JoHo

Is psychologie betrouwbaar genoeg als wetenschap?

Door de replicatiecrisis en fraude in psychologisch onderzoek, wordt psychologie niet altijd als betrouwbaar gezien. Resultaten van psychologisch onderzoek worden vaak beschreven in significantie met een niveau van 5%. Er wordt dan een experimentele conditie met een controle conditie vergeleken. 

Met een significantie van 5% is er nog steeds een kans van 5% dat het gevonden effect niet daadwerkelijk bestaat. De resultaten worden vervolgens ingediend bij een wetenschappelijk tijdschrift. Er wordt vervolgens een peer review uitgevoerd. Hiermee wordt de betrouwbaarheid getest. Dit kan ook worden gedaan door replicatie. Daarbij wordt een onderzoek herhaald. Dit wordt heel vaak niet gepubliceerd of aangehaald door andere onderzoeken. 

Door fraude tijdens onderzoek wordt het wel steeds belangrijker om kritisch naar de resultaten te kijken. Uit onderzoek van Kahneman bleek dat 50-70% van de psychologische onderzoeken niet gerepliceerd kon worden. Hoe kan onderzoek gebruikt worden wanneer het niet gerepliceerd kan worden? Het is dus belangrijk om erachter te komen hoe je het wel kan gebruiken. 

Wanneer er meer statistische analyses worden uitgevoerd, wordt de kans op een vals effect groter. Dit komt doordat je twee keer 95% kans hebt dat er geen effect wordt gevonden. 1 - 0,95 x 0,95 = 0,10. Dit betekent dat je dan 10% kans hebt op een vals positief effect. Het is daarom van belang dat er zo min mogelijk statistische analyses worden gedaan tijdens een onderzoek. Dit effect wordt groter naarmate het vaker gedaan wordt. Het is dus belangrijk dat er niet te veel gezocht wordt naar een significant effect. Een bijkomend probleem is dat veel wetenschappelijke tijdschriften alleen significante resultaten rapporteren. 

Fraude is daarnaast ook een probleem binnen het psychologisch onderzoek. Het bekendste voorbeeld is het onderzoek van Stapel. Het bleek dat hij de resultaten van diverse onderzoeken verzonnen had. Alle controles hadden al die tijd dus niet geholpen om dit eerder aan het licht te brengen. Het is dus belangrijk om altijd kritisch te zijn en om ook onderzoek te doen vanuit falsificatie in plaats vanuit verificatie.

Hoe is de stof verder opgebouwd?

Alle onderwerpen uit de stof staan met elkaar in verband. Het logisch positivisme zal aan bod komen. Het empirisme heeft hierbij een rol gespeeld. Dit is via Francis Bacon (1600) ontstaan vanuit het empirische model. Vervolgens is het via Locke (1700) in het positivisme van Auguste (1850) veranderd. Uiteindelijk is hieruit het logisch positivisme ontstaan, dat uitgaat van verificatie. Later zullen ook de onderwerpen falsificatie, post-positivisme en de historie van wetenschap aan bod komen.