Hoe leuk en avontuurlijk je buitenlandplannen ook zijn, het moment van het delen van die plannen met mensen in de directe omgeving valt veel vertrekkers zwaar. Het nieuws dat iemand voor langere tijd weg gaat, of gaat emigreren, roept nogal wat gevoelens op bij anderen, positief en negatief. Het feit dat ze je moeten missen, maar ook vaak een reflectie op hun eigen leven. Stel je er op in dat je je besluit regelmatig moet verdedigen.

• bepaal voor jezelf het moment waarop de de (meest directe) mensen om je heen kenbaar gaat maken dat je plannen hebt om te vertrekken. Dat tijdstip is voor iedereen anders, maar het te lang uitstellen is voor dierbaren en jezelf niet prettig.
• gun mensen om je heen even tijd om aan het idee te wennen. Hou rekening met allerlei reacties, van bijvoorbeeld gemis, onzekerheid, bezorgdheid, boosheid of zelfs jaloezie.
• realiseer je dat je relaties met familie, vrienden en anderen in je directe omgeving zullen gaan veranderen. Geen snel bezoekje meer, geen of minder gedeelde verjaar- en feestdagen, geen snel telefonisch contact. Neem de tijd dat te bespreken en luister ook bewust naar de gevoelens van anderen.
• luister, zonder jezelf te verdedigen en zonder jezelf weg te cijferen. Geef achterblijvers de tijd jouw nieuws te verwerken.

Wees reëel, ook naar je achterblijvers. Ook al emigreerden wij naar een land dat een buurland is van Nederland, hebben we altijd benadrukt dat de afstanden groter zijn dan je denkt. Alleen al onze woonregio is groter dan Nederland. Het is "maar" 500 kilometer, maar dat is te ver om even voor een verjaardag over te komen. Dat moeten je vrienden en familie die achterblijven goed beseffen.

Duitsland emigrant

We hadden net een stevige ziekteperiode achter de rug. Na een periode van zware behandelingen kregen we vanuit het ziekenhuis groen licht om onze emigratie plannen weer op te pakken. Het thuisfront reageerde minder positief, vonden ons gek, onverantwoord, egoïstisch. Toch, of juist daardoor, hebben we doorgezet.

Canada emigrant

• Neem bewust afscheid; een belangrijke factor voor toekomstig succes van je verblijf in het buitenland is ook 'bewust loslaten': je neemt afstand van je wortels en gaat je richten op wat gaat komen.
• Uitermate belangrijk in dat proces is dat je zelf de gehele grip houdt en dus ook controle houdt op dat loslaten.
• Om (toekomstig) heimwee te voorkomen, kan je een herinneringsdoos maken, met zaken waar je op moeilijke momenten blij van wordt en die je helpen herinneren aan Nederland, familie, vrienden, etc.
• Vertrek je samen met je kinderen? Zorg, waar mogelijk, rondom het vertrek voor een positieve grondhouding bij volwassenen die voor je kind belangrijk zijn. Denk aan opa’s, oma’s, ooms, tantes, buren, leerkrachten. Zij voelen dat wellicht diep van binnen anders en 'geforceerd leuk doen' hebben kinderen snel door, maar het helpt echt als zij bij volwassenen zien dat het vertrek misschien emotioneel, maar wel ‘leuk’ is.
• Maak heldere afspraken met achterblijvers, bijvoorbeeld met broers of zussen over wie gaat handelen bij ziekte of andere klachten van bijvoorbeeld ouders. Accepteer dat anderen, in verband met je afwezigheid, als eerste problemen zullen gaan oplossen.
• Ook het emotionele punt van overlijden: benoem het, bespreek het en maak ‘afspraken’, voor zover dat mogelijk is.
• Denk na over hoe je er (straks) mee omgaat als er (klein)kinderen worden geboren: van broers, zussen, je eigen kinderen, goede vrienden etc.. Hoe kan je op afstand betrokkenheid tonen, wanneer wil je persé op bezoek naar Nederland, wat moet je regelen zodat bezoek mogelijk wordt, etc.
• Een ander item waarover je afspraken kunt maken is het ontvangen van bezoekers uit Nederland: broers, zussen, ouders, vrienden, kennissen, kennissen van kennissen: duidelijk zijn in hoe je (straks) met bezoek omgaat voorkomt (wederzijdse) teleurstellingen. Lees hierover meer tips in de Keuzekit "Vertrokken & Leven".
• Realiseer je tegelijkertijd dat het contact onderhouden met alle communicatiemiddelen en beschikbare media van tegenwoordig ook nieuwe kansen biedt. Sommigen geven aan juist vaker, makkelijker en bewuster contact te onderhouden met directe familie en goede vrienden dan voorheen. Skype, e-mail, maak posts op social media: ga op zoek naar een nieuwe manier van contact. Wees flexibel: verwacht niet van iedereen dat men met je meegaat in de moderne communicatiemiddelen.
• Heb je een groot netwerk en vind je schrijven leuk? Denk eens aan het bijhouden van een wekelijks of maandelijks blog, waarmee je met één bericht een groter deel van je achterban kan informeren. Scheelt communicatie, en als je blog extern te vinden is op één of meerdere emigratieplatform(s) deel je jouw kennis en ervaringen tegelijkertijd met potentiële emigranten.

Zes weken voordat we vertrokken werd bij mijn moeder kanker gediagnosticeerd. Ook met mijn broer gaat het medisch gezien niet goed. Nu ik vertrokken ben staat mijn vader er alleen voor. Gelukkig steunde de familie ons in het besluit toch te vertrekken, we hebben afgesproken dat zij ons op de hoogte stellen als er iets verandert. Mocht de situatie verslechteren, dan gaan we al dan niet tijdelijk terug.

USA emigrant

Ik voelde me steeds schuldig. Dat gevoel bleef maandenlang bestaan na ons vertrek, en eigenlijk is het nooit helemaal weg. Mijn ouders en vrienden deden hun best enthousiast te zijn, maar ze verborgen hun echte gevoelens. Ik had ook continu het gevoel dat ik vanalles miste waar ik bij had moeten zijn: verjaardagen, een scheiding van goede vrienden, een begrafenis. Dat vind ik echt nog steeds het meest lastige aan emigreren.

Suriname emigrant

Wat kan JoHo voor je betekenen?

• Start in JoHo World Supporter Magazine een gratis Experience Journal. Je deelt er eenvoudig foto's, video's of blogs over emigreren, leven en wonen in het buitenland; om daarmee je thuisfront op de hoogte te houden en/of anderen te inspireren.

Activiteiten van expats en emigranten om onderling contact te houden:

• organiseren van een periodieke borrel: op een vaste locatie of juist een wisselende locatie (om verschillende plekken te ontdekken), contacten onderhouden, kennismaken met nieuw gearriveerde buitenlanders
• organiseren van een sportevenement; bijvoorbeeld een voetbalwedstrijd met een "expat" team en een "local" team
• organiseren van evenementen rondom (Nederlandse of internationale) belangrijke feestdagen: Koningsdag, Kerst, Sinterklaas etc.
• organiseren van een event rondom internationale vrouwendag (in maart)
• organiseren van een "International Day" op de lokale of internationale school: waar de buitenlanders in hun klederdracht (of nationale kleuren) eten en drinken uit hun land laten proeven en waar internationale activiteiten en optredens worden georganiseerd.
• hosten van een online groep (forum, prikbord, social media app etc.): voor kort onderling contact, voor het plaatsen van oproepjes etc.

Met name expats in het buitenland ervaren een sociale cyclus van vrienden maken en na verloop van tijd ook weer afscheid nemen, bijvoorbeeld bij overplaatsing of terugkeer. Zeker wanneer je met kinderen in het buitenland bent kan de periode van afscheid nemen extra heftig zijn: de kinderen missen hun vertrouwde vriendjes thuis, op school, bij gezamenlijke activiteiten.

Tips om om  te gaan met regelmatig afscheid nemen:

• geef ruimte aan het gevoel van missen; maak het bespreekbaar, geef ruimte aan verdrietige gevoelens
• sta stil bij wát je precies gaat missen: wat was er zo leuk aan die andere persoon, wat deelde je samen
• maak het afscheid vrolijk; het is uiteraard geen feestje maar je kan wel iets bijzonders ondernemen waar je samen van kan genieten
• maak realistische afspraken over het contact na vertrek; beloof elkaar geen zaken die je later niet kan nakomen; laat kinderen bv. afspreken eens een digitale afspraak te maken i.p.v. elkaar te beloven op bezoek te komen

Nieuwe sociale contacten opdoen als expat is niet gemakkelijk, maar wanneer je dan een klik met iemand hebt deel je iets bijzonders samen. Je zit in hetzelfde schuitje: hetzelfde vreemde land, dezelfde aanpassingsproblemen, dezelfde lange dagen die je als expatpartner moet vullen wanneer je man aan het werk is. Maar ook weer afscheid nemen, dat is inherent aan het leven als expat: je ontmoet veel nieuwe mensen, maar moet altijd weer afscheid nemen van degenen die eerder weggaan.

Expat

De Nederlandse vereniging in het buitenland...saaie bijeenkomsten van oude verstokte emigranten in aftandse buurthuizen? Veel actieve leden van Nederlandse verenigingen zijn juist vaak jong, enthousiast en energiek en organiseren regelmatig borrels en bijeenkomsten voor groot en klein. Het leuke is dat je even gezellig als Nederlanders onder elkaar kunt zijn, maar ook dat nieuwe mensen leert kennen die een (eerste) steun en toeverlaat kunnen zijn net na emigratie.

• heb je zin in een typisch Hollandse borrel met een Hollands biertje en bitterballen, dan is de Hollandse vereniging de beste plek om even van dit soort oer-Hollandse gezelligheid te genieten.
• wil je daarnaast dat jouw kinderen opgroeien met het Sinterklaasfeest, dan is de kans groot dat de Nederlandse vereniging in jouw regio een Sinterklaasmiddag organiseren, compleet met Sinterklaas en Zwarte Pieten, chocoladeletters, taai taai en strooigoed.
• ook Koningsdag gaat natuurlijk niet voorbij aan de Nederlandse vereniging, en als het Nederlands elftal weer actief is dan zul je dat gehuld in oranjekleding samen met andere Nederlanders uit jouw omgeving kunnen vieren.

Als je emigreert, dan ben je écht weg. Ik was helemaal niet bezig met de Nederlandse vereniging. Ik ben "Australiër" geworden, ik wilde niet meer "die Nederlandse in Australië" blijven. Als ik nog eens in de drie jaar terug in Nederland ben, dan voel ik me inmiddels een buitenlander.

Australië emigrant

Ik vind het heerlijk te werken in een internationale onderneming; collega's (en soms ook vrienden) komen uit Amerika, Bulgarije, Italië en natuurlijk Duitsland. Toch zoek ik af en toe bewust het contact met andere Nederlanders op. De manier waarop wij met elkaar omgaan, de humor, het dollen: dat vind je nergens anders.

Duitsland emigrant

Het gemis van familie of vrienden, feestdagen, trouwerijen of sterfgevallen, Holland energie opdoen: de redenen om tijdelijk even terug te keren naar Nederland zijn divers. Voor veel expats is het redelijk normaal om tijdens zomervakantie, Kerstperiode etc. een langere tijd "in het thuisland" door te brengen; in sommige landen is zelfs sprake van een massale expat uittocht in dergelijke periodes.

• check of je reis- en/of ziektekostenverzekering dekking geeft voor een tijdelijk verblijf in Nederland
• regel vooraf een verblijfplaats, liefst niet bij familie en vrienden
• regel diverse activiteiten voor je kinderen, zodat zij zich voldoende kunnen vermaken maar ook voldoende kunnen uitrusten
• tenzij je je tijdelijk verblijf terug in Nederland bewust vol wilt stoppen: laat je niet verleiden tot tientallen bezoekjes verspreid over het hele land. Nodig op één datum en bij voorkeur op een centrale locatie in Nederland familie en vrienden uit om bij te praten.
• stel je in op een cultuurschok: je vertrouwde land is inmiddels elders op de wereld; de overvolle wegen in Nederland en de vele veranderingen kunnen soms rauw op je dak vallen. Ook is niet iedereen in Nederland bijzonder geïnteresseerd in jouw (emigratie)verhalen. Men heeft het druk, of is jaloers op jouw avonturen.
• combineer je (vaak inspannende) bezoek aan Nederland vooraf of naderhand met een tussenstop op een leuke (vakantie)locatie: even bewust opladen voordat je in je nieuwe thuisland weer verder gaat met je dagelijks leven
• afhankelijk van de medische standaard op je bestemming, kan je tijdens je bezoek aan Nederland een medische check laten uitvoeren
• op aankopen die je in Nederland doet kan je btw terugvorderen, mits je buiten de EU woont en je je aankopen meeneemt niet langer dan drie maanden na aankoop. Je kan het, op vertoon van artikelen en nota's, op Schiphol regelen en het btw bedrag via de leverancier terugkrijgen; of schakel een van de gespecialiseerde organisaties in. De douane controleert of je vaste verblijfplaats buiten de EU is, of je de goederen zelf meeneemt en of de factuur door een Nederlandse winkelier/leverancier is afgegeven.

Ik hoor wel eens van mensen uit Nederland dat het logisch is dat iedereen in de tropen vriendelijk is. Ik draai dat om: waarom zou je in een stadsomgeving níet vriendelijk zijn? Ik  was laatst weer in Nederland en ik vond het ronduit schokkend om te ervaren hoe daar met elkaar wordt omgegaan. Iedereen is daar zo gefieerd op zijn eigen rechten. Maar zijn die werkelijk zo belangrijk om daarvoor een ander uit te foeteren? Op Curaçao is de mentaliteit compleet anders.

Curaçao emigrant

Voor een tussentijds bezoek waren we even terug in ons voormalige vaderland; wat een enorme emotie-rollercoaster was dat! Het was vreemd, maar ook heel erg normaal, het terugzien van familie en vrienden was heerlijk, maar ook moeilijk. We hadden zoveel te vertellen, maar misten vaak de juiste woorden. En terug in Nieuw-Zeeland moesten we óók weer even bijkomen. Emigreren is dus ook leren omgaan met gemis en afscheid.

Nieuw-Zeeland emigrant

Bezoek krijgen uit Nederland is leuk! Meestal dan.

• je broer, zus, ouders, ooms, tantes, neven, nichten, goede vriend, oude buren, vrienden van neven, vrienden van vrienden...: veel mensen vinden een 'goedkoop adresje van bekenden in het buitenland' uitermate handig
• natuurlijk kan het enorm prettig zijn zo af en toe bezoek uit Nederland te ontvangen, je familierelaties te kunnen onderhouden, Holland energie op te doen etc. Het is bijzonder dat mensen de moeite nemen om naar je toe te komen, helemaal als dat een flinke reis met zich meebrengt. Maar het vooraf nadenken over een paar spelregels en je eigen grenzen duidelijk maken kan geen kwaad
• bepaal (en deel) bijvoorbeeld hoe vaak per jaar je bezoek leuk vindt, wat de maximale duur is, hoe gastvrij je kunt en wilt zijn (extra kosten voor boodschappen, excursies etc.), of je verwacht dat bezoekers ook meedraaien in je gezin, bedrijf en eigen activiteiten (en zo ja op welke manier)
• de flexibiliteit in hoe je je eigen spelregels toepast hangt natuurlijk ook af van wie overkomt, of ze echt voor jou komen, of je meer zien als goedkope overnachtingsplek en gratis local reisgids, of ze met je overleggen wat een handig tijdstip/timing is, hoe lang ze komen. Onderscheid maken tussen broers, zussen, ouders aan de ene kant en kennissen, vrienden etc. aan de andere kant moet kunnen. Die eerste groep zal je ook sneller andersom ondersteunen, met achterstallige klusjes, met het opvangen van de kinderen zodat je er met je partner even tussenuit kan, etc.
• maak, afhankelijk natuurlijk van hoe je het bezoek regelt, in ieder geval vooraf duidelijk dat jouw dagelijkse ritme door blijft/moet draaien, in tegenstelling tot de bezoekers die meestal in 'vakantiestand' staan (en al helemaal als ze jou min of meer verantwoordelijk maken voor het slagen van hun vakantie)
• heb je geen enorm verblijfcomplex waar altijd wel kamers over zijn, of wil je sowieso wat privacy behouden, stel dan voor dat 'overkomers' zelf accommodatie regelen, natuurlijk door jou voorzien van goede insight tips
• heb je een eigen hotel, hostel, bed & breakfast of ander kleinschalig verblijf realiseer je dan op tijd dat een weinig tot niets betalende kennis in drukke tijden ten koste gaat van de volbetalende boeker (tenzij je de waarde meerekent van die handige kennis die mee komt helpen of klussen)
• blijft men bij je slapen, overweeg dan welke mensen je wel en niet een sleutel meegeeft en maak wat huisregels duidelijk (rondom bijvoorbeeld maaltijden, extra was, schoonmaken, rusttijden)
• tenzij je er zelf bewust voor kiest om (een paar keer per jaar) tourleader te spelen -omdat je niets liever wilt dan je woonomgeving laten zien- kun je ook best duidelijk maken dat mensen zichzelf moeten vermaken, dat je ze ondersteunt in wat praktische regelzaken, of dat je een aantal gezamenlijke activiteiten onderneemt (en een aantal niet), bijvoorbeeld in het weekend -mits je vrij bent- een bezoek aan een museum of aan een verrassend lokaal restaurant.
• hou ook rekening met de gevolgen van de aanwezigheid van bezoekers op je gezinsleven; je kind dat opeens een afwijkend dagpatroon krijgt, andere bedtijden, je wordt zelf meer geclaimd (als je pech hebt ben je een week lang serveerster, kamermeisje, kok, gids en tolk ineen) dus hebt minder aandacht, opa en oma die verwachten dat je kind wel even van school weg kan blijven nu ze er zijn etc.
• sommige emigranten geven aan dat het vaak en veel ontvangen van bezoekers uit het thuisland de integratie van het gezin terplaatse in de weg stond: er bleef in de begintijd (te) weinig tijd over voor het leren van de taal, voor het maken van nieuwe contacten; men bleef een beetje in "het Nederlandse" hangen
• vind je het lastig om mensen uit je eigen huis/hostel/hotel te weren, geef dat dan tactisch aan, bijvoorbeeld "wat leuk dat jullie deze kant op komen. Dan moeten we beslist iets afspreken. Waar zitten jullie? Heb je al iets geboekt?"

Eerst ontving ik bijna om het weekend bezoek uit Nederland. Londen is dichtbij, de reis is voordelig. Ik heb wel gemerkt dat dat na de eerste periode minder werd; nu komt er gemiddeld nog eens per 2 maanden iemand op bezoek. De urgentie is er vanaf. Gelukkig maar, want ik was na zo'n weekend vaak kapot.

Engeland emigrant

Tussen augustus en december hebben we vijftien weekenden bezoek gehad van vrienden en kennissen uit Nederland. En vijf weken niet. Wow, dat is eigenlijk best wel veel. Natuurlijk is het leuk als mensen de moeite nemen om ons op te zoeken. Maar ik heb er tegelijkertijd een halve (weekend)dagtaak aan om iedereen te entertainen.

Duitsland emigrant