Werken als onderzoeker in het buitenland: wat is het, waarom doen, en wat zijn de beste landen voor een baan, stage of vrijwilligerswerk?

Wat is werken als onderzoeker in het buitenland?

• Als onderzoeker in het buitenland duik je op allerlei vlakken de wetenschap in.
• Dat verschilt van pipetten in een lab tot laarzen in de modder, van interviews in dorpen tot statistiek achter je laptop. Allemaal met als gezamenlijke factor: je zoekt naar antwoorden op vragen waar nog niemand een goed antwoord op heeft.
• Dit kan als je je aansluit bij een internationale universiteit, onderzoeksinstituut, ngo, laboratorium, veldstation of organisatie om data te verzamelen, proeven te doen, mee te schrijven aan projecten of een onderzoeksteam te ondersteunen.
• Werkzaamheden bestaan onder andere uit:
  • Dataverzameling (veldwerk, labwerk, interviews, literatuur).
  • Data-analyse (statistiek, software, modelleren).
  • Rapporten en papers schrijven.
  • Onderzoeksopzetten maken of uitvoeren.
  • Samenwerken met lokale partners, experten en studenten.
  • Presenteren of workshops geven.
  • (Soms) heel veel wachten tot regen stopt, dieren verschijnen of machines eindelijk draaien.
• Arbeidsvoorwaarden (salaris, vergoeding en kosten): het salaris varieert enorm, van vrijwilligersfuncties, tot beurzen en goed betaalde posities.
• Vaak is er wel vergoeding voor accommodatie, veldkosten of materiaal. Soms verblijf je op de universiteitscampus, een veldstation of bij iemand thuis.
• Soms krijg je een visum via het instituut. 
• Het hangt er uiteraard vanaf waar je heen gaat. In ontwikkelingslanden krijg je meestal geen, of minder, geld, maar wel weer veel verantwoordelijkheden.
• Bij dit soort werk komt vaak veel autonomie, grote verschillen in intensiteit, een internationale werkcultuur en soms onregelmatige werktijden. 

Wat zijn de redenen om te gaan werken als onderzoeker in het buitenland?

• Om je analytisch vermogen te versterken: je leert complexe problemen ontleden in nieuwe culturele en ecologische contexten.
• Om betrokkenheid te ervaren: je werkt aan maatschappelijke of wetenschappelijke vragen die er echt toe doen.
• Om creatief te leren denken: veldwerk dwingt je continu om oplossingen te bedenken voor onverwachte uitdagingen.
• Om je authenticiteit te versterken: je werkt in een totaal nieuwe context, waardoor je sneller ontdekt welke werkwijze echt bij jou past, en welke academische maskers je best mag afzetten.
• Om zinvol bezig te zijn: jouw onderzoek draagt bij aan kennis, beleid of lokale gemeenschappen.
• Om je durf te oefenen: je presenteert je bevindingen in vreemde talen, vraagt onbekenden om informatie en neemt beslissingen zonder handboek — precies waar groei gebeurt.
• Om onbeperkt te voelen: je beweegt door nieuwe landen, ecosystemen en academische netwerken.

Wat zijn vaardigheden en motivaties die je nodig hebt om te werken als onderzoeker in het buitenland?

• Ondernemend zijn: je moet zelfstandig acties kunnen uitzetten, partners benaderen, vergunningen regelen, materiaal organiseren of oplossingen creëren wanneer systemen niet meewerken.
• Resultaatgericht zijn: onderzoek vraagt doorzettingsvermogen en een plan van aanpak. Je moet datasets verzamelen, analyses afronden, deadlines halen, rapportages indienen en toch kwaliteit bewaken.
• Een helikopterview hebben: je ziet verbanden tussen lokale omstandigheden, data, theorie en impact.
• Zelfvertrouwen tonen: je staat vaak alleen in het veld, maakt beslissingen in nieuwe omgevingen en presenteert je bevindingen tegenover onbekend publiek. Zelfverzekerd kunnen optreden helpt enorm.
• Flexibiliteit: regens komen, informanten komen niet opdagen, plannen verschuiven. Onderzoek = meebewegen.
• Communicatievermogen: je legt methodes uit, interviewt gemeenschappen, overlegt met organisaties en presenteert je resultaten duidelijk.
• Empathisch inlevingsvermogen: vooral bij sociaal of participatief onderzoek moet je respectvol en gevoelig zijn voor lokale normen en emoties.
• Samenwerkingsvermogen: je werkt zelden alleen. Lokale tolken, onderzoekers, studenten en community leaders maken je project mogelijk.
• Professionaliteit: datasets moeten betrouwbaar zijn, ethische afspraken nageleefd en afspraken met lokale partners gerespecteerd.

Wat zijn de beste landen en locaties om te gaan werken als onderzoeker?

• Beste landen voor goed betaalde onderzoeksposities: Zwitserland, VS, Noorwegen, Zweden, Duitsland.
• Beste landen voor laboratoriumonderzoek/high-tech: Zuid-Korea, Japan, VS, Singapore. 
• Beste landen voor ecologisch, wildlife en natuurbeschermingsonderzoek: Costa Rica, Zuid-Afrika, Madagaskar, Australië, Indonesië.
• Veldwerk en avontuur: Nepal, Peru, Kenia, Mongolië. 
• Expat-onderzoekers en internationale teams: VK, Denemarken, Australië, Qatar, UAE. 

Wat zijn de risico's van werken als onderzoeker, en ben je daarvoor verzekerd in het buitenland?

• Wat zijn de risico’s van werken als onderzoeker in het buitenland?
  • Het komt regelmatig voor dat medische kosten oplopen door onverwachte gezondheidsproblemen: denk aan tropische infecties, voedselvergiftiging, allergieën, hoogteziekte, zonnesteek of ongelukken tijdens veldwerk. Buiten de EU kunnen deze kosten extreem hoog zijn.
  • Het komt regelmatig voor dat onderzoekers in het veld letsel oplopen: valpartijen tijdens terreinonderzoek, snijwonden door apparatuur, beten of steken van dieren, of blessures door zware bepakking.
  • Het komt regelmatig voor dat dure apparatuur beschadigd, kwijt of gestolen raakt: camera’s, gps-apparatuur, drones, laptops, recorders of sensoren verdwijnen soms sneller dan je “data back-up” kunt zeggen.
  • Het komt regelmatig voor dat onderzoekers aansprakelijk worden gesteld voor schade: bijvoorbeeld als je per ongeluk apparatuur van een lokale universiteit beschadigt, een voertuig bekrast, of tijdens interviews schade veroorzaakt in iemands huis. Aansprakelijkheidsdekking voorkomt financiële ellende.
  • Het komt regelmatig voor dat vervoersincidenten plaatsvinden: scooterongelukken, busongevallen, rijden in gebieden met slechte wegen of ongelukken tijdens bootvervoer naar onderzoeksplekken.
  • Het komt regelmatig voor dat projecten onverwacht moeten worden afgebroken door externe omstandigheden: Politieke onrust, natuurrampen, epidemieën of plots intrekkende vergunningen.
  • Het komt regelmatig voor dat visa en verblijfsproblemen financiële gevolgen hebben: boetes, extra kosten voor noodreizen of verplicht vertrek als je visum onverwacht vervalt.
  • Het komt regelmatig voor dat onderzoekers psychische klachten krijgen door stress of isolatie: denk aan burn-out, angst, slaapproblemen of mentale uitputting door remote veldwerk. Sommige verzekeringen bieden mentale zorg of repatriëring bij psychische nood.
  • Het komt regelmatig voor dat onderzoekers worden geconfronteerd met verlies, diefstal of schade van persoonlijke bezittingen: telefoons, paspoorten, bankpassen of kleding verdwijnen soms op reislocaties.
  • Het komt regelmatig voor dat je onverwacht moet worden teruggehaald (repatriëring): door een ernstig ongeluk, plotselinge ziekte, familieomstandigheden of lokale veiligheidsrisico’s.
• Ben je verzekerd tijdens het werken als onderzoeker in het buitenland?
  • Er kunnen meerdere redenen van toepassing zijn waarom je bij werkzaamheden in het buitenland een aparte verzekering nodig hebt.
  • Lokale werkgevers bieden doorgaans geen, of beperkte, aanvullende verzekeringen.
  • De kans op ongelukken is aanwezig omdat je bijvoorbeeld werk doet waarmee je nog weinig ervaring hebt.
  • Tijdens werk, stage of vrijwilligerswerk in het buitenland waarbij je een vergoeding of salaris ontvangt, kan de dekking van je eigen zorgverzekering in Nederland komen te vervallen.
  • Zie de pagina's over betaald werk, stage of vrijwilligerswerk in het buitenland verzekeren, of check ziektekosten in het buitenland verzekeren.