Rabiës en hondsdolheid: wat is het, hoe gevaarlijk is het, hoe krijg je het, en wel of niet vaccineren?

Wat is rabiës en hondsdolheid?

• Een rabiësinfectie is een virusinfectie van de hersenen die ook wel hondsdolheid wordt genoemd.
• Het virus wordt meestal overgebracht door een beet van een dier (of mens) besmet met het rabiësvirus.
• Dieren die het kunnen overdragen zijn bijvoorbeeld: honden, wasberen, apen, vossen en vleermuizen.
• Hondsdolheid is erg gevaarlijk en kan, wanneer onbehandeld, leiden tot de dood.

Waar komt rabiës en hondsdolheid voor?

• Hondsdolheid komt vrijwel overal op de wereld voor.
• Er zijn echter wel gebieden waarbij het risico op infectie hoger is, zoals in: Zuid-Azië, met name India en ook in delen van Zuid-Amerika.
• Kijk vooral uit met straathonden of op het platteland voor agressieve waakhonden. Ook bij werken met wilde dieren loop je verhoogd risico op besmetting.

Hoe wordt rabiës en hondsdolheid veroorzaakt?

• Na de beet duurt het even, afhankelijk van de plaats van de beet, voor er klachten optreden.
• Het virus wordt overgedragen door het speeksel van besmette dieren. Via wondjes of slijmvliezen kan het virus het lichaam binnendringen.
• Het virus vermeerdert zich in de spieren om vervolgens via het zenuwstelsel de hersenen te bereiken.
• Hoe dichter de beet bij de hersenen plaatsvindt, hoe sneller de klachten zich voordoen.
• Deze tijd kan variëren van twee weken tot enkele maanden.

Welke verschijnselen kan je bij je rabiës en hondsdolheid krijgen?

• Meestal begint het met vage klachten; misselijkheid, hoofdpijn, verminderde eetlust, lichte koorts en een zere keel komen veel voor.
• De eerste klachten verschijnen tussen de 20 en 90 dagen
• In een verder stadium worden deze klachten gevolgd door prikkelbaarheid, stuipen en overgevoeligheid voor fel licht en harde geluiden. 
• Uiteindelijk leidt de ziekte, zonder vroegtijdige behandeling, altijd tot de dood.

Zijn er vaccinaties tegen rabiës en hondsdolheid?

• Vaccinatie is het voornaamste middel om een dodelijke infectie te voorkomen.
• Wanneer je voor een beet bent gevaccineerd, moet je na de beet alsnog een aanvullende, verkorte behandeling te krijgen. Dan heb je na die beet of krab nog twee gewone vaccinaties nodig. Deze zijn meestal wel verkrijgbaar in het land waar je de rabiës hebt opgelopen.
• Wanneer je voor een beet niet bent gevaccineerd, dan heb je antistoffen nodig. Deze antistoffen zijn in sommige landen moeilijk verkrijgbaar. Wanneer je naar een specifiek vrijwilligersproject of een vaste locatie check dan van tevoren of ze daar aanwezig zijn.

Wat kost een vaccinatie tegen rabiës en hondsdolheid?

• In Nederland kost een rabiës vaccinatie per prik gemiddeld 90 euro. Wanneer je je vlak onder de huid laat prikken kunnen de vaccinaties voordeliger zijn, laat daarvoor informeren door je vaccinatie arts want het is niet bij iedereen mogelijk.
• In het buitenland kunnen de verschillen groot zijn van ongeveer 10 euro per prik in Thailand tot 200 euro in de VS.

Hoelang is een vaccinatie tegen rabiës en hondsdolheid geldig?

• Wanneer je maar 1 prik hebt genomen dan is die in principe 3 jaar geldig. Word je gebeten dan heb je daarna binnen 24 uur de extra vaccinatie met antiserum nodig.
• Wanneer je 2 of 3 prikken hebt gehad heb je je hele leven basisbescherming. Word je gebeten dan heb je daarna wel binnen 48 uur twee extra vaccinaties nodig, maar niet meer met antiserum. Met name het antiserum is op veel locaties, en in veel landen, niet altijd verkrijgbaar of van voldoende kwaliteit.
• Vroeger was de geldigheid overigens maar een maand of drie, en waren de kosten dus relatief veel hoger.

Wanneer neem je een vaccinatie tegen rabiës en hondsdolheid?

• Als je op fietsvakantie gaat, wordt een rabiës vaccin aangeraden omdat er een grotere kans bestaat om gebeten te worden door honden.
• Als je naar een vrijwilligersproject gaat met dieren gaat die rabiës kunnen overbrengen en er in de buurt van het project onvoldoende vaccins of zorg aanwezig
• Als je een reis maakt waarbij er een grote kans is onderweg door een dier gekrabd of gebeten te worden dat rabiës kan overbrengen
• Als je vaker een reis maakt waarbij met je rabiës dragende dieren in aanraking kan komen

Wat kan je doen om rabiës te voorkomen in het buitenland?

• Belangrijk is om te voorkomen dat je gebeten, gelikt of gekrabd wordt door mogelijk besmette zoogdieren.
• Het aaien van bijvoorbeeld loslopende honden is nog geen Russische roulette, maar komt op sommige bestemmingen en locaties best in de buurt. Ook het aaien van apen die als huisdier worden gehouden kan veel spannender zijn dan je zou denken. Daar mogelijk liever eerst checken bij de eigenaar of het betrokken dier ingeënt is tegen rabiës , en daar waar niet mogelijk liever proberen je handen thuis te houden.
• Vermijd sowieso contact met gewonde of dode dieren.
• Ge je ergens vrijwilligerswerk doen met honden, apen of andere rabiës gevoelige dieren, check dan goed bij je organisatie in hoeverre de dieren zijn gevaccineerd voordat je ze heel dicht bij je in de buurt laat komen.

Hoe kan je rabiës en hondsdolheid behandelen?

• Wanneer je bent gebeten spoel altijd de wond goed uit met water en zeep, of alleen met water en daarna ontsmetting je met jodium of alcohol van 70%
• Wanneer je bent gebeten door een mogelijk met rabiës besmet dier, en er zijn nog geen ziekteverschijnselen, dan is het zaak om binnen 48 uur jezelf te laten behandelen met de extra vaccinaties. Heb je vooraf nog geen vaccinaties hebt gehad dan is aangeraden grens 24 uur.
• Neem dus direct contact op met de alarmcentrale van je reisverzekering om zo snel mogelijk geholpen te kunnen worden, en ga direct naar een lokale arts of medische post als dat mogelijk is.
• Wanneer er eenmaal klachten optreden, is behandeling eigenlijk al niet meer mogelijk en leidt de ziekte in vrijwel alle gevallen tot de dood.
• Wereldwijd overlijden er ongeveer 60.000 mensen aan rabiës en hondsdolheid. Momenteel wordt er een hoop geprobeerd, maar een effectieve behandeling is nog niet gevonden.