op muren van woningen in courtyards.
• Deze advertenties vind je niet alleen in de stad, maar ook in buitenwijken.
• Ook effectief: langs de doorgaande weg die naar het dorp leidt.

De lokale overheid schildert regelmatig over de advertenties heen, want eigenlijk mag het niet, maar daar wordt lang niet altijd rekening mee gehouden.

Wat kan je als "partner van" (een werkende expat, emigrant) in China ondernemen?

• Lees ook wat partners van expats of emigranten in het algemeen ondernemen na emigratie.

Vrijwilligerswerk, liefdadigheid

• Wanneer partners van expats formeel niet (betaald) mogen werken, kiezen zij wereldwijd vaak voor vrijwilligers- of liefdadigheidsactiviteiten.
• China kende tot voor kort juist nog weinig publieke liefdadigheid, nog relatief weinig vrijwilligersorganisaties en veel individualistisch gedrag.
• Stichtingen (Non Governmental Organisations: NGOs) hadden en hebben vaak nog een overheidsorganisatie boven zich: men was lange tijd niet gewend aan eigen sociale verantwoordelijkheid; de overheid kwam wel voor anderen op (of niet). En het toestaan van NGO's was tegelijkertijd voor de overheid een signaal dat het haar eigen taken op sommige terreinen niet voldoende op orde zou hebben.
• Hoewel in rap tempo projecten worden ontwikkeld, NGO's tegenwoordig wel meer worden toegestaan en officieel worden geregistreerd, is het dus nog een relatief onontgonnen terrein -inclusief bijbehorende onbekendheid bij het Chinese publiek én de talrijke kansen voor verdere ontwikkeling.
• Anderzijds groeit motivatie onder Chinese jongeren, studenten en hoger opgeleiden stevig om een deel van hun tijd zinvol aan maatschappelijke ontwikkeling te besteden. Het ontbreekt echter vaak nog aan overkoepelende organisaties en middelen om vrijwilligers in te zetten.

Hoe kan je je vrije tijd in China invullen?

In de 24/7 economie in veel Chinese grote steden wordt altijd gewerkt en is vakantie een luxeproduct voor de minderheid. Alleen ambtenaren en werknemers in de meer moderne bedrijven kennen een "weekend". Vrije dagen die geen nationale feestdagen zijn moeten vrijwel altijd worden ingehaald. Toch geven uiteraard ook Chinezen rondom hun dagelijkse werkuren invulling aan vrije tijd.

Sport

• Vooral 's ochtends vroeg kan je in veel parken groepjes Chinezen vinden die aan het dansen of sporten zijn, of tai chi beoefenen.
• Zwemmen is in China een algemeen geaccepteerde sport, mede door het feit dat Mao een fervent zwemmer in de Yangtze rivier was om daarmee zijn krachtige leiderschap uit te stralen.
• In verschillende steden en dorpen in China zijn er jaarlijkse River Crossing festivals, waar zowel profs als amateurs de Yangtze overzwemmen (6 kilometer); deelnemers doen veeal mee in teamverband, vaak teams van collega's die achter een bord aan zwemmen met daarop de bedrijfsnaam
• China kent inmiddels ook een Nationale Zwemweek; de week van 16 juli.

Karaoke

• Wonen in China betekent een (regelmatig) bezoek aan de karaokebar (KTV), vaak met een privé-kamer voor je gezelschap of vriendengroep.
• Chinezen houden van zingen en hebben de karaokecultuur overgenomen vanuit Japan.
• Een bezoekje aan de KTV is niet alleen iets wat je in het weekend met vrienden doet, het is ook een vast onderdeel van het opbouwen van zakelijke relaties.
• Ook kan je in het weekend spontane uitnodigingen van je leidinggevende of collega's verwachten, bijvoorbeeld als er iets bijzonders te vieren valt, een collega afscheid gaat nemen, etc.
• Na een etentje in een restaurant gaat men vaak door naar de karaokebar, sommige restaurants hebben een ingebouwd karaokesysteem.
• In de betere KTV’s is er een redelijk goede keuze aan Engelstalige nummers.
• Steeds meer Chinezen gaan ook voor thuis over tot de aanschaf van een karaokeset.
• Gesprek van de maandagochtend op kantoor of school is dan ook niet zelden de beleefde karaoke-avonturen in het voorbije weekend.
• Het jezelf (muzikaal) presenteren past ook goed in de Chinese gewoonte om al jong op school te presenteren, spreken, zingen en opvoeringen te doen voor een groep.

Andere populaire activiteiten in China

• Je laten verwennen is een gewone zaak in China. Wellness en beauty zijn een niet weg te denken aspect van de Chinese cultuur. Waar je ook bent, in grote steden of op het platteland, overal zie je spa’s, massage- of nagelsalons. De kwaliteit is over het algemeen redelijk en de prijs vaak aardig. Voor een manicure, pedicure, voetmassage of full body massage kun je naar een Chinese of Koreaanse sauna. Ga je er helemaal voor (en ben je dapper genoeg), kies dan voor cupping en scraping.
• De jongeren generaties Chinezen bezoekt graag koffie- en theecafé's; zowel die van internationale franchises als typisch Chinese café's. Hoewel ze er in alle soorten en maten zijn: veel van dergelijke café's zijn geïnspireerd op westerse koffie- en theehuizen met een focus op "comfortabel zitten en bijpraten met vrienden". Het werken, online shoppen of vergaderen in een dergelijk café op tablet of laptop is ook normaal geworden.
• Het spelen van online games; waarbij het in China bij winnen niet zozeer gaat om wie de beste is, maar om wie het meeste investeert: daarmee krijg je als speler een voordeel ten opzichte van anderen die niet investeren.
• Onder vrouwen en meisjes in China is alles wat te maken heeft met plastische chirurgie en facelifts enorm populair en de gewoonste zaak van de wereld. Kinderen geven hun moeder met moederdag bijvoorbeeld een facelift cadeau.
• In China leest men over het algemeen niet zo veel, Chinezen spelen liever spelletjes. Op hun telefoon of op straat, met de buren, bijvoorbeeld mahjong of Chinees schaken.
• Als een Chinees leest, dan leent men vaak boeken op straat; op verschillende plekken in de grote steden vind je ‘stalletjes’ met boeken die je kunt lenen.
• Chinezen bezoeken vaak en graag de kapper; op de onderste etages vind je in veel gebouwen een of meerdere kappers. Bij de Chinese kapper vind je vaak veel meer mannelijke dan vrouwelijke kappers.

Wat zijn algemene omgangsvormen in China?

• In China is het gebruikelijk dat volwassenen elkaar bij de familienaam (de eerste naam) noemen, en daarna eventueel pas gevolgd door de persoonsnaam (de voornaam, tweede naam). Hoewel dit laatste wordt beschouwd als intiem.
• Ook wanneer je iemand aan zijn functie of titel wilt benoemen, begin je met de familienaam, gevolgd door functie ("professor", "manager") of titel ("meneer", "juffrouw").
• Veel Chinezen vinden het lastig om te praten over verdrietige zaken, men zal proberen het gesprek naar positievere onderwerpen te leiden of iets vrolijks te gaan doen.
• Veel Chinezen zijn binnen familie- of vriendschappelijke banden onderling erg zorgzaam en bezorgd; dit geldt overigens ook wanneer een Chinees een buitenlander beter kent; veel (gezondheids) tips worden verstrekt, waarschuwingen gegeven en praktische adviezen uitgedeeld. In westerse ogen soms een tikkeltje overbezorgd...
• Hoewel China langzaamaan meer openminded wordt, heerst er richting LGBTQ+ vaak nog een taboe; als Chinees kind ben je verplicht aan je ouders te trouwen en tijdig te zorgen voor nageslacht. veel jongeren geven hier onder druk alsnog aan toe en cijferen hun eigen identiteit weg; er worden veel schijnhuwelijken gesloten; men woont niet bij elkaar en heeft alleen contact als dat nodig is. Gaat men bij ouders op bezoek dan wordt een toneelstukje opgevoerd.
• Het christendom is in het totalitaire China niet formeel erkend als religie. Veel (Chineze) christenen uiten dan ook niet openbaar dat ze christen zijn. Christelijke websites worden door de overheid beoordeeld voor publicatie. Veel Chinezen vinden geloof sowieso iets voor het individu, iets waar je anderen niet "mee lastig valt".

Wat zijn aandachtspunten als je op bezoek gaat bij Chinezen?

• Veel Chinezen (incidentele jongeren die op zichzelf wonen daargelaten) zijn erg secuur als het gaat om de properheid van hun eigen woning. Schoenen uit bij binnenkomst dus!
• Een bezoek aan een Chinese familie betekent vooral dat je veel aangeboden krijgt; van allerlei soorten thee tot (instant) koffie of frisdrank, van een tafel vol zonnebloempitten, snoep, fruit, nootjes en allerlei andere tussendoortjes tot een zeer uitgebreide lunch.
• Het wordt je veelal voorgezet vergezeld van een opdracht als "Drink!" of "Eet!"
• Weiger je (beleefd) het één dan zal men over het algemeen niet nalaten alternatieven voor te stellen.
• Neem je een cadeautje mee, dan wordt een goede kwaliteit thee vaak erg gewaardeerd.

Wat zijn activiteiten- en excursietips

• Pas na de economische hervormingen is in China het binnenlands toerisme, en later ook toerisme naar het buitenland, op gang gekomen.
• De meeste Chinezen zijn echter nog behoorlijk honkvast en kennen hun eigen land niet of niet goed.
• De vroegere beperkingen voor buitenlandse reizigers in China zijn er soms nog, maar over het algemeen heb je daar, naast taal- en cultuurperikelen, weinig last meer van.
• Het openbaar vervoer tussen regio's en grote steden ontwikkelt zich snel, overal worden nieuwe snelwegen en openbaar vervoer verbindingen aangelegd, lowcost airlines vliegen voordelig tussen de meest bezochte regio's.

Must sees

• Check de landenpagina China voor te bezoeken highlights.
• Verblijf je voor langere tijd in China, dan kan natuurlijk een bezoek aan de Chinese Muur, Beijing, het terracottaleger in Xi'an, Shanghai (één van de meest dynamische metropolen in China), een tempelbezoek in Chengdu, een tocht op de Yangtze rivier en naar de Drieklovendam, niet ontbreken.

Als je buiten de gebaande paden wilt

• (Beijing) bezoek aan Zhaojiatai: een verlaten dorp (enkele honderden jaar oud) in het buitendistrict van Beijing, waarvan de bewoners tussen 1996 en 2004 door de overheid werden herplaatst omdat aardverschuivingen in het regenseizoen het gebied te gevaarlijk maakten om te wonen. De huizen lijken soms in alle haast te zijn verlaten, met achterlating van veel gebruiksvoorwerpen. Bijzonder is ook het (veelal goed verborgen) netwerk van schuilkelders en tunnels, bereikbaar via onopmerkbare gangetjes naast de huizen.
• (Beijing) de Panjiayuan antiekmarkt, bereikbaar per metro lijn 10; je kunt het zo gek niet bedenken of het wordt op deze markt verkocht; inspirerende plek voor een bijzonder souvenir maar ook mooi inzicht gevend in de Chinese geschiedenis. Of fiets of wandel door de Hutongs: routes die je een inkijkje geven in het dagelijks leven van de inwoners van Beijing. Bezoek een Chinees theater of een opera.

Hoe werkt netwerken in China?

• "Guanxi", het persoonlijke netwerk van relaties, wordt in China veel ingezet om iets te bereiken of te verkrijgen; bijvoorbeeld ook rondom het toegelaten worden tot een universiteit of bij het verkrijgen van een goede baan. Het gaat daarbij in China voornamelijk om het (eind)resultaat, niet zozeer om hoe dat resultaat is verkregen.
• Sociale contacten in China lopen vaak en veel via de mobiele telefoon. De app Wechat is onder Chinezen én buitenlanders de meest gebruikte sociale app; je kunt er contact leggen maar bijvoorbeeld ook deelnemen aan (nieuws)groepen.
• De Dutch Days van de Nederlandse overheid brengen de top van de Nederlandse cultuur, zakenwereld en politieke betrekkingen samen in China. Door het jaar heen touren de Dutch Days langs verschillende steden uit het netwerk van Nederlandse vertegenwoordiging in China, zodat zoveel mogelijk mensen aanraking komen met de diversiteit aan innovatie en creativiteit die de Nederlandse maatschappij te bieden heeft.

Wat zijn aandachtspunten als je vanuit China contact met Nederland wilt onderhouden?

• In het land van de Great Firewall zijn platforms als Google, Twitter, Wikipedia, YouTube en Facebook geblokkeerd; lastig dus als je één van die media bijvoorbeeld op het oog had om contact te onderhouden of als bron te gebruiken.
• Wel zijn in China talloze kopieën actief, met onder andere (voorheen) Weibo en (tegenwoordig) Wechat. Maar ja, daar moet je achterban dan wel een account hebben of willen aanmaken.
• Redelijk veel buitenlanders proberen de firewall te omzeilen door in te loggen vanuit andere servers, buiten China, bijvoorbeeld via VPN verbindingen; al wordt het gebruik ook daarvan steeds moeilijker gemaakt.

Wat zijn aandachtspunten in het dagelijks vervoer in China?

Wie woont en dagelijks werkt in China krijgt ook regelmatig met het dagelijks verkeer in China te maken.

• natuurlijk is de drukte op straat in China vele malen groter dan in bijvoorbeeld Nederland.
• in veel Chinese steden zijn er nog geen duidelijk gescheiden rijwegen, fiets- en wandelpaden.
• ook de verkeers-omgangsvormen in China zijn anders, individueler ingesteld: mensen steken plots over zonder goed op te letten, men wijkt ineens naar links of rechts uit, men let niet echt op (de belangen van) andere weggebruikers.
• in de grotere steden is het openbaar vervoer altijd druk; buiten het spitsuur is er slechts een lichte afname van het aantal verkeersdeelnemers.
• tegelijkertijd worden mensen in het verkeer zelden echt boos; men heeft begrip voor last-minute acties en het elkaar op een haar na ontwijken.
• voor het korte-afstand dagelijks vervoer in grote steden wordt vaak de fiets gebruikt; op iedere straathoek vind je dan ook wel 'mannetjes' die zeer voordelig fietsen repareren.
• het meest gebruikte onderdeel van een auto of fiets in China zijn de claxon respectievelijk de bel; iedereen toetert altijd en overal (tenzij verkeersborden aangeven dat het niet mag).
• in het verkeer in China geldt, los van verkeersregels, vooral het recht van de snelste c.q. sterkste c.q. "de groep".

Wat zijn aandachtspunten rondom verjaardagen en andere (individuele) feestdagen in China?

• In China wordt niet zoveel waarde gehecht aan individuele feestdagen; bijvoorbeeld verjaardagen worden er amper gevierd.
• Ben je getrouwd in China (zie elders), dan bepaal je zelf eigenlijk je officiële trouwdatum, een goede trouwdag wordt vaak berekend door een astroloog; een bruiloft valt in China uiteen in drie afzonderlijke dagen (trouwen voor de wet, het maken van huwelijksfoto's en de feestdag).
• Als een Chinese baby 100 dagen oud is wordt er traditioneel een feest gehouden waarbij familie en vrienden langskomen; ook hier wordt een hongbao (rode envelop met geld) cadeau gegeven.
• In de Chinese cultuur is het vereren van voorouders een belangrijke traditie. Overleden dierbaren worden in China drie keer per jaar voorzien van voedsel en een financiële bijdrage, om zich mee te redden in het hiernamaals. De enige dag in het jaar waarop daarbij het graf wordt bezocht, is Qingming Jie, op de honderdvijfde dag na de winterzonnewende, zo rond Pasen. Omdat het op die dag vaak enorm druk is op de begraafplaatsen, gaan de meeste mensen een paar dagen eerder naar het graf. Vaak legt men een stapeltje papieren nepgeld onder een oude baksteen bij het graf, zodat duidelijk is dat het graf dit jaar bezocht is.
• Op de vijfde dag van de vijfde maand in de Chinese kalender viert China Duānwǔ Jié, het drakenbootfestival. In het hele land houdt men drakenbootraces en eet zòngzi; pakketjes van kleefrijst verpakt in bamboeblad. Het is voor de meeste Chinezen een extra vrije dag, maar over het algemeen niet een dag waarop je met familie samenkomt, of waar voorouders worden geëerd.
• Mid Autumn Festival (15e dag van de 8e maand van de Chinese kalender): ook wel Moon festival of Mooncake festival genoemd. Tijdens dit festival krijg je overal mooncakes (een soort cakejes met wisselende vulling) aangeboden, bijvoorbeeld van je werkgever. Mooncakes symboliseren verbondenheid en eenheid.
• Ook Chinezen vieren (uitgebreid) Valentijnsdag, vaak in augustus. Nog niet getrouwde vrouwen, of pasgetrouwde stellen, maken offers met fruit, bloemen, thee etc. aan Zhinü and Niulang, twee geliefden uit een oude romantische legende. Mannen kopen balonnen en rozen voor hun liefdespartners.

Wat zijn tips in de koude winterperiode in met name Noord-China?

Afhankelijk natuurlijk van je woonlocatie in China kan je, met name in het noorden, te maken krijgen met pittig koude winters. Temperaturen onder de -15o graden celcius, aangevuld met een zeer straffe wind, zijn dan geen uitzondering. De Chinezen zelf hebben daar een aantal onmisbare items voor:

• handschoenen vastgemaakt aan het stuur van je (electrische) fiets
• een afdekschort voor ritjes op je fiets, scooter of openbaar transport
• een gevoerde afdekdoek voor de deur van je woning of voor de ingang van een warenhuis
• een lange onderbroek; zelfs met twee broeken aan voel je de wind nog steeds goed

Wat zijn aandachtspunten rondom trouwen in China?

• In China is het niet de vraag of je trouwt, maar wanneer.
• Een Chinese vrouw trouwt bij voorkeur voor haar 26e, een man uiterlijk op zijn 30e.
• Trouwen in China kent nog zeer diverse uitingsvormen; van nog zeer traditionele (plattelands)bruiloften tot moderne Chinese bruiloft.
• Gebruiken rondom het huwelijk kunnen ook sterk verschillen per regio.

Enkele do's & don'ts vanuit een bruiloft regio Beijing:

• In China verschillen 1) de dag dat je voor de wet trouwt 2) de dag waarop trouwfoto's worden gemaakt en 3) de dag van het huwelijksfeest (in die volgorde).
• Op een datum die volgens de tradities (en bijbehorende almanak) "goed valt" trouw je voor de wet; wat neerkomt op het (gratis) afhalen van twee huwelijksboekjes bij het huwelijksregistratiebureau (hou rekening met flinke rijen, de procedure zelf is niet veel meer dan het ondertekenen van formulieren en printen van de boekjes).
• Hoewel je formeel gezien al getrouwd bent na het afhalen van de huwelijksboekjes, ziet men in de Chinese cultuur een stel pas echt als getrouwd na het huwelijksfeest en uitwisselen van de ringen.
• Als je in China trouwt moet alles nieuw zijn: het symbool van "een nieuw begin"; e.e.a. uiteraard wel afhankelijk van je financiële mogelijkheden: je huis wordt verbouwd, een nieuwe auto wordt aangeschaft, nieuwe meubels worden gekocht en natuurlijk nieuwe kleding.
• Ter voorbereiding op de festiviteiten gebeurt het niet zelden dat een hele groep buren meehelpt met koken voor de huwelijkslunch; men wil daarvoor niet betaald worden!
• De kamer van het bruidspaar wordt vaak versierd volgens Chinese tradities, o.a. met huwelijksdekbedden met daarop het karakter voor "dubbel geluk".
• Iemand waarvan de partner is overleden, of iemand die is gescheiden, mag de huwelijkskamer niet betreden vóór het bruidspaar.
• De bruid overnacht in de nacht voor de bruiloft vaak ergens anders (meestal in het ouderlijk huis, in ieder geval niet in het huis van de man).
• Bij aankomst van het bruidspaar op de trouw- en/of feestlocatie wordt vaak (veel) vuurwerk afgestoken en worden rozenblaadjes uitgestrooid.
• Tijdens de trouwplechtigheid (die tegenwoordig ook steeds meer westerse elementen bevat) worden huwelijkskaarsen aangestoken, worden de wederzijdse ouders bedankt, wordt thee voor hen ingeschonken, worden ringen uitgewisseld, wordt de bruid gekust en het bruidsboeket gegooid richting nog-niet-getrouwden.
• De formele trouwplechtigheid moet trouwens in China vóór 11:58 uur afgelopen zijn: de ochtend is de beste tijd voor huwelijkssluitingen en de 8 is een geluksgetal in China. Bruiloften in China beginnen dus al zeer vroeg.
• De (overdadige) lunch is veelal het centrale element van de trouwfeestelijkheden.
• Zonder live muziek is het in China geen ultiem trouwfeest.
• Zwarte kleding is not done op een huwelijksfeest; zwart wordt gezien als kleur van het onheil.
• Zwangere gasten, mensen die niet iemand verloren hebben of bevriende stellen die kort na elkaar trouwen worden geacht bruiloften te mijden; in het eerste en laatste geval omdat dan "geluk botst".
• Het geven van een hongbao (rode envelop met cadeaugeld) is heilig, en belangrijker dan fysiek aanwezig zijn op een bruiloft.
• Trouwfoto's worden in China meestal in één van de vele fotostudio’s die zich daarin specialiseren gemaakt, of bij een bekende locatie in de stad. Chinese stellen reizen ook steeds vaker naar het buitenland voor een fotoreportage. De foto's worden van tevoren gemaakt, zodat ze tijdens de huwelijksdag getoond kunnen worden op een groot scherm. Op de foto's staat het bruidspaar nog niet in de trouwkleding, maar wordt bijvoorbeeld kleding van de fotostudio gebruikt. Zowel de vrouw als de man worden opgemaakt en foto's worden vaak achteraf nog nabewerkt.
• Na het huwelijk volgt veelal snel de eerste baby; ben je na een jaar getrouwd te zijn nog niet zwanger dan zal men herhaaldelijk vragen wanneer de gezinsuitbreiding te verwachten is.

Trouwen als buitenlander in China

Als je als buitenlander in China wilt trouwen heb je de volgende documenten nodig:

1. Paspoort van de buitenlandse partner met geldig visum;
2. Nationale ID kaart van de Chinese partner;
3. Hukou: het huishoudregistratieboekje van de Chinese partner;
4. Ongehuwdakte van de buitenlandse partner met beëdigde Chinese vertaling;
5. Een kopie van al deze documenten.

Ten teken van beleefdheid neem je een zakje ​xǐtáng​ mee voor de ambtenaar van de burgerlijke stand: snoep dat een echtpaar traditioneel uitdeelt op de huwelijksdag en tijdens de bruiloft.

Wat zijn aandachtspunten rondom scheiden in China?

Scheiden in China

• De druk op jonge Chinezen om vroeg te trouwen in China is groot; liefde is daarbij niet het zwaarst wegende argument, eerder leeftijd van beide partners en materieel bezit (van de man).
• Mede hierdoor is het scheidingspercentage in China al jaren flink hoog.
• Scheiden in China was tot voor kort echter een groot taboe, over scheidingen werd ook binnen een familie niet gesproken; vaak hoorde men pas dat iemand gescheiden was bij de aankondiging van een volgend huwelijk.