Psychologie en gedrag: vragen en antwoorden over vakken en vakgebieden
Wat zijn mens- en gedragswetenschappen als psychologie en antropologie?
Wat zijn de kernvragen van mens- en gedragswetenschappen als psychologie en antropologie
- Bij mens- en gedragswetenschappen staat de mens centraal. De psyche van de mens is hierbij van groot belang, maar ook de geestelijke, fysieke en sociaaleconomische ontwikkeling van de mens.
- Hieronder vind je een overzicht van de deelgebieden van mens- en gedragswetenschappen om op te oriënteren en uit te kiezen. Zo kun je je bekwamen in de psychologie, maar bijvoorbeeld ook in filosofie of ontwikkelingssamenwerking.
- Centrale vragen die worden behandeld in mens- en gedragswetenschappen zijn onder andere:
- Waarom denken, voelen en gedragen mensen zich zoals ze doen?
- Wat zijn de verbanden tussen gedrag en mentale processen?
- Hebben gedrag en mentale processen een genetische en evolutionaire basis of zijn ze gevormd door opvoeding en omgeving?
- Hoe leren mensen?
- Hoe diagnosticeer je of iemand een stoornis heeft?
- Hoe gedragen groepen zich, bijvoorbeeld op de werkvloer?
Waarom zijn mens- en gedragswetenschappen relevant?
- mens- en gedragswetenschappen hebben als doel om gedrag van de mens te begrijpen.
- Dit is dagelijks van toepassing: een conflict dat ontstaat tussen vrienden, je neefje dat leert lopen, een opvliegende collega, je oma die steeds vergeetachtiger wordt etc.
- mens- en gedragswetenschappen worden daarom niet alleen gebruikt door psychologen, psychiaters, pedagogen en andere gedragswetenschappers, maar door iedereen die geïnteresseerd is in menselijk gedrag.
- Ook wordt het gebruikt door mensen die een bepaald doel willen bereiken, bijvoorbeeld managers, ondernemers, reclamemakers, docenten, rechercheurs en mensen die in de zorg werken.
Wat is antropologie of culturele antropologie en volkenkunde?
Wat is antropologie?
- Antropologie is de studie naar de menselijke soort en haar directe voorouders, een vergelijkende en holistische wetenschap. Het bestudeert de menselijke diversiteit in tijd en ruimte, het geheel van de menselijke gesteldheid: biologie, taal, samenleving en cultuur; heden, verleden en toekomst. Meer lezen: Cultural Anthropology: Appreciating Cultural Diversity van Kottak
Wat is culturele antropologie?
- Culturele antropologie (ofwel volkenkunde, etnologie, sociale antropologie , sociaal-culturele antropologie) is dat onderdeel van de antropologie dat het die het sociale gedrag, het economische gedrag en de religie bevolkingsgroepen bestudeert.
Wat is human resource management (HRM)?
- De meest gehanteerde definitie van HRM in de literatuur is van Storey (2000): “HRM is een specifieke benadering van personeelsbeleid, die ernaar streeft competitief voordeel te halen en te behouden door het op een strategische wijze inzetten van sterk betrokken en bekwame medewerkers, en hierbij gebruikmaakt van een scala aan personeelstechnieken”.
- Recentelijk is ook de term talentmanagement belangrijk. Hierbij gaat het om “het strategisch management van de stroom van talent door de organisatie, met als doel verzekeren dat het nodige talent wordt aangetrokken, behouden, ontwikkeld en gemotiveerd om te werken richting de strategische doelstellingen van de organisatie” (Effron & Ort, 2010; McCauley & Wakefield, 2006).
Bronnen en meer lezen
Wat is psychologie, en de wetenschap van psychologie?
Wat is psychologie?
- De psychologie is de wetenschap van het gedrag en de geest. Bij gedrag draait het om observeerbare acties van mensen en dieren, en bij de geest (mind) hebben we het over alle menselijke subjectieve ervaringen zoals het geheugen, de gevoelens en de dromen van de mens, maar ook alle onbewuste kennis en gewoontes die invloed hebben op het bewuste gedrag van mensen.
- Wetenschap wordt ook wel gedefinieerd als 'pogingen om door middel van systematische verzameling van observeerbare data, en de logische analyse daarvan, antwoorden te vinden op vragen'.
- De mens is het enige wezen dat zijn acties, gevoelens, dromen en gedachten kan overdenken. Deze mogelijkheid tot reflecteren heeft geleid tot het ontstaan van de psychologie als wetenschap.
- De belangrijkste vraag die we onszelf binnen de psychologie stellen is: “waarom denken, voelen en gedragen mensen zich zoals ze doen?” De geest is niet direct observeerbaar en daarom is men in de psychologie vaak aangewezen op het interpreteren van observeerbare gedragingen om data te verzamelen. Die data worden vervolgens vaak gebruikt om conclusies over de geest te trekken.
Wat is psychologie studeren en gedrag bestuderen?
Welke vakken studeer je bij psychologie, en wat bij andere gedragsstudies?
Welke vakken en wetenschappen bestuderen de geest?
- Cognitieve psychologie is de wetenschap die bestudeert hoe de hersenen informatie verwerken. Hierbij wordt gekeken naar hoe we externe informatie tot ons nemen, hoe we het interpreteren en hoe we het gebruiken.
- Persoonlijkheidsleer kijkt naar de processen die persoonlijkheid beïnvloeden, waarbij persoonlijkheidspsychologen de invloed van cultuur, leren, biologie en cognitie onderzoeken.
- Psychopathologie gaat over het ontstaan, de ontwikkeling en de behandeling van mentale stoornissen.
Welke vakken en wetenschappen bestuderen gedrag?
- De biologische psychologie en neuropsychologie leggen de link tussen de hersenen en het gedrag en omvatten kennis van de hersenen.
- De gezondheidspsychologie bestudeert ziektepatronen, hoe we tegen ziektes aankijken, de gevolgen van stress en het verband tussen onze emoties en de biologische processen in ons lichaam.
- De klinische psychologie is de toepassing van psychologie om psychische problemen te diagnosticeren en aan te pakken.
- De sociale psychologie probeert de diepere betekenis te achterhalen van mentale processen die ten grondslag liggen aan sociaal gedrag. (Sociale) psychologie onderscheidt zich van bijvoorbeeld filosofie, sociologie en antropologie door de methode van onderzoek (scientific method) waarin ze de theorieën testen op bewijs. Dit betekent dat theorieën testbaar moeten zijn.
- Arbeids- en organisatiepsychologie richt zich op het toepassen van psychologische theorieën, principes en onderzoek op de werksituatie.
- Criminologie is de wetenschap van het bestuderen van het gedrag dat door de wetgever strafbaar is gesteld. Door middel van kennis wordt gezocht naar de meest effectieve en menselijke manier van aanpak van criminaliteit. Bij de criminologie wordt multidisciplinair gekeken: rechten, sociologie, psychologie, biologie en meer.
- De filosofie stelt fundamentele vragen, deze zijn radicaal en veelomvattend, ze richten zich op de grondbeginselen waarbinnen het menselijk bestaan zich voltrekt.
Welke vakken en wetenschappen bestuderen hoe iemand leert?
- Ontwikkelingspsychologie omschrijft en verklaart veranderingen in de gedachten, het gedrag, de redenering en het functioneren van een persoon onder invloed van de biologische, individuele en omgevingsfactoren. Ontwikkelingspsychologen bestuderen de ontwikkeling van kinderen en de ontwikkeling van alle mensen gedurende het hele leven vanuit verschillende perspectieven.
- De pedagogiek helpt reflecteren over opvoedings- en ontwikkelingsdoelen om zo opvoeding en onderwijs te verbeteren en ondersteunen. De pedagogiek bekijkt hoe het belang van het kind het beste gediend kan worden. In veel opzichten lijken de pedagogiek en psychologie op elkaar. Zowel psychologie als pedagogiek richten zich op de opvoeding en ontwikkeling van kinderen. Er zijn wel een aantal verschillen. Het verschil tussen psychologie en pedagogiek; de psychologie richt zich alleen op de ontwikkeling van en de interactie met het kind. Pedagogiek gebruikt perspectieven uit verschillende disciplines, waaronder de psychologie, maar ook bijvoorbeeld geneeskundige perspectieven. Daarnaast legt de psychologie de nadruk op beschrijving en verklaring van ontwikkeling. De pedagogiek is vooral gericht op de praktische toepassing van de verkregen kennis; hoe moet je iets dan in de praktijk aanpakken.
- Onderwijskunde is breder dan de meeste mensen denken, het richt zich op leren en instructie binnen een variatie aan contexten, onder andere binnen scholen.
- Het bestuderen van de gevolgen van kindermishandeling analyseert de gevolgen van agressie, fysiek pijn doen en verwaarlozing van een jong kind.
Verder lezen
Wat is persoonlijkheidspsychologie, persoonlijkheid en 'human development'?
Wat is persoonlijkheidspsychologie?
- De meeste mensen hebben een idee over wat persoonlijkheid inhoudt; er wordt vaak naar verwezen wanneer er over sociale vaardigheden of het meest dominante kenmerk van een persoon wordt gepraat. In de persoonlijkheidspsychologie gaat de definitie echter veel verder.
- Doordat de definitie vele aspecten heeft, wordt de complexiteit van de menselijke persoonlijkheid hierin gereflecteerd. Persoonlijkheidskenmerken zijn in het algemeen relatief stabiel. De reactie op een soortgelijke situatie kan verschillen tussen personen; in dat geval wordt er gekeken naar individuele verschillen. Een reactie van een persoon kan echter ook veranderen, afhankelijk van de situatie; dit is coherentie in de manier waarop het gedrag verandert. Ook zulke veranderingen kunnen veel vertellen over persoonlijkheid.
- Het doel van persoonlijkheidspsychologie is om gedrag te beschrijven en voorspellen en daarnaast om aspecten van de persoonlijkheid te begrijpen en verklaren.
Wat is persoonlijkheid?
Persoonlijkheid definiëren is niet gemakkelijk, omdat niet alleen individuele verschillen een rol spelen, maar ook interactie met de omgeving en de psychologische aspecten die onderliggend zijn aan gedachten, gevoel en gedrag. De definitie van het begrip omvat dus de volgende aspecten:
Persoonlijkheid is continu, stabiel en coherent;
Persoonlijkheid komt op vele manieren tot uiting: van observeerbaar gedrag tot innerlijke gedachten en gevoelens;
Persoonlijkheid is georganiseerd;
Persoonlijkheid is een voorspeller voor sociaal gedrag;
Persoonlijkheid is een psychologisch concept, maar is ook verbonden met biologische kenmerken van een individu.
Wat is de gedachte achter persoonlijkheid?
- Hoewel persoonlijkheidspsychologie een relatief jong veld is, werd er in de Griekse Oudheid al nagedacht over vragen die gerelateerd zijn aan het veld. Zo postuleerde Hippocrates over verschillende typen basistemperament gerelateerd aan biologische kenmerken, terwijl Aristoteles stelde dat de hersenen de zetel van de rationele geest zijn. Later stelde Descartes dat de mens verdeeld is in een lichaam en een geest: een dualistisch perspectief. In de 18e eeuw ontwikkelde Freud de theorie dat het onbewuste, in plaats van de ratio, bepalend is voor de menselijke aard. Er zijn diverse theorieën over persoonlijkheid, die ieder nadruk leggen op andere aspecten. De huidige visie is dat alle aspecten een rol spelen en dat de theorieën ieder een ander niveau van analyse reflecteren.
Verder verdiepen
Wat is psychiatrie?
Wat behoort tot de psychiatrie?
- Psychiaters zijn bezig met de oppervlakte, met datgene wat men aan een patiënt kan zien en horen.
- Symptomen behorende tot het domein van de psychiater kunnen psychische oorzaken hebben, maar het is evenzeer mogelijk dat zij kunnen worden teruggevoerd op lichamelijke ziekten (bv. Depressie veroorzaakt door hypothyreoïdie). Omgekeerd kunnen psychische factoren stoornissen veroorzaken op lichamelijke vlak: anorexia nervosa.
- Psychiatrie heeft dus overlapping met andere specialismen, maar de nadruk ligt op psychische symptomen of psychische oorzaken.
Wat behoort niet tot de psychiatrie?
- Diepgaande beschouwingen en speculaties over wat er achter en onder psychische klachten zit, spelen in de dagelijkse praktijk van de psychiatrie geen rol van betekenis. Ook geeft de psychiatrie geen diepe inzichten in de psyche of in de samenhang tussen lichaam en geest.
- Door bestudering van de psychiatrie krijgt men weliswaar meer oog voor de structuur van psychische processen en wat daarin mis kan gaan, maar verwerft men niet automatisch meer zelfkennis.
Hoe ontstaan psychologische mythes?
Introductie
- De populaire psychologie is een enorme bron van informatie over menselijk gedrag. Veel van deze informatie is correct, maar helaas bevat de populaire psychologie ook veel misinformatie die wetenschappelijke bevindingen tegenspreekt. Deze misinformatie wordt ook wel psychomythologie genoemd.
- Veel van de dagelijks gebruikte psychologie bevat zogenaamde fireside inducties: assumpties over gedrag uitsluitend gebaseerd op onze intuïties. En dat is een van de redenen waarom mensen zo gemakkelijk verleid worden door de psychomythologie, namelijk omdat het overeenkomt met onze intuïties en eerste indrukken.
- Als algemene regel moet echter gehanteerd worden dat als eerste wetenschappelijke bevindingen worden geraadpleegd wanneer het gaat om het controleren van een wetenschappelijke uitspraak. De neiging om onze eigen intuïties te vertrouwen moet worden afgeleerd wanneer het gaat om het evalueren van de wetenschap.
Waarom moet er aandacht worden besteed aan de psychomythologie?
- Er zijn drie redenen waarom het belangrijk is om kennis te hebben over de psychomythologie.
- Zo kunnen psychologische mythes direct schadelijke gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer ouders geloven dat fysieke straffen een goede opvoedingsmethode zijn.
- Psychologische mythes hebben ook indirecte gevolgen, bijvoorbeeld wanneer iemand veel geld uitgeeft aan zelfhelftapes om af te vallen en daardoor op wetenschappelijk gebaseerde diëten misloopt.
- Tot slot kan het accepteren van psychologische mythes het kritisch denken op allerlei gebieden beïnvloeden. Het betreft immers een gebrek aan het kunnen onderscheiden tussen feit en fictie.
Hoe ontstaan psychologische mythes?
Psychologische mythes kunnen op veel verschillende manieren ontstaan, hier worden er een aantal genoemd:
- Door middel van verbale communicatie. Naarmate een uitspraak vaker wordt gehoord, gaat men deze eerder geloven. Zoals de uitspraak “opposites attract”.
Een wens voor gemakkelijke antwoorden en snelle oplossingen. Mensen hebben een voorkeur voor technieken die beloven niet mis te kunnen gaan en pijnloos het gedrag te kunnen veranderen. Zoals cursussen die snel lezen zouden moeten verbeteren, terwijl het menselijk oog maar een bepaalde hoeveelheid woorden per minuut kan lezen.
Selectieve perceptie en geheugen. Mensen interpreteren de wereld op een manier die overeenkomt met de al bestaande overtuigingen. Naïef realisme betreft de assumptie die mensen maken wanneer zij geloven dat ze de wereld waarnemen precies zoals die is. Naïef realisme maakt het lastiger om psychologische mythes te herkennen. Een voorbeeld van selectieve perceptie is de neiging van mensen om te focussen op herinneringswaardige gebeurtenissen (zoals een volle maan en iemands rare gedrag) en de neiging om minder interessante gebeurtenissen te vergeten (zoals het ontbreken van een volle maan en iemands rare gedrag). Dit leidt tot illusoire correlatie: de perceptie dat twee statistisch onverbonden gebeurtenissen aan elkaar verbonden zijn.
Het afleiden van causatie uit correlatie. Een correlatie tussen A en B kan drie verklaringen hebben: A veroorzaakt B, B veroorzaakt A, of C veroorzaakt A en B. Dit wordt ook wel het derde variabele probleem genoemd, omdat C een derde variabele is die zowel A als B kan veroorzaken, terwijl deze variabele wellicht nooit door de onderzoekers is gemeten.
Post Hoc, Ergo Propter Hoc. Veel mensen maken de aanname dat als A voorafgaat aan B, dat A de oorzaak moet zijn van B. Dit is niet altijd juist.
Te maken hebben met een niet-representatieve steekproef. Met name psychotherapeuten hebben hier mee te maken, omdat zij vaak te maken hebben met mensen met problemen die hun problemen niet zelf kunnen oplossen. Dat betekent echter niet dat alle mensen met diezelfde problemen die nooit zelf zullen kunnen oplossen.
Redenering op basis van representativiteit, ook wel representativiteitheuristiek genoemd. Mensen gebruiken de mate waarmee twee dingen representatief van elkaar zijn om te beoordelen hoe overeenkomstig zij zijn. Maar niet alle dingen die in eerste instantie op elkaar lijken, zijn ook daadwerkelijk hetzelfde.
Misleiding door de media. De media portretteert psychologische fenomenen vaak sensationeler dan zij werkelijk zijn.
Het overdrijven van de waarheid.
Terminologische verwarringen. Sommige psychologische termen kunnen gemakkelijk verkeerd worden geïnterpreteerd. Zoals het woord schizofrenie dat letterlijk gespleten geest betekent, waardoor mensen vaak geloven dat het mensen met meerdere persoonlijkheden betreft. Dat is natuurlijk onjuist.
