Werken in de wereld

Bezinnen of beginnen aan een baan in het buitenland?

• Bedenk goed wat je motivatie is om naar het buitenland te gaan. Je eigen motivatie heeft invloed op je zoektocht, de keuzes die je maakt en de uiteindelijke baan die je vindt. Het is voor jezelf en de mensen in je omgeving fijn om een open houding te hebben en klaar te staan voor de lokale bevolking. Ook als je gaat om de wereld te verbeteren, moet je goed bedenken dat je niet alle problemen op korte termijn kan oplossen.
• Daarnaast is een goede voorbereiding essentieel wanneer je in het buitenland gaat werken.

Wat zijn je wensen en je mogelijkheden om te werken in het buitenland?

• Onderstaande vragen helpen je om je wensen en eisen of mogelijkheden op een rijtje te zetten. Zo kun je ervoor zorgen dat het werk goed aansluit bij jouw wensen of dat jouw verwachtingen aansluiten bij de mogelijkheden.
• Tip: Schrijf de antwoorden op, zodat je ze kunt blijven gebruiken als kompas tijdens je zoektocht, maar ook kunt bijstellen naarmate je plannen concreter worden of je eerste baan in het buitenland hebt gehad. Zo creëer je met behulp van onderstaande vragen je persoonlijke "werk in het buitenland roadmap" en weet je zeker dat je alle belangrijke vragen aandacht geeft.

1. Wat zijn je vaardigheden en welke vaardigheden wil je nog opdoen in het buitenland?

• Denk hierbij bijvoorbeeld aan geleerde vaardigheden die je tijdens je opleiding, werkervaring, vrijwilligerswerk en in je interesses hebt opgedaan. Maar denk ook na over wat je wilt leren tijdens je werkervaring in het buitenland of buitenlandse baan. Zijn er specifieke skills die je graag wilt ontwikkelen?

2. Wat voor soort werk past bij je?

• Denk hierbij bijvoorbeeld aan verschillen tussen praktisch en uitvoerend of juist meer analytisch en beleidmatig. Ook kun je denken aan werk waarbij extern klantcontact centraal staat, of juist waar je meer voor de interne organisatie werkt. Daarnaast kun je denken aan voorkeuren op het gebied van zelfstandig werken, in een team werken of juist leidinggeven.

3. Bij wat voor soort organisatie wil je werken in het buitenland?

• Wil je werken bij een commercieel bedrijf, een non-profit organisatie of een overheidsinstelling? Welke sector(en) spreekt je het meeste aan? Er zitten vaak grote verschillen in werksfeer, prioriteiten en beleid. Vraag gerust eens rond bij vrienden, studiegenoten en familie over hun werkervaring om een beeld te krijgen van soorten organisaties en de verschillen per sector.

4. Wil je in een lokale organisatie werken of liever voor een internationaal bedrijf?

• Langdurig op één plek wonen en werken is iets anders dan reizen van de ene plek naar de andere om je business te doen. Je kunt je afvragen of jij iemand bent die makkelijk met hele diverse culturen kan omgaan of dat je je liever aanpast aan één cultuur en omgeving en je daarin verdiept.

5. Hoe staat het met je gezondheid en met je emotionele behoeften?

• De een houdt van de warmte van de tropen, de ander zoekt liever de Scandinavische winters op. Past de locatie die je op het oog hebt, bij jouw gewenste temperatuur? Hoe zit het met je sociale contacten? Ga je samen met iemand naar je nieuwe stek of ga je alleen op pad? Wat is voor jou van belang om je happy te voelen en kun je dat ook (gaan) vinden op de locatie die je op het oog hebt? Zijn er voldoende uitdagingen binnen, maar ook buiten, het werk en met de mensen en mogelijkheden om je heen?

6. Welke omstandigheden passen het best bij je?

• Ben je op zoek naar een werkplek in een metropool als New York, New Delhi of Mexico Stad? Of ben je juist op zoek naar een werkplek midden in de natuur (zoals bijvoorbeeld bij een ecolodge).
• Iets ertussenin kan natuurlijk ook, bijvoorbeeld in een provinciestad. Die zijn op veel plekken in de wereld qua inwoners vaak net zo groot als Den Haag of Rotterdam, en bieden veel voorzieningen, zonder direct een miljoenenstad te zijn.
• Wat voor accommodatie zoek je en heb je nog iets nodig qua vervoer (een lokale auto / toegang tot het OV)?

7. Kan je tegen een culture shock of blijf je liever in je comfortzone?

• Ben je op zoek naar een hele andere omgeving, zoals een sloppenwijk in Manila of wonen tussen de beren is Alaska? Of zoek je liever een plek waar je een appartement kan huren met stromend water, elektriciteit en toegang tot het openbare vervoer?

Welke werkomgeving zoek je in het buitenland, en hoe kies je die?

8. Waar wil je heen voor werk in het buitenland?

• Heb je al een specifiek land in gedachten of weet je op zijn minst al of je in een westers of niet-westers gebied wilt werken?
• Hoe ver weg wil je gaan: enigszins dicht bij huis, of het liefst ergens aan de andere kant van de aardbol?

9. Ben je bereid een nieuwe taal te leren voor werk in het buitenland?

• Er zijn wereldwijd genoeg landen te vinden waar Engels de voertaal is. Als Nederlander denken we vaak al behoorlijk goed Engels te kunnen spreken/verstaan/schrijven, maar Engels in een meer zakelijke omgeving, al dan niet met regionale accenten, is toch vaak net even next-level. En bedenk: niet alleen in native speaking countries is dat zo, maar in landen als India en de Filipijnen spreekt men vanwege de vele lokale talen ook veel Engels.
• Wanneer je gaat wonen in een land waar Engels niet de voertaal is, is het leren van die lokale taal wel een voorwaarde om in een werksetting goed tot je recht te komen.
• Wanneer je naar een land vertrekt waar bijvoorbeeld Spaans of Frans de voertaal is, dan is het goed om je af te vragen of je bereid bent dit te leren op een zodanige wijze dat je ook kans maakt op de lokale arbeidsmarkt, een eigen onderneming kunt runnen of een breed sociaal leven op kunt bouwen.

10 Wil je begeleid en bemiddeld worden bij het vinden van een baan in het buitenland, of wil je het allemaal zelf uitzoeken?

• Je kunt natuurlijk zelf allerlei vacaturebanken afstruinen en reageren op diverse vacatures die je aanspreken. Of lokale organisaties benaderen waar je graag zou willen werken.
• Wanneer je op zoekt naar een baan in een bepaald land of een bepaalde sector en voor een afgebakende tijd, dan kan het ook heel waardevol zijn om een bemiddelingsbureau in de hand te nemen. Zij hebben vaak een uitgebreid netwerk binnen een specifieke regio of een bepaalde sector, en kunnen je ondersteunen bij het sollicitatietraject en soms ook met verdere administratieve zaken.
• Ben je op een korte termijn op zoek, dan kan het zeker lonen om via een bemiddelingsorganisatie te zoeken. Heb je wat langer de tijd of kun je zelf ook lokaal langs gaan of heb je lokale contacten, dan kun je soms via-via juist ook wat gerichter en vrijer zoeken.

11. In hoeverre ben je beschikbaar en hoe lang ben je bereid in het buitenland te blijven?

• Wat is je plan qua tijd? Ben je op korte termijn beschikbaar of pas over een jaar? Of wil je juist over een jaar weer terug zijn om een studie te vervolgen? Of heb je je huis voor een beperkte periode verhuurd?
• Ben je van plan voor enkele jaren te gaan of is je intentie om er niet meer weg te hoeven gaan?
• Heb je voldoende geld om de reis en de eerste periode van je verblijf te betalen?

12. Wat voor ervaringen hebben andere werkzoekers in het buitenland bij de organisatie waar je aan de slag gaat?

• Wanneer je alles voor jezelf op een rijtje hebt en je hebt een organisatie gevonden, is het handig hier meer informatie over te zoeken, als dat mogelijk is.
• Zowel voor jezelf als vaak ook voor de achterblijvers is het een hele geruststelling te weten dat je in goede handen bent.

Waar moet je aan denken voordat je aan het werk gaat in het buitenland?

13. Kan je voordat je aan het werk gaat in het buitenland ook duidelijke afspraken maken?

• Wanneer je weet voor welk bedrijf je gaat werken, is het van belang afspraken te maken met je werkgever, zodat je niet voor onaangename verrassingen komt te staan.
• Denk bijvoorbeeld aan: hoe en wanneer word je betaald, hoeveel dagen ga je werken, welke dagen ga je werken, wat worden je taken en waar verblijf je? Denk ook aan vrije dagen en langere verlofperiodes (als je langer bezoek krijgt of er zelf tussenuit wil).
• Natuurlijk moet je ook flexibel zijn en kan er ter plaatse nog het één en ander worden aangepast, maar op deze manier heb je in elk geval iets om op terug te vallen.

14. Kan je hulp krijgen bij het aanvragen van een werkvergunning, als die nodig is?

• Overleg met je werkgever of je bemiddelingsorganisatie over de verplichtingen qua papierwerk zoals je werkvergunning of visum. Lokale organisaties kunnen veelal beter inschatten wat de aanvraagprocedure kan vereenvoudigen of versnellen.

Welke competenties komen van pas bij werken in het buitenland?

• Elk land en elke functie is anders, maar een aantal competenties kan helpen bij een groot aantal functies in het buitenland, zowel bij vrijwilligerswerk, stages als bij betaald werk.
• Vraag jezelf van tevoren af of je over onderstaande competenties beschikt en aan welke competenties je wilt werken.

Aanpassingsvermogen & sociale vaardigheden

• Realiseer je dat er wel degelijk grote verschillen zullen zijn tussen werk of stages in Nederland en het werk of stages in je nieuwe bestemming in het buitenland. Je zal hoogstwaarschijnlijk worden geconfronteerd met situaties die nieuw voor je zijn. Dit zal zeker het geval zijn indien je kiest voor een baan of stageplek in een ontwikkelingsland.
• Als je in staat bent om gemakkelijk te schakelen, helpt dit bij de aanpassing aan een andere cultuur. Ook scheelt het als je geen tot weinig problemen hebt om je te conformeren aan de regels en de omgangsvormen die gelden binnen een andere cultuur. Het vermogen om je te kunnen aanpassen aan een buitenlandse cultuur is essentieel. Dit is vaak geen simpel proces en brengt een aanpassing aan de lokale omstandigheden met zich mee, zoals de manier waarop het werk wordt uitgevoerd en de beschikbaarheid van middelen en faciliteiten.
• Op het eerste gezicht kunnen de nieuwe omstandigheden behoorlijk overweldigend zijn. Een gevoel van machteloos en frustratie zal snel plaats moeten maken voor een oplossingsgerichte aanpak. Wat is er wel voor handen? Hoe kun je het beste omgaan met deze situatie? Probeer je ondanks alle uitdagingen toch te richten op het bieden van een zo’n goed mogelijke werkkwaliteit. Uiteindelijk zijn dit wel de ervaringen die ervoor zorgen dat je kwaliteiten als leiderschap en een scherpe blik ontwikkelt.
• Dat het enige aanpassing vergt om je in te stellen op de lokale omstandigheden is vanzelfsprekend.
• Om je  makkelijker te kunnen aanpassen, is het belangrijk om met een open houding je nieuwe werkplek en collega’s te benaderen.
• Terug in Nederland, of bij een vervolgbaan in het buitenland, zul je een beroep kunnen doen op je doorzettingsvermogen en de nieuwe opgedane skills.

Samenwerken binnen een multi-disciplinair team

• Werken in een ontwikkelingsland betekent vaak werken in samenwerking met de lokale werknemers en bevolking. Dit betekent in veel gevallen ook meteen dat je te doen hebt met een reeks van mensen en organisaties, inclusief vrijwilligersorganisaties en de lokale regering.
• Het werken aan projecten kan een zeer veeleisende ervaring zijn, en naast formele kwalificaties vereist dit dan ook dat je beschikt over een reeks vaardigheden.
• Je kunt mogelijk betrokken worden bij het organiseren en het geven van trainingen aan de bevolking.
• Het vermogen om makkelijk te kunnen omgaan met mensen, en om te kunnen werken onder moeilijke omstandigheden, is in veel vakgebieden van vitaal belang.
• Of er voldoende personeel, materialen en financiële middelen beschikbaar zijn, verschilt per vakgebied.

Meerdere talen spreken

• In veel landen is Engels de voertaal binnen internationale organisaties, dit geldt zeker als Engels een officiële taal is binnen het land.
• Vaardig zijn in meerdere talen naast het Engels is vaak niet vereist maar wel gewenst, vooral in landen waar Engels niet de eerste taal is. Frans, Portugees en Spaans zijn allemaal zeer nuttig om te kennen zodat je met zowel collega's als cliënten kunt communiceren.
• In verschillende delen van Latijns-Amerika en Afrika wordt enige kennis van Frans, Portugees of Spaans vaak gevraagd. Streef ernaar dat je de taal in ieder geval beheerst op een intermediate niveau als je besluit dat je wilt gaan werken in een land waarbij Frans, Portugees of Spaans de officiële taal is.
• Als het mogelijk is om vóôr de start van je nieuwe werk of stage contact te leggen met collega's die al een tijd werken voor de organisatie die je op het oog hebt, doe dit dan zeker. Deze collega’s, die ervaring hebben met het werken in land, kunnen je voorzien van nuttig advies over wat je kunt verwachten op je nieuwe werkplek. Als je je baan hebt gevonden met behulp van een uitzendbureau, dan zal deze je mogelijk in contact kunnen brengen met mensen die in een soortgelijke functie hebben gewerkt en binnen een soortgelijke instantie.
• Een andere goede optie om vooraf een idee te krijgen van de gewenste of vereiste taalbeheersing, is om je vóór vertrek aan te sluiten bij een zogenaamde ‘expat club’. De mensen van zo’n club wonen en werken vaak al langer in het land en kunnen je vaak relevante informatie aanreiken betreft het plannen van je werk in het buitenland. Daarnaast kunnen ze helpen om informatie te verschaffen over de culturele gebruiken, nuttig bij het vermijden van culturele blunders voor wanneer je daadwerkelijk aan het werk gaat.
• Een mogelijkheid om je taalbeheersing te verbeteren is een taalcursus of taalreis  

Hoe kun je competenties ontwikkelen?

• Lees meer over talenten & kwaliteiten ontwikkelen .

Wat zijn de beste bestemmingen voor betaald werk in het buitenland?

• Engelstalige landen, zoals Canada, Australië, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, blijven verreweg het meest populair als emigratiebestemming, als het gaat om het zoeken en vinden van werk.
• Veel landen geven makkelijker werkvergunningen af wanneer je beschikt over werkvaardigheden en kennis die ter plaatse niet of weinig voorhanden zijn. Denk bijvoorbeeld aan verplegend personeel dat Nederlands spreekt, ter verzorging van de Nederlandse communities in het buitenland. Of specifieke technische of agrarische kennis. De Nederlandse meertaligheid doet het wereldwijd meestal goed in callcenters of bij human resources functies.
• Landen waarbij een aanzienlijk percentage werkgevers dat aangeeft moeite te hebben met het invullen van vacatures: Canada, Zwitserland, Zweden, Japan, Taiwan, Hong Kong, Peru, India, Australië, Nieuw-Zeeland, China, Singapore, Brazilië, Turkije, Bulgarije, Roemenië, Mexico.
• Landen als Spanje, Griekenland, Italië en Frankrijk kennen vooral veel vraag binnen toerismegerelateerde functies, zoals op campings en in hotels.

Wat zijn de populairste landen voor betaald werk in het buitenland?

• Verenigde Staten
• Canada
• Australië
• Verenigd Koninkrijk
• Frankrijk
• Duitsland
• India
• Italië
• Spanje
• Zwitserland
• Meer landen

Waar is vraag naar werk in het buitenland?

• Wereldwijd is de vraag groot naar: technici, salesmedewerkers, ambachtslieden, ingenieurs, arbeiders, managers, boekhoudkundige en financiële medewerkers, ict-medewerkers, productieoperators en verplegend personeel
• In de Australië heeft men bijvoorbeeld een tekort aan: verplegers, docenten, programmeurs, chauffeurs, electriciens, psychologen, metaalbewerkers, koks en fysiotherapeuten.

• verdiep je zo snel mogelijk in de lokale (zaken)cultuur: wat is de stijl van werken, hoe werken besluitvormingsprocessen, welke fasen in onderhandelingen zijn er en hoe worden relaties opgebouwd.
  • in veel werkculturen buiten Nederland is men niet gewend aan het forceren van beslissingen, de "zo gaan we het doen en niet anders" cultuur. Beslissingen worden in overleg genomen, rekening houdend met uiteenlopende meningen. Is een beslissing eenmaal volgens dat proces genomen, dan kan je (meer dan in Nederland) rekenen op loyaliteit.
• passend c.q. netjes gekleed gaan, ongeacht de temperatuur buiten, is altijd verstandig.
• zakendoen is altijd, maar zeker in het buitenland, people business: relatie, relatie en relatie.
• visitekaartjes zijn onmisbaar bij zakelijke contacten; hou rekening met de gangbare afmetingen van kaartjes op je bestemming als je wilt dat jouw kaartje wordt bewaard.
• de vaak 'easy going' manier van met elkaar omgaan betekent niet dat afspraken vervolgens niet gedetailleerd in contracten en formele afspraken worden vastgelegd en nageleefd.
• wees voorzichtig met informele omgangsvormen met collega's; de losse amicale Nederlandse manier wordt in het buitenland lang niet altijd begrepen of zelfs volledig verkeerd geïnterpreteerd. In Nederland al gevoelige zaken als pesten op het werk of intimidatie liggen buiten Nederland vaak nog vele malen gevoeliger.
• in veel landen los je eventuele problemen met collega's niet op door er zelf op af te stappen, maar benader je juist je leidinggevende die bepaalt in welke mate er corrigerend moet worden opgetreden.
• de scheiding die we in Nederland vaak kennen tussen 'werk' en 'privé' is in landen buiten Nederland vaak niet zo strict. Hoe je met collega's omgaat in je vrije tijd kan sneller gevolgen hebben voor arbeidsverhoudingen. Gedragsregels zijn meestal veel explicieter vastgelegd, hetgeen door veel werknemers eerder als "helder" dan als "betuttelend" wordt beschouwd.

Directe humor, ironie en sarcasme wordt in Duitsland vaak niet begrepen. Het is het buurland van Nederland, totaal anders. Een grap tijdens een vergadering komt vaak helemaal niet aan; ze staren je aan en hebben geen idee wat je bedoelt, denken dat je ze in de maling neemt. Ik heb een hekel aan mensen die zeggen dat Duitsers geen humor hebben want dat is absoluut niet zo, maar er zijn wel degelijk verschillen in type humor, ze zijn minder cynisch dan wij.

Duitsland emigrant

Formele uitingen geven aan welke plaats iemand in de samenleving inneemt, en of je een hogere of lagere plaats inneemt dan de ander. Daarvoor zijn visitekaartjes ook een must: aan de functie die daar op staat kan je afleiden hoe je hem of haar moet benaderen. Wie er dieper buigt, of hoe je elkaar moet aanspreken.

Emigrant Japan

Toen mijn eerste arbeidscontract in Nieuw-Zeeland onverwacht niet werd verlengd door de economische crisis, ontstond er bij ons allebei paniek. Wat nu? Om toch maar weer zo snel mogelijk inkomen te hebben, heb ik een baan aangenomen die niet bij me paste. Ik had het al snel niet goed naar zijn zin in die nieuwe baan. Ik sprak er niet echt over met mijn vrouw, was bang dat het voor ons allebei te moeilijk zou worden. Vooraf hadden we het ons nog zó voorgenomen: goed blijven praten als er moeilijke momenten zouden komen. Maar als je in zo’n situatie komt, is dat toch lastig.

Nieuw-Zeeland emigrant

Op mijn werk merk ik dat mensen in de VS anders met hiërarchie omgaan dan in Nederland. Als de hoofdonderzoeker de kamer binnen komt lopen, staan meerdere mensen direct op om hun stoel aan te bieden. Er heerst veel meer hiërarchie op de werkvloer. Ik leerde er mee omgaan door eerst af te wachten en de kat uit de boom te kijken. Op die manier kreeg ik inzicht in de situatie en weet ik inmiddels wanneer ik me wel en niet hoef aan te passen.

USA emigrant