Documenten en visum regelen bij vertrek naar buitenland: wat is het, hoe doe je het, waar en met wie?

• Ben je Nederlander en heb je plannen om te gaan wonen en werken in een land dat tot de EU behoort, dan heb je het recht om in dat land permanent te wonen.
  • een niet-EU inwoner moet kunnen aantonen over voldoende financiële middelen te beschikken om in dat land te wonen
  • een niet-EU inwoner moet kunnen aantonen over een ziektekostenverzekering te beschikken
• als EU inwoner die in een ander EU land langer dan drie maanden wil gaan wonen, moet je je wel inschrijven bij de bevoegde instanties (vergelijkbaar met de IND in Nederland)
• Daarmee heb je ook het recht op sociale zekerheid in het betreffende EU land
• Als werknemer, zelfstandige of gedetacheerd werknemer heb je het recht om te wonen in het EU-land waar je werkt
  • wanneer je werkeloos wordt of bent, heb je het recht om gedurende een bepaalde (redelijke) periode in een andere lidstaat te wonen om er werk te zoeken; vaak is dit drie tot zes maanden
    • dat geldt ook als je tijdelijk niet in staat bent om te werken, bv. door ziekte of ongeval
    • dat geldt ook als je als onvrijwillig werkloze ingeschreven staat bij een arbeidsbureau
    • dat geldt ook als je als werkloze een beroepsopleiding volgt (ben je vrijwillig werkloos geworden, dan moet de opleiding wel te maken hebben met je vorige baan)
• Tevens heb je als EU inwoner het recht om in het nieuwe EU land te stemmen (actief kiesrecht) en eventueel ook om verkozen te worden (passief kiesrecht) bij de gemeenteraadsverkiezingen en Europese verkiezingen (dus niet: regionale en/of landelijke politiek)
  • is er geen stemplicht, dan word je in sommige EU landen automatisch op de kiezerslijst ingeschreven; in andere EU landen moet je om inschrijving verzoeken; check dat dus tijdig als je daadwerkelijk wilt gaan stemmen
• Bovendien mag je als EU inwoner je familieleden altijd meenemen, zelfs als zij níet de Nederlandse (en of andere EU-) nationaliteit hebben
  • welk kan een inreisvisum verplicht zijn, maar dat moet een land kosteloos en zonder veel bureaucratie verstrekken
• Ook heb je het recht je persoonlijke bezittingen mee te nemen naar dat land, zonder dat je er douanegeld of belasting over moet betalen
  • voor je auto mag wel een inschrijfbelasting worden geheven
  • voor bepaalde goederen kunnen beperkingen gelden (bv. wapens, munitie)
• Je rijbewijs is in je nieuwe EU land automatisch geldig (mits het natuurlijk niet verlopen is); bij verlenging vraag je een nieuw rijbewijs in je (nieuwe) EU land
• Ook heeft je verhuizing fiscale gevolgen; middels belastingverdragen tussen EU lidstaten is geregeld dat je inkomen niet dubbel belast zal worden
  • via deze verdragen is "fiscaal inwonerschap" geregeld, zie ook het Topic 'Belastingen en Fiscale Zaken'
  • in beginsel betaal je in het land waar je fiscaal inwoner bent belasting over al je inkomsten (bv. je wereldinkomen) en vermogen
• Tevens heb je als EU burger het recht op het vragen van juridisch advies bij de zogenaamde Wegwijzerdienst van de EU en kun je een klacht indienen bij de betrokken overheid en/of de EU dienst Solvit
  • geeft e.e.a. geen bevredigend resultaat dan kun je als EU inwoner overwegen een procedure te starten door de Europese Commissie te vragen een rechtszaak te starten bij het Europese Hof van Justitie; vaak een lang traject

• kinderen van een Nederlandse moeder of vader, waar die dan ook ter wereld worden geboren, krijgen automatisch de Nederlandse nationaliteit.
• word je kind in het buitenland geboren, dan geef je dat ook in het buitenland aan. Raadzaam is om het daarnaast ook in te schrijven in het Nederlandse geboorteregister (Den Haag). Daarvoor dient de geboorteakte door de autoriteiten in het betreffende land én door de Nederlandse diplomatieke vertegenwoording te worden gelegaliseerd. Zo voorkom je bijvoorbeeld dat een kind stateloos wordt, in het (extreme) geval dat een geboorteregister in het buitenland verdwijnt of wordt vernietigd.
• ben je als Nederlandse vrouw getrouwd met een niet-Nederlandse man en je kind wordt in het land van de man geboren, dan krijgt het kind niet alleen de Nederlandse nationaliteit maar ook de nationaliteit van de man. In veel landen erkennen de autoriteiten de Nederlandse nationaliteit van het kind dan niet.

In sommige gevallen krijgt een kind bij geboorte een dubbele nationaliteit:

• sommige landen hebben de regel dat een kind (ook) de nationaliteit krijgt van het land waar het wordt geboren (grondgebiedbeginsel). Ook als het om 1 of 2 ouders uit het buitenland gaan. Een kind kan dan 2 of 3 nationaliteiten hebben;
• sommige landen hebben de regel dat een kind bij de geboorte de nationaliteit van beide ouders krijgt, als de ouders een verschillende nationaliteit hebben. In dat geval heeft het kind 2 nationaliteiten;
• sommige kinderen van buitenlandse ouders worden van rechtswege Nederlander: als de ouders zelf in Nederland zijn geboren én hun ouders tijdens de geboorte van het kind in Nederland gevestigd waren. Ook zij hebben dus 2 nationaliteiten.
• deze dubbele nationaliteit is niet oneindig meer, de Nederlandse overheid streeft ernaar om dubbele nationaliteit zoveel mogelijk te voorkomen. Lees ook de Keuzekit Visa & Documenten.

• als je in het buitenland getrouwd bent en het huwelijk is in Nederland ingeschreven bij de burgerlijke stand van je (Nederlandse) woonplaats, geldt je huwelijk als Nederlands huwelijk. Je ontbind je huwelijk dan met een Nederlandse echtscheiding. Of een in Nederland gesloten huwelijk in een ander land kan worden ontbonden, hangt af van de regels van het betrokken land. Voor juridisch advies en rechtsbijstand kan je contact opnemen met een advocaat in het betrokken land.
• echtscheiding op gemeenschappelijk verzoek is de relatief meest eenvoudige procedure als je als Nederlanders woonachtig in het buitenland wilt scheiden. Voor echtscheiding op gemeenschappelijk verzoek hoef je, in samenwerking met een internationaal georiënteerde familierechtspecialist, niet naar Nederland te komen. De bespreking van het model-scheidingsconvenant en (als jullie minderjarige kinderen hebben) en het ouderschapsplan kan samen met het kantoor via een gezamenlijke video-meeting of per e-mail plaatsvinden.
• om vanuit het buitenland op gemeenschappelijk verzoek te kunnen scheiden moet je allebei de Nederlandse nationaliteit hebben, de Nederlandse taal beheersen, bereid zijn je identiteit te laten verifiëren (door de Nederlandse ambassade of een Nederlands consulaat, dan wel door een plaatselijke advocaat of notaris) en samen uit eventuele twistpunten zijn (boedelverdeling, toewijzing echtelijke woning, eventuele alimentatie). Voldoe je niet aan een van deze voorwaarden, dan is een gemeenschappelijke afwikkeling van de echtscheiding meestal niet mogelijk. In dat geval kan je vanuit Nederland worden bijgestaan in een eenzijdige echtscheidingsprocedure.
• bij een echtscheiding op gemeenschappelijk verzoek vanuit het buitenland is, na ontvangst van een stappenplan, globaal het volgende inbegrepen: digitaal opstellen van een model-convenant (waarin je samen de gezamenlijke afspraken vastlegt), digitaal opstellen van model-ouderschapsplan (bij kinderen), verzamelen van de benodigde stukken, bespreking van het concept-convenant via een video-meeting of per e-mail, griffierecht, verzoekschrift-procedure bij de Rechtbank, akte van berusting, inschrijving van de echtscheiding bij de gemeente.
  • indien je beiden de Nederlandse nationaliteit hebt, is van allebei een verklaring van Nederlanderschap nodig. Deze vraag je aan bij de Nederlandse ambassade of een Nederlands consulaat in het land van verblijf. Indien één beiden niet de Nederlandse nationaliteit bezit, dan is van die persoon een document nodig van een autoriteit in het land van verblijf (bijvoorbeeld een gemeentelijk uittreksel) waarin de nationaliteit wordt aangegeven.
  • daarnaast is een afschrift van de huwelijksakte nodig, verkrijgbaar bij het gemeentehuis van de plaats waar je gehuwd bent.
  • hebben jullie minderjarige kinderen (<18 jaar), dan is van ieder kind een geboorteakte nodig, verkrijgbaar bij de gemeente van de geboorteplaats van je kind(eren). Is een kind in het buitenland geboren dan kun je daar een afschrift geboorteakte opvragen.
  • ook zijn twee getekende en gelegaliseerde kantoorverklaringen nodig, bedoeld voor het kantoor dat de scheiding regelt om jou als cliënt te identificeren. De kantoorverklaring ontvang je ter invulling per e-mail en laat je ondertekenen bij een ambassade of consulaat in het land van verblijf. Een consulair medewerker zal hierna de handtekeningen legaliseren op het document. Indien de ambassade of het consulaat hier niet aan mee kan werken, dan kan eventueel legalisatie plaatsvinden via een plaatselijke advocaat of notaris. 
  • nadat je alle documenten hebt verzameld stuur je deze in één keer per post aan het kantoor. Op dat moment mogen deze maximaal twee maanden oud zijn, na drie maanden vervalt de geldigheid van de meeste stukken. De procedure bij de Rechtbank duurt daarna een kleine vier weken, het gehele traject kan normaliter binnen zes weken afgewikkeld worden.
  • na ontvangst en controle van alle documenten en betaling wordt een gemeenschappelijk verzoekschrift tot echtscheiding ingediend bij de Rechtbank. De rechtbank spreekt meestal binnen vier weken de echtscheiding uit en bekrachtigt het eventuele convenant. Na afgifte van de echtscheidingsbeschikking krijgt je die toegezonden met daarbij een akte van berusting. Deze dient je te ondertekenen en per post te retourneren, waarna de echtscheiding in Nederland wordt ingeschreven bij de huwelijksgemeente of de gemeente Den Haag.
• ga je in het buitenland scheiden en keer je alleen terug naar Nederland? Het innen van alimentatie is extra moeilijk als je betalingsplichtige ex-partner in het buitenland woont. Een uitspraak van een Nederlandse rechtbank is niet zondermeer uitvoerbaar in het buitenland. Zonodig moet hiervoor eerst een gerechtelijke procedure gevoerd worden. Om problemen bij het innen van kinder- en partneralimentatie in het buitenland aan te pakken, zijn internationaal afspraken gemaakt,  onder meer vastgelegd in het Verdrag van New York. Voorwaarde is wel dat de betalingsplichtige in een land woont dat is aangesloten bij het Verdrag van New York.
• ga je in het buitenland scheiden en staat het visum op naam van je partner (hij of zij is hoofdaanvrager)? Check dan voortijdig wat de gevolgen zijn voor jezelf. In een aantal landen behoudt bij scheiding (alleen) de hoofdaanvrager automatisch het recht op het visum, net als eventuele kinderen. Zeker wanneer je als partner een tijdelijk visum had, moet je bij scheiding opnieuw een visum gaan aanvragen op basis van je eigen kwaliteiten.
• een 'resident' visum wordt veelal toegekend op basis van het feit dat jij en je partner een stabiele relatie hebben (ook om fraude met tijdelijke voor het visum gearrangeerde relaties te voorkomen). Ga je scheiden, dan kan het zijn dat er om aanvullende details over het hoe, wat, waar en waarom wordt gevraagd.

Scheiden & de kinderen

• een kind vanaf 12 jaar mag zelf aangeven bij welke ouder het wil wonen; de rechter neemt dat verzoek mee in zijn uiteindelijke beslissing
• bij een scheiding mogen geëmigreerde partners niet zomaar vertrekken met een of meerdere kinderen naar Nederland; de ouder met het (mede) gezagsrecht moet toestemming geven of een rechter moet vervangende toestemming verlenen
• altijd, maar zeker in het geval van trouwen in het buitenland of met een buitenlandse partner, is het vooraf vastleggen van afspraken rondom voogdijschap raadzaam