Vaccinaties halen en een travel clinic bezoeken: wat is het, hoe doe je het, waar en met wie?

Wat is buiktyfus?

• Buiktyfus is een darminfectie die wordt veroorzaakt door de Salmonella bacterie.
• Wanneer de bacteriën via de darmen het lymfe bereiken, wordt de rest van het lichaam vaak geïnfecteerd via de bloedbaan. In dit geval kan een infectie leiden tot levensbedreigende situaties.

Waar komt buiktyfus voor?

• Buiktyfus komt met name voor in (sub)tropische gebieden.
• De meeste kans op besmetting is in Azië, vooral in de landen Bangladesh, India en Pakistan.
• Daarnaast loop je een risico in Afrika en het Caribisch gebied.
• De ziekte duikt vooral op onder slechte hygiënische omstandigheden in combinatie met een (sub)tropisch klimaat. Denk aan regio's met een slechte riolering, waardoor het drinkwater ook besmet kan zijn.

Wat zijn de verschijnselen van buiktyfus?

• Na een buiktyfusinfectie kan het tot twee weken duren voordat je echte klachten ervaart.
• Wanneer je echt ziek wordt, kan het enkele weken tot enkele maanden duren voordat de infectie verdwenen is.
• Buiktyfus kent een rustig begin, maar kan na verloop van tijd verergeren. De meest bekende klachten zijn: oplopende koorts, verminderde eetlust, hoofdpijn, spierpijn, buikklachten en rode vlekjes op de huid. Vaak heb je in het begin last van verstopping en droge hoest en in sommige gevallen diarree met bloed.
• Afgezien van de meestal heftige klachten bij volwassen zijn de klachten bij jonge kinderen vaak veel lichter.

Is buiktyfus te behandelen?

• Bij directe behandeling met antibiotica geneest meer dan 99% van alle behandelde mensen. Het gaat dan meestal om een antibioticakuur van 4 tot 6 weken.
• Het herstel kan in sommige gevallen, zelfs onder behandeling, enkele weken tot enkele maanden duren.
• Hoe verder de ziekte gevorderd is, hoe minder groot de kans op genezing en hoe groter de kans op blijvende klachten.

Zijn er vaccinaties tegen buiktyfus?

• In de landen waar het risico op infectie verhoogd is, wordt geadviseerd gebruik te maken van een buiktyfus vaccinatie bij een verblijf van langer dan twee weken.
• In gebieden waar het risico niet nadrukkelijk verhoogd is, maar die wel in de gevarenzone liggen, wordt een buiktyfus vaccinatie aangeraden bij een verblijf van langer dan drie maanden.
• Ongeveer 70% van alle gevaccineerde mensen is volledig beschermd. Wanneer de vaccinatie werkt, ben je beschermd voor een periode van drie jaar. Houd er dus wel rekening mee dat je zelfs met vaccin niet 100% zeker bent van een volledige bescherming.
• Oplettendheid is dus, naast de vaccinatie, minstens zo belangrijk.

Wat kan je nog meer doen om buiktyfus te voorkomen in het buitenland?

• Buiktyfus wordt vaak overgedragen via water of voedsel dat besmet is met de Salmonella bacterie. Zowel goede persoonlijke hygiene als die van de personen die je eten klaarmaken zijn zeer belangrijk bij het voorkomen van buiktyfus.
• Reizigers die naar gebieden gaan waar buiktyfus voorkomt, wordt aangeraden om zo min mogelijk rauwe bladgroenten te eten of eventueel ander voedsel dat op kamertemperatuur wordt uitgeserveerd.
• Enkele andere adviezen of voorzorgsmaatregelen zijn: drink alleen verpakt of gekookt water, eet geen rauwkost, rauwe schaaldieren, geschild fruit of eten waar (veel) vliegen op zitten. Let verder goed op de hygiëne bij toiletgebruik. Eten dat vers bereid wordt en vervolgens heet of gekoeld wordt opgediend is in principe veilig.

Wat is Dengue fever?

• Dengue fever wordt ook wel "knokkelkoorts" genoemd.
• Dit virus wordt ook door muggen overgebracht in vooral de dichtbevolkte gebieden van de (sub)tropen.
• De dengue muggen zijn vooral overdag actief (pas dus op je enkels in bussen, treinen en zelfs vliegtuigen) en meestal in het regenseizoen.
• Vroeger kwam het virus niet zoveel voor, maar de laatste jaren verspreidt het zich razendsnel. De ziekte komt steeds vaker voor bij reizigers.

Wat zijn de verschijnselen van dengue?

• Plotseling opkomende hoge koorts met rillingen - Misselijkheid, braken - Hevige hoofdpijn - Weinig eetlust - Keelpijn - Bloedneuzen - Bloedend tandvlees
• De koorts kan met een paar dagen weer zakken en dan later weer opkomen.
• Sommige mensen krijgen last van vermoeidheid en spierpijn.
• Er zijn voorbeelden van mensen die weken of zelfs maandenlang geen fut hebben.
• Aan de ander kant kunnen de symptomen ook zo mild zijn dat het voorbij is voor je door hebt dat je het hebt.

Wat kan je doen om dengue te voorkomen in het buitenland of op reis?

• Wanneer je naar een dengue risicogebied reist en ouder dan 4 jaar bent, kan je gevaccineerd worden.
• Het belangrijkste dat je er daarnaast tegen kan doen, is het voorkomen dat je muggenbeten oploopt.
• Wanneer je woont of werkt in een (sub)tropisch gebied waar Dengue voorkomt, probeer dan stilstaand water in bv bakjes, bloempotten, plassen en autobanden te voorkomen. Gebruik DEET en mugwerende kleding om steken te voorkomen.
• Niet alleen tropische landen maar ook subtropische landen hebben last van ‘dengue muggen’. Neem dus ook naar die bestemmingen voldoende antimuggenspul mee.

Wat kan je doen als je dengue krijgt?

• Meestal gaat de ziekte vanzelf met een week over.
• Als iemand geregeld geïnfecteerd raakt met het virus kan het wel ernstiger zijn, zelfs met bloedingen en shock als gevolg.

In hoeverre ben je verzekerd bij een aanval van dengue?

• Onder de dekking van medische noodzakelijke zorg van je reisverzekering valt normaal gesproken ook de behandeling van dengue
• Lees meer over de dekking bij dengue op de pagina over dengue fever

Wat is hepatitis A?

• Hepatitis A is een besmettelijke leverziekte die wordt veroorzaakt door het Hepatitis A virus.
• Het virus komt via de keelholte het lichaam binnen na het eten of drinken van besmet voedsel en infecteert de maag, darmen en lever.
• In enkele gevallen is de ziekte levensbedreigend, meestal gaat de ziekte vanzelf weer over.

Waar komt hepatitis A voor?

• Hepatitis A komt wereldwijd voor, maar voornamelijk in ontwikkelingsregio's als Azië, Afrika en Latijns-Amerika.
• Het besmettingsrisico in Noord-Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland en West-Europa is minimaal.
• De ziekte duikt veel op onder slechte hygiënische omstandigheden.
• Aangezien het een zeer besmettelijke ziekte is, komt hepatitis A vaak voor in gebieden waar mensen dicht op elkaar leven.
• Het risico wordt verhoogd als je veel contact hebt met de plaatselijke bevolking.

Wat zijn de verschijnselen van hepatitis A?

• Het virus verantwoordelijk voor hepatitis A veroorzaakt uiteindelijk een ontsteking van de lever.
• Twee tot zes weken na de besmetting met het virus kunnen ziekteverschijnselen optreden.
• Wanneer de ziekte typisch verloopt is er in het begin vaak sprake van vermoeidheid en misselijkheid. Vervolgens kan er sprake zijn van koorts, buikpijn (vaak rechts bovenin) en een duidelijke afname van de eetlust. In de periode hierna krijg je een gelig oogwit (geelzucht). Daarbij wordt de urine vaak donkerder en de ontlasting juist lichter.
• Hoewel de klachten vaak na enkele weken uitdoven, kan de vermoeidheid in veel gevallen lang aanhouden.
• Een hepatitis infectie geeft bij volwassenen heel vaak klachten (80-90% van de gevallen). Bij zuigelingen en kleuters verloopt een infectie echter vaak onopvallend.
• Hoe ouder je wordt hoe heftiger de klachten. Vooral bij personen ouder dan 50 is er een kleine kans dat de ziekte levensbedreigend kan worden.

Is hepatitis A te behandelen?

• Een hepatitis A infectie geneest vrijwel altijd vanzelf.
• Er zijn daarom ook geen medicijnen die het geneesproces versnellen.
• Het belangrijkste medicijn tegen de symptomen is: rust. Het lichaam dient de tijd te krijgen om goed te herstellen.
• Ook is het belangrijk om je te beseffen dat tot één week na de tekenen van geelzucht, je besmettelijk bent voor je omgeving. Het vermijden van openbare gelegenheden is op dat moment daarom ook aan te raden.

Zijn er vaccinaties tegen hepatitis A? 

• Er een vaccin tegen hepatitis A ontwikkeld dat je, afhankelijk van het merk, één of drie jaar lang beschermt tegen hepatitis A.
• Het advies is om een inenting minstens twee weken voor de reis te halen.
• Als er binnen zes tot twaalf maanden na de eerste inenting nog een inenting wordt gedaan, is gebleken dat je zelfs voor 25 jaar beschermd zal zijn.

Wat kan je doen om hepatitis A te voorkomen in het buitenland?

• Omdat het hepatitis A virus vaak wordt verspreid in gebieden met een matige hygiëne, is het van belang goed op de persoonlijke hygiëne te letten. 
• Enkele adviezen zijn daarom: handen wassen, vermijd verontreinigd drink- en zwemwater en let goed op bij de bereiding van het voedsel (wassen en koken).

Wat is Japanse encefalitis?

• Japanse encefalitis is een vorm van hersenontsteking veroorzaakt door een virus.
• De ziekte wordt overgedragen door muskieten. De specifieke muggensoort steekt in het algemeen tijdens de schemering en 's nachts.

Waar komt Japanse encefalitis voor?

• Japanse encefalitis komt vooral voor in Zuidoost-Azië en de regio ten westen van de Grote Oceaan.
• Daarnaast zijn er nog enkele kleine gebieden waar ook nog steeds gevallen worden gerapporteerd zoals: het gebied ten oosten van China, het gebied ten noorden van Japan, Rusland en ook in Australië in de omgeving van de staat Torres.
• Infecties doen zich voor op het platteland en aan de randen van steden.
• Het gaat vooral om gebieden waar varkens op het land worden gehouden. Varkens dienen vaak als gastheer van de besmette muggen.
• Een andere erg typische plek voor infectie is op het platteland in de buurt van rijstvelden.
• De meeste reizigers naar Azië hebben weinig kans op besmetting. Het grootste risico lopen mensen die langdurig op het platteland verblijven in een seizoen waarin de ziekte optreedt.
• De ziekte komt in het overgrote deel voor bij kinderen onder de leeftijd van tien jaar.

Wat zijn de verschijnselen van Japanse encefalitis?

• Het overgrote deel van de geïnfecteerde personen krijgt uiteindelijk geen klachten.
• In het geval dat er toch klachten ontstaan, beginnen deze meestal vijf tot vijftien dagen na de beet van de muskiet.
• De klachten bestaan vaak uit: koorts, hoofdpijn, verandering van gedrag en aanzienlijk krachtverlies.
• In ernstige gevallen ontstaan verschijnselen van hersenontsteking en hersenvliesontsteking met hoofdpijn, braken en uiteindelijk sufheid, coma en epileptische toevallen.
• Verlammingen en ademhalingsprobleem kunnen tot de dood leiden.

Is Japanse encefalitis te behandelen?

• Er is geen officiële behandelmethode bekend.
• Ondersteunende therapie kan echter zorgen voor een milder ziekteverloop.

Wat kan je doen om Japanse encefalitis te voorkomen in het buitenland?

• Vaccinatie: Het in Nederland beschikbare reizigersvaccin voorkomt in 80 tot 90 procent van de gevallen een uitbraak van Japanse encefalitis. De duur van de werking van het vaccin is nog niet definitief vastgesteld.
• Voorkom muggenbeten: Japanse encefalitis kan voorkomen worden door het dragen van kleding met lange mouwen, het gebruiken van DEET of een ander effectief anti-muggenmiddel en het gebruik van een geïmpregneerde klamboe. Dit aangezien de mug vooral tijdens de schemering en ’s nachts actief is. 

Wat is rabiës en hondsdolheid?

• Een rabiësinfectie is een virusinfectie van de hersenen die ook wel hondsdolheid wordt genoemd.
• Het virus wordt meestal overgebracht door een beet van een dier (of mens) besmet met het rabiësvirus.
• Dieren die het kunnen overdragen zijn bijvoorbeeld: honden, wasberen, apen, vossen en vleermuizen.
• Hondsdolheid is erg gevaarlijk en kan, wanneer onbehandeld, leiden tot de dood.

Waar komt rabiës en hondsdolheid voor?

• Hondsdolheid komt vrijwel overal op de wereld voor.
• Er zijn echter wel gebieden waarbij het risico op infectie hoger is, zoals in: Zuid-Azië, met name India en ook in delen van Zuid-Amerika.
• Kijk vooral uit met straathonden of op het platteland voor agressieve waakhonden. Ook bij werken met wilde dieren loop je verhoogd risico op besmetting.

Hoe wordt rabiës en hondsdolheid veroorzaakt?

• Na de beet duurt het even, afhankelijk van de plaats van de beet, voor er klachten optreden.
• Het virus wordt overgedragen door het speeksel van besmette dieren. Via wondjes of slijmvliezen kan het virus het lichaam binnendringen.
• Het virus vermeerdert zich in de spieren om vervolgens via het zenuwstelsel de hersenen te bereiken.
• Hoe dichter de beet bij de hersenen plaatsvindt, hoe sneller de klachten zich voordoen.
• Deze tijd kan variëren van twee weken tot enkele maanden.

Welke verschijnselen kan je bij je rabiës en hondsdolheid krijgen?

• Meestal begint het met vage klachten; misselijkheid, hoofdpijn, verminderde eetlust, lichte koorts en een zere keel komen veel voor.
• De eerste klachten verschijnen tussen de 20 en 90 dagen
• In een verder stadium worden deze klachten gevolgd door prikkelbaarheid, stuipen en overgevoeligheid voor fel licht en harde geluiden. 
• Uiteindelijk leidt de ziekte, zonder vroegtijdige behandeling, altijd tot de dood.

Zijn er vaccinaties tegen rabiës en hondsdolheid?

• Vaccinatie is het voornaamste middel om een dodelijke infectie te voorkomen.
• Wanneer je voor een beet bent gevaccineerd, moet je na de beet alsnog een aanvullende, verkorte behandeling te krijgen. Dan heb je na die beet of krab nog twee gewone vaccinaties nodig. Deze zijn meestal wel verkrijgbaar in het land waar je de rabiës hebt opgelopen.
• Wanneer je voor een beet niet bent gevaccineerd, dan heb je antistoffen nodig. Deze antistoffen zijn in sommige landen moeilijk verkrijgbaar. Wanneer je naar een specifiek vrijwilligersproject of een vaste locatie check dan van tevoren of ze daar aanwezig zijn.

Wat kost een vaccinatie tegen rabiës en hondsdolheid?

• In Nederland kost een rabiës vaccinatie per prik gemiddeld 90 euro. Wanneer je je vlak onder de huid laat prikken kunnen de vaccinaties voordeliger zijn, laat daarvoor informeren door je vaccinatie arts want het is niet bij iedereen mogelijk.
• In het buitenland kunnen de verschillen groot zijn van ongeveer 10 euro per prik in Thailand tot 200 euro in de VS.

Hoelang is een vaccinatie tegen rabiës en hondsdolheid geldig?

• Wanneer je maar 1 prik hebt genomen dan is die in principe 3 jaar geldig. Word je gebeten dan heb je daarna binnen 24 uur de extra vaccinatie met antiserum nodig.
• Wanneer je 2 of 3 prikken hebt gehad heb je je hele leven basisbescherming. Word je gebeten dan heb je daarna wel binnen 48 uur twee extra vaccinaties nodig, maar niet meer met antiserum. Met name het antiserum is op veel locaties, en in veel landen, niet altijd verkrijgbaar of van voldoende kwaliteit.
• Vroeger was de geldigheid overigens maar een maand of drie, en waren de kosten dus relatief veel hoger.

Wanneer neem je een vaccinatie tegen rabiës en hondsdolheid?

• Als je op fietsvakantie gaat, wordt een rabiës vaccin aangeraden omdat er een grotere kans bestaat om gebeten te worden door honden.
• Als je naar een vrijwilligersproject gaat met dieren gaat die rabiës kunnen overbrengen en er in de buurt van het project onvoldoende vaccins of zorg aanwezig
• Als je een reis maakt waarbij er een grote kans is onderweg door een dier gekrabd of gebeten te worden dat rabiës kan overbrengen
• Als je vaker een reis maakt waarbij met je rabiës dragende dieren in aanraking kan komen

Wat kan je doen om rabiës te voorkomen in het buitenland?

• Belangrijk is om te voorkomen dat je gebeten, gelikt of gekrabd wordt door mogelijk besmette zoogdieren.
• Het aaien van bijvoorbeeld loslopende honden is nog geen Russische roulette, maar komt op sommige bestemmingen en locaties best in de buurt. Ook het aaien van apen die als huisdier worden gehouden kan veel spannender zijn dan je zou denken. Daar mogelijk liever eerst checken bij de eigenaar of het betrokken dier ingeënt is tegen rabiës , en daar waar niet mogelijk liever proberen je handen thuis te houden.
• Vermijd sowieso contact met gewonde of dode dieren.
• Ge je ergens vrijwilligerswerk doen met honden, apen of andere rabiës gevoelige dieren, check dan goed bij je organisatie in hoeverre de dieren zijn gevaccineerd voordat je ze heel dicht bij je in de buurt laat komen.

Hoe kan je rabiës en hondsdolheid behandelen?

• Wanneer je bent gebeten spoel altijd de wond goed uit met water en zeep, of alleen met water en daarna ontsmetting je met jodium of alcohol van 70%
• Wanneer je bent gebeten door een mogelijk met rabiës besmet dier, en er zijn nog geen ziekteverschijnselen, dan is het zaak om binnen 48 uur jezelf te laten behandelen met de extra vaccinaties. Heb je vooraf nog geen vaccinaties hebt gehad dan is aangeraden grens 24 uur.
• Neem dus direct contact op met de alarmcentrale van je reisverzekering om zo snel mogelijk geholpen te kunnen worden, en ga direct naar een lokale arts of medische post als dat mogelijk is.
• Wanneer er eenmaal klachten optreden, is behandeling eigenlijk al niet meer mogelijk en leidt de ziekte in vrijwel alle gevallen tot de dood.
• Wereldwijd overlijden er ongeveer 60.000 mensen aan rabiës en hondsdolheid. Momenteel wordt er een hoop geprobeerd, maar een effectieve behandeling is nog niet gevonden.

Wat is tuberculose?

• Tuberculose is een infectieziekte veroorzaakt door de tuberculosebacterie die het lichaam binnendringt en wordt ook wel TBC genoemd.
• Bij longtuberculose is een ontstekingshaard in de longen actief. Dit komt omdat een ingeademde tuberkelbacterie zich in de longen genesteld heeft. Deze heeft vervolgens een ontsteking veroorzaakt. Soms kunnen er holtes ontstaan in het longweefsel.
• Er zijn twee vormen van longtuberculose: je kan de besmettelijke of de niet-besmettelijke vorm hebben.

Hoe krijg je tuberculose?

• Bij het hoesten worden de bacteriën via kleine druppels in de omgeving verspreid.
• Als iemand deze druppels inademt kunnen de bacteriën ontstekingen veroorzaken in de longen.

Waar komt tuberculose voor?

• Tuberculose komt wereldwijd voor met een verhoogd risico in zuidelijk Azië en Sub-Sahara Afrika.
• Het besmettingsrisico in Noord-Amerika, Australië, Nieuw-Zeeland en West-Europa is minimaal.

Wat zijn de verschijnselen van tuberculose?

• Na besmetting met tuberculose kan je na acht weken tot zelfs jaren later ziek worden.
• De meeste mensen die besmet raken met tuberculose worden niet ziek. Als je dat wel wordt, dan gebeurt dat meestal binnen twee jaar na de besmetting.
• Enkele veel voorkomende verschijnselen zijn: koorts, gewichtsverlies, moeilijke ademhaling, vermoeidheid, nachtzweten en gebrek aan eetlust.

Is tuberculose te behandelen?

• Tuberculose is goed te behandelen met antibiotica.
• Als je wordt behandeld tegen tuberculose, ben je in twee tot drie weken na de start niet meer besmettelijk. 

Wat kan je doen om tuberculose te voorkomen in het buitenland?

• Tuberculose wordt bijna altijd via de lucht verspreid.
• Je kan het risico op besmetting verminderen door je gezicht af te wenden als je in de buurt van hoestende mensen bent.

Zijn er vaccinaties tegen tuberculose? 

• Er bestaat een vaccinatie tegen tuberculose, deze wordt BCG genoemd. 
• BCG kan tuberculose niet voorkomen, maar zorgt ervoor dat je minder kans krijgt op ernstige ontstekingen als je besmet raakt.
• De inenting wordt niet standaard aan iedereen gegeven. Of je een inenting nodig hebt hangt af van je reisbestemming, reisduur en wat je precies tijdens je reis gaat doen.