Studeren in het buitenland: wat is het, hoe doe je het, waar en met wie?

Studeren in het buitenland is geweldig, tenzij je halverwege ontdekt dat je beurs vervalt, je visum niet klopt en je kamer boven een nachtclub zit. Voorkom die klassiekers (en honderd andere missers) met deze lijst vol blunders die je liever leest dan maakt.

1. Oriëntatie en bestemming als je gaat studeren in het buitenland

1. Je kiest op gevoel, zonder praktische check.
   Laat je niet verblinden door palmbomen of Pinterest-plaatjes. Vergelijk eerst hoe het zit met taal, visum, kosten en onderwijssysteem.

2. Je houdt je motivatie vaag.
   “Ik wil gewoon iets anders.” Prima begin, maar schrijf ook op wát je dan anders wil. Dat helpt bij keuzes maken én toelatingsbrieven schrijven.

3. Je vertelt het pas als alles al geregeld is.
   Niet handig. Bespreek je plannen op tijd met ouders of begeleiders - ze kunnen je helpen én zijn dan niet alleen je financiële back-up, maar ook je denk-back-up.

4. Je kijkt alleen naar universiteitsrankings.
   Kijk verder dan cijfertjes. Hoe is de sfeer, begeleiding, studentenleven? Zoek ervaringen van studenten die er echt hebben gezeten.

5. Je verwart een vakantieland met een studieland.
   Als je denkt dat Lissabon alleen uit strand, pastel de nata en wifi bestaat: denk nog eens. Zoek uit hoe het is om daar te wonen, leren en leven.

6. Je negeert de taal.
   "Ze spreken daar toch allemaal Engels?" Misschien. Maar hoe red jij je bij de dokter, in de supermarkt of tijdens je stage? Regel een basis.

7. Je volgt wat je vrienden doen.
   Laat je niet meeslepen in groepsbesluiten. Wat voor hen werkt, hoeft voor jou niet te kloppen. Maak je eigen afweging.

8. Je vergeet een plan B te maken.
   Toegelaten worden is geen zekerheidje. Denk vooraf na over een tweede (en derde) optie waar je ook blij van wordt.

9. Je regelt geen kritische sparringpartner.
   Zoek iemand die niet alles goedpraat, maar je helpt scherp te blijven. Docent, ouder, ex-student - als ze maar doorvragen.

10. Je denkt niet na over terugkomen.
    Ook dat hoort erbij. Wat wil je na je studie? Hoe helpt dit buitenlandjaar je vooruit? Denk er alvast over na - en zet het op papier.

Nog niet geregeld? Dit helpt je op weg.

• Studeren in het buitenland en onderzoek in het buitenland 
• De beste landen en bestemmingen zoeken om in te wonen of te werken als emigrant, expat of digital nomad 

2. Woonlocatie, huisvesting en verhuizing als je gaat studeren in het buitenland

11. Je begint veel te laat met zoeken naar een kamer.
    Wachten tot een maand voor vertrek is vragen om een bankstel bij een vage kennis. Start minstens drie maanden van tevoren.

12. Je huurt een kamer via een schimmig Facebookbericht.
    Als het te mooi is om waar te zijn (en er geen huurcontract is), dan is het dat meestal ook. Check bronnen, vraag referenties.

13. Je hebt geen idee wat ‘inbegrepen’ is.
    Vraag expliciet naar wat je krijgt: meubilair, wifi, verwarming? Niets is zo onhandig als studeren zonder stoel (of verwarming in januari).

14. Je gaat ervan uit dat een studentenkamer altijd gezellig is.
    Soms is het een bunker in een buitenwijk. Check locatie, afstand tot campus, veiligheid, en of je buren mensen of muggen zijn.

15. Je laat je kamer in Nederland zomaar achter.
    Regel onderhuur of tijdelijk opzeggen. En check of je inboedelverzekering nog geldig is - óók bij leegstand.

16. Je plant een veel te krap reisschema.
    Zorg dat je minstens een paar dagen voor de start aankomt. Jetlag + registraties + inschrijving = geen goed dag één plan.

17. Je neemt de halve inhoud van je kamer mee.
    Echt, je hoeft geen frituurpan of winterjas naar Spanje te slepen. Neem basics mee en koop lokaal wat nodig is.

18. Je weet niet waar je aankomt.
    Klinkt stom, maar gebeurt vaak. Zorg dat je een adres en contactpersoon hebt bij aankomst - en een plan B als niemand opendoet.

19. Je hebt geen noodplan klaarliggen.
    Stel een lijst op met wie je belt als je paspoort kwijt is of je vlucht wordt geannuleerd. En bewaar een kopie van je documenten in de cloud.

20. Je vergeet je te registreren bij lokale instanties.
    In veel landen moet je je aanmelden bij gemeente of universiteit. Wacht daar niet tot week drie mee: soms zit er een deadline op.

Nog niet geregeld? Dit helpt je op weg.

• Huis en woonruimte in het buitenland bij lang verblijf of emigratie 

3. Geldzaken, begroting en studiefinanciering als je gaat studeren in het buitenland

21. Je weet niet hoeveel het allemaal gaat kosten.
    Maak een overzicht: collegegeld, kamer, boodschappen, vervoer, verzekeringen, uitgaan. Ja, ook uitgaan.

22. Je denkt: ‘dat zie ik daar wel weer’.
    Spoiler: “daar” is vaak duurder dan hier. Vergelijk kosten van leven per bestemming - sommige steden eten je beurs levend op.

23. Je gaat ervan uit dat je overal recht op hebt.
    Check bij DUO wat er verandert als je naar het buitenland gaat. Soms stopt je OV, soms ook je beurs - au.

24. Je vergeet dat sommige beurzen een deadline hebben.
    En die ligt niet “ergens in september”, maar vaak al in februari. Noteer deadlines, zet herinneringen.

25. Je vraagt geen Erasmusbeurs aan ‘omdat het te veel gedoe is’.
    Gratis geld is gratis geld. Zoek hulp als je het formulier niet snapt - dit is het waard.

26. Je regelt geen financieel bewijs voor je visumaanvraag.
    Veel landen willen weten of je de eerste maanden kunt overleven. Regel bankafschriften, sponsordeclaraties, DUO-brieven.

27. Je opent geen lokale bankrekening.
    Niet overal kun je met een Nederlandse pas betalen. Open er één ter plekke en zet ‘m op automatisch opladen.

28. Je vergeet te checken wat pinnen of geld overmaken kost.
    Die kosten tikken aan - zeker bij elke koffie. Zoek naar studentenrekeningen met lage transactiekosten.

29. Je houdt geen buffer aan.
    Er komt áltijd iets onverwachts: een kapotte fiets, een torenhoge rekening, een vlucht die ineens verdubbelt. Spaar een beetje extra.

30. Je vertrouwt alleen op digitale toegang tot je bank.
    Zorg dat je wachtwoorden, codes en een werkende app hebt - ook als je simkaart niet meewerkt. Print indien nodig back-ups uit.

Nog niet geregeld? Dit helpt je op weg.

• Financiele en geldzaken regelen bij lang verblijf in het buitenland of emigratie 

4. Regelgeving, toeslagen en instanties als je gaat studeren in het buitenland

31. Je denkt dat je niets hoeft te melden als je tijdelijk weggaat.
    Check of je je moet uitschrijven bij de gemeente (BRP) - bij meer dan 8 maanden meestal wel.

32. Je DigiD is verlopen of je hebt er nooit een gehad.
    Zonder DigiD kun je straks niets regelen in Nederland. Vraag 'm aan vóór vertrek - anders wordt het ingewikkeld.

33. Je weet niet of je zorgtoeslag doorloopt.
    Dat hangt af van je verzekering én je verblijfsstatus. Zoek het uit voordat je geld ontvangt dat je later terug moet betalen.

34. Je hebt geen idee wat je mag bijverdienen.
    In sommige landen mag je bijverdienen, maar alleen met werkvergunning. In andere: helemaal niet. Check dat vóór je tekent.

35. Je schrijft geen instanties aan die je vertrek moeten weten.
    Denk aan gemeente, zorgverzekeraar, DUO, bank. Liever één brief teveel dan een boete.

36. Je weet niet welke documenten straks niet meer geldig zijn.
    Paspoort verlopen in het buitenland = ellende. Check geldigheid van ID, rijbewijs, ov-kaart etc.

37. Je hebt geen idee waar de ambassade zit.
    Zoek ‘m op. Zet ‘m in je telefoon. Je hoopt dat je ‘m nooit nodig hebt - maar als het moet, moet je ‘m vinden.

38. Je gooit al je Nederlandse post ongeopend in een mapje.
    Slechte gewoonte. Lees wat je krijgt - en vraag zoveel mogelijk digitaal via e-mail of app.

39. Je denkt dat je toeslagen automatisch worden stopgezet.
    Nope. Vaak moet je dat zélf doen. Anders moet je maanden later alles terugbetalen.

40. Je zegt ‘ik regel dat later wel als ik daar ben’.
    Er zijn dingen die je vóór vertrek moet doen. Zoals je DigiD activeren, je bank machtigen, je verzekering doorlichten. Doe dat thuis, met goede wifi en zonder paniek.

Nog niet geregeld? Dit helpt je op weg.

• Sociale voorzieningen en uitkeringen regelen bij lang verblijf in buitenland of emigratie 

5. Opleiding en toelating als je gaat studeren in het buitenland

41. Je denkt dat je toelating ‘wel goedkomt’.
    Toelatingseisen verschillen per land, studie en instelling. Check ze tot in detail en wacht niet op automatische goedkeuring.

42. Je begint te laat met verzamelen van documenten.
    Diploma’s, cijferlijsten, motivatiebrieven, taaltoetsen - ze zijn zelden ‘morgen geregeld’. Start op tijd en hou een checklist bij.

43. Je vergeet je diploma te vertalen of legaliseren.
    Veel instellingen willen officiële vertalingen, soms met stempel en handtekening. Regel dit vóórdat deadlines naderen.

44. Je hebt geen idee wat je gaat studeren.
    “Even zien wat ik daar leuk vind” is geen inschrijving. Verdiep je vooraf in vakken, studievormen en aansluiting met je vooropleiding.

45. Je denkt dat je Nederlands diploma overal hetzelfde waard is.
    Niet dus. Zoek op of jouw diploma geaccepteerd wordt - en of je aanvullende bewijs nodig hebt.

46. Je regelt je taaltoets op het laatste moment.
    TOEFL, IELTS, Cambridge - allemaal met wachttijd én geldige scoretermijnen. Plan je test slim in.

47. Je kopieert je motivatiebrief van ChatGPT (of erger: van je vriend).
    Instellingen prikken daar zó doorheen. Maak het persoonlijk, concreet en passend bij je opleiding.

48. Je hebt geen idee van deadlines.
    Veel inschrijvingen sluiten maanden voor de start. Zet deadlines in je agenda én op je koelkast.

49. Je denkt dat het programma wel een beetje lijkt op je vorige studie.
    Dat valt soms flink tegen. Lees opleidingsinformatie grondig, kijk of je vakken snapt en check de taal van het lesmateriaal.

50. Je denkt dat je op dag één in de collegebanken zit.
    Nope. Vaak zijn er introductieweken, administratie, taalcursussen. Houd daar tijd (en energie) voor vrij.

Nog niet geregeld? Dit helpt je op weg.

• Studeren in het buitenland en onderzoek in het buitenland 

6. Verzekeringen, gezondheid en veiligheid als je gaat studeren in het buitenland

51. Je gaat ervan uit dat je Nederlandse zorgverzekering gewoon blijft gelden.
    Dat klopt lang niet altijd. Check bij je verzekeraar of je dekking houdt - en voor hoelang.

52. Je stelt het afsluiten van een studentenverzekering uit.
    In sommige landen is het verplicht, in andere gewoon verstandig. Regel het meteen - een ziekenhuisbezoek zonder verzekering is geen studentenuitje met studentenkorting.

53. Je vertrouwt op de verzekering van je ouders.
    Die dekt meestal geen maandenlang verblijf in het buitenland. Bel even, check de voorwaarden en voorkom verrassingen.

54. Je denkt niet aan aanvullende verzekeringen.
    Reisverzekering, aansprakelijkheid, tandarts, repatriëring: allemaal het overwegen waard. Maak een lijstje en vink af.

55. Je vergeet medische dossiers op te vragen.
    Zorg dat je een Engelstalige samenvatting van je medische geschiedenis hebt - vooral bij chronische klachten of allergieën.

56. Je regelt geen medische check-up voor vertrek.
    Tandarts, huisarts, vaccinaties - beter vóór vertrek dan als je al op een wachtlijst staat in een vreemd zorgsysteem.

57. Je hebt geen idee waar je naartoe moet bij klachten.
    Zoek vooraf uit hoe zorg geregeld is op je bestemming. Is er een campusdokter? Waar zit de dichtstbijzijnde apotheek?

58. Je bent niet voorbereid op stress, heimwee of overprikkeling.
    Dat komt vaker voor dan je denkt. Informeer wat je instelling aanbiedt aan begeleiding of hulp - en durf er gebruik van te maken.

59. Je bewaart je polis ergens ‘ergens’.
    Zorg dat je weet waar je verzekeringspapieren zijn, wat je moet doen bij schade en welk nummer je belt als je echt in de penarie zit.

60. Je denkt: ‘ik zie wel hoe het gaat’.
    Prima instelling voor sommige dingen - maar niet voor je gezondheid of verzekering. Regel het goed, dan kun je daarna zorgeloos studeren.

Nog niet geregeld? Dit helpt je op weg.

• Studeren in het buitenland verzekeren 

7. Visa en documenten als je gaat studeren in het buitenland

61. Je wacht met visumaanvraag tot je inschrijving rond is.
    Dat klinkt logisch, maar soms is de wachttijd zó lang dat je dan al te laat bent. Begin parallel met beide trajecten.

62. Je weet niet welk visum je nodig hebt.
    Toeristenvisum, studentenvisum, werkvisum - allemaal andere regels. Zoek uit wat in jouw geval verplicht is, en wat optioneel.

63. Je hebt geen bewijs van inschrijving of financiële draagkracht.
    Zonder die papieren geen visum. Vraag ze op tijd aan bij je onderwijsinstelling en verzamel je financiële documenten.

64. Je vergeet dat je paspoort een einddatum heeft.
    In veel landen moet je paspoort nog minstens zes maanden geldig zijn bij binnenkomst. Check en verleng op tijd.

65. Je denkt dat je alles ter plekke wel kunt regelen.
    Soms kan dat, vaak niet. Denk aan medische verklaringen, antecedentenverklaringen of documenten met apostille - die regel je thuis.

66. Je denkt dat het allemaal online kan.
    Helaas. Veel ambassades willen je fysiek zien, mét documenten in drievoud. Plan je afspraken op tijd in.

67. Je hebt geen kopieën van je papieren.
    Maak van álles een digitale en een papieren kopie: paspoort, visum, verzekeringen, inschrijvingen. Bewaar ze apart.

68. Je snapt niet wat een apostille is.
    Kort gezegd: een stempel die bevestigt dat je document ‘echt’ is. Sommige landen eisen het. Zoek op of het nodig is - en regel het dan.

69. Je vergeet dat je visum kan verlopen.
    Houd goed bij tot wanneer je verblijf geldig is - en wat je moet doen als je langer blijft, bijvoorbeeld voor stage of scriptie.

70. Je laat je niet registreren bij de ambassade of consulaat.
    In crisissituaties (natuurrampen, onrust, pandemieën) wil je dat ze weten dat je er bent. Even aanmelden kan geen kwaad.

Nog niet geregeld? Dit helpt je op weg.

• Visum en vergunningen regelen bij lang verblijf in buitenland of emigratie 

8. Taal, cursussen en onderwijsomgeving als je gaat studeren in het buitenland

71. Je denkt dat je de taal daar wel ‘oppikt’.
    Een beetje oppikken is leuk, maar niet genoeg voor colleges of administratie. Volg een taalcursus - liever vóór vertrek dan na.

72. Je onderschat hoe vermoeiend studeren in een andere taal is.
    De eerste weken voelt zelfs een simpel hoorcollege als een escape room. Plan dus geen overvolle eerste maand.

73. Je denkt dat iedereen Engels spreekt.
    Misschien op papier, maar in de praktijk niet per se bij de balie, huisarts of supermarkt. Leer de basics van de lokale taal.

74. Je weet niet in welke taal het onderwijs precies wordt gegeven.
    “Internationaal programma” betekent niet automatisch Engels. Check de voertaal per vak.

75. Je bereidt je niet voor op andere lesvormen.
    Soms krijg je nauwelijks colleges, maar vooral groepsopdrachten of papers. Zoek uit hoe het werkt - en oefen alvast.

76. Je denkt dat je geen hulp nodig zult hebben.
    Bij veel instellingen kun je terecht voor schrijfbegeleiding, taalondersteuning of studieadvies. Gebruik het - daarvoor zijn ze er.

77. Je bent verbaasd over de verwachtingen.
    Soms wordt er veel zelfstandigheid verwacht, soms juist veel aanwezigheid. Informeer je daar vooraf over en stel vragen tijdens de introductie.

78. Je denkt dat je zomaar vakken kunt wisselen.
    Soms kan dat, vaak is het een drama. Check vooraf het vakkenpakket en de inschrijfdeadlines per vak.

79. Je denkt dat studiepunten overal hetzelfde zijn.
    ECTS verschilt van non-ECTS. Check of je studiepunten in Nederland (of elders) worden erkend.

80. Je negeert alle introductieactiviteiten.
    Dat is dé plek om vrienden te maken, systemen te leren kennen en te snappen hoe dingen werken. Gewoon gaan - ook als het ongemakkelijk voelt.

Nog niet geregeld? Dit helpt je op weg.

• Taalcursus in het buitenland doen en talen leren van Chinees tot Spaans 

9. Cultuur, sociale integratie en relaties als je gaat studeren in het buitenland

81. Je denkt dat cultuurverschil vooral iets grappigs is.
    Totdat je ruzie hebt met je huisgenoot omdat jij ‘gewoon iets direct zegt’ en zij dat als belediging ervaart. Lees je in.

82. Je overschat hoe snel je je thuis voelt.
    Je mag het wennen noemen, of cultuurshock, maar het hoort erbij. Geef het tijd, en wees mild voor jezelf.

83. Je blijft alleen met Nederlanders optrekken.
    Lekker veilig, maar je mist de helft van de ervaring. Zoek ook contact met locals of internationale studenten.

84. Je zegt overal ‘ja’ op om niemand teleur te stellen.
    Je hoeft niet alles leuk te vinden. Kies bewust waar je tijd en energie in steekt.

85. Je doet alsof je alles begrijpt.
    Niet nodig. Vraag juist dóór als je iets niet snapt - of het nu een lokaal gebruik is of een grapje tijdens een college.

86. Je stelt je sociale leven uit tot ‘na de drukte’.
    Spoiler: die drukte blijft. Bouw meteen wat routines in: een koffiemoment, sport, een wekelijkse lunch.

87. Je verwacht dat vriendschappen vanzelf ontstaan.
    Soms wel, vaak niet. Blijf nieuwsgierig, stel vragen, wees een beetje volhardend. Mensen waarderen initiatief.

88. Je vindt het stom dat je je alleen voelt.
    Dat is het niet. Het is normaal. Je bent niet de enige - en praten helpt écht.

89. Je negeert je eigen grenzen.
    Sommige studenten gaan voluit en crashen daarna. Leer op tijd ‘nee’ zeggen en neem pauze als je lichaam of hoofd daar om vraagt.

90. Je denkt dat relaties op afstand vanzelf goed blijven.
    Ze kunnen slagen, maar niet vanzelf. Maak heldere afspraken en blijf communiceren - ook als het even schuurt.

Nog niet geregeld? Dit helpt je op weg.

• Culture Shock en heimwee voorkomen bij reizen en wonen in het buitenland 

10. Terugkeer en afronding als je gaat studeren in het buitenland

91. Je plant je terugkeer pas een week van tevoren.
    Iets met opzegtermijnen, administratie en afscheid. Begin op tijd met regelen en afronden.

92. Je vergeet een bewijs van studie of transcript op te vragen.
    Heb je straks in Nederland nodig - soms voor studie, soms voor werk. Vraag het vóór vertrek op, niet zes maanden later via e-mail.

93. Je denkt dat je studie automatisch erkend wordt.
    Check of je diploma of certificaat in Nederland geaccepteerd wordt - en zo niet, wat je kunt doen.

94. Je zegt je huur pas op als je al terug bent.
    Beter: vóór je terug bent. Anders betaal je door of krijg je ruzie met je huisbaas op afstand.

95. Je vliegt letterlijk weg zonder afscheid.
    Zonde. Plan bewust momenten om dankjewel en doei te zeggen - ook al is het ongemakkelijk.

96. Je vergeet dat je een ervaring rijker bent.
    Schrijf op wat je geleerd hebt, wat je meeneemt en wat je anders zou doen. Reflectie is goud waard - ook voor je cv of sollicitaties.

97. Je hebt geen plan voor na terugkomst.
    Dat hoeft niet perfect, maar een idee van ‘en nu?’ helpt bij het landen. Werk, studie, rust - maak het bewust.

98. Je onderschat hoe gek het is om weer ‘thuis’ te zijn.
    De omgekeerde cultuurshock is echt. Dingen zijn veranderd, jij bent veranderd - en dat mag even schuren.

99. Je vergeet je administratie opnieuw te regelen.
    Zorgverzekering, gemeente, toeslagen: meld je aan waar nodig. En vraag hulp als je het niet snapt.

100. Je denkt dat het avontuur voorbij is.
     Je avontuur gaat door - met alles wat je hebt geleerd, ervaren en overwonnen. Zet het in beweging.

Nog niet geregeld? Dit helpt je op weg.

• Terugkeer naar Nederland en remigratie na lang verblijf in buitenland of emigratie 