Natuurgebieden & Wildreservaten in het buitenland

 

Natuurgebieden en wildreservaten bezoeken in het buitenland tijdens het reizen en backpacken

 

Van dieren spotten tot natuur beschermen

JoHo: crossroads uit bundel
Inloggen of aansluiten om alle teksten te kunnen zien en alle tools te kunnen gebruiken

Ben je ingelogd als JoHo donateur dan krijg je op deze pagina toegang tot meer gerelateerde informatie.

Ben je ingelogd als abonnee dan zie je alle gerelateerde informatie.

Log in als je nog niet bent ingelogd.

  Themapagina

Wat zijn favoriete gebieden in het buitenland om bijzondere vogels te spotten, zeedieren te ontmoeten of exceptionele natuurverschijnselen te zien?

 

Favoriete lokaties voor vogels spotten in het buitenland

  • Mauritanië (overwinterende trekvogels)
  • Georgië (roofvogel trek)
  • Pantanal (Brazilië / Argentinië)
  • Mindo (Ecuador)
  • Amazone (Peru / Brazilië)
  • Taman Negara (Maleisië)
  • South Luangwa Park (Zambia)

Favoriete natuurgebieden die je niet mag missen

  • Namibië (mega canyons & rode duinen)
  • Belize (Wetlands)
  • Ecuador (Amazone, Galapagos eilanden)
  • Costa Rica (Tropisch regenwoud)
  • Nepal (Himalaya’s)
  • VS (de natuurparken in California)
  • Argentinie / Brazilë (Pantanal)

Favoriete lokaties voor het bekijken van vissen en dieren bij het water

  • Ecuador (met de ongeëvenaarde Galapagos eilanden: zwemmen met pinguïns en zeehonden)
  • Sulawesi
  • Zanzibar (grote scholen dolfijnen bekijken)
  • Eilat (Israël) (met dolfijnen zwemmen)
  • Mexico
  • Madagaskar (walvissen bekijken)
  • Canada, Noorwegen (orca's bekijken)
  • Zuid-Afrika (duiken naar haaien)
  • Kaaiman eilanden (zwemmen met roggen)
  • Egypte (Hurghada: voeren van tropische vissen)
  • Namibië (tussen de grootste zeehonden kolonie ter wereld wandelen)

Waar moet je op letten bij het plannen van een wildlife vakantie of het spotten van dieren?

  • Het seizoen speelt een cruciale rol bij het spotten van wildlife.
  • In Afrika zijn bijvoorbeeld de wilde dieren het beste te zien in de droge tijd, omdat ze voor toegang tot water maar op een beperkt aantal plekken terecht kunnen. In de natte tijden trekken ze vaak naar gebieden waar je niet kunt of mag komen en verspreiden de dieren zich over immense oppervlakten.
  • In de Amazone zie je in de regentijd hoogstens muggen vliegen
  • Voor vogels zijn trekroutes en de seizoenen die de routes mede bepalen cruciaal. Bedenk vooraf welke vogels je per se wilt zien en of die op jouw bestemming voorkomen tijdens de trek, als overwinteraar of als broedvogel.

Bergsport in het buitenland: wat is het, waarom doen, en waar kan je het beste heen?

Bergsport in het buitenland: wat is het, waarom doen, en waar kan je het beste heen?

Wat houdt het in?: 
  • Wat is bergsport: bergsport kan uiteenlopen van wandelen in de Alpen tot aan alpinisme in de Andes, van freeclimbing in de Ardennen tot een meerdaagse trekking in de Himalaya. Al eeuwenlang zijn mensen gefascineerd door de bergen, het bereiken van bergtoppen en het actief zijn in bergachtig gebied. Er zijn tientallen soorten bergsporten waaronder bergwandelen, bergklimmen, fatbiken, freeclimbing, rotsklimmen, tokkelen, tourskiën, wintersporten, ijsduiken en ijsklimmen. De laatste eeuw zie je ook steeds meer sporten waarbij het op een originele wijze van de berg afkomen centraal is komen te staan. Je kunt gaan abseilen, basejumpen, hanggliden maar ook gaan skiën of sleeën
  • Wat is abseilen (rappel): abseilen is het via een klimtouw zelfstandig afdalen van een steile wand. Bij het klimmen wordt het gebruikt als techniek om af te dalen, maar ook bij canyoning is het een onderdeel van de sport geworden

  • Wat is alpinisme: alpinisme is bergbeklimmen in terrein dat bestaat uit rots, sneeuw en ijs. De nadruk ligt op het 'verticaal' stijgen waarbij ook gebruik wordt gemaakt van armen en handen om omhoog te komen. Rotsklimmen en ijsklimmen zijn vormen van alpinisme. Het alpinisme is meer dan drie eeuwen geleden ontstaan tijdens een wetenschappelijk expeditie waarbij de top van de Mont Blanc werd beklommen. Het huidige alpinisme gaat meer om de klimtechniek, de moeilijkheidsgraad of de schoonheid van de route, dan om het halen van de top van de berg

  • Wat zijn trekkings en bergwandelingen: dat wil zeggen dat je langs gebaande en ongebaande paden door de bergen loopt. Wanneer je ook je armen en handen nodig hebt spreekt men al snel van bergklimmen. Eenvoudig gletsjer wandelen valgt ook onder bergwandelen. 'Rambling' is een eenvoudige manier van trekking, en 'scrambling' is eenvoudige manier van klimmen waarbij men af en toe de hulp van handen of knieën nodig heeft

  • Wat zijn freeclimbing (vrij klimmen) en wandklimmen: vrij klimmen (free climbing) is een vorm van rotsklimmen waarbij je met gebruik van handen en voeten naar boven klimt. Het wil niet zeggen dat je geen vorm van beveiliging hebt (dat staat bekend als free solo climbing), maar wel dat je geen gebruik mag maken van hulpmiddelen voor het klimmen zelf. Wandklimmen: is in een overdekte ruimte klimmen op een klimwand zonder hulpmiddelen.

  • Wat zijn nog meer berg- en klimsporten:
    • Boulderen is een klimsport waarbij je ongezekerd klimt tot ongeveer een hoogte van maximaal een meter of 4/5. Als je valt, val je in principe op een dikke mat. Boulderen lijkt erg op het leven, en draait vaak om het vinden van een juiste route.
    • Hangliden: zie luchtsporten
    • Deathriden of tokkelen : zie luchtsporten
    • Skiën of sleeën: zie wintersporten
Wat hou je er aan over?: 
  • Een betere gezondheid: van luchtwegen tot conditie
  • Een besef van nederigheid, en de wereld om je heen
  • Een adrenaline kick of juist een ultiem gevoel van rust
Wat neem je mee?: 
  • een goede basisconditie
  • voldoende water en voedsel voor onderweg en voor zolang de tocht duurt
  • je gezonde verstand (om niet te overmoedig te worden)
  • bij lastige tochten een gids die de omgeving goed kent
In hoeverre ben je verzekerd voor de risico's?: 

Wat zijn de risico's tijdens het beoefenen van bergsporten in het buitenland?

  • Bij elke vorm van bergsport loop je ook wel meer en minder risico dat je met een ongeluk of pech te maken krijgt.
  • Je kunt verdwalen
  • Je kunt een ongeluk krijgen (uitglijden, struikelen)
  • Je kunt te maken krijgen met snel omslaand weer
  • Je uitrusting kan kapot gaan

Wat zijn de gevolgen als het een keer mis gaat bij een bergsport?

  • Mocht je hulp nodig hebben en van een berg moeten worden gehaald, of uit een afgelegen gebied worden gerepatrieerd, dan kunnen de kosten aardig oplopen. De kosten van de inzet van een reddingshelikopter alleen al liggen rond de  5.000 euro per uur! Daarnaast kan je te maken krijgen met de kosten van een reddingsteam
  • Mocht je ook nog in het ziekenhuis belanden dan kan het zijn dat je zelf voor de kosten moet opdraaien als je niet een verzekering hebt afgesloten die jouw bergsport activiteiten dekt

Ben je verzekerd voor bergsport in het buitenland?

  • Bergsporten in het buitenland zijn in het algemeen door reguliere verzekeringen aan beperkingen gebonden. Meestal loop je ook wel meer risico dat je met een ongeluk of pech te maken krijgt
  • Lees meer over verzekeren en sportieve activiteiten
Beschermen en verzorgen van dieren in het buitenland: wat is het, waarom zou je het doen, en waar kan je het beste heen?

Beschermen en verzorgen van dieren in het buitenland: wat is het, waarom zou je het doen, en waar kan je het beste heen?

Wat houdt het in?: 

 

Wat is beschermen en verzorgen van dieren in het buitenland voor je werk, studie, stage of vrijwilligerswerk?

 

Wat is werken met dieren in het buitenland?

  • Het werken met dieren in het buitenland wil zeggen dat je je actief inzet voor de bescherming of verzorging van een of meer diersoorten.
  • Het werk kan worden onderverdeeld in werken met dieren in hun natuurlijke omgeving en het werken met dieren in opvangcentra. Daarnaast zijn er vaak werkzaamheden te doen op het gebied van communicatie, educatie of bijvoorbeeld fondsenwerving.

Wat is dieren beschermen in de natuurlijke omgeving van het dier?

  • In het buitenland dieren beschermen in de natuurlijke omgeving (habitat) van het dier wil zeggen dat je werkzaamheden doet die betrekking hebben het verbeteren van de leefomgeving. Of dat je bijvoorbeeld meehelpt bij onderzoek doen zoals metingen, tellingen of gedragsobservaties uitvoeren.

Wat is dieren verzorgen in opvangcentra en dierentuinen?

  • In het buitenland dieren verzorgen in opvangcentra wil zeggen dat je werkzaamheden doet die betrekking hebben op het verzorgen van voeding, het uitvoeren van hekcontroles, het verschonen van hokken en het in de gaten houden van hun gezondheid.
Wat hou je er aan over?: 

 

Waarom zou je dieren beschermen en verzorgen van in het buitenland?

  • Behulpzaamheid: of je nu een ander mens helpt, of een dier in nood: voor het dankbare werk krijg je meer terug dan dat je erin stopt
  • Betrokkenheid: het versterkt je gevoel van betrokkenheid bij bescherming van de natuur en de dierenwereld en ook met andere dierenliefhebbers
  • Beleving: de kans dat je iets meemaakt wat je nog nooit hebt gedaan, dat je uit je comfortzone wordt getrokken en dat je een onvergetelijke ervaring opdoet is aanzienlijk
  • Stabiliteit en stressvermindering: dieren kunnen een sterke invloed op je uitoefenen als het gaat om stressvermindering; bekende voorbeelden zijn paarden en dolfijnen. Voor andere dieren geldt weer dat ze een aardige graadmeter kunnen zijn voor de mate waarin je al stressbestendig bent.
  • Vrijheid: zeker als je midden in de natuur aan het werk bent, merk je weer het verschil  met het leven dat je soms thuis aan het leiden bent
Wat neem je mee?: 

 

Wat heb je nodig of kan je leren als je dieren gaat beschermen en verzorgen in het buitenland?

  • Omgevingsbewust zijn: door bijvoorbeeld rekening te houden met je omgeving, je afval zorgvuldig te bewaren, dieren in de eigen habitat met rust te laten.
  • Analytisch vermogen: vaak zal je het gedrag van dieren goed moeten analyseren. Soms om gevaar te voorkomen, en soms omdat het onderdeeel is van je werkzaamheden. Zo versterk je vaak ook je eigen analytisch vermogen.
  • Organisatiebewust zijn: dier- en natuurbechermingsorganisaties, en dierenopvangcentra, worden vaak gerund door een apart slag zeer betrokken mensen. Daarnaast zijn het organisaties die vaak weinig middelen hebben en moeten vechten tegen de lokale bureaucratie.
  • Inlevingsvermogen: bewust zijn van die omstandigheden is soms al het halve werk als je het gedrag wil begrijpen van de medewerkers van een project, of je directe medehelpers
In hoeverre ben je verzekerd voor de risico's?: 
  • Overal ter wereld zijn er reservaten, dierenopvanglocaties en dierentuinen waar je als stagiair of vrijwilliger de handen uit de mouwen kunt steken.
  • Behalve 'schattig' of 'indrukwekkend' is 'onvoorspelbaar' ook een woord dat je aan (wilde) dieren mag toeschrijven.
  • Werken met wildlife (en met dieren in het algemeen) is dan ook niet vrij van gevaren. Als een schattig aapje ineens venijnig blijkt te kunnen bijten kan dit lelijke verwondingen en zelfs ziektes opleveren.
  • Omdat veel verzekeraars werken met dieren uitsluiten van dekking is het belangrijk om hier zorgvuldig mee om te gaan.
  • Check de pagina over Werken met dieren in het buitenland verzekeren
Snorkelen in het buitenland: wat is het, waar kan je het beste heen, en ben je wel verzekerd?

Snorkelen in het buitenland: wat is het, waar kan je het beste heen, en ben je wel verzekerd?

Wat houdt het in?: 

Wat is snorkelen in het buitenland?

  • snorkelen is met een luchtpijp en een duikbril zwemmen om de onderwaterwereld van boven te kunnen bekijken.
  • Je hebt meestal zwemvliezen aan om je makkelijker te bewegen, of een paar meter diep naar beneden te kunnen duiken.
  • Een snorkelaar haalt adem door zijn snorkel en kijkt naar beneden door zijn duikbril. 
Wat hou je er aan over?: 

Waarom zou je gaan snorkelen in het buiteland?

  • Beleving: Onvergetelijke indrukken: de eerste keer dat je tussen de veel gekleurde vissen snorkelt, is voor iedereen een onvergetelijke ervaring. In het echt is het veel ingrijpender dan jezelf zou hebben verwacht
  • Betrokkenheid: Snorkelen versterkt je ontzag voor de natuur onder water, of je nu gaat snorkelen met dolfijnen, oog in oog komt met enorme manta-roggen of al snorkelend een zeeschildpad tegenkomt, je kijk op de natuur zal daarna nooit meer dezelfde zijn!
  • Stabiliteit en stressvermindering: Snorkelen is niet alleen de ultieme ontspanning, het is ook fantastisch mooi om tussen de duizenden vissen en koraalsoorten te zweven, je te laten meevoeren door de stroming langs een rotswand met felrode waaierkoralen en papagaaivissen die je rustig aankijken.
Wat neem je mee?: 

Wat heb je nodig en waar moet je rekenng meer houden als je gaat snorkelen?

  • Omgevingsbewustzijn: door bijvoorbeeld koraalvriendelijke zonnebrand te gebruiken, door niet op koralen te gaan staan, en door zo min mogelijk koraal of vissen aan te raken
  • Gezondheid: snorkelen kan soms risico's met zich meebrengen als je niet voldoende fit bent en er een sterke stroming staat
In hoeverre ben je verzekerd voor de risico's?: 

Wat zijn de risico's tijdens het beoefenen van duiksport in het buitenland?

  • Snorkelen is relatief ongevaarlijk  
  • Informeer wel goed naar de lokale gevaren zoals stromingen en bepaalde gevaarlijke vissoorten
  • voor een aangename nachtrust kan je maar beter zorgen dat je je rug en benen niet laat verbranden, dat gaat razendsnel!

Wat zijn de gevolgen als het een keer mis gaat bij het snorkelen?

  • Mocht je in het ziekenhuis belanden dan kan het zijn dat je zelf voor de kosten moet opdraaien als je niet een verzekering hebt afgesloten die jouw activiteiten dekt

Ben je verzekerd voor snorkelen in het buitenland?

  • Snorkelen in het buitenland is over het algemeen door reguliere verzekeringen niet aan beperkingen gebonden
  • Let wel op dat je geen onnodige risico's neemt. Mocht er een rode vlag hangen in verband met het bezoek van een witte haai of gevaarlijke kwallen, sla dan en dagje snorkelen over want je verzekering dekt niet als je onvoorzichtig bent
  • Lees meer over watersport en duikactiviteiten verzekeren
Zeeschildpadden beschermen: wat is het, waar kan je het doen en ben je verzekerd?

Zeeschildpadden beschermen: wat is het, waar kan je het doen en ben je verzekerd?

Wat houdt het in?: 
  • Het beschermen van de eieren via bijvoorbeeld hekjes
  • Het tellen van schildpadeieren
  • Het verzorgen van gewonde schildpadden
  • Het bouwen van broedplekken
  • Het verzamelen van gegevens
Wat hou je er aan over?: 
  • Een bijzondere tijd tussen betrokken dierenliefhebbers
  • Kennis van een bijzondere diersoort
  • Beelden van soms wel duizenden kleine schildpadjes
Wat neem je mee?: 
  • Liefde voor natuur en dieren
  • Flexibel slaapschema
  • Beperkte gevoeligheid voor minder aangename geuren
  • In sommige gevallen een flink uithoudingsvermogen (de legplaatsen zijn soms wat verder weg op afgelegen stranden)
In hoeverre ben je verzekerd voor de risico's?: 

     

    Moet je verzekerd zijn tijdens het beschermen en opvangen van zeeschildpadden?

    Wat moet je doen als je gevaarlijke planten in het buitenland tegenkomt, en hoe gevaarlijk kunnen planten zijn?

    Wat moet je doen als je gevaarlijke planten in het buitenland tegenkomt, en hoe gevaarlijk kunnen planten zijn?

    Hoe ga je om met gevaarlijke planten in het buitenland tijdens het reizen of backpacken?

    • Op reis zal je veel planten tegenkomen die je niet eerder zag. Een goede reactie op deze onbekende planten is om er voorzichtig mee om te gaan.
    • Laat je niet misleiden door overeenkomsten met planten die je als eetbaar kent uit Nederland. Sommige eetbare soorten hebben zeer giftige familieleden in het buitenland.
    • Omdat planten niet kunnen wegrennen als ze worden aangevreten hebben ze allerlei chemische en mechanische wapens ontwikkelt, bedoelt om niet te worden opgegeten.
    • Ga je in het buitenland aan de slag als tuinman, in de landbouw of als veldwerker, zorg dat je de lokale flora kent en vraag aan je begeleiders op welke planten je moet letten.
    • Ook als je gaat wild kamperen of bijvoorbeeld lange trekkings gaat lopen is deze kennis van plantensoorten van levensbelang.


    Wat zijn algemene tips voor het eten van planten?

    • Eet geen planten waar je niet 100% zeker van weet welke soort het is, er smakelijk uitzien is geen reden iets onbekends in je mond te stoppen
    • Eet de eerste keer een klein beetje, om te zien hoe je lichaam reageert
    • Planten die wit sap uitscheiden als je ze plukt, zijn bijna altijd giftig
    • Bladeren die glimmen zijn meestal giftig
    • Witte en gele bessen zijn vaak giftig
    • Planten met schermvormige bloemen komen veelal voor in families met giftige soorten

    Wat moet je doen als je per ongeluk een giftige plant hebt ingeslikt?

    • Als jij of iemand in je buurt een onbekende plant heeft ingeslikt, zorg dan dat je de naam van de soort achterhaalt.
    • Maak een foto van de plant.
    • Dokters hebben altijd info nodig over de exacte plant en welke delen van de plant zijn gegeten om je telefonisch eerste hulp te bieden.
    • Drink water en steek je vinger je de keel om wat je hebt ingeslikt uit te kotsen.
    • Slik indien voor handen een actieve kool tablet (na consultatie arts)

    Wat moet je doen als je een giftige plant hebt aangeraakt?

    • Over het algemeen geldt dat je de plaats waar het gif op is gekomen snel moet afspoelen met water.
    • Vervolgens met zeep of handalcohol de huid wassen, doe dit niet te ruw om de huid niet verder te irriteren.
    • Is het oppervlak dat geraakt is erg groot, of heb je een zwakke gezondheid, schakel dan alvast een arts in
    • Indien er blaarvorming optreedt, blijf daar dan vanaf en ga naar een arts voor behandeling

    Wat zijn voorbeelden van gevaarlijke planten op reis?

    Naast vele planten met duidelijk zichtbare afweer zoals stekels en doorns zijn met name de planten die zich chemisch verweren risicovol als het gaat om per ongeluk aanraken en opeten. Onderstaande lijst geeft een beeld van een aantal zeer giftige soorten, maar bijvoorbeeld in Australië alleen komen al duizenden giftige plantensoorten voor.

    Poison ivy / Poison oak

    • Herkenning/Kenmerken: blad bij beide soorten samengesteld uit 3 delen, verder variabel van klimplant tot kleine struik en van kale bladeren tot licht behaard.
    • Verspreiding: Noord-Amerika en delen van Azie
    • Gevolgen: alergische huid reactie die stevig jeukt
    • Handelen: als je binnen een half uur de huid wast waar de plant je heeft geraakt, blijft in principe de reactie uit. Hier geldt hoe sneller hoe beter. Jeukt het al? Dan vooral niet gaan krabben. Gebruik een lauw bad of douche tegen de jeuk of smeer calamineschudsel op de geirriteerde huid. Een deel van de irriterende olie kan op je kleding zitten, doe deze voorzichting, liefst met handschoenen uit, en was alles dat de plant heeft aangeraakt om verspreiding van de irritatie te voorkomen.

    Reuzen berenklauw

    • Herkenning/Kenmerken: blad heeft iets weg van een grote klauw. Maar in vergelijking met andere soorten in de familie zijn vooral de beharing en de vaak verdikte aanhechtingen van het blad op de stengel punten van herkenning.
    • Verspreiding: deze Aziatische plant is ondertussen ook in gematigde streken van Europa en Noord Amerika ingeburgerd
    • Gevolg: Het sap van deze plant veroorzaakt zware brandwonden. Bij een lichte aanraking zou in principe nog niets moeten gebeuren.
    • Handelen: Zorg dat je binnen 15 minuten het sap van je lichaam spoelt. Doordat het gif reageert op zonlicht is het opzoeken van een donkere schuilplaats ook een optie. Laat dan iemand anders water halen om het gif weg te spoelen.
    • Weetje: Pastinaak is het kleine broertje van de berenklauw, maar bevat hetzelfde gif in de stengels. Nog een paar dodelijke familieleden met witte schermbloemen: dolle kervel, gevlekte scheerling, waterscheerling

    Brandnetel &co

    • Herkenning/Kenmerken: kruidachtige planten die tussen 10cm en 150cm hoog kan groeien met gekartelde, behaarde blaadjes
    • Verspreiding: wereldwijd te vinden, maar per land kan het uiterlijk iets verschillen. In tropisch Australië staat een familielid dat buitencategorie pijnlijk is bij aanraking: de Gympie-gympie. De brandharen van deze struikachtige netel zijn zo fijn dat ook als je er langsloopt de via de lucht op je huid kunnen vallen.
    • Gevolgen: vervelende, maar verder ongevaarlijke jeuk/pijn
    • Handelen: ga niet krabben, het gaat na een aantal uur vanzelf wel weer weg
    • Weetje: deze plant is na een beetje koken prima eetbaar en erg gezond. De vezels in de stengels zijn geschikt om touw van te maken tijdens een verblijf in de natuur.

    Wolfskers - Deadly Nightshade - Belladonna

    • Herkenning/Kenmerken: kruidachtige plant met smakelijk ogende blauwe bessen die in op een stervormige bloembodem uitgestald liggen.
    • Verspreiding: Wereldwijd, maar van origine een Europees, Noord-Afrikaanse plant
    • Gevolgen: De donkerblauwe bessen van deze nachtschade zijn zeer giftig. 2 besjes zijn genoeg om een kind te laten sterven en ook een volwasse zal een vervelende dood sterven na inname van ongeveer 10 deze bessen. Vervelende is dat de bessen best smakelijk zoet zijn, in tegenstelling tot veel andere giftige bessen. Het aanraken van de plant geeft meestal alleen vervelende uitslag die vanzelf weer verdwijnt.
    • Weetje: voor veel dieren en vogels zijn deze bessen niet giftig.

    Oleander

    • Herkenning/Kenmerken: Flinke struik met puntige, stevige bladeren en mooie roze bloemen in veel zonnige tuinen staat.
    • Verspreiding: Zuid Europa tot Oost-Azie in het wild, maar vooral ook veel in tuinen.
    • Gevolgen: aanraking van de bladeren, bijvoorbeeld tijdens het tuinieren geeft vervelende huidirritatie. Met name het witte sap dat vrijkomt bij kneuzing van de plant geeft felle huidreactie. Het eten van deze plant, ook een klein stukje, kan dodelijk zijn (maar de bladeren zijn zo vies dat je lichaamsreflex waarschijnlijk zorgt dat je het meteen uitspuugt). Als je Oleander in bijvoorbeeld een kampvuur stopt komen er giftige dampen vrij.
    • Handelen: draag tijdens het tuinieren lange mouwen en handschoenen. Was na aanraking je huid met water.

    Doornappel (Datura, Jimson Weed, of poetischer 'hell's bells')

    • Herkenning/Kenmerken:: mooie lekker ruikende, trompetachtige bloemen op een verder stinkende vrij grote plant uit de nachtschade familie
    • Verspreiding: Noord-Amerikaanse plant die ook in Europa veel voorkomt, ook als akkeronkruid.
    • Gevolg: Het gif dat met name in de bloemen en zaden zit veroorzaakt onder andere hallicunaties en ernstige hartritmestoornissen. De hoeveelheid gif in de plant verschilt sterk in tijd en plantdeel waardoor de laatste jaren veel creatieveling op zoek naar hallicunaties zijn gestorven aan deze plant.
    • Weetje: de nachtschade familie bevat heeeel veel giftige soorten, ook de tomaat en aardappel komen uit deze familie en de planten daarvan zijn ook giftig.

    Manzanillaboom

    • Herkenning/Kenmerken:: Boom met glimmende bladeren en met vruchten die lijken op appels (manzanilla = appeltje). Bij het plukken van de appel of het kneuzen van het blad zal je zien dat er wit sap vrijkomt.
    • Verspreding: Deze boom uit de wolfsmelk familie komt voor in Midden- en Zuid-Amerika en ook bijvoorbeeld op Aruba, Bonaire en Curacao en staat vaak aan of vlakbij het strand.
    • Gevolgen: op de huid geeft aanraking brandblaren. Bij inslikken krijg je extreem zere keel en buik. In principe net niet dodelijk.
    • Weetje: Schuilen onder deze boom is niet verstandig, omdat er soms sap naar beneden kan sijpelen.

    Meer groene gevaren:

    • De Australische Kastanje (Australian Black bean / Castanospermum australe) is een erg giftige boon die met name aan de Oostkust van Australië voorkomt.
    • Braaknoot (Strychnos nux-vomica): De naam zegt het eigenlijk al - niet eten! Deze oranje vrucht komt voor in India en Australië een kan naast ernstig braken ook je dood betekenen.
    • Milky mangrove: ook wel 'blind-your-eye mangrove' genoemd is een mangrove soort die in Azie en Australië voorkomt. Het witte sap van de plant veroorzaakt huidirritatie, blaarvorming en als het in je ogen komt wordt je tijdelijk blind.
    • Vingerhoedskruid en lelietje van dalen: het eten van deze plant maakt je als je geluk hebt misselijk, met overgeven en diarree als toetje. Heb je pech dan slaat je hart zo erg op hol dat je sterft
    • Poison Sumac: vormt met poison ivy en poison oak een bekend trio in de Verenigde Staten
    • Rauwe aardappelen, sperziebonen: giftig, dus niet lui zijn, gewoon even koken.
    • Vleesetende planten: hoewel ze misschien wel het meest gevaarlijk klinken, zijn mensen gevaarlijker voor hen dan zij voor ons. Stop ze niet in je mond maar kijk met open mond naar deze wonderlijke planten.
    Bescherming tegen insecten, kakkerlakken of gevaarlijke reptielen in het buitenland: vragen en antwoorden

    Bescherming tegen insecten, kakkerlakken of gevaarlijke reptielen in het buitenland: vragen en antwoorden

    Hoe bescherm je jezelf tegen stekende muggen en gevaarlijke insecten op reis en in het buitenland?

    Hoe bescherm je jezelf tegen stekende muggen en gevaarlijke insecten op reis en in het buitenland?


    Welke maatregelen kan je nemen tegen muggen en insecten?

    De belangrijkste maatregelen die je op reis, of in het buitenland, kan nemen tegen een steek van een mug of een ander gevaarlijk insect zijn :

    1. Bewust zijn van de lokale situatie, je meeneemlijst aanvullen als daar aanleiding toe is,  en je gedrag ter plaatse aanpassen
    2. Klamboe gebruiken, al dan niet een geimpregneerde variant
    3. Mugwerende kleding gebruiken, al dan niet geimpregneerde keding
    4. Anti-insectenmiddelen gebruiken

    Welke extra maatregelen kan je nemen nemen in het geval er malaria, dengue of Chikungunya heerst?

      • Je kunt insectenspray gebruiken voor het gebied rondom je klamboe (bijvoorbeeld de douche / wc ruimte). Wanneer je 's avonds naar het toilet moet ben je anders een erg lekkere late night bite voor mevrouw muskiet.
      • Je kunt hoge schoenen dragen en een lange broek en lange mouwen,  met name in die gebieden waar een zware vorm van malaria heerst.
      • Geïmpregneerde varianten van lange kleding en sokken geven nog weer extra bescherming.

        Hoe ben je bewust van de lokale situatie rond muggen en insecten?

        • Check de lokale situatie goed met betrekking tot wat er wel en wat er niet is verkrijgen op het gebied van muggenmiddelen . Pas daar je eigen strategie op aan met betrekking tot wat je meeneemt op reis, en wat je ter plaatse aanvult.
        • Check of er klamboes hangen in de hotels of hostels waar je gaat verblijven (en of ze in het algemeen niet vol gaten zitten)
        • Probeer gebieden met veel moerassen en zoet, brak of stilstaand water te mijden,  of wees daar extra voorzichtig.
        • Let ook op vazen, tonnen en andere zaken waarin (regen)water wordt opgevangen. Dat kunnen broeinesten van onze gevleugelde 'vijanden' zijn.
        • Check altijd eerst je schoenen voordat je ze aantrekt.
        • Pas op met tassen en rugzakken, ook hier altijd even checken voordat je ergens je hand insteekt.
        Wat moet je doen als je een kakkerlak tegenkomt, en zijn kakkerlakken in het buitenland gevaarlijk?
        Wat moet je doen als je een krokodil tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn alligators?

        Wat moet je doen als je een krokodil tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn alligators?

        Is een krokodil of alligator gevaarlijk voor jou als mens?

        • Krokodillen eten meestal dieren als runderen, zebra’s en vogels, maar ook willen ze zich wel eens aan een mens vergrijpen.
        • Vermijd dus zoveel mogelijk het contact met deze oeroude reptielen
        • Wanneer ze onder water zijn, zijn ze te herkennen aan de kleine belletjes die boven komen. Als je dit ziet, kom dan niet in de buurt van het water en ga er zeker niet in!

        Wat kan je doen als een krokodil of alligator in de buurt is of wil aanvallen?

        • Als je toch onverwachts in aanraking komt met een krokodil is het goed om rustig achteruit te lopen en geen onverwachte bewegingen maken.
        • Als een krokodil uit een het water op je af komt stormen,  ren dan zo hard mogelijk weg (niet zigzaggen dat kost alleen meters). Een krokodil rent ongeveer 30 km per uur daar kan je als volwassene normaal gesproken net van winnen
        • Het zijn geen duurlopers dus ze zullen vrij snel de achtervolging opgeven

        Wat kan je doen als je door een krokodil of alligator wordt gebeten?

        • Por en schop hem dan zo hard mogelijk in de ogen.
        Wat moet je doen als je mieren tegenkomt, en zijn mieren in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je mieren tegenkomt, en zijn mieren in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je mieren tegenkomt op reis of in het buitenland?

        • De meeste mieren zijn ongevaarlijk en bijten zelfs niet of nauwelijks pijnlijk. Wat harder bijtende mieren kunnen wel erg irritant zijn.
        • In Zuid-Amerika leven verschillende soorten die enigszins gevaarlijk kunnen zijn. De Bullet Ant (zeer grote mier, tot wel 2,5 cm groot) kan een zeer pijnlijke beet geven welke tot 24 uur pijn kan doen en te vergelijken schijnt te zijn met een schotwond (vandaar de naam).
        • Verder zijn er nog de Army Ants welke in grote groepen jagen en zeer agressief kunnen bijten.
        Wat moet je doen als je een schorpioen tegenkomt, en zijn schorpioenen in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je een schorpioen tegenkomt, en zijn schorpioenen in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je een schorpioen tegenkomt?

        • Er zijn verspreid over de hele wereld 1500 soorten schorpioenen. Een steek van de meeste soorten is onschuldig en te vergelijken met de steek van een bij of een wesp. Dertig soorten zijn echt gevaarlijk; niet behandelen heeft bij deze soorten vaak een fatale afloop. De gevaarlijke soorten komen voor in Zuidelijk en Midden-Amerika, Noordelijk en Zuidelijk Afrika en het Midden-Oosten. Deze gevaarlijke soorten hebben een voorkeur voor droge en warme gebieden en herken je bovenal aan de dikke staart (in een dikke staart past meer gif). Schorpioenen zijn vaak 's nachts actief en verstoppen zich voor de overige tijd op donkere plekken.
        • Alleen als een schorpioen zich aangevallen voelt, zal deze een mens steken met de staart. Als men zich in gebied bevind waar schorpioenen leven, is het aan te raden in ieder geval 's avonds niet op blote voeten te lopen, je schoenen leeg te schudden voor je ze aantrekt en voorzichtig te zijn met het pakken van spullen waarbij je hand uit je directe gezichtsveld grijpt.
        Wat moet je doen als je een slang tegenkomt, en zijn slangen in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je een slang tegenkomt, en zijn slangen in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je een slang tegenkomt in het buitenland?

        • Slangen zijn meestal ongevaarlijk, maar soorten als de ratelslang en de cobra echter niet, daarom kan het handig zijn om een boekje mee te nemen waarin de belangrijkste soorten staan afgebeeld of je online in te lezen over de lokale giftige slangen.
        • Het merendeel van de slangen is niet giftig
        • Slangen zijn zelden agressief. Ze bijten een mens alleen als ze zich bedreigd voelen en spuiten dan in een schrikreactie hun gif in de huid.
        • Er zijn maar enkele slangen echt heel gevaarlijk voor de mens: bijvoorbeeld de Afrikaanse cobra, mamba, reuzenadder, de Aziatische cobra en kraits en de Amerikaanse koraal- en ratelslang.
        • Slangen komen boven een hoogte van 4000m niet meer voor.

        Hoe te voorkomen dat je gebeten wordt door een slang?

        • Gebruik een zaklamp als je in het donker loopt waar slangen voorkomen
        • Zie je een slang, blijf dan rustig; hij zal sneller verdwijnen dan jij
        • Draag hoge schoenen en een lange broek
        • Stop nooit je hand in een hol of holte
        • Als je door hoog gras loopt maak dan enig lawaai of sla met een stok voor je uit, zodat de slang op tijd weg kan gaan
        • Check altijd eerst je schoenen voordat je ze aantrekt
        • Pas op met tassen en rugzakken, ook hier altijd even checken voordat je ergens je hand insteekt
        • Wees voorzichtig als je bij meertjes of riviertjes gaat zwemmen waar een dichte vegetatie is
        • Wees voorzichtig met hout sprokkelen of het verplaatsen van hout

        Wat zijn de verschijnselen na een slangenbeet?

        • Zwelling op de plek waar je gebeten bent
        • Blaarvorming op de plek waar je gebeten bent
        • Opgezwollen lymfeklieren
        • Koorts
        • Misselijkheid, braken
        • Snelle hartslag
        • In een later stadium flauw vallen, verlammingen, afsterven van lichaamsweefsel, etc.

        Wat is de behandeling na een slangenbeet?

        • Probeer rustig te blijven
        • Probeer zoveel mogelijk informatie over de slang te verzamelen, kleur, lengte, huidtekening en dergelijke zijn daarbij belangrijk (maar pak hem niet op!), zodat ze in het ziekenhuis weten wat voor tegengif ze moeten gebruiken
        • Houd het lichaamsdeel laag zodat het gif niet te snel verspreidt over de rest van het lichaam
        • Eventueel paracetamol tegen de pijn (geen aspirine)
        • Er zijn verschillende adviezen om het gif uit te zuigen en te snijden in de beet, maar meestal wordt het toch afgeraden dit te doen. Het kan vooral gevaarlijk zijn om een slangenbeet met de mond uit te zuigen. Het gif kan door het mondslijmvlies de bloedbaan bereiken!
        • Het gebruik van een goed werkend anti-slangen uitzuigpompje is aan te raden als je er binnen een minuten na de beet mee aan de slag gaat, daarna heeft het niet veel zin meer
        Wat moet je doen als je een spin tegenkomt, en wat zijn de risico's en gevolgen van een spinnenbeet in het buitenland?

        Wat moet je doen als je een spin tegenkomt, en wat zijn de risico's en gevolgen van een spinnenbeet in het buitenland?

        Wat zijn spinnen?

        • Een spin is een dier dat behoort tot de geleedpotigen, officieel is het dus geen insect omdat ze acht poten (zes bij insecten) hebben met een lijf dat uit twee delen bestaat
        • De meeste spinnen zijn klein en hebben, met poten en al, ongeveer een lengte van een centimeter. De kleinste spinnensoorten worden niet langer dan één millimeter en de grootste soorten kunnen met poten erbij meer 25 centimeter breed zijn. Spinnen kunnen verder verschillende vormen en kleuren hebben
        • Spinnen zijn op het land wonende roofdiertjes die levende prooidieren eten. De meeste spinnen maken een web en zijn passieve jagers, sommige soorten zijn actiever en kunnen op zoek gaan naar hun prooi

        Wat moet je doen als je een spin tegenkomt op reis of in het buitenland?

        • Spinnen zijn meestal ongevaarlijk (zelfs de tarantula) maar ze zijn in principe wel allemaal giftig
        • De spinnen die in Nederland voorkomen, kunnen niet door je huid heen bijten, waardoor het gif niet in je bloed terechtkomt.
        • Sommige soorten in het buitenland bijten echter dwars door je huid heen en zijn soms ook een stuk giftiger dan Nederlandse spinnen
        • Drie van de beruchtste gevaarlijke spinnen zijn de zwarte weduwe, die ook in bijvoorbeeld Zuid-Europa voorkomt,  de red-back spider uit Australië en de Braziliaanse Wandering Spider.
        • Om deze gevaarlijk spinnen te kunnen herkennen is het goed om bij je voorbereidingen van je reis ook online (of papier) al te hebben opgezocht waar je kunt vinden hoe ze eruit zien.

        Wat moet je doen om te voorkomen dat je een spin wordt gebeten?

        • Zorg dan dat je op de hoogte bent van de spinnen die kunnen worden aangetroffen in het gebied waar je aan het reizen bent of waar je langer verblijft
        • Zorg dat je over de juiste schoenen, handschoenen, sokken beschikt om jezelf te beschermen. Gebruik bij het werk handschoenen en draag gesloten schoenen en stop je sokken in als je aan het werk bent in een tuin of op het platteland. Wees voorzichtig met oppakken van stenen en takken.
        • Spinnen bijten mensen in principe als afweer, breng spinnen niet (on)bedoeld in het nauw.
        • Check je schoenen voordat je erin stapt, je kleding voordat je het aantrek, je slaapzak voordat je erin gaat en je rugzak voordat je hem inpakt
        • Zit een spin op je huid, veeg hem weg en sla ze niet dood op je huid, anders kan je alsnog de giftanden in je huid krijgen
        • Zet je bed van de muur
        • Hou je kamer of huis goed schoon
        • Anti-insectenmiddel met DEET kan helpen om spinnen af te schrikken.

        Wat zijn de verschijnselen na een beet van een spin?

        • Een beet van een spin is meestal niet pijnlijk, de pijn begint pas 10 minuten later. Eerst op de plek waar gebeten is, daarna over de rest van het lichaam. Waar de spin gebeten heeft ontstaat een blaar.
        • Een spinnenbeet kun je meestal herkennen aan een zwelling en rode vlekken rond de plek van de beet waarbij de huid warm aanvoelt.
        • Andere verschijnselen kunnen zijn: misselijkheid, braken, spierkramp, hoge bloeddruk, angst, onrust, psychose

        Wat is de behandeling na een beet van een spin?

        • Ben je gebeten door een spin en is het een oppervlakkige beet, dan kun je het beste de volgende stappen doorlopen: 
          • Maak de wond schoon met water en een milde zeep. Je kunt de wond ook desinfecteren met jodium. 
          • Verminder de zwelling door huid rond de beet te verkoelen, via bijvoorbeeld een kompres of een doek met ijs erin
          • Breng een schoon verband aan. Ook al is de beet oppervlakkig, houd deze toch 24 uur in de gaten. Als de klachten verergeren, neem dan contact op met je huisarts. 

        Bij een beet door een gevaarlijke spin

        • Wanneer je denkt dat je mogelijk doort een gevaarlijke spin bent gebeten, zoek direct medische hulp of ga direct naar het ziekenhuis. Het tegengif moet soms binnen een uur of enkele uren worden toegediend!
        • Maak de huid koud met ijs of een compres, dan wordt de zwelling minder
        • Beweeg zo weinig mogelijk om te voorkomen dat het gif zich verspreidt en de wond groter wordt. Wordt je in je been of arm gebeten maak dan gebruik van een spalk of mitella en leg een strak verband boven de beet zonder dat je je bloedcirciulatie afsnijd! Houd vervolgens je arm of het been zo goed mogelijk omhoog
        • Meestal krijg je een of meerdere van de volgende medicijnen om een spinnenbeet te behandelen: pijnstillers, antihistaminica (tegen een allergische reactie)

        Welke spinnen kan je tegenkomen tijdens je werk, vrijwilligerswerk of stage in de Australie of Amerika

        Zwarte weduwen

        • Zwarte weduwen: grote, glimmende zwarte spinnen met een rode cirkel op hun buik. Ze komen voornamelijk voor in Noord-Amerika. De beet van een weduwe voelt als een klein prikje en veroorzaakt een rode en gezwollen huid. Binnen een halfuur tot een paar uur begint echter een intense pijn en verstijving. Zwarte weduwen zijn niet dodelijk voor mensen en er bestaat een tegengif om de symptomen te verlichten.

        Vioolspinnen

        • Van het gif van de in het zuidoosten van de Verenigde Staten voorkomende vioolspin kun je wonden krijgen waardoor het weefsel rondom de spinnenbeet kan afsterven. Vioolspinnen hebben lange poten, zijn bruinig van kleur en hebben een tekening in de vorm van een viool op hun rug. De beet van een vioolspin steekt in het begin en binnen acht uur heb je hevige pijn. Rond de beet ontstaat al snel in een open wond. Beten van de vioolspin zijn niet dodelijk maar wel erg schadelijk. Er is geen tegengif en de beten worden behandeld via operaties en antibiotica

        Australische tunnelspinnen

        • De Australische tunnelspin is een agressief baasje dat zich ophoudt op donkere en ongure plekken. Wanneer je te grazen bent genomen krijg je al snel veel pijn, ga je zweten, trekt je gezicht alle kanten op en voel je tintelingen. Ga zo snel mogelijk na het ziekenhuis voor het tegengif.

        Braziliaanse bananenspinnen

        • Deze 'wandering spider' leeft in grote delen van Zuid- en Midden-Amerika. Deze grote spin uit de kamspinnen familie is zeer dodelijk en werkt in op je zenuwstelsel. Symptomen zijn onder andere kwijlen, onregelmatige hartslag en pjinlijke erecties. Ga zo snel mogelijk na het ziekenhuis voor het tegengif.
        Welke maatregelen werken niet of nauwelijks bij het beschermen tegen insecten?

        Welke maatregelen werken niet of nauwelijks bij het beschermen tegen insecten?

        Elektrische zoemers en UV lampen

        • Het hoge geluid of de UV-straling schrikt de mug helaas niet af.

        Vliegenmepper/elektrisch tennisracket:

        • Erg effectief, als je raakt mept tenminste.

        Mosquito coils

        • Je kunt ook van die (groene) "mosquito coils" (een soort mugwerende wierook) gebruiken maar gebruik dan niet de hele goedkope die DDT bevat. De werking is daarnaast vaak erg lokaal dus vertrouw er niet op! In Nederland zijn de coils overigens niet meer toegestaan.

        Mugwerende armbandjes

        • Er bestaan GEEN armbandjes, polsbandjes of enkelbandjes die daadwerkelijk muggen bij je weghouden.
        • Ook bijvoorbeeld de nano-technologie armbandjes van Mosquitno hebben geen bewezen werking (of in ieder geval niet achterhaalbaar voor gebruikers, of een werking die niet met kasspekken van de makers te maken heeft)

        Airco 

        • Een hotelkamer nemen met goed werkende airco, is absoluut geen garantie dat je niet gestoken wordt, maar muggen houden niet van luchtstromen en niet van kou.
        Bescherming tegen gevaarlijke dieren binnen en buiten Europa: vragen en antwoorden

        Bescherming tegen gevaarlijke dieren binnen en buiten Europa: vragen en antwoorden

        Wat moet je doen als je een beer tegenkomt, en zijn beren in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je een beer tegenkomt, en zijn beren in het buitenland gevaarlijk?


        Hoe voorkom je dat je in de problemen komt door een beer?

        • In Europa leeft de Europese bruine beer. Momenteel komen nog slechts restpopulaties voor; onder andere in Scandinavië en Oost-Europa (vooral in Roemenië). Maar de populatie verspreid zich steeds meer over de omliggende landen.
        • Agressief zijn deze bruine beren niet - als ze tenminste met rust gelaten worden
        • Canada biedt prachtige wandelroutes langs de Rocky Mountains, de fjorden en Vancouver Island. Tijdens deze wandelroutes is er echter wel het gevaar om oog in oog te staan met een grizzlybeer! Deze dieren zijn immers de gehele zomer op zoek naar voedsel om zich vol te eten voor hun maandenlange winterslaap.
        • Het is in dit geval dan ook verstandiger de situatie proberen te voorkomen dan de confrontatie aan te gaan met deze hongerige wilde dieren.
        • Eten en andere geurende producten (zelfs tandpasta en parfum!) trekken nieuwsgierige beren aan, het is dan ook aan te raden deze niet in de buurt van je slaapplaats te bewaren, maar ver van je tent op te hangen in een boom. Ook op plaatsen waar veel voedsel aanwezig is, moet je extra alert zijn en altijd op je hoede.
        • De aanwezigheid van een beer is te herkennen aan afgekrabde bomen, uitwerpselen en pootafdrukken. Wanneer je één of meerdere van deze kenmerken tegenkomt gedurende je reis, maak je dan meteen uit de voeten!

        Wat moet je dan doen als je toch in de problemen komt door een beer?

        • Verroer je dan niet en houd je adem in.
        • Is het donker of valt de beer aan na een achtervolging? Vecht dan voor je leven!
        • Je kunt als je wordt aangevallen door een beer “pepperspray” of ander afweermiddel gebruiken om hem af te schrikken
        Wat moet je doen als je een das tegenkomt, en zijn dassen in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je een das tegenkomt, en zijn dassen in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je een das tegenkomt?

        • De das staat bekend om zijn dappere en angstaanjagende karakter. Er wordt dan ook gezegd dat de enige vijanden van de das de mens en andere dassen zijn.
        • De das heeft krachtige kaken en kan offensieve stoffen afscheiden via zijn anale klieren. Verder heeft de das een extreem losse en rubberen huid waardoor hij de beten van veel dieren kan weerstaan.
        • Er wordt zelfs gezegd dat de das kan ronddraaien in zijn eigen huid! Wanneer een das een ander dier aanvalt, bijt hij in het scrotum zodat het dier leegbloedt, op deze manier heeft de das al veel zoogdieren gecastreerd…
        • Ook een leuk weetje is dat dassen en grote katachtigen respect hebben voor elkaar en elkaar met rust laten.
        • De mens wordt niet aangevallen door de das, de das kan beter uitkijken voor de 'gemotoriseerde mens' die per jaar honderden slachtoffers eist onder de dassenfamilie.
        Wat moet je doen als een hond tegenkomt, of als je met honden gaat werken in het buitenland?

        Wat moet je doen als een hond tegenkomt, of als je met honden gaat werken in het buitenland?

        • Honden kom je op reis of in het buitenland bijna overal tegen, buiten met een baasje of als zwerfhond, maar ook bijvoorbeeld als sledehond, als herdershond, als waakhond of asielhond.

        Wat moet je doen als je een blaffende hond tegenkomt in het buitenland?

        • Probeer een inschatting te maken van de situatie: is de hond boos, blij, wild, ziek, onderdeel van een groep, vlakbij zijn baasje.
        • In alle genoemde situaties kunnen honden je behoorlijk verwonden met een beet maar de oplossing om dit te voorkomen kan verschillen.
        • Honden bijten (en blaffen) om verschillende redenen: o.a. angst, irritatie, enthousiasme, agressie of terratorium drang. Soms volgt het blaffen of bijten op iets dat jij doet, soms is het een gevolg van wat anderen eerder met de hond hebben gedaan, waardoor de reactie van een hond voor jou als erg onverwacht kan overkomen.
        • In alle situaties is wegrennen onverstandig, dit kan een hond triggeren om in de aanval te gaan, en je wint de hardloopwedstrijd sowieso niet.
        • Het zwaaien met je armen of trappen naar de hond zal eerdere averechts uitpakken.
        • Wat kan je dan wel doen?
          • Bij bange honden: neem rustig afstand, geef de hond ruimte
          • Bij geirriteerde honden: stop met wat je aan het doen was en neem rustig afstand
          • Bij enthousiaste honden: stop met wat je aan het doen was, blijf rustig en maak geen onverwachte bewegingen die als spel kunnen worden gezien.
          • Bij terretoriale honden: als jij je (onbedoeld) op hun terrein begeeft slaan deze honden aan. Om een beet te voorkomen moet je dus zorgen dat je kalm en rustig het terretorium van de hond verlaat. Dit kan de steeg zijn waarin hij woont, het erf dat hij beschermt of een voor jou onzichtbaar gemarkeert deel van een stoep.
          • Bij agressieve honden helpt het om te proberen rustig te blijven en zo min mogelijk angst uit te stralen. Blijf stilstaan met je handen als vuist langs je lichaam, kijk de hond niet direct aan en draai je lichaam zo dat je iets gedraaid van de hond komt te staan. Als deze benadering niet zorgt voor deescalatie dan kan je proberen te hond te overtroeven door je groot te maken en de hond te bevelen te vertrekken, vermijd hierbij de blik van de hond.
        • En als de hond ondanks bovenstaande over gaat tot de aanval? Dan zijn er nog twee strategien te volgen.
          • Je kunt resoluut terugvechten, door het liefst met een stok of bijvoorbeeld je tas de hond te slaan. Als een hond bijt mag je serieus terugvechten en zal je bereid moeten zijn de hond serieus pijn te doen.
          • Als je niet vecht, dan is je klein maken op de grond een manier om je hals, gezicht en buik te beschermen en de hond desnoods te laten bijten in minder vitale lichaamsdelen.

        Wat moet je doen als je al fietsend een hond tegenkomt in het buitenland?

        • Fietsers hebben op sommige honden het zelfde effect als een wapperende doek op een stier.
        • In veel gevallen is stoppen met trappen een goede keuze, omdat die bewegende beentjes een trigger kunnen zijn.
        • Blijft de hond bij je tot je af moet stappen, volg dan de algemene tips om de hond te kalmeren. Probeer dan je fiets tussen jou en de hond te houden.
        • Heel hard wegfietsen is alleen slim als je zeker weet dat je harder kunt fietsen dan de hond kan rennen....

        Wat zijn algemene regels voor het benaderen van honden in het buitenland?

        In situaties waar een hond je niet bedreigend overkomt:

        • Neem enige voorzichtigheid in acht als je in het buitenland een hond tegenkomt op straat of op het platteland. Honden zijn in veel landen niet opgevoed, of opgevoed als waakhond.
        • Indien er een eigenaar in beeld is, vraag toestemming.
        • Vraag toestemming aan de hond (consent) door je hand rustig uit te steken. Indien de hond naar je toekomt om te snuffelen kan je hem daarna meestal aaien. Een vreemde hond aai je niet met een stevige hand op de kop en je gaat niet knuffelen. Begin eens met een kriebel onder de kin of op zijn borst.
        • Als een hond aangeeft geen interesse in jou te hebben, of bang of agressief gedrag vertoont, loop je beter door.

        Wat zijn extra aandachtspunten als je gaat werken met honden in het buitenland?

        • In een asiel of hondenopvang zal je vaker in aanraking komen met zieke, gewonde en getraumatiseerde honden. Het inschatten van het gedrag van deze honden vergt ervaring. Maak gebruik van de expertise van ervaren begeleiders.
        • Als je gaat werken met sledehonden of huskies is het belangrijk de hierarchische structuur van de groep te kennen, bijvoorbeeld om in de juiste volgorde de dieren te voeren (dit voorkomt ruzie in de groep)

        Wat zijn de gevolgen van een beet en wat moet je doen na een beet?

        • Belangrijke risico's van een hondenbeet zijn o.a.: ontsteking, bloedvergiftiging, tetanus en hondsdolheid.
        • Maak na de beet zo snel mogelijk de wond schoon. Eerst met schoon water, vervolgens met alcohol of betadine
        • Verbind de wond om te voorkomen dat er opnieuw vuil in komt
        • Het is vervolgens aan te raden om naar een arts te gaan voor een tetanusprik. In veel landen buiten Europa komt hondsdolheid nog regelmatig voor en is een snelle rabies-behandeling essentieel
        Wat moet je doen als een wild paard tegenkomt, of als je met paarden gaat werken in het buitenland?

        Wat moet je doen als een wild paard tegenkomt, of als je met paarden gaat werken in het buitenland?

        • Tijdens je reis of verblijf in het buitenland kan je op een enkele plek wilde paarden tegenkomen, maar meestal zal het gaan om paarden met een duidelijke eigenaar. Denk bijvoorbeeld aan toeristische rondritjes, heuze horseback trekkings of tijdens je werk op een boerderij, manege of dierenopvang.
        • Paarden zijn in principe ongevaarlijk, maar door hun kracht en formaat zijn ongelukjes met paarden vaak behoorlijk pijnlijk waarbij botbreuken niet ongewoon zijn.
        • Als je in het buitenland paarden gaat verzorgen, is het belangrijk dat je paardengedrag leert lezen. Paarden communiceren met jou via hun houding en geluid.
        • De houding van de oren is een goede indicator van het humeur, staan de oren bijvoorbeeld strak naar achter dan is het tijd om aan de kant te gaan want het paard is dan boos.

        Waar moet je op letten als je paarden gaat verzorgen in het buitenland?

        • Tijdens het verzorgen van een paard is schrikreactie het gevaarlijkst, op zo'n moment kan een paard plotseling verplaatsen of schoppen waarbij je onbedoeld slachtoffer kunt worden.
        • Het benaderen van een paard doe je op een manier dat hij niet zal schrikken: laat je stem horen en benader het paard rustig en niet van achteren
        • Als je een paard lopend moet begeleiden, loop je op schouderhoogte. Een paard dat je goed kent kan aan een touw worden meegenomen, bij een onbekend paard hou je direct het hoofdstel vast.
        • Tijdens het verzorgen of borstelen van een paard zorg je dat hij goed vaststaat en probeer je schrikreacties te voorkomen. Blijf tegen het paard praten om te laten weten waar je bent.
        • Ga je tijdens jouw werkzaamheden werken met zieke of gewonde paarden, wens dan extra alert op schrikreacties

        Waar moet je op letten als je gaat paardrijden in het buitenland?

        • Tijdens het berijden van een paard is een val het gevaarlijkst.
        • Communiceer duidelijk met je begeleiders over jouw ervaring met paarden, zodat je als beginner op een mak beestje wordt gezet en als gevorderde wat meer ruimte krijgt.
        • Draag een rijhelm en bij uitdagende ritten eventueel een beschermer voor je rug
        • Check of het tuig van het paard in goede staat is
        Wat moet je doen als je een wolf tegenkomt, en zijn wolven in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je een wolf tegenkomt, en zijn wolven in het buitenland gevaarlijk?

        Wat moet je doen als je een wolf tegenkomt?

        • Dit schitterende beest komt in verschillende gebieden in Europa voor, zoals Zweden, Portugal, Italië, Spanje, Duitsland en tegenwoordig in Nederland en België.
        • De wolf is niet gevaarlijk en zal er zelf veel voor over hebben om een conflict met de mens uit de weg te gaan.
        • Afgelopen jaren kwamen aanvallen door wolven op mensen hoofdzakelijk voort uit herhaaldelijk voeren, waardoor ze opdringerig kunnen worden voor passanten.
        • Als je een wolf tegenkomt is het raadzaam om de wolf niet te voeren, langzaam afstand te nemen en eventueel je stem te verheffen en drukke gebaren te maken als het dier te dichtbij komt.
        • Wanneer je je hond uitlaat, moet die vooral aan de lijn blijven. Kleine honden zijn prooien van wolven, grote honden kunnen als bedreiging worden gezien.
        Bescherming tegen gevaarlijke dieren in Afrika, Azie of Latijns-Amerika: vragen en antwoorden

        Bescherming tegen gevaarlijke dieren in Afrika, Azie of Latijns-Amerika: vragen en antwoorden

        Wat moet je doen als je een aap tegenkomt, of als je met apen gaat werken in het buitenland?

        Wat moet je doen als je een aap tegenkomt, of als je met apen gaat werken in het buitenland?

        Wat moet en kan je doen als je een aap tegenkomt in het wild, op straat, in je hotelkamer of tijdens je werkzaamheden?

        • Apen kunnen erg brutaal zijn. Ze zijn niet alleen uit op eten, maar nemen ook andere dingen mee. Glimmende spullen zoals een telefoon of camera zijn erg geliefd en moeilijk terug te krijgen. Loop je de kans dat je op reis of in het buitenland met apen te maken krijgt, check dan de onderstaande basisregels

        Wat zijn de basisregels als een aap tegen het lijf loopt?

        Opletten

        • Let goed op je spullen en stop ze zoveel mogelijk in een tas.
        • Zit je in een omgeving met veel apen pas dan je kleding en uiterlijk aan. Hou het simpel, geen glitters, horloges, piercings, armbandjes e.d. 
        • Heb je lang haar en wil je een wedstrijdje haartrekken voorkomen  dan kan je beter opbinden
        • Pas op met selfies, apen die zichzelf zien op jouw scherm kunnen agressief reageren

        Op afstand houden

        • Aapjes kunnen heel lief overkomen en zijn soms er tam, maar pas op, het blijven onvoorspelbare wilde dieren!
        • Apen zijn veel en veel sterker dan een mens en kunnen gevaarlijk bijten
        • Apen dragen regelmatig rabies (hondsdolheid) mee; dat is voor de mens nog steeds erg gevaarlijk.

        Op je gedrag letten

        • Een beetje apentaal leren kan een handje helpen. 
        • Probeer te voorkomen dat je glimlacht of je tanden laat zien, dat is voor een aap een teken van agressie.
        • Probeer niet te schreeuwen of een dreigende beweging te maken laat staan te treiteren
        • Ga niet voeren, als een aap je aanvalt is de aanwezigheid van eten meestal de reden,
        • Apen die gewend raken aan voeren, kunnen aanvallen als jij, of een ander, vervolgens weigert te voeren. Het voorkomen van deze gewenning is belangrijk.

        Onthouden

        • Doe een aap niet aan wat je een ander niet zou aandoen, maar hou er rekening mee dat die ander dat niet altijd doorheeft.. net als bij je medemens

        Wat moet je doen als een aap je aanvalt?

        • Let op dreigende taal van de aap: als ze hun tanden laten zien of opzichtig gaan gapen dan moet je op je tellen passen
        • Voorkom paniek, laat zo min mogelijk je angst zien
        • Niet wegrennen als je wordt aangevallen, langzaam terugtrekkken en oogcontact voorkomen
        • Vecht zo min mogelijk terug en loop langzaam weg, de aap zal zich dan ook terugtrekken en je uiteindelijk loslaten
        • Pakt een aap je spullen, ga dan niet het gevecht aan, de kans dat die het even later weer loslaat is veel groter dan wanneer je er om vecht
        • Heb je eten in je handen, gooi het richting de aap en laat je legen handen zien
        • Ben je gebeten maak dan je wond goed schoon met water en zeep en ga direct naar de dokter

        Wat zijn de basisregels als je een baviaan tegenkomt?

        • Bavianen kunnen erg brutaal zijn en onvoorspelbaar reageren.
        • De stemming kan snel omslaan naar agressief wanneer ze bang worden gemaakt of worden bedreigd.
        • Ze zijn vrij sterk en hebben scherpe hoektanden
        • Hoewel ze vaak niets doen als ze in de buurt komen, kun je beter vermijden te eten in de buurt van bavianen. Ze zouden nog wel eens onuitgenodigd een hapje mee willen eten.

        Wat moet je doen als je met apen gaat werken tijdens je vrijwilligerswerk, stage of studie?

        • Als je stage gaat lopen of vrijwilligerswerk gaat doen met apen zal in het algemeen je directe contact met de apen beperkt of afwezig zijn.
        • Daar waar wel sprake is van direct contact krijg je strakke instructies en is het raadzaam zo goed mogelijk alle aanwijzingen van de ervaren verzorgers op te volgen
        • Heb je de juiste (veterinaire) opleiding of een baan als apenverzorger dan zal dat anders zijn en is er vaak wel sprake van direct contact

        Ben je verzekerd al je gaat werken met apen of aapachtigen in het buitenland?

        Check de pagina:

         

         

         

        Wat moet je doen als je een cheeta of jachtluipaard tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn ze?

        Wat moet je doen als je een cheeta of jachtluipaard tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn ze?

        Wat zijn cheeta’s en waar kom je ze tegen?

        • Cheeta's, ook wel jachtluipaarden genoemd, zijn gevlekte katachtigen die in korte tijd snelheden van boven de 100 km per uur kunnen bereiken
        • Cheeta's zijn met de leeuwen de enige grote katachtigen die in groepen leven. In deze groepen jagen ze ook andere grote dieren

        Zijn cheeta’s gevaarlijk of lastig als je ze tegenkomt in het wild?

        • Cheeta's zijn van nature schuw en zullen mensen niet snel aanvallen.
        • Wanneer je een cheeta in het wild tegenkomt, zal hij je hooguit één blik waardig gunnen en daarna wegrennen.
        • Kom je al wandelend, tijdens bijvoorbeeld een loopsafari, een groep cheeta's tegen, die al een tijdje niet heeft gegeten, dan is het verstandig om op zo groot mogelijk afstand te blijven en dekking te zoeken als dat mogelijk is

        Wat moet je doen om een aanval van een cheeta te voorkomen?

        • Ga niet rennen,
        • Loop langzaam achteruit
        • Houd oogcontact
        • Maak jezelf zo groot mogelijk en zwaai met je armen boven je hoofd
        • Maak zoveel mogelijk lawaai door te klappen, schreeuwen en fluiten

        Wat moet je doen als je wordt aangevallen door een cheeta?

        • Probeer vooral terug te vechten
        • Trap tegen de borst, stomp op zijn neus, prik met je vingers in de ogen
        • Gebruik (pepper) spray
        • Kan je niet meer terugvechten, kruip dan over de grond en doe alsof je dood ben. Het geeft de cheeta het gevoel gewonnen te hebben en dan zal hij je sneller met rust laten

        Wat moet je doen als je met een jachtluipaard gaat werken tijdens je vrijwilligerswerk, stage of studie?

        • Het aantal bekende gevallen van cheeta's die mensen aanvallen is zeer beperkt.
        • Deze jachtluipaarden kunnen echter in gevangenschap aardig humeurig , of ze nu tam zijn of niet
        • Om rekening te houden met onvoorspelbaar en agressief gedrag geef je ze het beste veel ruimte geven, en let je goed op signalen
        • Sommige verzorgers draaien opnames af van een groep leeuwen of hyena’s om de jachtluipaarden op afstand te houden. Dit zijn de natuurlijke vijanden van welpen van de cheeta’s

        Ben je verzekerd al je gaat werken met cheeta's of jachtluipaarden in het buitenland?

        Check de pagina:

        Wat moet je doen als je een buffel tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn buffels?

        Wat moet je doen als je een buffel tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn buffels?

        • Buffels zijn onder normale omstandigheden niet agressief en vermijden confrontaties, maar ze zijn ook erg nieuwsgierig en soms gevaarlijk! Zo nieuwsgierig dat ze aan hun kudde ontsnappen om een onbekend voertuig te inspecteren, wanneer ze hierbij echter gestoord worden, denderen ze terug naar hun kudde. Juist dit denderen is levensgevaarlijk omdat het dier hierbij niet uitkijkt voor wat hij op zijn weg tegenkomt. Een buffel met kleintjes, oude eenzame buffels, buffels die verwond zijn in het verleden en buffels die worden lastiggevallen, kunnen zomaar aanvallen.
        • Als je oog in oog komt te staan met een buffel, loop dan heel rustig weg. Als de buffel echter agressief aan komt rennen, is rennen en in een boom klimmen de enige optie! Enkele tekens waaraan een naderende buffel kan worden herkend, zijn alarmkreten van de zilverreiger en brekende takjes.
        • Ook belangrijk om te weten is dat waar een buffel is, vaak ook leeuwen zijn…
        Wat moet je doen als je een hyena tegenkomt in het buitenland, en hoe gevaarlijk zijn ze?

        Wat moet je doen als je een hyena tegenkomt in het buitenland, en hoe gevaarlijk zijn ze?

        Wat zijn hyena's en waar kom je ze tegen?

        • De hyena behoort tot familie van middelgrote roofdieren. Net als mensen zijn hyena's zeer intelligente sociale roofdieren met hun oorsprong op de Afrikaanse savanne
        • Hoewel hyena`s eruit zien als grote honden waar je liever een blokje voor om loopt, zijn ze geen directe familie. Het dna van een hyena komt meer overeen met katachtigen.
        • Door de brede kop, de scherpe tanden en de rommelige vacht zien er dreigend uit. Ze hebben voorpoten die langer dan zijn de achterpoten waardoor de rug krom is. Hyena’s maken een geluid dat lijkt op lachen!
        • De gevlekte hyena komt voor in Afrika (ten zuiden van de Sahara) en leeft in groepen. Het is de grootste en meest agressieve hyenasoort .Ze leven bij woestijnen, savannes en in open bosgebieden. Hyena’s komen steeds meer in de buurt waar mensen leven. De gestreepte hyena komt voor in Noord-Afrika, het Midden-Oosten en in India , en leeft vaak alleen . Andere soorten van de hyenafamilie zijn de bruine hyena en de aardwol
        • Een hyena is zowel een jager als een aaseter. Ze jagen vooral 's nachts en in de ochtend.

        Zijn hyena’s gevaarlijk of lastig als je ze tegenkomt in het wild?

        • Hyena’s vallen overdag over het algemeen geen mensen aan,‘s Nachts zijn een stuk gevaarlijker. Ben je tijdens je safari aan het kamperen dan kunnen ze je aanvallen wanneer je slaapt, het is dus verstandig om altijd iemand op de wacht te laten zitten en geen eten of etensresten in de buurt van de slaapplaats te bewaren.
        • Gemiddeld genomen is de kans dat een nijlpaard dwars door je tent richting het water loopt groter dan dat een hyena je zal aanvallen.. een relatieve geruststelling..
        • Hyena’s zijn nogal nationalistisch ingesteld , probeer te voorkomen dat je in het territorium van hyena’s terecht komt

        Wat moet je doen om een aanval van een hyena te voorkomen?

        • Beweeg niet als de hyena dat niet doet en zorg dat je de hyena blijft aankijken
        • Om jezelf kalm te houden kan tegen de hyena praten
        • Laat zo min mogelijk je angst zien
        • Ga vooral niet liggen of jezelf voor dood houden, daar worden ze alleen maar nieuwsgierig van
        • Gooi voedsel weg als je dat bij hebt
        • Ren niet zomaar weg Roofdieren achtervolgen normaal gesproken ene prooi die wegrent. Ondanks hun kromme rug halen ze de 50 tot 60 km per uur. Dus als al je van plan bent om weg te rennen dan heb je een flinke voorsprong nodig
        • Wanneer ze gaan grommen of ‘lachen’ is het tijd dat je in actie komt
        • Hyena’s zijn eigenlijk een beetje achterbakse schijtebakken, als je veel lawaai maakt en een agressieve houding aanneemt, dan nemen ze vaak snel hun scheve benen.
        • Optie:probeer te flitsen met licht, door snel te flitsen in de ogen van een roofdier kan je ze vaak desoriënteren

        Wat kan je doen als je wordt gebeten door een hyena?

        • Een beet door een hyena behoort tot een van de gevaarlijkste beten die je in de wereld kunt oplopen.
        • De gigantische sterke kaken kunnen groot gemak je botten breken 
        • Daarnaast is speeksel ook niet vrij van stoffen die je beter niet in je lijf kunt hebben.
        • Mocht je gebeten worden.. en je leeft nog ... zoek dan zo snel mogelijk medische hulp
        Wat moet je doen als je een krokodil tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn alligators?

        Wat moet je doen als je een krokodil tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn alligators?

        Is een krokodil of alligator gevaarlijk voor jou als mens?

        • Krokodillen eten meestal dieren als runderen, zebra’s en vogels, maar ook willen ze zich wel eens aan een mens vergrijpen.
        • Vermijd dus zoveel mogelijk het contact met deze oeroude reptielen
        • Wanneer ze onder water zijn, zijn ze te herkennen aan de kleine belletjes die boven komen. Als je dit ziet, kom dan niet in de buurt van het water en ga er zeker niet in!

        Wat kan je doen als een krokodil of alligator in de buurt is of wil aanvallen?

        • Als je toch onverwachts in aanraking komt met een krokodil is het goed om rustig achteruit te lopen en geen onverwachte bewegingen maken.
        • Als een krokodil uit een het water op je af komt stormen,  ren dan zo hard mogelijk weg (niet zigzaggen dat kost alleen meters). Een krokodil rent ongeveer 30 km per uur daar kan je als volwassene normaal gesproken net van winnen
        • Het zijn geen duurlopers dus ze zullen vrij snel de achtervolging opgeven

        Wat kan je doen als je door een krokodil of alligator wordt gebeten?

        • Por en schop hem dan zo hard mogelijk in de ogen.
        Wat moet je doen als je een leeuw tegenkomt, of als je met ze gaat werken in het buitenland?

        Wat moet je doen als je een leeuw tegenkomt, of als je met ze gaat werken in het buitenland?

        Wat moet je doen als je een leeuw tegenkomt of in een gebied met leeuwen terecht komt?

        • Leeuwen gaan mensen meestal uit de weg. Er zijn echter ook situaties waarin leeuwen wel aan kunnen vallen, namelijk wanneer je te dichtbij komt, wanneer ze achtervolgd of lastiggevallen worden, wanneer ze aan het paren zijn, wanneer ze aan het eten zijn, wanneer ze jongen hebben en wanneer ze ziek en/of oud zijn.
        • De aanwezigheid van leeuwen is te herkennen aan verse sporen, gieren, gebrul, zebra’s die aarzelen wat te gaan drinken en giraffen of zebra’s die naar het struikgewas staren. Vermijd dicht en lang struikgewas dicht bij waterplaatsen en rivieren en ga ’s nachts niet op pad, want dan jagen de leeuwen. Wanneer je kampeert in de buitenlucht, heb dan altijd een groot kampvuur aan en laat om beurten iemand op wacht zitten.
        • Een boze leeuw is te herkennen aan platte oren, een lage houding en een snel heen en weer zwiepende staart. Als je oog in oog komt te staan met een leeuw ren dan niet weg, want dan zal de leeuw je instinctief achterna rennen en aanvallen. Loop rustig achteruit, maar wanneer het dier aangeeft dat de beweging hem niet bevalt door grommende geluiden te maken, blijf dan stilstaan tot de leeuw zelf wegloopt.

        Wat moet je doen al een leeuw aanvalt?

        • Als de leeuw aanvalt, zijn er twee dingen die je kunt doen. Een manier is volkomen stil staan en je blik ononderbroken op de aanvallende leeuw gericht houden. De leeuw kan dan een paar meter voor je stoppen met de aanval, op de grond gaan liggen en brullende geluiden maken. Deze vertoning kan enkele seconden duren, waarna de leeuw zich omdraait en wegloopt. Een andere manier is hiernaast agressieve geluiden maken en takken en stenen naar de aanvullende leeuw gooien. Ook dan is het mogelijk dat de leeuw zich omdraait en wegloopt. In beide gevallen is het van belang dat je nadat de leeuw is weggelopen rustig achteruit loopt en rekening houdt met het feit dat de leeuw nog een keer kan aanvallen.
        Wat moet je doen als je een luipaard tegenkomt, of als je met ze gaat werken in het buitenland?

        Wat moet je doen als je een luipaard tegenkomt, of als je met ze gaat werken in het buitenland?

        Zijn luipaarden gevaarlijk voor de mens

        • Luipaarden vormen geen gevaar wanneer ze met rust worden gelaten. Wanneer ze worden bedreigd, op stang worden gejaagd, gewond zijn of plotseling gestoord worden, kunnen ze echter extreem gevaarlijk zijn. Als een luipaard het gevoel heeft dat je haar kleintjes bedreigt, wordt ze ook zeer agressief. Daarom is het ook niet aan te raden een spoor van een luipaard te volgen omdat het dier dan kan denken dat je haar naar haar nest toe volgt.
        • Oude en/of zieke luipaarden kunnen ook mensen aanvallen omdat zij de kracht niet meer hebben om op wilde levende prooien te jagen.

        Hoe voorkom je dat een luipaard aanvalt?

        • Als je dicht in de buurt komt van een luipaard, zorg dan dat je het dier niet aankijkt en probeer hem te negeren. Als een luipaard door heeft dat je hem gezien hebt, kan hij zich bedreigd voelen en je aanvallen.

        Wat moet je doen als een luipaard wil aanvallen?

        • Als het dier je waarschuwt door te brullen, loop dan langzaam, zijwaarts van het dier weg. Het dier eten geven moedigt zijn agressie alleen maar aan.
        • Wanneer een luipaard aanvalt, kan alleen een gericht schot hem tegenhouden. Schreeuwen en veel geluid maken kun je proberen, maar het wil niet altijd helpen het dier af te schrikken. Sommige luipaarden in natuurreservaten zijn immers gewend aan de aanwezigheid van mensen.

        Ben je verzekerd als je gaat werken, vrijwilligerswerk gaat doen of stage gaat lopen met  luipaarden

         

         

         

        Wat moet je doen als je een neushoorn tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn neushoorns?

        Wat moet je doen als je een neushoorn tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn neushoorns?

        Wat moet je doen als je een neushoorn tegenkomt?

        • De witte neushoorn is over het algemeen veel rustiger dan de zwarte neushoorn. De witte neushoorn zal wegrennen wanneer je in de buurt komt, maar uiteraard zijn er altijd uitzonderingen, dus wees voorzichtig!
        • De zwarte neushoorn staat bekend om zijn nerveuze en onvoorspelbare gedrag en kan extreem gevaarlijk zijn. Hij ziet zeer slecht, maar daarentegen is zijn reuk- en hoorvermogen extreem goed! Wanneer de neushoorn gestoord wordt, gaan zijn oren overeind staan en zijn hoofd omhoog. Vervolgens zal hij of wat geluidjes maken, zich omdraaien en weglopen of wanneer je pech hebt, een aanval starten.
        • Als je oog in oog komt te staan met een neushoorn ren dan niet weg, maar houd stil en loop vervolgens langzaam met de wind mee weg van de neushoorn. Zoek ondertussen naar een dichtbijzijnde boom om in te klimmen. Als er geen bomen in de buurt zijn, trek dan artikelen los of kleding uit die je naar het dier kan gooien (bv. een rugzak). Indien aanwezig lost je gids een schot in de lucht en anders probeer je zo hard mogelijk te schreeuwen. Als het dier nu nog steeds niet is afgeschrikt, gooi je de losgehaalde artikelen en uitgetrokken kleding richting de neushoorn en stap je op het laatste moment van de aanval naar de zijkant. Vervolgens ga je plat op de grond liggen en houd je je zo stil mogelijk.
        Wat moet je doen als je een nijlpaard tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn nijlpaarden?

        Wat moet je doen als je een nijlpaard tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn nijlpaarden?

        • Het nijlpaard is een rustig en kalm dier wanneer het met rust gelaten wordt, maar wanneer het wordt uitgelokt of bedreigd, kan het zeer gevaarlijk worden. Eenzame mannetjes of vrouwtjes met jongen worden snel agressief wanneer je te dichtbij komt.
        • Met zijn korte lontje is het nijlpaard een van de meest dodelijk grote dieren van Afrika (samen met de krokodil en de olifant).
        • Een nijlpaard laat zien dat hij boos is door zijn bek te openen zodat al zijn imposante tanden te zien zijn.
        • Als een nijlpaard je op land aanvalt, is het beste wat je kunt doen opzij springen. Om deze situatie te voorkomen, kun je het beste dicht struikgewas langs de oever en paden die gebruikt worden door nijlpaarden vermijden. Voorkom dat je tussen een nijlpaard en het water loopt.
        • Op het water kan het helpen om met je peddel op het water te slaan en je te verplaatsen naar dieper water.
        Wat moet je doen als je een olifant tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn olifanten?

        Wat moet je doen als je een olifant tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn olifanten?

        Is een olifant die je in het wild tegenkomt gevaarlijk?

        • Net als de meeste dieren is de olifant een rustig dier dat normaal gesproken de confrontatie met een mens uit de weg gaat.
        • Olifanten kunnen aanvallen wanneer ze te dicht benaderd worden, lastig worden gevallen, of als er jongen of zieke olifanten aanwezig zijn in de groep
        • Olifanten kunnen erg agressief worden als ze bronstig zijn, of als ze ziek of gewond buiten de groep zijn gevallen
        • Olifanten die vroeger zijn lastiggevallen kunnen ook erg onvoorspelbaar reageren

        Hoe voorkom je een aanval van een olifant?

        • Zo kalm mogelijk blijven in de buurt van olifanten, laat zien dat je geen bedreiging bent, praat zacht, beweeg rustig, geef ze ruimte
        • Afstand te houden en niet richting een olifantenkudde te sluipen of ze angst aan te jagen
        • Blijft een kudde dichterbij komen dan wordt schreeuwen en lawaai maken wel een optie, dan laat zien dat je niet bang bent
        • Zorgen dat je geen eten in de buurt hebt
        • Nooit, en dan ook nooit, een baby olifant bedreigen

          Wat moet je doen al een olifant je aanvalt?

          • Als een olifant de aanval inzet, zijn zijn oren plat tegen zijn hoofd gedrukt en zijn slurf omhoog gekruld.
          • Als er op deze manier een olifant op je af komt gerend, ren dan voor je leven om buiten het zicht van de olifant te komen.
          • Let op! Dit kan ook een schijnaanval zijn. Juist als de olifant zijn slurf tussen of achter zijn voorste benen verstopt, is het echt menens. 
          • Probeer met de wind mee te rennen
          • Ren zigzaggend ,of ga plotseling links- of rechtsaf, olifanten zijn wat rechtlijnig en houden niet van bochten, Olifant lopen wel 40 km per uur dus geen tijd voor getreuzel
          • Klim alleen in een boom als het een enorme stevige en hoge boom is,
          • Kan je niet meer wegrennen, en staat een bloedlinke olifant op het punt je te vertrappen, gebruik dan een spuitbus (bv pepperspray) die je in de richting van de olifant spuit.. als je die bij je hebt
          Wat moet je doen als je een struisvogel tegenkomt, en hoe gevaarluijk zijn struisvogels?

          Wat moet je doen als je een struisvogel tegenkomt, en hoe gevaarluijk zijn struisvogels?

          Wat is een struisvogel?

          • De struisvogel is de grootste en zwaarste vogelsoort ter wereld. De struisvogel kan niet vliegen maar is wel is de snelste loopvogel. De struisvogel is nauw verwant aan andere grote loopvogels, zoals emoes en kasuarissen.
          • De struisvogel maakt in het algemeen weinig geluid maar kan wel sissende, snuivende en fluitende geluiden maken.
          • Je vindt de struisvogel in het wild vooral ten zuiden van de Sahara, in Oost-Afrika en het zuidwesten van Afrika. De struisvogel komt met name voor in open, halfdroog gebied
          • De struisvogel leeft over het algemeen in paren of kleine groepen van gemiddeld vijf dieren.

          Wat moet je doen als je een struisvogel tegenkomt?

          • Houdt voldoende afstand (liefst meer dan 100 meter) , en blijf helemaal uit de buurt in het broedseizoen
          • Hoewel struisvogels zelden een mens aanvallen, kan het wel voorkomen. Een struisvogel kan gevaarlijk zijn wanneer hij zich bedreigd voelt of wanneer je te dicht bij zijn nest in de buurt komt. Struisvogels hebben scherpe teennagels en kunnen verschrikkelijk hard schoppen!
          • Wanneer een struisvogel je aanvalt ren je naar een schuilplaats of ga je plat op de grond te gaan liggen met je gezicht naar beneden en je handen op je nek
          • Als je besluit te gaan rennen kan een beetje opschieten geen kwaad .. struisvogels rennen zo'n 70 km per uur,
          • Zoek je een schuilplaats, kies dan struikgewas met doornen of een boom met voldoende hoogte
          • Wanneer je besluit je te verweren, gebruik dan een lange stok, blijf aan de zijkant en als het echt niet anders kan mik dan op de nek, vleugels of poten

          Wat moet je doen als je toch gewond raakt door een struisvogel?

          • De agressie van een struisvogel zal toenemen als hij zich in gevaar voelt. Dit is vooral als er eieren of kuikens in de buurt zijn die ze proberen te beschermen.
          • Wordt je toch getrapt of gepikt, probeer dan je wond grondig te wassen met water en zeep om infectie te voorkomen.
          • Ga zo snel mogelijk naar een dokter, omdat een wond geïnfecteerd kan raken.

          Wat moet je doen als je je wilt verzekeren op reis, of tijdens het werken met struisvogels?

          Wat neem je mee als je op reis gaat naar een gebied met struisvogels?

          Wat moet je doen als je een ijsbeer tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn ijsberen?

          Wat moet je doen als je een ijsbeer tegenkomt, en hoe gevaarlijk zijn ijsberen?

          • IJsberen worden ookwel ‘The white king of the Arctic’ genoemd. Ze komen alleen voor in het Noorden, in Arctische gebieden zoals Noord Amerika, Groenland, Rusland en Spitsbergen.
          • Op Spitsbergen is het een beschermd diersoort en wanneer je op reis gaat naar deze regio, ben je op bezoek in ijsberenland. Dit betekent dat je ze altijd en overal kan tegenkomen en dat je altijd alert moet zijn. IJsberen zijn namelijk gevaarlijk, staan aan de top van de voedselketen en kunnen mensen aanvallen en doden. IJsberen zijn een van de weinige zoogdieren die de mens als prooi zien en vaak wordt dus aangeraden om in ijsberenland een geweer mee te nemen ter zelfverdediging tegen de ijsbeer.
          • Zoek een ijsbeer nooit actief op, maar als je er per ongeluk eentje tegenkomt kan je het best eerst rustig afwachten en proberen te kijken wat de ijsbeer gaat doen. Dan proberen grote gebaren en lawaai te maken - dit schrikt de ijsbeer soms echt af. Lukt het niet de ijsbeer af te schrikken kan je een flare gun gebruiken - en in het geval van zelfverdediging kan je je geweer gebruiken. De meeste mensen schieten succesvol in de lucht, maar jaarlijks worden uit zelfverdediging toch zo'n 3 ijsberen doodgeschoten.
          Bescherming tegen gevaarlijke dieren in zee: vragen en antwoorden

          Bescherming tegen gevaarlijke dieren in zee: vragen en antwoorden

          Wat moet je doen als je een kwal tegenkomt?

          Wat moet je doen als je een kwal tegenkomt?

          • De tentakels van kwallen bestaan uit vele netelcellen die bij aanraking gif loslaten, hierdoor krijg je meestal jeuk en brandende huiduitslag.
          • De meeste kwallen soorten zorgen slechts voor wat pijnlijke steken die met azijn, Azaron of pijnstiller enigszins zijn te bestrijden.
          • Pas op voor het beruchte "Portugese oorlogschip" (komt op veel plekken ter wereld voor!) Een enorme kwal die helse pijnen kan veroorzaken (naar het ziekenhuis!)
          • Rond Australië heb je de Box jelly fish, ook zo’n fijne jongen met tentakels die tien meter lang kunnen worden.
          • Tip: met name bij aflandige wind is de kans groot dat kwallen in de buurt van de kust komen door de onderstroming.
          • Er bestaat ook waterafstotende beschermende zonnebrandcreme die ook bescherming biedt tegen kwallenbeten, zelfs die van het "Portugese oorlogschip".
          Wat moet je doen als je giftige vissen tegenkomt?

          Wat moet je doen als je giftige vissen tegenkomt?

          • Slechts enkele vissoorten zijn giftig bij aanraking. Gevaarlijker zijn de tanden en stekels die vissen hebben. Als je echter afstand houdt, zullen vissen, haaien, roggen en andere kleine zwemmende schoonheden geen problemen veroorzaken.
          • Wanneer je gaat zwemmen zonder iets aan je voeten loop je de kans op één van de stekelige of zelfs giftige vissen te stappen. De kans dat je erop gaat staan is niet heel groot maar het komt zeker in een koraalrijke omgeving geregeld voor. Afhankelijk van de soort is dan een snel bezoek aan de dokters aan te raden. Aangezien dit niet altijd een redelijk alternatief is zijn waterschoenen / zwemvliezen / sandalen dus erg belangrijk.
          • Aan de Mediterane en Noordzee stranden worden elk jaar heel wat badgasten gestoken door de kleine pieterman, die zich ingraaft in het zand. Deze vis kan je weken veel pijn bezorgen als je na de steek niet snel je voet in water heter dan veertig graden stopt (de eiwitten in het gif breken dan af).
          • Pijlstaartroggen kunnen ook (heel) gemeen steken. Ze liggen vaak ingegraven in de bodem te wachten op een prooi, als jij dan van je surfplank stapt, zal de rog van schrik kunnen steken. Afhankelijk van de exacte soort en plaats waar je precies wordt gestoken moet je eventueel snel naar een dokter.

           

          Wat moet je doen als je zee-egels en zeesterren tegenkomt?

          Wat moet je doen als je zee-egels en zeesterren tegenkomt?

          • Veruit de meeste zee-egels en zeesterren zijn niet giftig voor mensen. Een zee-egel stekel in je voet kan echter een nare ervaring zijn.
          • Stap je op een zee-egel of een zeester dan dien je in eerste instantie te proberen de naalden geheel te verwijderen met een pincet. Gaat de boel ontsteken dan is een bezoek aan de dokter weer onontbeerlijk. Ook hier kunnen waterschoenen veel onheil voorkomen.

           

          Wat moet je doen als je een witte haai tegenkomt?

          Wat moet je doen als je een witte haai tegenkomt?

          • Witte haaien staan bekend als de gevaarlijkste soort onder de haaien. Maar wist je dat mensen helemaal niet de favoriete prooi zijn van deze haaien en van haaien in het algemeen? Door films en documentaires is het beeld geschetst van haaien die mensen verslinden, echter het tegendeel is waar… De witte haai bijt mensen omdat hij nieuwsgierig is en op deze manier terrein verkent, helaas leidt deze methode van onderzoek wel tot een dodelijk einde voor het onderzoeksobject… Witte haaien brengen mensen dus niet bewust letsel toe. Welke prooi wel hun voorkeur heeft, hangt af van meerdere zaken, zoals het seizoen en hun lengte. Kleine witte haaien voeden zich voornamelijk met vis terwijl de grotere een zeehond of zelfs een kleine walvis weten te verslinden.
          • Een witte haai is te herkennen aan een zwarte of donkergrijze bovenzijde en een witte onderzijde. Aan de onderkant van de borstvinnen zitten zwarte vlekken en bij de aanhechting op het lichaam zit een opvallende zwarte plek. Ze geven de voorkeur aan koud water in de buurt van de kust, maar zijn ook te vinden op meer dan duizend meter diepte. Het zijn zeer sociale dieren en zwemmen vaak in groepen bestaande uit tien of meer haaien.
          • De witte haai is semiwarmbloedig, dit betekent dat hij zeer snel kan zwemmen, maar ook dat hij een slecht uithoudingsvermogen heeft. Hierop afgestemd gebruikt de witte haai verschillende zwem- en gedragspatronen om zijn potentiële prooi te onderzoeken. Als je dicht in aanraking komt met een haai is het van belang dat je begrijpt welke gedragspatronen gevaar aanduiden, zodat je weet wanneer je je uit de voeten moet maken:
          • Als een haai met zijn ogen rolt, volgt de haai een object met zijn ogen, zonder zijn hoofd of lichaam te bewegen; je bent gespot!
          • Als de haai zijn bovenkaak vooruitsteekt, maakt de haai een bijtbeweging;
          • Als hij zijn bek opent zonder zijn voorkaak naar buiten te steken en deze houding een fractie of meerdere seconden vasthoudt, moet dat als gevaarlijk worden beschouwd.

           

          Checklist en meeneemlijst voor werken met dieren en reizen in de natuur: wat neem je wel en wat neem je niet mee?

          Checklist en meeneemlijst voor werken met dieren en reizen in de natuur: wat neem je wel en wat neem je niet mee?


          Wat neem je wel en wat neem je niet mee als je naar het buitenland gaat voor werkzaamheden met dieren of de natuur?

          • Een eigen tent meenemen kan handig zijn om niet op een slaapzaal te hoeven slapen en wat privacy te creëren (kan wel heet of juist koud zijn!). In Afrika en Europa wordt sowieso veel gekampeerd.
          • Een goede (weerbestendige) schrijfmap met papier voor aantekeningen, tekeningen e.d.
          • Een eigen goede verrekijker is van grote toegevoegde waarde.
          • Je eigen ligmat of matras is vaak aan te raden, zowel voor buiten als voor de vaak basic slaapgelegenheden (neem bijvoorbeeld een selfinflatable of een luchtbed).
          • Een extra bril als je brildragend bent (een brillenkoord voor de zwaardere trek / jungletochten), een reservebril als je lenzen draagt.
          • Een zonnebril kan op sommige locaties heel belangrijk zijn.
          • Erg lekker en veilig is de lichtgewicht hangmatklamboe (een combinatie van een hangmat met een klamboe) die zelfs in een geïmpregneerde versie is te krijgen (overigens is de iets zwaardere versie heel betaalbaar)
          • Een goede betrouwbare zaklantaarn of hoofdlamp is een 'must' voor iedereen die echt het veld in trekt (soms kom je pas in het donker terug of ga je zeer vroeg in het donker op stap).
          • Een haarband voor als je zwetend door de jungle loopt te zwoegen.
          • Neem voldoende shirts mee (+/- 5 stuks) in de tropen: ze drogen meestal erg slecht. De een prefereert lange mouwen tegen de muggen en schrammen van takken, de ander vindt het te heet en neemt korte mouwen.
          • Neem in ieder geval één of twee muggenwerende en sneldrogende shirts mee!
          • Een wat dikker shirt / dunne fleece trui is prettig voor 's avonds of na een enorme regenbui.
          • Zorg voor drie sterke en lichte comfortabele broeken (neem je een afritsbroek, dan heb je ook een korte broek).
          • Zwemkleding.
          • Een paar hoge canvas schoenen.
          • Een stel stevige sandalen is prettig als je andere schoenen doorweekt zijn, en je wilt je voeten toch de kans geven om te drogen.
          • Ga je onderzoek doen in de jungle (en ben je niet iemand die slechts een paar wandelingen maakt)? Denk dan aan kaplaarzen (als ergens echt veel bloedzuigers zijn, meestal in de regentijd, dan heb je liever bloedhete voeten dan die bloedzuigende vrienden).
          • Meerdere paren stevige, niet te dikke sokken die je met bijv. DEET kan inspuiten.
          • Regenbestendige hoed.
          • Waterfles of -zak van zeker een halve liter (of twee die samen groter zijn dan dat).
          • Een waterdichte dagrugzak, een waterdichte zak voor in je dagrugzak of een regenhoes. Waterdichte zakken zijn sowieso handig om je spullen droog, reptiel- en insectvrij te houden.
          • Iets waar je je lunches en eten in kan vervoeren.
          • Een waterproof verrekijker is absoluut nodig als je lang in de jungle verkeert (de vochtigheid ruïneert anders je normale verrekijker), ga je ook kleine dieren bestuderen dan heb je een 6 of 7 nodig met een zo wijd mogelijke hoek.

          Waar moet of kan je rekening mee houden bij werkzaamheden met dieren of de natuur?

          • Ga je veel buiten kamperen of slapen dan kun je overwegen een wigvormige klamboe mee te nemen die speciaal daarvoor is bedoeld. Neem zeker een klamboe mee (niet alleen voor de muggen, maar ook voor andere insecten!). Ga je naar en malariagebied, neem dan een geïmpregneerde klamboe mee.
          • Mocht je naar een bestemming gaan met drogere natuurgebieden (savanne, droge jungle - woestijn), dan zijn canvas schoenen het meest comfortabel (al zullen ook je Teva's vaak een uitkomst zijn!). Veel Afrikaanse natuurgebieden liggen op hoogvlaktes en kunnen in de nacht veel kouder zijn dan je zou denken: neem in dat geval een slaapzak mee.
          • Neem je een dure camera of dure laptop mee, dan kun je overwegen ze in een camera / laptop case te vervoeren. Ze zijn dan op locatie ook absoluut beschermd tegen water, stof, kou e.d. (neem extra veel silica gel/korrels mee). Een andere optie is waterdichte tas voor tijdens extra natte activiteiten.
          • Mocht je een naar een bestemming gaan met een regenwoud of "jungle", neem dan je voorzorgsmaatregelen. Het kan daar niet alleen in de regentijd, maar soms ook daarbuiten, onvoorstelbaar vochtig en regenachtig zijn (check indien mogelijk in welk seizoen je gaat!).
          • Een poncho of ademend regenjack is onontbeerlijk.
          • Allerlei kleine handigheden die ook bij de JoHo ultieme meeneemlijst zijn genoemd en die met name gericht zijn op bestemmingen en locaties waar je enigszins van de bewoonde wereld bent afgesloten: een reisnaaisetje, powerbank, zakmes, survival-guide en een goed gevulde medicijntas.
          Activiteiten in het buitenland verzekeren: startpagina's

          Activiteiten in het buitenland verzekeren: startpagina's

          Werken in het buitenland per activiteit en functie: startpagina's

          JoHo zoekt medewerkers die willen meebouwen aan een tolerantere wereld

          Werken, jezelf ontwikkelen en een ander helpen?

          JoHo zoekt medewerkers, op verschillend niveau, die willen meebouwen aan een betere wereld en aan een zichzelf vernieuwende organisatie

          Vacatures en mogelijkheden voor vast werk en open sollicitaties

          Vacatures en mogelijkheden voor tijdelijk werk en bijbanen

          Vacatures en mogelijkheden voor stages en ervaringsplaatsen

          Aanmelden bij JoHo om gebruik te maken van alle teksten en tools
           

          Aansluiten bij JoHo als abonnee of donateur

          The world of JoHo footer met landenkaart

          JoHo: crossroads uit de bundels
          JoHo: paginawijzer

          Thema's

          Wat vind je op een JoHo Themapagina?

          • Geselecteerde informatie en toegang tot de JoHo tools rond een of meerdere onderwerpen
          • Geautomatiseerde infomatie die aan het thema is gekoppeld

          Crossroad: volgen

          • Via een beperkt aantal geselecteerde webpagina's kan je verder reizen op de JoHo website

          Crossroad: kiezen

          • Via alle aan het chapter verbonden webpagina's kan je verder lezen in een volgend hoofdstuk of tekstonderdeel.

          Footprints: bewaren

          • Je kunt deze pagina bewaren in je persoonlijke lijsten zoals: je eigen paginabundel, je to-do-list, je checklist of bijvoorbeeld je meeneem(pack)lijst. Je vindt jouw persoonlijke lijsten onderaan vrijwel elke webpagina of op je userpage.
          • Dit is een service voor JoHo donateurs en abonnees.

          Abonnement: nemen

          • Hier kun je naar de pagina om je aan te sluiten bij JoHo, JoHo te steunen en zo zelf en volledig gebruik maken van alle teksten en tools.

          Hoe is de pagina op gebouwd

          • Een JoHo Themapagina pagina is opgezet aan de hand van 10 fases rond een bepaalde thema: statussen
          • De status van een thema kan je inzetten bij de belangrijke en minder belangrijke processen rond het thema van de pagina. Zoals keuzes maken, orienteren, voorbereiden, vaardigheden verbeteren, kennis vergroten, gerelateerd werk zoeken of zin geven.
          • Bij elke status vind je unieke of gerelateerde informatie van de JoHo website, die geautomatiseerd of handmatig wordt geplaatst.
          • Een belangrijk deel van de informatie is exclusief beschikbaar voor abonnees. Door in te loggen als abonnee wordt de informatie automatisch zichtbaar. Let wel, niet elke status zal evenveel content bevatten, en de content zal in beweging blijven.
          • De statussen:
          1. Start
          2. Oriëntatie : startpunt bepalen ->bijvoorbeeld: wat is je vraag of wat is het proces dat je gaat starten
          3. Selectie: verkennen en verzamelen van info en keuzehulp
          4. Afweging: opties bekijken en vergelijken -> bijvoorbeeld: alternatieven zoeken
          5. Competentie: verbeteren en competenties -> bijvoorbeeld: wat kan je doen om te slagen?
          6. Voorbereiding: voorbereiden & oefeningen -> bijvoorbeeld: wat kan je doen om te oefenen of je voor te bereiden?
          7. Inspiratie: vastleggen &  lessen -> bijvoorbeeld: wat leer je en heb je geleerd?
          8. Ervaring: vooruithelpen & hulp -> hoe kan je jezelf nuttig maken?
          9. Beslissing: Uitvoeren en tot resultaat brengen -> bijvoorbeeld wat ga je kopen of kiezen?
          10. Evaluatie: Terugkijken en verder gaan -> bijvoorbeeld: wat komt hierna?
            JoHo: footprints achterlaten
            JoHo: pagina delen