Wonen in het buitenland: wat is het, hoe doe je het, waar en met wie?

Waarom emigreren mensen in het kort

• Lang niet iedereen die moeite heeft met het feit dat Nederland te volgebouwd raakt, of dat de maatschappij zo sterk is veranderd, of dat het huidige leven niet meer bevalt, kiest voor emigratie. Emigratie is lang niet altijd de "oplossing" voor een gevoel van onvrede met je huidige situatie. Een carrièreswitch, verhuizing binnen Nederland of vrijwilligerswerk waarmee je een maatschappelijke bijdrage levert is voor sommigen voldoende.
• Toch hakken veel mensen uiteindelijk wel die knoop door en verhuizen voor langere tijd of voorgoed naar het buitenland.
• Uit een enquête onder potentiële emigranten in 2020, blijkt dat 21% het aankomende pensioen als belangrijke reden opgeeft, 19% de slechte mentaliteit in Nederland noemt, 10% Nederland wil verlaten vanwege de migrantencrisis, 8% omdat men een baan zoekt/vindt in het buitenland, 3% de criminaliteit als hoofdreden benoemt en 1% Nederland wil verlaten vanwege de files.
• Uit een enquête onder potentiële emigranten enkele jaren hiervoor, blijkt dat 24% van de toekomstige emigranten "meer rust, ruimte en een natuurlijke omgeving voor de opvoeding van hun kinderen" zoekt. Een bijna even grote groep van 23% gaat vertrekken omdat ze de "slechte mentaliteit in Nederland zat zijn". "Op zoek naar een andere baan" of "genieten van het pensioen" staan op een gedeelde derde plaats met elk 16%.

• Hieronder veelgehoorde motieven om Nederland in te ruilen voor een nieuw thuisland.
• Plus enkele overwegingen en nuanceringen; neem het mee in je voorbereidingen maar laat je er uiteraard niet door ontmoedigen.

Tips voor als je overweegt te vertrekken

• Zoek bij het beschrijven en vastleggen van motieven om uit Nederland te vertrekken vooral naar een positieve insteek. In plaats van “Ik word helemaal gek van dat benauwde, volgebouwde land.”: “Ik heb in mijn dagelijkse leefomgeving sterkere behoefte aan meer ruimte en rust.” Als dit motief voor jou erg belangrijk is, neem dat dan mee in je oriëntatie op een nieuwe woonlocatie; kies eerder voor een rustig dorp dan die wereldstad, of zoek naar woonruimte in een rustige woonwijk met meer groen.
• Geef aan al je vertrek-motieven een waarde en rangschik je motieven naar die waardes: wat is voor jou het allerbelangrijkste, wat weegt ook mee maar is minder essentieel. Hou die motieven goed voor ogen bij je oriëntatie op woonland en leefomgeving en sluit met name compromissen op minder belangrijke aspecten.

1 - Weg willen uit Nederland

Motivatie & verwachting

• Overheersend gevoel van onbehagen zal na vertrek uit Nederland kleiner worden (onbehagen: "Mijn land is niet meer wat het geweest is", "In dit land wil ik mijn kinderen niet laten opgroeien" etc.).

In kaart brengen & opschrijven

• Wat ligt precies aan de basis van dat gevoel van onbehagen.
• In hoeverre ga je dat onbehagen niet ook (op termijn) in je nieuwe thuisland voelen.
• Wat maakt je beoogde bestemming zoveel idealer dan je huidige woonlocatie.

2 - Economische omstandigheden & werk

Motivatie & verwachting

• Betere economische omstandigheden in nieuwe thuisland, grotere kans op vinden van (passend) werk.

In kaart brengen & opschrijven

• Doe gedegen onderzoek naar je kansen op de arbeidsmarkt in je nieuwe thuisland, welke regels c.q. belemmeringen zijn er eventueel voor buitenlanders die willen werken, zijn diploma's, referenties en werkervaring geldig en/of bruikbaar in nieuwe thuisland?
• Onderzoek mogelijkheden voor je partner ('dual career') of, als je wordt uitgezonden, of je werkgever ook spouse career counseling services aanbiedt of ondersteunt.
• Eigen business starten? Doe een gedegen marktonderzoek, stel een business plan op en laat dat toetsen. Onderzoek ook welke mogelijke alternatieven er zijn voor inkomstenbronnen op kortere termijn als inkomsten (of kosten) van je business anders blijken dan verwacht.

3 - Meer van de wereld willen zien, avontuur, langgekoesterde droom najagen

Motivatie & verwachting

• Emigratie is de ultieme invulling van de wens om lang in het buitenland te kunnen verblijven, werkelijk contact te kunnen maken met de lokale bevolking.

In kaart brengen & opschrijven

• Idealisering van "het buitenland" naar aanleiding van eerdere korte of lange reiservaringen en vakanties is een valkuil die een deel van de terugkeerders (achteraf) benoemt.
• Check tijdig of alle mee-emigrerende personen (partner, gezinsleden) óók die droom koesteren -of er in ieder geval in mee willen gaan.
• Het wérkelijk integreren, vrienden maken en volledig geaccepteerd worden in een nieuwe samenleving en cultuur is volgens veel emigranten niet onmogelijk maar wel erg complex, lange adem is nodig óók als je emigreert naar België, Duitsland of Frankrijk.

4 - Levenskwaliteit

Motivatie & verwachting

• Het klimaat is beter dan in Nederland, het leven elders is relaxter en minder stressvol, gezondheid zal verbeteren, minder regeldruk, beter belastingklimaat, minder overheid.

In kaart brengen & opschrijven

• Klimaat kan variëren afhankelijk van seizoen, baseer je niet op eerdere vakantieperioden, monitor eens -via een online weersite- een jaar lang de ups én downs, langdurig landverhuizers geven aan de Hollandse seizoenen te missen, voortdurend werken in tropische omstandigheden kan ook ónaangenaam zijn, klimaatomstandigheden veranderen wereldwijd. Neem ook risico's op weersextremen (natuurbranden, overstromingen, extreme hittegolven) mee in je overwegingen
• Hoe stressvol je leven is hangt mede af van je eigen persoon, emigratie levert in eerste instantie meer (regel- en aanpassings)stress op, nieuwe zorgen ontstaan als werk of eigen bedrijf tegenzit.
• Minder regeldruk of een meer teruggetrokken overheid betekent anderzijds ook dat basisvoorzieningen anders ingevuld worden of er niet zijn, dat zaken soms "gaan zoals ze gaan" zonder dat je er invloed op hebt, dat het verkrijgen van vergunningen een slopend proces kan zijn, dat afspraken geen afspraken blijken te zijn.
• Gezondheidszorg is vaak anders ingericht dan in Nederland, medische voorzieningen kunnen minder toegankelijk of in nabijheid zijn dan je gewend was.

5 - Meer tijd voor elkaar/met gezin

Motivatie & verwachting

• De hectiek van het drukke Nederlandse (gezins)leven achterlaten, meer tijd kunnen besteden aan zaken waar het écht om draait.

In kaart brengen & opschrijven

• Zie ook "levenskwaliteit": hoe hectisch je leven is heb je mede zelf in de hand, een aantal factoren dat zorgt voor hectiek (werk, school, sociale relaties) zal niet veel veranderen.
• Eigen bedrijf starten in het buitenland? Veel starters in het buitenland geven aan -zeker in de eerste jaren- eerder mínder tijd voor elkaar en het gezin te hebben. Het combineren van woon- en werklocatie, waardoor je "dichter bij elkaar bent", heeft daarbij voor- en nadelen. Het maken -en nakomen- van heldere afspraken omtrent scheiding van werk en privé kan helpen.
• Als, al dan niet na verloop van tijd, de onderlinge verhoudingen veranderen kan het minder makkelijk zijn deze weer te verbeteren als je volledig op jezelf bent aangewezen.
• Meer tijd voor elkaar betekent ook meer loslaten van achterblijvers, familie, vrienden.

6 - Relatie in het buitenland

Motivatie & verwachting

• Samenwonen met vriend/vriendin in het buitenland.

In kaart brengen & opschrijven

• Kiezen voor je relatie in het buitenland: vele Nederlanders leven met vele buitenlanders succesvol samen in het buitenland.
• Toch zijn er ook veel voorbeelden van uiteindelijk botsende culturen, communicatiestoornissen, te sterk gemis van eigen cultuur of te grote eenzijdige aanpassing wanneer nieuwe woonlocatie die van "de ander" is.
• Sommige mensen kiezen -wanneer financieel haalbaar- bewust voor een volledig nieuwe woonlocatie, zodat beide partners moeten wennen en een nieuw leven gaan opbouwen.

7 - Persoonlijke ontwikkeling

Motivatie & verwachting

• Emigratie zorgt voor sterkere persoonlijke ontwikkeling, je moet jezelf zien te redden, leren integreren in andere omstandigheden, ontsnappen aan je eigen 'automatische piloot'.

In kaart brengen & opschrijven

• Belangrijk dat je ook openstaat voor de mogelijk negatieve impact van deze ontwikkeling, de confrontatie met jezelf, niet even op vertrouwde anderen kunnen leunen.
• Partner en/of gezinsleden hebben ieder hun eigen fasen in deze ontwikkeling, ieder doorloopt een eigen proces; hetgeen ook conflicten met zich mee kan brengen.

8 - Veiligheid

Motivatie & verwachting

• Meer sociale en economische veiligheid dan in Nederland.

In kaart brengen & opschrijven

• Het is niet altijd eenvoudig vooraf te achterhalen of jouw andere overtuigingen in de cultuur van je nieuwe thuisland écht beter geaccepteerd worden, of dat het slechts schijn-acceptatie is.
• Een nieuwe woonlocatie kan onverwachte nieuwe veiligheidsissues met zich mee brengen (van platteland naar drukke stad of andersom, andere vormen van criminaliteit, grotere behoefte zelfredzaamheid van je kinderen).

9 - Al die regeltjes in Nederland...

Veel (potentiële) emigranten geven als één van de emigratie-motieven aan "minder regeldruk dan in Nederland". Nederland wordt of werd ervaren als land waar middels allerlei wet- en regelgeving steeds minder ruimte is ontstaan voor persoonlijke vrijheid, "voor alles is een regel en formulier" bedacht.

Terecht of niet; alleen al een dergelijk gevoel van te hoge regeldruk kan al genoeg motiveren om daadwerkelijk te emigreren. Tegelijkertijd is relativering hiervan soms op zijn plaats. Denk bijvoorbeel aan:

• De (al dan niet te realiseren) wens bij de Nederlandse overheid om, waar het kan, wet- en regelgeving juist in te perken.
• (Veel) regels er niet zomaar zijn, ontstaan zijn vanuit een bepaalde cultuur en behoefte aan bijvoorbeeld orde, veiligheid, bescherming.
• Het feit dat in landen buiten Nederland ook (veel) regelgeving bestaat; denk bijvoorbeeld aan de invoer van dieren of planten, de (zeer) strenge straffen bij sommige overtredingen, (te) flexibele regelgeving omtrent wapenbezit, te strenge (of juist te softe) regelgeving omtrent alcohol en (soft) drugs, straffen omtrent het tonen van gevoelens in het openbaar, kleding- en gedragsvoorschriften, andere zienswijzen op mensenrechten, (on)verdraagzaamheid wanneer je een niet-gangbare geloofsovertuiging hebt.

Hoeveel Nederlanders vertrekken naar het buitenland?

• Emigratie- en remigratiecijfers kom je wél in allerlei soorten en maten tegen. Meestal zijn ze gebaseerd op het aantal mensen dat zich heeft uitgeschreven bij de gemeente en het aantal mensen dat zich opnieuw inschrijft in het bevolkingsregister. Door deze manier van registreren raken cijfers wat gekleurd.
  • niet iedereen schrijft zich uit bij vertrek uit NL (vergeten, of bewust vanwege de -al dan niet toegestane- wens tot behoud van een adres).
  • het aantal mensen dat voor bijvoorbeeld een lange reis of wereldreis naar het buitenland vertrekt en zich al dan niet uitschrijft uit de basisregistratie wordt niet bijgehouden.
  • het aantal mensen dat als digital nomad vertrekt uit Nederland om (een tijd) in het buitenland te gaan reizen, wonen en werken en zich al dan niet uitschrijft uit de basisregistratie wordt niet bijgehouden.
  • ook worden buitenlandse migranten die in Nederland hebben gewoond, ingeschreven hebben gestaan in het bevolkingsregister, en nu naar hun vaderland (of een andere bestemming) terugkeren meegeteld bij het totaal aantal mensen dat uit Nederland emigreert.
  • ook de remigratiecijfers raken vervolgens vertekend; bijvoorbeeld mensen die zich terecht of onterecht, nooit hadden uitgeschreven en terugkeren schrijven zich dus bij terugkeer niet opnieuw in.

Emigratie in ruime zin

• Ondanks bovenstaande geeft de trend in aantallen natuurlijk wel een goede indicatie. Kies je voor 'emigratie' in een ruime zin des woords (inclusief oorspronkelijke buitenlandse vestigers die terugkeren naar land van herkomst), dan ontwikkelen de aantallen zich als volgt (bron: met name CBS):
  • 1955: bijna 460.000 / 1970: 56.000 / 1996: bijna 60.000 / 2006: 130.000 / 2007: 123.000 / 2013: 146.000 / 2014: 148.000 / 2015: 149.500 / 2016: 151.500 / 2017: 154.000 / 2019: 161.000 / 2020: 152.500 (mede invloed COVID-19).

Emigratie van in Nederland geboren Nederlanders naar het buitenland

• In de periode 2000-2015 emigreerden gemiddeld zo'n 46.000 à 47.000 Nederlanders (d.w.z. Nederlanders die ook geboren zijn in Nederland); vanaf 2010 ligt dat aantal ook al jaren behoorlijk stabiel rond de 45.000.
  • één op de vier Nederlanders die in 2005 emigratieplannen had, was twee jaar later daadwerkelijk vertrokken.
  • mannen, jongeren onder de 30 jaar en alleenstaanden wagen het meest de emigratiestap.
  • hoewel 20'ers (en deels ook 30'ers) in absolute aantallen het meest emigreren, groeit de groep emigrerende 55+'ers de laatste tijd relatief het snelst.
  • naar schatting verblijven er zo'n 1.000.000 Nederlanders momenteel in het buitenland (bron: IOM).
  • Nederlanders zijn overigens 'gewild' in het buitenland o.a. vanwege hun goede opleiding, talenkennis, flexibiliteit en ondernemingszin.

Remigratie

• Rond de 20.000 in Nederland geborenen keren jaarlijks terug naar Nederland (incl. de uitgezonden expats).
  • tussen 2000 en 2015 keerde rond de 53% van alle geëmigreerde Nederlanders na verloop van tijd weer terug naar Nederland; gemiddeld zo'n 25.000 Nederlanders per jaar.

Wat zijn de verwachtingen?

• tendens naar parttime wonen in het buitenland als gevolg van verbeterde internationale mobiliteit (heen & weer reizen is makkelijker).
• toenemende vergrijzing & meer faciliteiten of speciale vestigingsprogramma's voor senioren.
• toegenomen zoektocht naar betere kwaliteit van leven (rust, ruimte en natuurlijke leefomgeving, minder stress en hectiek).
• ZZP-ers zoeken buitenlandse markt.
• groeimarkt internationale stages en werk.
• minder drempels voor buitenlandse vestiging.
• grensgebieden komen dichterbij.
• betere communicatiemiddelen, waardoor contact met thuisfront niet meer verloren hoeft te gaan.

Hoeveel Nederlanders wonen in het buitenland?

• er is sinds 1991 geen verplichte registratie (meer) voor Nederlanders die in het buitenland gaan wonen.
• er zijn allerlei goede redenen om je vooral wel te registreren (zie elders), maar registratie gebeurt dus op vrijwillige basis.
• dat betekent ook dat er geen sluitende tellingen zijn van het aantal Nederlanders dat (permanent of semi-permanent) in het buitenland woont.
• ruwe schattingen lopen uiteen van ongeveer 700.000 (2010, ministerie van Buitenlandse Zaken) tot 1.200.000.

Quotes

Wat zijn eerste aandachtspunten als je je huisdier(en) meeneemt voor een lang verblijf in het buitenland, of bij emigratie

ls je voor langere tijd naar het buitenland vertrekt of gaat emigreren is het meenemen of achterlaten van je huisdier waar je aan bent gehecht vooral een persoonlijke beslissing. Toch is het ook raadzaam te overleggen met een dierenarts, want niet ieder dier zal op je nieuwe woonbestemming zomaar goed gedijen.

• bij het vervoer van dieren per vliegtuig zijn verschillende partijen betrokken, sommige mede afhankelijk van de mate waarin je het regelwerk wilt uitbesteden: je dierenarts (of een dierenarts van een gespecialiseerde luchtvrachtagent), een luchtvrachtagent, de luchtvaartmaatschappij, desgewenst een dierenhotel (dat het dier ook incheckt), de douane of veterinaire dienst op de aiport(s)
• heb je, in overleg, de beslissing genomen om een of meerdere huisdieren mee te nemen, dan kunnen deze vaak in hetzelfde vliegtuig worden vervoerd als jezelf.
• het vervoer van dieren door de lucht is geregeld in de luchtvaartwet. Deze wet zorgt ervoor dat het welzijn van de dieren altijd voorop staat en dat het vervoer niet schadelijk is voor de dieren.
• je huisdier moet gezond (gezondheidsverklaring/certificaat, meestal binnen één week voor vertrek, soms 72 uur) en ingeënt zijn.
• heb je een hond of kat als huisdier dan dien je een rabiëscertificaat (bewijs van inenting tegen hondsdolheid) en een gezondheidscertificaat te hebben waarin verklaard wordt dat het dier klinisch onderzocht en gezond bevonden is. Er kunnen m.b.t. de rabiësinenting uitzonderingen worden gemaakt (geen bewijs nodig) voor puppy's en kittens tot een bepaald aantal weken oud; raadzaam om dit tijdig te checken.
• heb je een vogel als huisdier dan moet je een bewijs van inenting tegen vogelgriep hebben; sommige landen weigeren vogels uit bepaalde bestemmingen helemaal vanwege dit risico
• je huisdier moet in het bezit zijn van een paspoort (uitgegeven door dierenarts)
• binnen de EU moeten honden, katten en fretten in het bezit zijn van een paspoort volgens Europees model en geïdentificeerd zijn (chip of tatoeage).
• indien er meer inentingen of papieren nodig zijn voor speciale ‘gevallen’ of bestemmingen dan zou je dierenarts daarvan op de hoogte moeten zijn. Voor het invoeren van een huisdier in Australië worden bijvoorbeeld strenge eisen gesteld. Bloedtesten minimaal zo'n 7 maanden, legalisatie van de uitslag, aanvragen van een importvergunning etc.
• ook kun je een gespecialiseerd bedrijf in de arm nemen, die expertise heeft opgebouwd rondom het veilig vervoeren van dieren. Een dergelijk bedrijf is op de hoogte van wet- en regelgeving en kent over het algemeen de regels en uitzonderingen in de luchtvaartsector. Je kunt er terecht voor o.a. afhaal- en wegbrengservice in Nederland, België en Duitsland, tijdelijke opvang in internationaal dierenhotel vlakbij Schiphol, boeking van je huisdier op de gewenste vlucht, opmaken luchtvrachtbrief en labels, leveren van IATA goedgekeurde kennels, douane faciliteiten bij vertrek, eventuele verzegeling door VWA.
• sommige landen accepteren geen huisdieren zonder bepaalde inentingen, bloedtesten en veterinaire behandelingen, waardoor het onmogelijk is om jonge pups of kittens naar het land te versturen. Ook luchtvaartmaatschappijen hebben restricties op de leeftijd van huisdieren. De meeste luchtvaartmaatschappijen hanteren echter een leeftijd van 10 weken.
• voor het vervoeren van vogels en exotische dieren is het van belang om allereerst de wetenschappelijke naam van het dier vast te stellen. Aan de hand hiervan wordt bepaald welke verpakking/transportboxen er gebruikt dient te worden en welke mogelijkheden er zijn om het dier te vervoeren naar de gewenste eindbestemming. Niet alle luchtvaartmaatschappijen accepteren vogels en exotische dieren. De verscheper is verantwoordelijk voor het meegeven van voer en waterbakjes.
• huisdieren, en de benodigde papieren, worden veelal direct bij aankomst geïnspecteerd; is er iets niet in orde dan bestaat de kans dat het dier wordt teruggestuurd, of (extra) in quarantaine moet