Veilig en verzekerd in het buitenland: Ziekte en gezondheid

Wat kun je doen om een cultuurschok te voorkomen of binnen de perken te houden?

• Probeer je zo goed mogelijk in te lezen over de cultuur van het land waar je naar toe gaat; op die manier kun je meer genieten en staan je minder culturele verrassingen te wachten.
• Begin je reis in landen die vergelijkbaar zijn met Nederland.
• Wanneer je toch meteen in een niet-westers land begint, kun je bijvoorbeeld de eerste paar nachten in een westers hotel slapen. Zodra je wat geacclimatiseerd bent, kun je gaan kijken naar een goedkoper hostel.
• Probeer ook wat te slapen in het vliegtuig. Met een jetlag begin je je reis al niet goed!
• Houd in je reisplannen rekening met je ervaring en doe het rustig aan als je je even niet zo goed voelt.
• Wanneer je echt last hebt van een cultuurschok is het goed op zoek te gaan naar dingen in het land die je wel kunt waarderen. Bezoek bijvoorbeeld een museum om de negatieve spiraal te doorbreken.
• Praat met andere reizigers over hun ervaringen.
• Houd een dagboek bij.
• Belangrijk is ook dat je toe kunt geven dat je een cultuurschok hebt. Probeer te accepteren dat je in een korte tijd veel veranderingen hebt meegemaakt en bekijk het van een positieve kant. Het betekent namelijk ook dat je nieuwe ervaringen opdoet en nieuwe perspectieven ziet. Vooral het hebben van een positieve houding is belangrijk voor een goede ervaring in het buitenland. Wanneer je rekening houdt met de taal en de cultuur van het land en de lokale bevolking met een open en positieve houding benadert, gaan er deuren voor je open die anders misschien gesloten waren gebleven. Over het algemeen vinden mensen het leuk dat je interesse toont voor hun levenswijze. Zij worden daar blij van, jij daardoor ook en door te leren over de andere cultuur en over de gebruiken van het land kun je van je aanvankelijke cultuurschok een ervaring maken waar je juist veel van hebt geleerd. Je leert op een andere manier kijken naar je eigen cultuur en naar de cultuur van het land waar je bent geweest. De confrontatie zorgt voor een nieuwe, vaak leerzame kijk op de wereld.

Hoe hou je je kop koel op reis?

• Op vakantie gaan, brengt vaak spanning met zich mee en vaak ben je de dagen voor vertrek druk bezig om alles voor je reis te regelen. Die spanning ontlaadt zich soms tijdens de eerste vakantiedagen waarbij slapeloosheid kan optreden.
• Slapeloosheid kan ook ontstaan door een ander bed, een onregelmatig leefritme of omdat je meer koffie en/of alcohol drinkt.
• Zorg daarom voor een goede slaapplaats met een aangename temperatuur en voldoende duisternis.
• Alcohol voor het slapen (slaapmutsje) helpt niet altijd, de slaap is dan juist lichter en onrustiger. Soms wil een glas warme melk of een wandelingetje wel helpen.
• Middelen met valeriaan of melisse kunnen een voldoende kalmerende, licht slaapverwekkende werking en anders zijn reguliere slaapmiddelen in sommige gevallen een alternatief.
• Slaap je samen met anderen in dezelfde ruimte? Of ligt je slaapplaats aan een drukke straat? Overweeg oordoppen voor een betere nachtrust.

Wat kan je doen om op reis voldoende water en vocht binnen te krijgen?

• Veel reizigers die ziek worden op reis, worden ziek door het voedsel of het water dat ze binnenkrijgen. Dit wordt veroorzaakt door virussen, bacteriën en parasieten.
• Producten op het gebied van waterzuivering zijn steeds minder nodig. Zelfs in de meest afgelegen gehuchten, kun je tegenwoordig flessen water kopen. Ze zijn soms niet goedkoop, maar water is niet iets om op te bezuinigen. Zeker in tropische gebieden is het drinken van veel water een absolute noodzaak.
• Ga je naar een bestemming waar je het kraanwater niet kan drinken en de aanwezigheid van flessen water is niet verzekerd, dan is een waterzuiveringsmiddel of een waterfilter een uitkomst.
• Voor alle plaatsen waar geen drinkbaar kraanwater beschikbaar is, geldt dat een waterfilter al snel vele malen goedkoper en duurzamer is dan het steeds opnieuw kopen van flessen of zakken met bronwater.

Hoe gevaarlijk is onveilig water op reis in het buitenland?

• Bacteriën, virussen en parasieten (deze worden vaak als protozoa op filterverpakkingen vermeld) kunnen vele verschillende aandoeningen veroorzaken. Variërend van lichte diarree tot levensbedreigende orgaanproblemen. Deze organismen zijn op diverse manieren goed te verwijderen uit water.
• Chemische vervuiling zuiveren is met de meeste methoden niet mogelijk. Blijf dus altijd opletten waar je je water vandaan haalt.
• Water met zichtbare vervuiling of troebelheid door zand of bijvoorbeeld plantenresten oogt vaak onhygiënisch, maar dit is geen goede graadmeter. Zichtbare vervuiling is ook makkelijk te filteren. De meeste giftige stoffen en ziekmakende micro-organismen zijn met het blote oog niet zichtbaar.
• Let op bij het zwemmen in water waar bilharzia geconstateerd is

Hoe krijg je veilig drinkwater als je gaat reizen of backpacken?

• Voorkom legionella besmetting in een kamer die meer dan een week heeft leeg gestaan door voor gebruik de warmwaterkraan enkele minuten te laten lopen.
• Lees meer over waterfilter, waterzuiveraars en veilig drinkwater

Welke maatregelen kan je nemen tegen insecten en andere stekende dieren?

De belangrijkste maatregelen die je op reis, of in het buitenland, kan nemen tegen een steek van een mug of een ander gevaarlijk insect zijn:

1. Bewust zijn van de lokale situatie, je meeneemlijst aanvullen als daar aanleiding toe is, en je gedrag ter plaatse aanpassen
2. Klamboe gebruiken, al dan niet een geïmpregneerde variant
3. Mugwerende kleding gebruiken, al dan niet geïmpregneerde keding
4. Anti-insectenmiddelen gebruiken

Wat kan je doen tegen bedwantsen, bedbugs en bedvlooien?

• Neem een geïmpregneerde lakenzak mee of een stuk geïmpregneerd muggengaas!
• Er is een speciale dunne plastic matras hoes te krijgen, klein vuistdik pakketje dat niets weegt niets, wordt ook wel gebruikt tegen huismijt
• Ongecontroleerde tip: je kan je pyama behandelen met insecticiden, mmmmm
• Ongecontroleerde tip: alles wassen op hoge temperatuur of drogen in hoge temperatuur
• Ongecontroleerde tip: geinfecteerde zaken blootstellen (kleren, beddegoed) aan de zon (in een plastic zak)
• Ben je gebeten kan je zinkzalf of calamine lotion gebruiken of een antihistamine pil slikken (pillen die je ook tegen hooikoorts krijgt of bijvoorbeeld Primatour tegen wagenziekte).

Wat kan je doen tegen bloedzuigers?

• Niet met korte broek of onbedekte lichaamsdelen in de jungle wandelen en de broekspijpen in de sokken. Let met name op bij heel vochtige plaatsen
• Bugsox, andere insectenwerende kleding dragen
• DEET gebruiken en je kleding inspuiten met DEET spray

Wat kan je doen tegen teken?

• Niet met korte broek of onbedekte lichaamsdelen in bos, hoog gras of struikgewas wandelen en je broekspijpen in je sokken doen of onbedekte lichaamsdelen behandelen met anti teek spray (bijvoorbeeld met DEET)
• Jezelf na het verlaten van het bos of 's avonds controleren op teken en de voor jezelf niet zichtbare delen van de huid door een ander laten inspecteren. Jonge tekenlarven zijn slechts 1 mm groot!
• Ben je gebeten dan de teek alleen met een speciale tekentang, tekenlepel of tekenkaart verwijderen, aangezien er anders een risico is dat de teek zichzelf leeg maakt en het risico op de ziekte van Lyme verhoogt

Wat kan je doen tegen gewone muggen en tijgermuggen?

• Bewust zijn van de lokale situatie, je meeneemlijst aanvullen als daar aanleiding toe is, en je gedrag ter plaatse aanpassen
• Klamboe gebruiken, al dan niet een geïmpregneerde variant
• Mugwerende kleding gebruiken, al dan niet geïmpregneerde keding
• Anti-insectenmiddelen gebruiken

Wat kan je doen tegen zandvliegen?

• Gebruik DEET, bedekkende kleding en een klamboe om zandvliegen op afstand te houden
• De jeuk en huiduitslag zijn meestal slechts te bestrijden met anti-jeukmiddel (Afterbite e.d.)

Wat kan je doen tegen zandvlooien?

• Als voorzorgsmaatregel kun je schoenen of sandalen dragen, deze verminderen de kans om last van zandvlooien te krijgen
• Met een steriele naald kun je het met eieren gevulde vrouwtje eruit halen

Welke extra maatregelen kan je nemen nemen in het geval er malaria, dengue of gevaarlijke ziekte heerst?

• Je kunt insectenspray gebruiken voor het gebied rondom je klamboe (bijvoorbeeld de douche / wc ruimte). Wanneer je 's avonds naar het toilet moet ben je anders een erg lekkere late night bite voor mevrouw muskiet
• Je kunt hoge schoenen dragen en een lange broek en lange mouwen, met name in die gebieden waar een zware vorm van malaria heerst
• Geïmpregneerde varianten van lange kleding en sokken geven nog weer extra bescherming

Wat moet je doen om op de hoogte zijn van de lokale situatie rond muggen en insecten?

• Check de lokale situatie goed met betrekking tot wat er wel en wat er niet te verkrijgen is op het gebied van muggenmiddelen. Pas daar je eigen strategie op aan met betrekking tot wat je meeneemt op reis, en wat je ter plaatse aanvult
• Check of er klamboes hangen in de hotels of hostels waar je gaat verblijven (en of ze in het algemeen niet vol gaten zitten)
• Probeer gebieden met veel moerassen en zoet, brak of stilstaand water te mijden, of wees daar extra voorzichtig
• Let ook op vazen, tonnen en andere zaken waarin (regen)water wordt opgevangen. Dat kunnen broeinesten van onze gevleugelde 'vijanden' zijn
• Check altijd eerst je schoenen, voordat je ze aantrekt
• Pas op met tassen en rugzakken, ook hier altijd even checken voordat je ergens je hand insteekt

Wat kan je het beste doen bij hitte op reis in het buitenland?

1. Veel drinken: een basisregel voor reizen door warme gebieden, en de tropen is dat veel drinken veel problemen kan voorkomen. In warme gebieden verlies je veel sneller vocht. Soms heb je het niet eens door hoeveel je transpireert.
2. Je activiteiten goed plannen: meestal is het tussen 12.00 en 16.00 uur het warmst en is de zon het felst. Wanneer je inspannende activiteiten wil gaan doen, houdt hier dan rekening mee. Ga bijvoorbeeld sporten in de ochtend of avond.
3. De zon zoveel mogelijk weren: Pas enorm op voor een zonnesteek en neem in ieder geval iets mee wat je op je hoofd kunt doen voor als je een tijd in de zon moet lopen of bijvoorbeeld een boottocht maakt en op het dek moet zitten. Draag een hoed of pet en bescherm bij voorkeur ook je huid via bijvoobeeld een paraplu of zonnescherm
4. De schaduw en koelte zoeken: zoek een schaduwrijke boom op, duik een met airco verkoeld gebouw in, zorg voor airco in je auto als je met de auto op pad gaat, zoek de koelste ruimte in huis of je verblijfplaats.
5. Verplaatsen: tijdens een hittegolf is een stad vaak warmer dan het platteland. Als je reisschema het toelaat kan je ook 'vluchten' naar een volgende regio, provincie of land tot de temperatuur je weer bevalt.

Wat is het gevaar van extreme hitte en uitdroging op reis en tijdens het backpacken?

• Wanneer je lichaam er via zweten niet meer in slaagt om je lichaamstemperatuur op 37 graden te houden, zal je verhoging en koorts gaan ervaren. Dit verschijnsel kan optreden puur door de hoge temperatuur, doordat je actiever bent dan de temperatuur toelaat, of omdat je te weinig hebt gedronken.
• Als je dorst krijgt, is dit eigenlijk al een teken van uitdroging. Ook kunnen donkergele urine, hoofdpijn, kramp in je spieren en vermoeidheid tekenen zijn van uitdroging.
• Ernstigere verschijnselen zijn bewusteloosheid, koude of klamme ledematen, verwardheid, een snelle, onregelmatige ademhaling of hartslag en uiteindelijk zelfs een coma.

Hoe ga je om met gevaarlijke planten in het buitenland tijdens het reizen of backpacken?

• Op reis zal je veel planten tegenkomen die je niet eerder zag. Een goede reactie op deze onbekende planten is om er voorzichtig mee om te gaan.
• Laat je niet misleiden door overeenkomsten met planten die je als eetbaar kent uit Nederland. Sommige eetbare soorten hebben zeer giftige familieleden in het buitenland.
• Omdat planten niet kunnen wegrennen als ze worden aangevreten hebben ze allerlei chemische en mechanische wapens ontwikkelt, bedoelt om niet te worden opgegeten.
• Ga je in het buitenland aan de slag als tuinman, in de landbouw of als veldwerker, zorg dat je de lokale flora kent en vraag aan je begeleiders op welke planten je moet letten.
• Ook als je gaat wildkamperen of bijvoorbeeld lange trekkings gaat lopen is deze kennis van plantensoorten van levensbelang.

Wat zijn algemene tips voor het eten van planten?

• Eet geen planten waar je niet 100% zeker van weet welke soort het is, er smakelijk uitzien is geen reden iets onbekends in je mond te stoppen
• Eet de eerste keer een klein beetje, om te zien hoe je lichaam reageert
• Planten die wit sap uitscheiden als je ze plukt, zijn bijna altijd giftig
• Bladeren die glimmen zijn meestal giftig
• Witte en gele bessen zijn vaak giftig
• Planten met schermvormige bloemen komen veelal voor in families met giftige soorten

Wat moet je doen als je per ongeluk een giftige plant hebt ingeslikt?

• Als jij of iemand in je buurt een onbekende plant heeft ingeslikt, zorg dan dat je de naam van de soort achterhaalt.
• Maak een foto van de plant.
• Dokters hebben altijd info nodig over de exacte plant en welke delen van de plant zijn gegeten om je telefonisch eerste hulp te bieden.
• Drink water en steek je vinger je de keel om wat je hebt ingeslikt uit te kotsen.
• Slik indien voor handen een actieve kool tablet (na consultatie arts)

Wat moet je doen als je een giftige plant hebt aangeraakt?

• Over het algemeen geldt dat je de plaats waar het gif op is gekomen snel moet afspoelen met water.
• Vervolgens met zeep of handalcohol de huid wassen, doe dit niet te ruw om de huid niet verder te irriteren.
• Is het oppervlak dat geraakt is erg groot, of heb je een zwakke gezondheid, schakel dan alvast een arts in
• Indien er blaarvorming optreedt, blijf daar dan vanaf en ga naar een arts voor behandeling

Wat zijn voorbeelden van gevaarlijke planten op reis?

Naast vele planten met duidelijk zichtbare afweer zoals stekels en doorns zijn met name de planten die zich chemisch verweren risicovol als het gaat om per ongeluk aanraken en opeten. Onderstaande lijst geeft een beeld van een aantal zeer giftige soorten, maar bijvoorbeeld in Australië alleen komen al duizenden giftige plantensoorten voor.

Poison ivy / Poison oak

• Herkenning/Kenmerken: blad bij beide soorten samengesteld uit 3 delen, verder variabel van klimplant tot kleine struik en van kale bladeren tot licht behaard.
• Verspreiding: Noord-Amerika en delen van Azië
• Gevolgen: allergische huid reactie die stevig jeukt
• Handelen: als je binnen een half uur de huid wast waar de plant je heeft geraakt, blijft in principe de reactie uit. Hier geldt hoe sneller, hoe beter. Jeukt het al? Dan vooral niet gaan krabben. Gebruik een lauw bad of douche tegen de jeuk of smeer calamineschudsel op de geïrriteerde huid. Een deel van de irriterende olie kan op je kleding zitten, doe deze voorzichtig, liefst met handschoenen uit, en was alles dat de plant heeft aangeraakt om verspreiding van de irritatie te voorkomen.

Reuzen berenklauw

• Herkenning/Kenmerken: blad heeft iets weg van een grote klauw. Maar in vergelijking met andere soorten in de familie zijn vooral de beharing en de vaak verdikte aanhechtingen van het blad op de stengel punten van herkenning.
• Verspreiding: deze Aziatische plant is ondertussen ook in gematigde streken van Europa en Noord-Amerika ingeburgerd
• Gevolg: Het sap van deze plant veroorzaakt zware brandwonden. Bij een lichte aanraking zou in principe nog niets moeten gebeuren.
• Handelen: Zorg dat je binnen 15 minuten het sap van je lichaam spoelt. Doordat het gif reageert op zonlicht is het opzoeken van een donkere schuilplaats ook een optie. Laat dan iemand anders water halen om het gif weg te spoelen.
• Weetje: Pastinaak is het kleine broertje van de berenklauw, maar bevat hetzelfde gif in de stengels. Nog een paar dodelijke familieleden met witte schermbloemen: dolle kervel, gevlekte scheerling, waterscheerling

Brandnetel &co

• Herkenning/Kenmerken: kruidachtige planten die tussen 10cm en 150cm hoog kan groeien met gekartelde, behaarde blaadjes
• Verspreiding: wereldwijd te vinden, maar per land kan het uiterlijk iets verschillen. In tropisch Australië staat een familielid dat buitencategorie pijnlijk is bij aanraking: de Gympie-gympie. De brandharen van deze struikachtige netel zijn zo fijn dat ook als je er langsloopt de via de lucht op je huid kunnen vallen.
• Gevolgen: vervelende, maar verder ongevaarlijke jeuk/pijn
• Handelen: ga niet krabben, het gaat na een aantal uur vanzelf wel weer weg
• Weetje: deze plant is na een beetje koken prima eetbaar en erg gezond. De vezels in de stengels zijn geschikt om touw van te maken tijdens een verblijf in de natuur.

Wolfskers - Deadly Nightshade - Belladonna

• Herkenning/Kenmerken: kruidachtige plant met smakelijk ogende blauwe bessen die in op een stervormige bloembodem uitgestald liggen.
• Verspreiding: Wereldwijd, maar van origine een Europees, Noord-Afrikaanse plant
• Gevolgen: De donkerblauwe bessen van deze nachtschade zijn zeer giftig. 2 besjes zijn genoeg om een kind te laten sterven en ook een volwassene zal een vervelende dood sterven na inname van ongeveer 10 deze bessen. Vervelende is dat de bessen best smakelijk zoet zijn, in tegenstelling tot veel andere giftige bessen. Het aanraken van de plant geeft meestal alleen vervelende uitslag die vanzelf weer verdwijnt.
• Weetje: voor veel dieren en vogels zijn deze bessen niet giftig.

Oleander

• Herkenning/Kenmerken: Flinke struik met puntige, stevige bladeren en mooie roze bloemen in veel zonnige tuinen staat.
• Verspreiding: Zuid-Europa tot Oost-Azië in het wild, maar vooral ook veel in tuinen.
• Gevolgen: aanraking van de bladeren, bijvoorbeeld tijdens het tuinieren, geeft vervelende huidirritatie. Met name het witte sap dat vrijkomt bij kneuzing van de plant geeft felle huidreactie. Het eten van deze plant, ook een klein stukje, kan dodelijk zijn (maar de bladeren zijn zo vies dat je lichaamsreflex waarschijnlijk zorgt dat je het meteen uitspuugt). Als je Oleander in bijvoorbeeld een kampvuur stopt komen er giftige dampen vrij.
• Handelen: draag tijdens het tuinieren lange mouwen en handschoenen. Was na aanraking je huid met water.

Doornappel (Datura, Jimson Weed, of poetischer 'hell's bells')

• Herkenning/Kenmerken: mooie lekker ruikende, trompetachtige bloemen op een verder stinkende vrij grote plant uit de nachtschade familie
• Verspreiding: Noord-Amerikaanse plant die ook in Europa veel voorkomt, ook als akkeronkruid.
• Gevolg: Het gif dat met name in de bloemen en zaden zit veroorzaakt onder andere hallucinaties en ernstige hartritmestoornissen. De hoeveelheid gif in de plant verschilt sterk in tijd en plantdeel waardoor de laatste jaren veel creatieveling op zoek naar hallucinaties zijn gestorven aan deze plant.
• Weetje: de nachtschade familie bevat heeeel veel giftige soorten, ook de tomaat en aardappel komen uit deze familie en de planten daarvan zijn ook giftig.

Manzanillaboom

• Herkenning/Kenmerken: Boom met glimmende bladeren en met vruchten die lijken op appels (manzanilla = appeltje). Bij het plukken van de appel of het kneuzen van het blad zal je zien dat er wit sap vrijkomt.
• Verspreiding: Deze boom uit de wolfsmelk familie komt voor in Midden- en Zuid-Amerika en ook bijvoorbeeld op Aruba, Bonaire en Curaçao en staat vaak aan of vlakbij het strand.
• Gevolgen: op de huid geeft aanraking brandblaren. Bij inslikken krijg je extreem zere keel en buik. In principe net niet dodelijk.
• Weetje: Schuilen onder deze boom is niet verstandig, omdat er soms sap naar beneden kan sijpelen.

Meer groene gevaren:

• De Australische Kastanje (Australian Black bean / Castanospermum australe) is een erg giftige boon die met name aan de Oostkust van Australië voorkomt.
• Braaknoot (Strychnos nux-vomica): De naam zegt het eigenlijk al - niet eten! Deze oranje vrucht komt voor in India en Australië een kan naast ernstig braken ook je dood betekenen.
• Milky mangrove: ook wel 'blind-your-eye mangrove' genoemd is een mangrove soort die in Azië en Australië voorkomt. Het witte sap van de plant veroorzaakt huidirritatie, blaarvorming en als het in je ogen komt, word je tijdelijk blind.
• Vingerhoedskruid en lelietje-van-dalen: het eten van deze plant maakt je als je geluk hebt misselijk, met overgeven en diarree als toetje. Heb je pech dan slaat je hart zo erg op hol dat je sterft
• Poison Sumac: vormt met poison ivy en poison oak een bekend trio in de Verenigde Staten
• Rauwe aardappelen, sperziebonen: giftig, dus niet lui zijn, gewoon even koken.
• Vleesetende planten: hoewel ze misschien wel het meest gevaarlijk klinken, zijn mensen gevaarlijker voor hen dan zij voor ons. Stop ze niet in je mond maar kijk met open mond naar deze wonderlijke planten.

• ORS gebruik je wanneer er een verhoogde kans op uitdroging bestaat. Kinderen onder de 2 jaar en ouderen boven de 70 jaar drogen sneller uit en voor hen is het verstandig om bij diarree snel met ORS te beginnen.
• ORS neem je elke keer nadat je naar het toilet bent gerent.