Meningitis: wat is het, hoe gevaarlijk is het, hoe krijg je het, en wel of niet vaccineren?

Wat is meningitis?

• Meningitis is een hersenvliesontsteking en in sommige gevallen een ontsteking in de ruggenmergvliezen.
• De infectie kan veroorzaakt worden door bacteriën, virussen en in enkele gevallen ook door schimmels.
• Een virale meningitis geeft over het algemeen geen ernstige klachten.
• Een bacteriële meningitis dient wel snel behandeld te worden in verband met grote gezondheidsrisico's.
• Bij meningitis als reizigersziekte wordt meestal de bacteriële meningokokken-meningitis bedoeld, waarvan dan weer diverse varianten bestaan, zoals type A, B, C, W en Y

Waar komt meningitis voor?

• Meningitis komt wereldwijd voor, ook in Nederland.
• De meeste kans op besmetting met meningokokken-meningitis is in Sub-Sahara Afrika, vooral in het droge seizoen, en in mindere mate in Azië.
• Meningitis kan voorkomen als grote groepen mensen dicht opeen zitten onder slechte hygiënische omstandigheden, zoals in een sloppenwijk of tijdens een pelgrimstocht. Er is dan ook veel meer kans op een epidemie. Let in dat geval nog beter op!

Hoe wordt meningitis veroorzaakt?

• Meningitis wordt veroorzaakt door bacteriën in de neus- en keelholtes en soms in het maag-darm kanaal.
• Mensen die (on)bewust de bacteriën meedragen kunnen anderen besmetten door middel van speeksel (niezen, hoesten, zoenen etc.).
• Ook kan de infectie worden overgedragen via uitwerpselen en/of slechte hygiëne bij toiletbezoek.
• Bij gezonde personen hoeft een infectie meestal niet tot ziekte te leiden. In dit geval wordt de bacterie na enige tijd door onze afweer verwijderd en word je er niet ziek van.
• Soms komen de bacteriën in de bloedbaan terecht. In dat geval spreken we van een bloedvergiftiging (sepsis). Vanuit het bloed kunnen de bacteriën uitspreiden naar de hersenvliezen waar ze uiteindelijk een hersenvliesontsteking (meningitis) kunnen veroorzaken.

Wat zijn de verschijnselen van meningitis?

• Hersenvliesontsteking kan gepaard gaan met veel verschillende symptomen. De symptomen zijn afhankelijk van de veroorzaker en ook van de leeftijd van de zieke.
• Meningitis wordt ook wel nekkramp genoemd, waarbij een zieke het hoofd niet goed naar voren kan buigen, dit verschijnsel treed vooral op bij bacteriële varianten.
• Bij een meningitis heb je, naast nekkramp, ook vaak een grieperig gevoel. Vaak gehoorde klachten zijn hoge koorts, heftige hoofdpijn, keelpijn, braken en spierpijn. Ook kan er sprake zijn van bewustzijnstoornissen, evenwichtsverlies, lichtschuwheid, lichte tot matige ademhalingsstoornissen, stuipen, bloedvergiftiging, hersenontsteking, problemen met de stoelgang en psychische erectiestoornissen.

Is meningitis te behandelen?

• Een virale infectie kan vaak met rust al worden bestreden. In andere gevallen kan een anti-viraal kuurtje uitkomst bieden.
• Bij een bacteriële infectie wordt gekozen voor een antibioticakuur. Vaak word je opgenomen in het ziekenhuis, zeker in het geval van kinderen. In veel gevallen is de antibioticakuur succesvol en nemen de klachten geleidelijk af.

Wat kan je doen om meningitis te voorkomen in het buitenland?

• Een goede hygiëne zorgt in eerste instantie al voor een lager besmettingsrisico. Was goed je handen na een toiletbezoek en voor en na het eten. Vermijd contact met mogelijk besmette mensen.
• Er bestaan meerdere vormen van meningitis, zoals type B en type C. Kinderen worden sinds 1987 ingeënt tegen type B en sinds 2002 ook tegen type C. Sinds 2018 zijn ook type A, Y en W135 onderdeel van het rijksvaccinatieprogramma.
• Als je in Nederland al deels ingeënt bent, kan het soms verstandig zijn om je ook tegen de andere vormen in te enten afhankelijk van hoe lang je weggaat en waar je heen gaat.
• Zo stelt Saoedi-Arabië meningitis vaccinatie verplicht voor bedevaartgangers (de Hadj en de Umrah) en seizoens-arbeiders. Er wordt verwacht dat je minstens, 10 dagen voor aankomst de vaccinatie hebt ontvangen.
• Ook is het in een groot gedeelte van Afrika, het sub Sahara Afrika (Senegal tot Ethiopië) in het droge seizoen (november tot juni) verstandig om ingeënt te zijn tegen de meningitis bacterie.
• Een meningitis vaccinatie bestaat uit een prik die drie jaar werkzaam is.